Masterproef “Toepassing van de rechten van het kind in het Vlaams basisonderwijs” - Casestudy van ‘kinderrechtenscholen’

Hilde De Vleeschouwer
Persbericht

Masterproef “Toepassing van de rechten van het kind in het Vlaams basisonderwijs” - Casestudy van ‘kinderrechtenscholen’

Masterscriptie als inspiratiebron (5/07/2013)Nieuw denkkader legt focus op kinderrechten in de basisschool

Enkele Vlaamse scholen dragen de rechten van het kind bijzonder hoog in het vaandel en groeien uit tot ware ‘kinderrechtenscholen’. Plan België begeleidt, samen met VORMEN vzw, scholen bij de installatie van een kinderrechtenvriendelijk klimaat en beloont hun inspanningen met een kinderrechtenlabel.

Hilde De Vleeschouwer, kersvers Master in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen, onderzocht de werking van dergelijke ‘kinderrechtenscholen’ en ontwierp een denkkader dat andere basisscholen inspireert om hun eigen werking meer kindvriendelijk en kinderrechtengericht te maken. 

De Vleeschouwer stelt vast dat de ‘kinderrechtenscholen’ resoluut kiezen voor een verrijking van het onderwijsaanbod, hierbij aangestuurd door het kinderrechtenverdrag. Kinderrechtenscholen vullen de ‘gewone’ leerinhouden aan met kennis en inzichten omtrent de rechten van het kind of focussen in bijzondere projecten op de kinderrechten.

Opvallend is ook de uitbouw van een doorgedreven leerlingparticipatie in de kinderrechtenscholen. Leerlingen krijgen er werkelijk een stem in het school- en klasgebeuren en mogen meedenken en meebeslissen over zaken die hen aanbelangen.

Daarnaast voorzien veel van deze scholen een systematische aanpak van sociale en emotionele aspecten, waaronder bijvoorbeeld een anti-pestbeleid, maar evenzeer het betrekken van kinderen bij het uitzetten van hun individueel zorgtraject. De meeste van deze scholen werken vrij ervaringsgericht en hebben aandacht voor interculturele competenties en mondiaal onderwijs. Ze hechten daarnaast veel belang aan actief engagement, hetzij binnen de lokale gemeenschap, hetzij via nationale acties met een ruimer bereik.

Rechten en plichten

‘Kinderrechtenscholen’ zijn sterk gericht op sociale betrokkenheid en integratie binnen de gemeenschap. Naast de rechten van het kind in het kader van het Kinderrechtenverdrag, besteden de scholen ook aandacht aan de plichten van kinderen,  met het oog op burgerschapsvorming. Scholen geven aan dat leerlingen de aandacht voor hun rechten meedragen naar de vriendjes in de buurt én naar huis. Het werken rond de rechten van kinderen, al dan niet gecombineerd met plichten, brengt wat in beweging bij de ouders van deze kinderen. Er komt vaak minstens een dialoog op gang en in heel wat scholen verhoogt de ouderbetrokkenheid naar aanleiding van de kinderrechtenwerking.  

Geen ééndagsvliegen

Nadat het label verworven is, blijft het hele schoolteam met een open blik op de wereld en de nodige zelfkritische zin, permanent voortbouwen aan een op kinderrechten gebaseerde kindvriendelijke school. Al bij al blijkt dit niet bijzonder veel extra werk voor leerkrachten met zich mee te brengen. Het vraagt vaak wel een vernieuwde kijk op kinderen en op de eigen onderwijsopdracht. Na de transformatie van ‘gewone’ school tot ‘kinderrechtenschool’ willen de schoolteams blijvend aandacht besteden aan de rechten van kinderen én zijn ze bereid hun ervaringen te delen met anderen, omdat ‘elke school een kinderrechtenschool zou moeten zijn’.

Ook voor jouw school?

De bewuste toepassing van de kinderrechten staat los van de aard van de school en is mogelijk binnen eender welk pedagogisch project, stelt De Vleeschouwer. Het fundament voor een kinderrechtenvriendelijk beleid in een school ligt immers in de erkenningsvoorwaarden en de regelgeving van het Vlaams onderwijs. De kinderrechtenscholen werken volledig binnen de krijtlijnen van de eindtermen én volgens hun eigen visie en pedagogisch project.

Scholen die hun actuele werking willen aftoetsen aan het concept ‘kinderrechtenschool’ en op zoek zijn naar inspiratie voor de uitbouw van een eigen op kinderrechten gebaseerd kindvriendelijk beleid, vinden in het door De Vleeschouwer uitgewerkte kader wellicht een eerste aanzet hiervoor.

Bijkomende informatie:

Masterproef “Toepassing van de rechten van het kind in het Vlaams basisonderwijs” 

Casestudy van ‘kinderrechtenscholen’

Hilde De Vleeschouwer:  hilde.de.vleeschouwer@telenet.be

Promotor prof. dr. Gracienne Lauwers: glauwers@me.com

Bibliografie

Bibliografie

Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen . (sd). Kinderrechtenverdrag Historiek. Opgeroepen op februari 27, 2013, van www.sociaalcultureel.be: http://www.sociaalcultureel.be/jeugd/verdrag_historiek.aspx

Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, afdeling Jeugd. (2011, juli 15). Vlaams Actieplan Kinderrechten (VAK). Opgeroepen op februari 13, 2013, van www.sociaalcultureel.be: http://www.sociaalcultureel.be/jeugd/covlaanderen_vak.aspx

Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, afdeling Jeugd. (2012, april). Onderzoeksproject 'Veldtekening middenveld kinderrechten Vlaanderen'. Opgeroepen op februari 13, 2013, van www.sociaalcultureel.be: http://www.sociaalcultureel.be/jeugd/onderzoek_andereproj_veldtekening_…

Belgische Senaat. (1994, februari 17). Belgische grondwet. Gecoördineerde tekst. België.

Centrum voor ErvaringsGericht Onderwijs. (sd). Ervaringsgericht onderwijs. Opgeroepen op april 17, 2013, van www.cego.be: http://cego.inform.be/InformCMS/preview/index.php?pag_id=550275

Comité voor de Rechten van het Kind. (2010). Overweging van de rapporten die werden ingediend door de Lidstaten overeenkomstig artikel 44 van het Verdrag - Slotbeschouwingen België. Comité voor de Rechten van het Kind.

Cresswel, J. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (second edition). United States of America: Sage Publications, Inc.

Departement onderwijs en vorming. (sd). Diversiteit in onderwijs. Opgeroepen op april 11, 2013, van www.ond.vlaanderen.be: http://www.ond.vlaanderen.be/diversiteit/visie/

Djapo. (sd). Intercultureel onderwijs of ICO. Opgeroepen op april 11, 2013, van www.wereldwegwijzers.be: http://www.wereldwegwijzers.be/index.php?art=47

Djapo. (sd). Mondiale vorming. Opgeroepen op april 11, 2013, van www.wereldwegwijzers.be: http://www.wereldwegwijzers.be/index.php?art=45

Doek, J., Bruning, J., & van der Zon, K. (2012). Veldtekening middenveld kinderrechten Vlaanderen. Leiden: Universiteit Leiden.

Hakim. (2000) zoals geciteerd door Saunders, M., Lewis, P., Thornhill, A., Booij, M., & Verckens, J. P. (2011) in 'Methoden en technieken van onderzoek'. Pearson Education.

Heilo, P., Lauronen, E., & Bardy, M. (. (1993). Politics of childhood and children at risk, Provision - Protection - Participation. zoals geciteerd door Verhellen, E (1999) in 'Rechten van het kind in en door het onderwijs', Acco. Vienna: European Centre.

Kabinet Vlaams minister van Onderwijs en Vorming. (2007, december 7). Persmededeling inzake Partnerschap tussen Vlaams ministerie Onderwijs en UNICEF België. Opgeroepen op februari 19, 2013, van www.ond.vlaanderen.be: http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/archief/2007/2007p/1207-UNICEF.htm

Kinderrechtencoalitie. (2012, maart 20). Standpunt Kinderrechtencoalitie Leerlingenstatuut. Opgeroepen op februari 14, 2013, van www.kinderrechtencoalitie.be: http://www.kinderrechtencoalitie.be/uploads/documenten/Standpunt%20leer…

Kinderrechtencoalitie. (sd). De Kinderrechtencoalitie. Opgeroepen op februari 14, 2013, van www.kinderrechtencoalitie.be: http://www.kinderrechtencoalitie.be/content.aspx?l=002

Kinderrechtencommissariaat. (2011). Jaarverslag Kinderrechtencommissariaat 2010-2011 'Kinderrechten vragen om verscherpte focus'. Brussel: Kinderrechtencommissariaat.

Kinderrechtencommissariaat. (2012). Jaarverslag Kinderrechtencommissariaat 2011-2012 'Rechten werken'. Brussel: Kinderrechtencommissariaat.

Lauwers, G. & De Groof, J. (2006-2007). De Verplichtingen van de Staat op het vlak van het recht op onderwijs in het kader van het verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. In: Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, nr. 2/3/4 jaargang 2006-2007.

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Onderwijs. (1999). Kinderrechten en onderwijs: Een driedubbele opdracht. Brussel: Departement Onderwijs.

Plan België. (2008). Kinderrechtenschool - theoretisch model. Opgeroepen op februari 13, 2013, van leerplaneet.planbelgie.be/: http://leerplaneet.planbelgie.be/kinderrechtenschool-home/theoretisch-m…

Plan België. (2012, 03 20). Handboek kinderrechtenschool. Brussel, Vlaams-Brabant, België: Plan België (intern).

Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2004). Methoden en Technieken Van Onderzoek (derde editie). Amsterdam: Pearson Education.

Saunders, M., Lewis, P., Thornhill, A., Booij, M., & Verckens, J. P. (2011). Methoden en technieken van onderzoek. Pearson Education.

Shaeffer. (1999). zoals geciteerd door UNICEF op www.unicef.org/lifeskills. Opgeroepen op februari 17, 2013, van www.unicef.org: http://www.unicef.org/lifeskills/index_7260.html

Smet, P. (2011). Antwoord op Schriftelijke vraag nr. 245 van 9 februari 2011 van Irina De Knop. Opgeroepen op februari 14, 2013, van Vlaams Parlement: www.vlaamsparlement.be/Proteus5/getFile.action?id=266150

Steunpunt GOK. (2008). Socio-emotionele ontwikkeling - voor basisonderwijs en eerste graad. Opgeroepen op april 17, 2013, van www.steunpuntgok.be: http://www.steunpuntgok.be/downloads/themabeschrijving_2008_socio_emo_b…

                  UNICEF. (2012, mei 25). Child friendly schools. Opgeroepen op februari 11, 2013, van    www.unicef.org: http://www.unicef.org/lifeskills/index_7260.html#A   Framework for Rights-            Based, Child-Friendly

Van Gils, J. (1999). Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en de pedagogie(k). In E. Verhellen, J. Van Gils, H. Annoot, & V. A. Valeer, Rechten van het kind in en door het onderwijs (pp. 51-92). Leuven: Acco.

Vandekerckhove, A. (2008). Het Kinderrechtencommissariaat, een kinderrechtenwaakhond. In W. Vandenhole, Kinderrechten in België (pp. 67-77). Antwerpen: Intersentia.

Vandenbroucke, F. (2008, oktober 15). Kinderrechteneducatie op de vooravond van wereldvoedseldag. Toespraak van de Vlaamse minister van Werk, Onderwijs en Vorming. geraadpleegd op http://www.ond.vlaanderen.be/beleid/toespraak/081015-Unicef.htm.

Verenigde Naties. (1948, december 10). Universele Verklaring van de rechten van de mens.

Verenigde Naties. (1989, november 20). Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

Verhellen, E. (1999). Kinderrechten en onderwijs - Een driedubbele bindende taak. In E. Verhellen, J. Van Gils, H. Annoot, & V. A. Valeer, Rechten van het kind in en door het onderwijs (pp. 11-34). Leuven: Uitgeverij Acco.

               Verheyde, M. (2006-2007). De betekenis van het VN-Kinderrechtenverdrag voor het Onderwijs. In:

               Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, nr. 2/3/4 jaargang 2006-2007.

 

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. (2010). Ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor het gewoon basisonderwijs. Brussel: Agentschap voor Onderwijscommunicatie.

Vlaams Parlement. (1991, mai 15). Decreet houdende goedkeuring van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen te New York op 20 november 1989.

Vlaams Parlement. (1997, juli 15). Decreet van 15 juli 1997 houdende de oprichting van een Kinderrechtencommissariaat en de instelling van het ambt van Kinderrechtencommissaris.

Vlaamse Overheid. (2002, februari 8). Omzendbrief BaO/2002/1.

Vlaamse overheid. (2008). Onderwijs in Vlaanderen - Het Vlaamse onderwijslandschap in een notendop. Agentschap voor Onderwijscommunicatie.

Vlaamse Regering. (1997, februari 25). Decreet basisonderwijs. B.S. 17-04-1997.

Vlaamse Regering. (2011, juli 15). Vlaams Actieplan Kinderrrechten. Vlaanderen.

VLOR. (2002). Kwaliteitsindicatoren voor mondiale vorming : een handige beoordelingsfiche voor leermiddelen mondiale vorming. Antwerpen: Garant.

VORMEN vzw. (2008). Recht in de roos - Werken rond kinderrechten in de derde graad van het lager onderwijs. VORMEN vzw.

WERELDWERKPLAATS vzw en VORMEN vzw. (2008). Het Krekelboek - Ideeënboek voor KinderRechtenEducatie in Kleuter- En Lager onderwijs. WERELDWERKPLAATS vzw.

Yin, R. (2003). Case Study Research: Design and Methods (third edition). Londen: Sage.

Universiteit of Hogeschool
Opleidings- en Onderwijswetenschappen
Publicatiejaar
2013
Kernwoorden
Share this on: