Freuds studie van de Gradiva van Jensen

Wouter Mareels
Persbericht

Freuds studie van de Gradiva van Jensen

 

 

 

Freuds studie van de Gradiva van Jensen

 

Freuds essay over de novelle Gradiva van Jensen inaugureerde de zogenaamde toegepaste psychoanalyse. Zowel dit essay als de novelle zelf werden naderhand herhaald onderwerp van kritische lezing. In deze literatuurstudie bestuderen we in een eerste luik de verzamelde secundaire literatuur en confronteren deze enerzijds met Freuds essay, anderzijds met de oorspronkelijke tekst van Jensens novelle. In een tweede, psychobiografisch luik stellen we de vraag naar de persoonlijke implicatie in zijn werk van de auteur Jensen, een aspect dat Freud slechts summier behandelde. In een derde luik tenslotte gaan we nader in op de subjectieve implicatie van Freud zelf.

 

Wat het eerste deel van deze studie, Freuds motieven, betreft, kunnen we duidelijk aantonen dat er verscheidene redenen waren waarom Freud de Gradiva zulke een boeiend werk vond. We konden heel makkelijk zijn interesses in de droom, de ontwikkeling van de seksualiteit en daarbij de notie van het partiële object, de archeologie en de toepassing van de psychoanalyse op literatuur terugvinden. We konden ook aantonen dat wat Freuds verlangen betrof, voor hem heel belangrijke momenten uit zijn levensgeschiedenis als het ware "gewekt" werden waardoor hij niet objectief kon zijn bij het schrijven van zijn interpretatie van de Gradiva.  In zijn interpretatie en uit de bijbehorende samenvatting van de Gradiva kunnen we reeds genoeg elementen puren om dit bevestigd te zien.

 

In een tweede luik hebben we de vergelijking gemaakt van Schliemanns autobiografie met de novelle van de Gradiva. Hierbij menen we te mogen besluiten dat Wilhelm Jensen sterk geïnspireerd moet zijn geweest door deze autobiografie en het nieuws over Schliemanns ontdekkingen.

 

Wat het derde luik van deze studie behelst, de secundaire literatuur, kunnen we verscheidene conclusies naar voor schuiven. Wat betreft de secundaire literatuur die betrekking heeft op het verlangen en de structuur van Norbert Hanold, kunnen we stellen dat er verdeeldheid is onder de auteurs, doch we menen een verdedigbare hypothese gevonden te hebben. Wat de secundaire literatuur met betrekking tot Freud betreft, kunnen we stellen dat ze allen aangeven dat Freud zelf sterk geïmpliceerd is in zijn studie van de Gradiva. Dat Schliemanns ontdekkingen en zijn autobiografie als inspiratiebron dienden voor Freuds levenswerk is nog duidelijker aantoonbaar.

 

 

Bibliografie

 - Barthes, R. (1970). S/Z, Paris : Seuil.

 

- Bernfeld, Susanne Cassirer. (1951). Freud and Archeology. American Imago, VIII.

 

- Bonaparte, M. (1933). The Life and Work of Edgar Allan Poe : an psychoanalytic interpretation.  Foreword Sigmund Freud, trans. John Rodker. London : Imago (1949)

 

- Carver, A. (1922) The search for a kingdom. London:The British Journal of Psychology (medical section), Volume II 1921-1922

 

- Diverse Auteurs (1980). Moderne Encyclopedie der Wereldliteratuur. Bussum: Unieboek

 

- Freud, S., Breurer J. (1895d). Studies over Hysterie. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (KB5)

 

- Freud, S. (1887-1902) The origin of Psychoanalysis. Letters to Wilhelm Fließ. Edited by Marie Bonaparte, Anna Freud, Ernest Freud. New York: Basic Books, Inc, 1954

 

- Freud, S. (1897) brief 21 sept 1897, Standard edition brief 69, p257-259. London: Hogart Press & institue of psychoanalysis. Trans : James Strachey, Anna Freud, Ernest Freud

 

- Freud, S. (1899a). Screen Memories. Standard edition. London: Hogart Press & institue of psychoanalysis. Trans : James Strachey, Anna Freud, Ernest Freud

 

- Freud, S. (1900a) De Droomduiding. Nederlandse editie. Paperbackuitgave. Amsterdam: Boom, Meppel (2000)

 

- Freud, S. (1901b) Psychopathologie van het dagelijkes leven : Het vergeten van eigennamen. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (PD1)

 

- Freud, S. (1905d) Drie verhandelingen over de theorie van de sexualiteit. Nederlandse editie.  Paperbackuitgave (2000) Amsterdam: Boom, Meppel

 

- Freud, S. (1905 e [1901]). Fragment van de analyse van een geval van hysterie. Nederlandse editie.  Paperbackuitgave Ziektegeschiedenissen (2000) Amsterdam: Boom, Meppel

 

- Freud, S. (1907). De waan en de dromen in Gradiva van W. Jensen. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (CR1)

 

- Freud, S. (1908 [1907]) De schrijver en het fantaseren.  Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (CR2)

 

- Freud, S. (1910[1909]) Vijf Colleges, Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (IP4)

 

- Freud, S. (1914a) Over Fausse reconnaissance (déjà raconté) tijdens de psychoanalytische arbeid. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (KB4)

 

- Freud, S. (1912-13). Totem en Taboe. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (CR4)

- Freud, S. (1914b) De Mozes van Michelangelo. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (KB4)

 

- Freud, S. (1919h). The Uncanny. Standard Edition XVII. London: Hogart Press & institue of psychoanalysis. Trans : James Strachey, Anna Freud, Ernest Freud

 

- Freud, S. (1927e). Fetisjisme. Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (PT3)

 

- Freud, S. (1936a). Brief aan Romain Roland, Nederlandse editie. Amsterdam: Boom, Meppel (CR5)

 

- Freud, S. (7 februari 1931) Briefe 1837-1939. Frankfurt am Main : S. Fischer (1960). Red : Ernst en Lucie Freud. (p420-421). Geciteerd uit Gubel e.a.

 

- Freud, S. (1939a [1937-1939]). Mozes and Monotheïsm. Standard Edition, XXIII. London : Hogart Press  & institue of psychoanalysis. Trans : James Strachey, Anna Freud, Ernest Freud

 

- Gamwell, Lynn and Wells, Richard. (1989) Sigmund Freud and Art : his Personal Collection of Antiquitities, with an introduction by Peter Gay. Published by the State University of New York in collaboration with the Freud Museum in London

 

- Gubel e.a. (1993) De Sfinx van Wenen. Sigmund Freud, kunst en archeologie. London: Ludion

 

- Jaffe, Nora Crow. (1983) "A second opinion on delusions and dreams". Images of Healers, Vol II. State University of New York Press, Albany

 

- Jensen. W. (1903). Gradiva, Ein pompejanisches Phantasiestück. Dresden und Leipzig: Carl Reissner Verlag (eigen reconstructie, in bijlage)

 

- Jones, Ernest (1953) The Life and Work of Sigmund Freud, Vols I, II, III.  New York, Basic Books, Inc. , 1953, 1955,1 957

 

- Jones, E. (1955). Sigmund Freud : Life and work vol 2. London en New York

 

- Jones, E. (1976). Hamlet and Oedipus.  New York : Norton Publishing

 

- Kofmann, Sarah. (1973) Quatre Romans Analytiques, (résumer interpreter : Gradiva). Editions Galiliée

 

- Lacan. J. (1959-60) : The Ethics of Psychoanalysis. New York : Norton Publishing. Trans : Dennis Porter

 

- Lacan. J. (1963-64) : The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. London : Hogart Press, Vintage. Foreword : David Macey. Trans : Alan Sheridan

 

- Mareels, D. (2001) Vertaling "Gradiva" in het Nederlands, onuitgegeven.

 

- Schlagman, Klaus. (1997) Die Wahrheit über Narziss, Iokaste, Ödipus und Norbert Hanold : Versuch einer konstrukiven Streitschrift. Verlag Der Stammbaum und die Sieben Zweige, vooral pag 101-140

- Slochower, Harry. (1970) Freud’s déjà-vu on the acropolis. A symbolic relict of “Mater Nuda”. Psychoanalytical Quarterly, p90-102

 

- Slochower, Harry. (1971) Freud's Gradiva, mater nuda rediviva. Psychoanalytical Quarterly, p646-662

 

- Van Der Auwera, Ali. (1975), "Een kritische studie van Freuds analyse van W. Jensens 'Gradiva' - De nauwkeurigheid en de selectie van het basismateriaal".  Thesis aan de K.U.L. ,  Faculteit de Psychologische en Pedagogische Wetenschappen, onderzoekscentrum voor Dieptepsychologie, o.l.v. Prof. G. Vandendriessche.

 

- Verhaeghe, P. (2002) Les  « Sexualiteit en sexuele stoornissen, 17/4/2002». Universiteit Gent

 

- Viderman, Serge. (1977) Le Céleste et le sublunaire. Presse Universitaire de France

 

- Von Wiese, Johannes J. (1956). Schliemann ontdekt Troje . Antwerpen : uitgeversfirma L. Opdebeek

 

- Wilpert & Gühring. (1992)  Erstausgaben deutscher Dichtung. Eine Bibliografie zur deutschen Dichtung 1600- 1990. 2. vollst. Überarb. Auflage, Alfred Kröner Verlag, Stuttgart

Genoemde schilderijen:

"The Roses of Heliogabalus" (Sir Lawrence Alma-Tadema, 1836 - 1912)
 

"Bacchus" (Simeon Solomon, 1840 - 1905)   

"Romeo and Juliet" (Ford Madox Brown, 1821 - 1893)

"Pandora" (Ernest Normand, 1857 - 1923)

 "L' étude du rôle" (Alfred Stevens, 1823 - 1906)

André Masson, (1939) Gradiva, Oil on Canvas, 97cmx130cm, Private Collection. Photograph courtesy of Galerie Louise Leiris. 

Genoemde Foto's :

- "Portes de la Galérie Café Gradiva" - gezandstraalde silhouetten op glazen deuren (Foto en ontwerp : Marcel Duchamp, 1937)

 

Universiteit of Hogeschool
Psychologische en Pedagogische wetenschappen
Publicatiejaar
2002
Share this on: