Multidisciplinaire samenwerking tussen studenten in het hoger onderwijs. Een exploratief onderzoek vanuit een multi-actorenperspectief.

Beste sollicitant, bent u goed in samenwerken?

“Omdat het moet en ik er door wil zijn.” Studenten zien vaak het doel van opdrachten niet in. Hoe komt dat? Ligt het aan de student of scheelt er iets met ons hoger onderwijs? En, bereiden we onze studenten voldoende voor op het werkleven? Wat moeten studenten écht kunnen wanneer ze aan het werk gaan?

Multidisciplinaire samenwerking tussen studenten
Op basis van deze vragen ging ik op zoek naar antwoorden in het hoger onderwijslandschap. Na heel wat gesprekken met studenten, en het koppelen van mijn eigen ervaringen in het hoger onderwijs aan die van andere studenten kwam ik tot een idee. Laat studenten met studenten van andere opleidingen samenwerken en samen opdrachten uitvoeren. Laten we de krachten bundelen en ieders vakkennis inzetten om reële opdrachten en projecten uit te werken. Laten we elkaar inspireren en elkaar besmetten met enthousiasme en passie voor ons vak. Laten we van elkaar leren en openstaan voor mensen met een andere (professionele) achtergrond. Dit idee en dit onderzoek gaat over multidisciplinaire samenwerking tussen studenten in het hoger onderwijs.

Voorbereiding op de toekomstige job
De leerwinst die samenwerkingsvormen met zich meebrengt is meermaals onderzocht en daarvan zijn de positieve effecten overduidelijk. Maar multidisciplinair samenwerken, welke effecten brengt deze werkvorm met zich mee? Over multidisciplinaire samenwerking in het hoger onderwijs is in de literatuur bijzonder weinig te vinden. Dit in tegenstelling tot de zorgsector, waarin men al jaren met multidisciplinaire teams werkt en de positieve effecten zeer zichtbaar zijn.

In een aantal universiteiten in de Verenigde Staten en Australië zijn reeds projecten aan de gang, met positieve uitkomsten voor de studenten én voor het product dat uit de multidisciplinaire samenwerking voortkomt. Ook aan de VUB werken studenten geneeskunde samen met verpleegkundigen, kinesisten en andere medische specialisten in opleiding. De perfecte voorbereiding op de toekomstige job, hoor je iedereen luidop denken. Maar, waarom wordt dit dan nog steeds zelden ingezet in opleidingen?

Leren van en met elkaar
Mijn onderzoek gaat na hoe bewust docenten en studenten zich zijn van de betekenis, effecten, noodzaak en aandachtspunten van multidisciplinaire samenwerking. Daarnaast ging ik de mogelijkheden van een multidisciplinaire samenwerking na tussen twee bacheloropleidingen: de lerarenopleiding en de grafische en digitale opleidingen. Uit de resultaten blijkt dat 75,61% van de docenten en studenten ervan overtuigd zijn dat multidisciplinair samenwerken een positief effect heeft op de studenten. Zo denkt men dat je door te participeren aan een multidisciplinair team een bredere kijk ontwikkelt, een grotere uitdaging ervaart, de link met het werkveld legt, van teamleden leert en bijgevolg je eigen kennis uitbreidt.

“Je krijgt een versterking van het geheel. Ze leren van elkaar, studenten ervaren een grotere uitdaging, zijn gemotiveerder en er meer mee bezig. En, ze leren meer openstaan voor ideeën van anderen.” (docent 10)

Met multidisciplinaire opdrachten kan je de motivatie van studenten verhogen, zeggen de docenten en studenten. Maar ook andere vaardigheden en attitudes zoals samenwerken, communiceren, flexibel zijn, openheid, … leer je via deze weg.  En net die samenwerkings- en communicatievaardigheden blijken vandaag de dag zo essentieel! Tijdens sollicitatiegesprekken zijn dit dé competenties waarnaar men peilt bij sollicitanten. Reden te meer om ons onderwijs hier op af te stemmen.

“In mijn vak moet ik mee zijn. Om mee te blijven moet je met andere mensen samenwerken, met de bedrijfswereld in contact komen, projecten uitvoeren. In dat opzicht vind ik dat multidisciplinaire samenwerking in opleidingen een belangrijke rol kan spelen.” (student 14)

Lerarenopleiding en grafische en digitale opleidingen
Het merendeel van de docenten en studenten van de lerarenopleiding en de grafische en digitale opleidingen zijn ervan overtuigd dat er relevante en leerrijke multidisciplinaire mogelijkheden zijn voor de studenten van beide opleidingen.

“Grafische en lerarenopleiding samenleggen is heel breed en biedt veel mogelijkheden voor beide opleidingen: ontwikkelen van leermateriaal, een educatieve game, een prentenboek. Gewoonweg dat je anders leert kijken, een andere logica leert volgen, is interessant voor studenten.” (docent 11)

Aandachtspunten bij de realisatie
De kans om de positieve effecten van multidisciplinaire samenwerking te ervaren, kan je vergroten door rekening te houden met aandachtspunten. Zo mag de werkvorm het doel niet voorbijgaan, moeten de aard, de complexiteit en de verwachtingen van projecten die studenten samen uitvoeren, overeenkomen met diegene die ze later zullen tegenkomen in hun toekomstige jobs. Externe opdrachten voor bedrijven en organisaties kunnen relevante mogelijkheden bieden. Evenzeer niet onbelangrijk, is de ondersteuning van multidisciplinaire teams. Feedback op samenwerkingsprocessen en iemand die de teams inspireert, motiveert en opvolgt, blijken volgens de resultaten essentieel. Ook over de communicatie tussen docenten, van docenten naar studenten toe en tussen studenten van multidisciplinaire teams moet goed  nagedacht worden.

“Misschien is het leuk een beurs te organiseren waarop de verschillende opleidingen aanwezig zijn. Doordat al die studenten daar zijn kan je zoeken met wie je wil samenwerken, net zoals in het echte leven.” (student 6)

Docenten handvaten bieden
Er zijn reeds docenten die multidisciplinaire projecten uitproberen, maar dit wordt te weinig of zelfs helemaal niet ondersteund. Docenten geven aan dat er een duidelijke nood is aan structurele inbedding van deze samenwerkingsvorm binnen opleidingen en hogescholen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een coördinator of een specifiek opleidingsonderdeel voor deze projecten.

“Ik denk dat er een soort tussenpersoon moet zijn die alles organiseert. Als je van iedere opleiding iemand hebt die de samenwerking regelt, kan dat de docenten veel werk besparen.” (student 5)

En die structurele inbedding is net hetgene dat ik met dit onderzoek hoop te bereiken. Meer aandacht voor deze boeiende en effectieve samenwerkingsvorm. Stevige handvaten bieden aan docenten zodat ze zin krijgen om multidisciplinair aan de slag te gaan. En vervolgens studenten hun motivatie aanwakkeren, hen zinvolle en relevante opdrachten geven, aandacht besteden aan samenwerken en communiceren en hen uiteindelijk beter voorbereiden op hun toekomstige job. Dat is hetgene waar multidisciplinaire samenwerking tussen studenten over gaat.

Beste sollicitant, bent u goed in samenwerken?
Jawel mijnheer, ik kan goed samenwerken. Meer nog, ik kan multidisciplinair samenwerken.