Menstruatie les voor zorgverleners?

“Het gaat wel over als je zwanger bent”, “Je komt vanzelf in de overgang” of “Dat hoort er nu eenmaal bij als je een vrouw bent”. Ontmoedigende zinnen zoals deze klinken in de spreekkamers van artsen en zorgverleners wanneer mensen hulp zoeken voor klachten die verband lijken te houden met hun menstruatiecyclus. Het is helaas geen uitzondering dat velen van hen niet serieus genomen worden. Onverdraaglijke buikpijn, hevige vaginale bloedingen en intense emotionele schommelingen worden vaak afgedaan als normaal of “in het hoofd”, waardoor patiënten jarenlang met onbeantwoorde vragen en onvervulde zorgbehoeftes blijven zitten.

Voor mijn masterproef ben ik diep in de literatuur gedoken om te begrijpen waarom deze grote groep mensen niet de juiste zorg krijgt. Mijn onderzoek heeft geleid tot een overzicht van essentiële onderwerpen waar aandacht aan moet worden besteed binnen medische opleidingen.

Update vereist!

Zorgverleners zoals huisartsen, gynaecologen, psychologen en endocrinologen moeten voldoende leren over menstruele symptomen en ziektes. Tot op heden is dit niet het geval, waardoor zij worstelen met het diagnosticeren, behandelen, ondersteunen en doorverwijzen van patiënten. Door gebrek aan scholing heerst het idee dat klachten rondom de menstruatiecyclus te complex zijn, en dat er niet genoeg informatie bestaat om ze te behandelen. Maar dat is niet waar! Zo is bijvoorbeeld bekend dat sommige traditionele en holistische geneeswijzen zoals accupunctuur en Chinese kruidengeneeskunde kunnen helpen bij het verlichten van menstruatiepijn. Daarnaast lijken menstruele schaamte en pijncatastrofering (veel piekeren over de pijn) een belangrijke rol te spelen in hoe mensen menstruatieklachten ervaren. Dit soort informatie wordt helaas vaak niet geïntegreerd in het curriculum voor zorgverleners. Hierdoor is er een gebrek aan bewustwording over de diverse zorgmogelijkheden. Kortom, medische opleidingen hebben hoge nood aan een update!

Oefenen, oefenen en oefenen

Het is cruciaal dat zorgverleners voldoende training krijgen in specifieke diagnostische en communicatieve vaardigheden. Zo moeten zij beter geïnformeerd worden over het gebruik van hulpmiddelen zoals tabellen om symptomen bij te houden en vragenlijsten om menstruatiepijn in te schatten. Ook is het essentieel dat ze leren hoe en wanneer vragen over gevoelige onderwerpen zoals menstruatie, gewicht en seksualiteit op een empathische en doeltreffende manier gesteld kunnen worden. Omdat dit allemaal niet vanzelfsprekende vaardigheden zijn moeten zorgverleners de gelegenheid krijgen hier voldoende mee te oefenen voordat zij met patiënten in aanraking komen.

Mythes ontmaskerd

Helaas hebben veel zorgverleners, naast een gebrek aan de juiste kennis en vaardigheden, ook een negatieve houding tegenover patiënten met menstruatie problemen. Hierdoor luisteren zij niet naar hun patiënten en worden symptomen gebagatelliseerd of zelfs volledig genegeerd.

Uit de literatuur kwamen drie veelvoorkomende misvattingen naar voren die bijdragen aan deze negatieve houding en het gebrek aan aandacht voor kwaliteitsvolle menstruele zorg. Om deze problemen aan te pakken is het essentieel dat zorgverleners zich bewust worden van hun eigen misvattingen. Ook hier zou voldoende tijd aan besteed moeten worden in medische opleidingen. Als een eerste stap in de goede richting heb ik in mijn scriptie de drie gevonden mythes ontrafeld door ze te ontkrachten met wetenschappelijke literatuur, en uit te zoeken wanneer en hoe ze zijn ontstaan.

Mythe # 1 Zwangerschap als wondermiddel

Al sinds de periode van de Grieken en Romeinen roepen invloedrijke medicijnmannen dat een combinatie van een vroeg huwelijk, seks en baby’s allerlei gezondheidskwalen van vrouwen kunnen oplossen. De vermeende oorzaken van deze kwalen veranderen door de eeuwen heen, maar de oplossing blijft gek genoeg altijd hetzelfde, tot op de dag van vandaag. De claim dat een zwangerschap menstruele problemen oplost heeft echter geen wetenschappelijke basis. Integendeel: zwangerschap, bevallen en het hebben van kinderen zijn risicofactoren voor het ontstaan en verergeren van menstruatie- en bekkenbodemklachten. In sommige gevallen kunnen de symptomen tijdens de zwangerschap verdwijnen omdat het menstrueren stopt, maar na de bevalling komen ze meestal gewoon terug. Soms kan de stress die een pasgeboren kind met zich meebrengt de klachten zelfs verergeren.

Een ander probleem is dat veel zorgverleners de neiging hebben om de pil of andere hormonale anticonceptie voor te schrijven om de menstruatie of de hormonen te “reguleren”. Dit is echter niet wat deze medicatie doet. In de meeste gevallen zorgt de pil ervoor dat het lichaam in een soort continue hormonale staat van vroege zwangerschap terecht komt, waardoor de menstruatie wordt onderdrukt. Sommige vrouwen halen hier voordeel uit, omdat het voor hen vervelende symptomen vermindert. Helaas veroorzaakt de pil voor anderen net onaangename bijwerkingen. Ook zorgt het te snel voorschrijven van de pil ervoor dat er geen onderzoek wordt gedaan naar de onderliggende oorzaak van de klachten. Dit kan de vruchtbaarheid of zelfs het leven van vrouwen in gevaar brengen.

Mythe # 2 Vrouw zijn is gewoon gevaarlijk

Deze mythe heeft te maken met het idee dat onverdraaglijke klachten er nu eenmaal bij horen als je geboren bent als vrouw. Dit is natuurlijk niet waar. Het grootste gedeelte van de menstruerende mensen heeft geen last van klachten die het dagelijkse functioneren in de weg staan. Dit idee houdt er geen rekening mee dat de menstruatiecyclus een lichamelijke functie is, waarmee allerlei problemen kunnen ontstaan door diverse oorzaken. Net zoals bij elke andere lichamelijke functie.   

Mythe # 3 Vrouwen overdrijven

Zorgverleners hebben de neiging te geloven dat vrouwen te snel naar de dokter gaan en de ernst van hun symptomen overdrijven. Uit onderzoek blijkt echter dat veel vrouwen lange tijd wachten met hulp zoeken voor menstruatieklachten, omdat ze zich schamen of denken dat ernstige symptomen normaal zijn. Zonder een uitgebreid gesprek en diagnostisch onderzoek is geen enkele zorgverlener in staat om adequaat in te schatten hoe ernstig menstruatieklachten zijn. Het is dus nooit gepast voor medisch personeel om te handelen naar een gevoel dat de patiënt zich aan zou stellen.

Geef de hoop niet op!

Voortdurende afwijzing door de mensen bij wie je juist hulp zoekt kan een bron van frustratie en ontmoediging zijn. Mijn hoop is dat mijn masterproef bijdraagt aan het erkennen van dit leed, en dat huidige zorgverleners het groeiende bewustzijn rondom problemen in de menstruele gezondheidszorg omarmen. Zo kunnen we samen streven naar menstrueel welzijn voor iedereen.