Sceptisch over sepsis

Schattige pasgeboren veulentjes, wie houdt er niet van? Maar wist je dat deze jonge dieren een grote kans hebben om ernstig ziek te worden of zelfs te sterven aan sepsis, ook wel bekend als bloedvergiftiging, door micro-organismen uit hun omgeving? Omdat het voor dierenartsen vaak een grote uitdaging is om te bepalen of een veulen sepsis heeft, bestaat er nu een predictiemodel dat hen moet helpen in de keuze tussen intensieve zorgen of een thuisbehandeling.

Stel je voor, je hebt 11 maanden moeten wachten tot je merrie eindelijk bevalt van een mooi en gezond veulentje. Maar na één dag merk je dat het veulentje niet meer drinkt, veel neerligt en helemaal niet meer zo levendig is als bij de geboorte. Je belt je dierenarts en wanneer die het veulen heeft onderzocht, zegt hij dat het ernstig ziek is en mogelijks zelfs een bacterie in zijn bloed heeft. Als er dan niet snel met een intensieve behandeling met antibiotica wordt gestart, is de kans groot dat het veulentje sterft binnen de 24-48 uur.

Kritisch voor kritische antibiotica

Misschien vraag je je af waarom we niet meteen de therapie starten en dan pas kijken of het daadwerkelijk sepsis is? Dit heeft te maken met het feit dat de behandeling voor sepsis doorgaans bestaat uit het geven van antibiotica. Het is echter belangrijk om te weten dat niet alle soorten antibiotica zomaar kunnen worden gebruikt. Om sepsis te behandelen geeft men bij voorkeur iets wat effectief is tegen zo veel mogelijk soorten bacteriën, ook wel breedspectrum antibiotica genoemd. Een veelgebruikte soort zijn de 3e generatie cefalosporines, maar het gebruik ervan wordt wettelijk bepaald. 3e generatie cefalosporines zijn namelijk zogenaamde “kritisch antibiotica”, doordat ze behoren tot de weinige antibiotica die als laatste redmiddel kunnen worden gebruikt tegen de ziekenhuisbacterie of ernstige infecties bij de mens. Bovendien is de behandeling duur, met een nodige opname in het dierenziekenhuis voor meerdere dagen tot weken.

Race tegen de tijd

Het is dus belangrijk dat de dierenarts de juiste keuze maakt en zeker is dat het veulen een bloedvergiftiging heeft, wat geen eenvoudige taak is. Vaak is het een kwestie van leven of dood waarbij het veulen kan sterven binnen een paar dagen zonder adequate therapie. Er bestaat een manier om redelijk zeker te zijn dat het pasgeboren veulen sepsis heeft, namelijk via een “BacTec”. Daarbij wordt er bloed genomen en de bacterie die erin zit wordt opgekweekt in een cultuur, maar het verkrijgen van het resultaat duurt 3-5 dagen. Septische veulens hebben deze tijd vaak niet. Gelukkig bestaat er nu een kansboom voor sepsis, het zogenaamde predictiemodel. Met dit model kan de dierenarts aan de hand van de symptomen en bloedwaarden van het veulen bepalen wat de kans is dat het veulen effectief sepsis heeft. Daarvoor moet hij enkel wat bloed nemen en analyseren, waarna hij aan de hand van de kansboom kan zien of hij de antibiotica moet geven of niet. Deze diagnose kan binnen 15 minuten worden gesteld en kan mogelijks het leven van het veulen redden.

Dynamisch septisch

Het grootste probleem is dat sepsis een heel verraderlijke ziekte is en heel snel heel ernstig kan worden. Het predictiemodel bepaalt de toestand op een statisch moment, maar de ziekte zelf is heel dynamisch en evolueert snel. Het kan dus zijn dat ’s morgens het veulen niet septisch lijkt en ’s avonds alle tekenen van een bloedvergiftiging vertoont. Dit bewijst dat het belangrijk is dat de toestand van een ziek veulen nauwgezet moet worden opgevolgd. Daarnaast is het heel moeilijk om te zien welke symptomen en bloedwaarden echt significant bepalend zijn voor een septicemie. Zieke veulens vertonen vaak uiteenlopende symptomen, waardoor het moeilijk kan zijn om het bos door de bomen te zien. Het predictiemodel is daardoor niet heel specifiek, wat als gevolg heeft dat er veel “gezonde” veulens ook als septisch worden beschouwd.

Toekomstplannen voor antibiotica

Toch kan de kansboom heel waardevol zijn voor de diergeneeskunde, aangezien het kan helpen bij het versnellen van de behandeling van doodzieke veulens. Zo krijgen ze niet alleen een betere overlevingskans, maar is het ook financieel voordeliger voor de eigenaar. Daarbij zal de eigenaar zijn merrie en veulen minder lang moeten missen. Tenslotte draagt de kansboom ook bij aan de strijd tegen onnodig gebruik van (kritische) antibiotica in de diergeneeskunde, iets wat de laatste jaren steeds vaker onder de loep wordt genomen. Zo is er het plan van het AMCRA (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals Vzw) om het totaal antibioticumgebruik bij dieren in België te laten evolueren naar het mediaangebruik in Europa tegen 2024. Te vaak wordt er nog onterecht en onnodig antibiotica toegediend in de dierenwereld, wat zowel mens als dier kan schaden. Hoe meer antibiotica er namelijk wordt gebruikt, hoe meer bacteriën resistentie ontwikkelen hiertegen. Dit zou voor situaties kunnen zorgen waarin een mens of dier een bacteriële infectie oploopt, maar men deze niet kan behandelen omdat de bacteriën ongevoelig zijn voor de therapie. Wanneer het dus niet nodig is om antibiotica te geven, wordt dit liever niet gedaan. Het extra doel van dit predictiemodel is dus om een bewustere keuze te maken bij het toedienen van antibiotica aan zieke veulens.

Red de veulens… en de mensen!

Het blijft dus nog een zoektocht naar de ideale manier om een septisch veulen zo snel en correct mogelijk te diagnosticeren, maar dit predictiemodel kan een stap dichter zijn bij de oplossing. Het is niet alleen een manier om het zieke veulentje de allerbeste kansen te bieden om op te groeien, maar ook een manier om onrechtstreeks de mensheid te helpen door het antibioticagebruik te verminderen. Je kan dus zeggen dat het niet alleen de paardenwereld, maar ook de mensenwereld een heel eind vooruit kan helpen.