Natural Language Processing Research with NAO Robots

NAO, vriend van morgen

Hij komt steeds vaker op tv: NAO, een van de populairste robots ter wereld. In 2008 stelde het Franse roboticabedrijf Aldebaran deze kleine humanoid voor het eerst voor aan het publiek. Sindsdien neemt de populariteit van NAO alleen maar toe. Niet alleen is hij het belangrijkste model in de wereldcompetitie voetbal voor robots, hij is ook een erg geliefde robot voor gebruik in de zorgsector en het onderwijs. Klein, vertederend en efficiënt, NAO bezit alle eigenschappen die nodig zijn om de harten van zijn gebruikers te winnen.

De opkomst van de robot

Bevriend worden met een robot, het lijkt wel een jongensdroom. Toch ligt dit minder ver van ons af dan we zouden denken. In een zeer nabije toekomst zullen we steeds vaker geconfronteerd worden met robots. Waar zij enkele jaren geleden nog voornamelijk ingezet werden ter automatisering van het productieproces, duiken ze tegenwoordig meer en meer op in andere sectoren, zoals de zorgsector. Denk maar aan gerobotiseerde assistenten die slachtoffers van verkeersongevallen bijstaan tijdens hun revalidatie of ouderen helpen dagdagelijkse taken uit te voeren. Door hun efficiëntie te combineren met aangepaste persoonlijkheden zijn zij de ideale hulp van de toekomst.

Een artificieel taalvermogen?

Toch is het belangrijk om niet te hard van stapel te lopen, want robots zijn geen mensen. Hun artificiële intelligentie mag dan wel in staat zijn om ons soms om de tuin te leiden, het kan het menselijke brein niet volledig evenaren. Niettemin kan onderzoek naar robots ons veel leren over de mens zelf. Robots hebben dus een dubbel nut: niet alleen bieden zij ons mooie toekomstperspectieven, maar ook stellen ze ons in staat om ons eigen ‘menszijn’ onder de loep te nemen. Een belangrijk voorbeeld hiervan is het menselijke taalvermogen. We gaan er tegenwoordig bijna vanzelfsprekend vanuit dat computers (en dus ook robots) taal kunnen produceren, maar begrijpen zij ook werkelijk wat ze zeggen? Kan ons taalvermogen kunstmatig worden nagemaakt? Dit is en blijft een van de grootste vragen waarover de computertaalkunde zich buigt.

Van echt artificieel taalbegrip is er momenteel nog geen sprake, noch van de mogelijkheid dit in de nabije toekomst te bereiken. Wat we wél hebben, is spraak- en taaltechnologie die al voldoende op punt staat om robots toe te laten zich te ontwikkelen als gezelschap voor mensen. Want hoe zou een robot kinderen bijvoorbeeld sociale vaardigheden kunnen aanleren, als hij zelf niet kan communiceren? We kunnen er dus niet omheen: taal is een essentieel aspect van de robotica. Het volgende voorbeeld uit de zorgsector illustreert hoe robots – specifiek NAO robots - wereldwijd worden ingezet in een medische context, meer specifiek voor autismebegeleiding.

NAO: omdat autisme altijd anders is

Altijd anders

Vandaag de dag krijgen kinderen zeer vaak de diagnose ‘autisme’. Het is echter niet altijd voor de hand liggend hoe ouders, therapeuten en leerkrachten hiermee om moeten gaan. Autisme is namelijk altijd anders, net zoals kinderen zelf ook heel divers zijn. Daarom is het belangrijk om begeleiding te ontwikkelen die toegespitst is op individuele kinderen en niet op een algemeen beeld van wat autisme precies inhoudt. Hierbij kan NAO een ideale oplossing bieden. Robots zijn computers, wat wil zeggen dat ze programmeerbaar zijn en dus aan te passen aan elk kind, zodat niemand in de kou blijft staan.

Altijd opnieuw

Eén aspect blijft echter altijd belangrijk voor elk kind met autisme: herhaling. NAO stelt de kinderen gerust door zijn voorspelbare manier van handelen en praten. Niet alleen zijn robots veel betrouwbaarder dan de onvoorspelbare mensen uit hun omgeving, ook zijn ze in staat om telkens alles te herhalen op exact dezelfde manier. Tien keer, honderd keer, NAO robots herhalen alles zo vaak als nodig is om een nieuwe vaardigheid aan te leren.

Autismebegeleiding wereldwijd

De mogelijkheden die robots bieden aan therapeuten is ook de makers van NAO niet ontgaan. In 2013 lanceerden zij het ASK NAO (Autism Solution for Kids) programma. Dit initiatief biedt leerkrachten en therapeuten de kans om robots in te zetten om sociale vaardigheden en leermethodes aan te leren. De software die in deze context voor NAO ontwikkeld wordt is aanpasbaar aan de noden van elk individueel kind, wat bijdraagt aan de persoonlijke aanpak die de interactie met autistische kinderen vereist.

NAO robots worden niet enkel in hun thuisland ingezet bij autismebegeleiding. Wereldwijd zien wetenschappers de waarde van deze kleine humanoids en doen ze onderzoek naar de verschillende domeinen waarin ze kunnen gebruikt worden. In Maleisië, bijvoorbeeld, ontdekte de National Autism Society dat 80% van de bestudeerde kinderen minder autistisch gedrag vertonen wanneer ze spelen met NAO.

Nederland werkt momenteel druk aan een platform dat zowel intuïtief is voor de begeleider als aanpasbaar aan de specifieke noden van elk kind. Dit soort platformen zijn dringend nodig om de integratie van robots in autismebegeleiding te versnellen. Eén van de belangrijkste obstakels waarmee therapeuten worden geconfronteerd bij het gebruik van robots is namelijk dat ze vaak enige kennis van programmeren vereisen. Wanneer dit eenmaal verleden tijd is, en wanneer de kostprijs van robots daalt, zal de gerobotiseerde autismebegeleiding pas echt helemaal kunnen doorbreken.

De toekomst van de robot

Gerobotiseerde assistenten bij autismebegeleiding vormen met andere woorden een wereldwijd fenomeen waar we niet omheen kunnen. Robots hebben echter nog een lange weg te gaan. Artificieel taalbegrip blijft momenteel niets meer dan een verre droom van de wetenschap. De beschikbare technologieën evolueren niettemin elke dag en steeds vaker zullen we in ziekenhuizen, scholen en bejaardentehuizen geconfronteerd worden met mechanische assistenten en vriendjes. Ze zullen ons ondersteunen als we zwak zijn, troost bieden als we lijden en ons doen lachen wanneer we het eventjes niet meer zien zitten. Vergeet de cliché sciencefictionverhalen waarin kwaadaardige humanoids de planeet overnemen. Robots zijn onze vrienden van de toekomst, die ook jou ooit zullen bijstaan op tal van manieren. Ben jij er klaar voor?