Lobbycratie in Brussel

Melissa
Dammekens

Brussels Inc.

Lobbyen in Europa

Lobbyen is big business in Brussel. Na de Amerikaanse hoofdstad, Washington, heeft onze hoofdstad het grootste aantal lobbyisten ter wereld. Meer dan 25.000 mannen en vrouwen bestoken er dagelijks de Europese beleidsvoerders met hun ideeën om zo de Europese wetgeving naar hun hand te zetten. Met een steeds groter wordende macht voor Europa, trekken steeds meer bedrijven en ngo’s naar het centrum van de Europese macht om hun wensen wet te zien worden.

In 1985 waren er in onze hoofdstad 654 lobbyisten aan het werk. Anno 2013 is hun aantal gegroeid tot een veelvoud hiervan. Vorig jaar lanceerde de stad Brussel een campagne om nog meer lobbyisten aan te trekken en zo de economie een boost te geven. Nu het Europese beleid ook steeds meer invloed krijgt op de wetgeving van lidstaten en regio’s, lijkt het hoogtepunt nog lang niet bereikt. Zo is meer dan tachtig procent van de Vlaamse milieuwetgeving nu al bepaald door Europese richtlijnen. Het belang van Brussel als lobbycentrum zal in de toekomst enkel toenemen.

GISWERK
Groeperingen die toezicht houden op wat lobbyisten doen en hoe ze invloed proberen uit te oefenen, zogenaamde lobbywaakhonden, wijzen erop dat het onmogelijk is om te weten hoeveel lobbyisten er precies actief zijn in Brussel. Zij schatten het totale aantal vandaag ergens rond 25.000. Volgens ALTER-EU-medewerker, Koen Roovers, blijft het giswerk: “Zolang er geen verplichte registratie is van lobbyisten, weet niemand precies hoeveel er zijn. Maar je kan stellen dat Brussel voor iedere Europarlementariër twintig lobbyisten heeft."

“Als we de cijfers van Washington bekijken, kunnen we wel voorspellen dat er volgend jaar vermoedelijk een lichte daling komt in de lobbyactiviteiten. In een verkiezingsjaar zijn politici bezig met campagne voeren en niet met het maken van wetten. Dan is het beïnvloeden van regels minder evident. Maar zelfs die hypothese is een gok.”

LOBBYEN VOOR TRANSPARANTIE
Het afbakenen van een duidelijke definitie voor het concept ‘lobbyist’ bemoeilijkt de zaak nog meer. Roovers: “Wij hanteren een zo breed mogelijke definitie. Voor ons is een lobbyist iemand die probeert het beslissingsproces te beïnvloeden. Dat kan een man zijn in een strak pak die voor een kantoor werkt maar evengoed vakbonden of campagnevoerders die met publieke acties de besluitvorming proberen te beïnvloeden. Is de Europese lobbywaakhond ALTER-EU dan ook een lobbygroep? “In zekere zin wel. We zijn lobbyisten voor lobbytransparantie.”

En die transparantie is nog vaak een probleem. In 2011 stelde de Europese Commissie samen met het Europees Parlement een transparantieregister voor om meer duidelijkheid te scheppen over wie lobbyt en hoeveel geld bedrijven daar jaarlijks aan spenderen. Volgens EC-woordvoerder Anthony Gravili, is het register een goede zaak: "Om toegang te krijgen tot het Parlement, moet je in dat register als lobbyist geregistreerd staan. En toegang tot het Parlement, dat willen alle lobbyisten". Maar in tegenstelling tot die andere lobbymetropool, Washington, is het Europese register niet verplicht. En wat er in staat, komt ook niet altijd overeen met de werkelijkheid.

DODGY DATA
Zo beweren 13 van de 21 grootste Europese bedrijven die zowel in het Amerikaanse als in het Europese register staan, dat ze meer geld geven aan lobbyen in de VS dan in Europa. De Europese banksector geeft een budget aan tot €2.750.000 voor lobbywerk in Europa maar diezelfde Europese banken zouden in de VS bijna zeven keer dat bedrag geven, aldus Friends of the Earth Europe.

Roovers: “Het transparantieregister geeft een nogal verdraaid beeld van de lobbywerkelijkheid. Bij ons onderzoek naar dodgy data in het register, merkten we dat veel bedrijven opzettelijk vaag blijven over wat ze doen of informatie simpelweg niet invoeren.”

Zo min mogelijk transparantie is een strategie die vooral de zakenlobby toepast. “Voor die groep is de opbrengst van hun werk een veranderde wettekst in het voordeel van de klant of het bedrijf. Hun lobbywerk situeert zich vooral in achterkamers of door feestjes en evenementen te organiseren. Op die manier willen ze beleidsmakers beïnvloeden. Anderzijds heb je de non-profitsector die zijn winst haalt uit zijn zichtbaarheid, de aandacht die hij krijgt van mensen en de politieke druk die zo ontstaat. Zij voeren vooral publieke campagnes.”

MACHTSSPEL
Maar ook zonder feestjes of demonstraties kan je het beleid beïnvloeden. Voor het opstellen van regels is expertise nodig. Kennis die de Europese Commissie vaak zelf niet in huis heeft. Daarom worden ‘expertgroepen’ opgericht  waarin vertegenwoordigers van universiteiten, vakbonden, ngo’s, regeringen en vooral bedrijven zetelen. Roovers: “Daar zie je het machtsspel dat plaatsvindt rond de instellingen van de Europese Unie. Overal is er een gretigheid van bedrijven om een belangrijke rol te spelen bij het aanleveren van expertise. Daar willen ze hun mensen bij betrokken hebben. Op die manier heeft het bedrijfsleven soms een zeer stevige greep op de informatie die beleidmakers krijgen.”

“Die groepen bepalen vaak in grote mate het beleid. En de grote meerderheid van de mensen die in die expertgroepen zetelen, zijn mensen uit het bedrijfsleven. Er heerst binnen de Commissie een cultuur die uitgaat van het standpunt ‘als we maar de expertise inwinnen van het bedrijfsleven, dan weten we wat goed is voor de hele maatschappij’. Dat is niet erg democratisch.”

Ook het parlement is intussen gewonnen voor meer gevarieerde informatie van experten. Maar of dat betekent dat er ook snel iets verandert? “De commissie is een enorm apparaat met 33.000 ambtenaren, daar verander je niet iets in één, twee, drie. Maar wie weet, onder druk wordt alles vloeibaar.”

Bibliografie

Websites

-          ALTER-EU :
http://www.alter-eu.org/about

-          BUSINESSEUROPE:
http://www.businesseurope.eu

-          Corporate Europe Observatory:
http://www.corporateeurope.org

-          Transparantieregister :
http://europa.eu/transparency-register/index_nl.htm

-          Worst EU Lobby Award:
http://www.worstlobby.eu/2010/nominee/businesseurope

-          Friends of the Earth Europe:
http://www.foeeurope.org/

Online artikels en info :

o   DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR EN ENERGIE, Een elektronische bibliotheek voor Europese milieudossiers. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Geraadpleegd op 04/05/2013 via http://www.lne.be/themas/beleid/internationaal/lne-zine-artikels-aim/ee…

o   VAN CAMPENHOUT E., Brussel is lobbyparadijs, 10/06 2010. Geraadpleegd op 01/05/2013 via http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2010/06/10/brussel-lobbyparadijs

o   VAN CAMPENHOUT E., Onvoldoende lobbytransparantie in EU, 09/02/2011. Geraadpleegd op 06/05/2013 via http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/02/09/onvoldoende-lobbytrans…

o   AFFRE, A., EU industry’s view on the future of Green Public Procurement.  Geraadpleegd op 06/05/2013 via http://ec.europa.eu/environment/archives/greenweek2011/sites/default/files/2-7_Affre.pdf

Documentaire:

Lietaert M. & Moser F., The Brussels Business, 2012

Publicaties:

ALTER-EU, Bursting the Brussels Bubble, ALTER-EU, Brussel, 2010, 216 p.

ALTER-EU, Dodgy Data. Time To Fix the EU’s Transparency Register, ALTER-EU, Brussel, 2012, 24 p.

CORPORATE EUROPE OBSERVATORY, Brussels. The EU Quarter, CEO, Brussel, 2011, 52 p.

DE CLERCK P. (E.A.), Lobbying in Brussels. How Much Do the Top 50 Companies in the EU Spend?, Friends of the Earth Europe, Brussel, 16 p.

GRAMAZIO F. (E.A.), BP Lobbying Europe, 2010, 7 p.

HAAR K (E.A.), A Captive Commission, The Role of the Financial Industry in shaping EU Regulation, ALTER-EU, Brussel, 2009, 24 p.

Download scriptie (1.41 MB)
Universiteit of Hogeschool
Arteveldehogeschool Gent
Thesis jaar
2013