‘De zon schijnt mooi’ De zon en de wereld van Arjen Duinker
Although literary theory and literary criticism seem to suggest otherwise, poetry uses a big variation of media besides the paper book. One of these media is the sound carrier. This thesis explores the production and reception of Dutch poetry on sound carriers and uses the case study De zon en de wereld by Arjen Duinker to present a multidisciplinary methodological framework for analysing poetry on sound carriers. When discussing recorded poetry, literary critics pay most attention to non-literary elements and use no fixed values or standards. De zon en de wereld by Arjen Duinker is an interesting case study because it consists of a book of poetry (“De wereld”) and a CD with recorded poetry (“De zon”). In 2005 this work won the VSB Poëzieprijs. Again, literary critics did not comment on or analyse the audio poetry. Many critics even ignored the CD while discussing the prizewinning work. The two main reasons for this ‘phonophobia’ amongst literary scholars are likely the hegemony of the written word in our present society and the lack of significant ‘tools’ to analyse poetry on sound carriers. This thesis presents a multidisciplinary methodological framework for analysing poetry on sound carriers by using Middleton’s methodology for analysing live poetry performances and expanding it with elements from theories on ‘oral poetry’ by Foley, ‘live poetry’ by Novak and ‘close listening’ by Bernstein. In order to make this ‘tool kit’ applicable to poetry on sound carriers the problems in Middleton’s parameters are solved by adding ideas on the relationship between live and recorded performances by Auslander, on the voice in music by Barthes and Gräbner, on the voice and modern media by Peters, on sound and the arts by Morris and Kahn and on sound and cognition by Tsur and James. By applying this new framework to the audio poem “De zon”, this thesis shows how a multidisciplinary methodological framework which takes the used medium into account, results in new insights into the poem itself, the collection of poetry to which it belongs, the poetic oeuvre which it is part of and the literary criticism which exists on the oeuvre. These insights would not have been gained by solely analysing Duinker’s poetry on paper and in live performances. In addition, the analysis provides insight into the differences between oral, written and recorded poetry and underlines the importance of taking these differences into account when discussing poetry.
Bibliografie
Altena 2007. Arie Altena, 2007 “Epische poëzie nu”, in: De Gids 170.11, p. 1128-1137.
Anoniem 1986a. “Vlaamse dichters op langspeelplaat”, in: Gazet van Antwerpen, 6 maart 1986.
Anoniem 1986b. “Poëzie op plaat”, in: NRC Handelsblad, 11 april 1986.
Anoniem 1987. “Poëzie op plaat. Lutgart Simoens in dichterlijke bui”, in: Gazet van Antwerpen, 16 februari 1987.
Anoniem 1988. “Proza en poëzie op compact disc”, in: NRC Handelsblad, 12 januari 1988.
Anoniem 2004. “Premier Balkenende leest kerstgedicht voor soldaten in”, in: Gazet van Antwerpen, 18 december 2004.
Auslander 1999. Philip Auslander, 1999 Liveness. Performance in a mediatized culture, London: Routledge.
A.Z. 1989. “Querido brengt stemmen van schrijvers op cassette”, in: Gazet van Antwerpen, 1989.
A.Z. 1990. “Stemmen van schrijvers”, in: De Tijd, 9 maart 1990.
B.V. 1988. “Willems liefde voor ‘t kerkhof”, in: De Nieuwe Gazet, 27 december 1988.
Barnas 2005. Maria Barnas, 2005 “Zinnen om in je zak te steken. Vrijdag 22 april wordt de VSB Poëzieprijs 2005 uitgereikt”, in: De Groene Amsterdammer, 22 april 2005.
Barthes 1975. Roland Barthes, 1975 The Pleasure of the Text, New York: Hill and Wang.
Barthes 1977. Roland Barthes, 1977 “The Grain of the Voice”, in: Image Music Text, p. 179-189.
Benjamin 1936. Walter Benjamin, 1936 “L’oeuvre d’art à l’époque de sa reproduction mécanisée”, in: Zeitschrift für Sozialforschung 5, p. 40-68.
Bernstein 1998. Charles Bernstein, 1998 “Introduction”, in: Charles Bernstein (samensteller), 1998 Close Listening. Poetry and the Performed Word, Newo York/Oxford: Oxford University Press, p. 3-26.
Beurskens 1983. Huub Beurskens, 1983 “Aan Luceberts poëzie zijn vele touwen vast te knopen”, in: De Groene Amsterdammer, 16 februari 1983, p. 18-19.
Brems & Dams 1987. Hugo Brems & Erik Dams, 1987 Non-book poëzie. Kahiers over de geschiedenis van de Vlaamse poëzie sinds 1945, Afdeling Nederlands literatuurstudie, K.U. Leuven, Schoten: Hadewijch.
Buelens 2008. Geert Buelens, 2008 Oneigenlijk gebruik. Over de betekenis van poëzie, Nijmegen: Vantilt.
Cloostermans 2006. Mark Cloostermans, 2006 “Op een schrijf gebrand”, in: De Standaard Letteren, 3 februari 2006, p. 8-9.
D.S. 1988. “Hoort het woord”, in: Vrij Nederland, 13 februari 1988.
Davidson 1997. Michael Davidson, 1997 “Technologies of Presence. Orality and the Tapevoice of Contemporary Poetics”, in: Adalaide Morris (samensteller), 1997 Sound States. Innovative Poetics and Acoustical Technologies, The University of North Carolina Press, p. 97-125.
De Strycker 2012. Carl de Strycker, 2012 “Invloed als lezersconstructie. Conceptualisering en toetsing”, in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- & Letterkunde 128.3/4, p. 310-321.
De Vos 1988. Marjoleine de Vos, 1988 “Stemmige voordracht”, in: NRC Handelsblad, 11 november 1988.
Decorte 1983. Luc Decorte, 1983 “Bericht aan de bevolking: Herman Bogaert serveert 10 staatsprijzen poëzie!”, in: De Bond, 11 februari 1983.
Demets 2004. Paul Demets, 2004 “Op betekenis wordt geschoten’, in: De Morgen, 22 september 2004, p. 8-9.
Dera 2009. Jeroen Dera, 2009 “Een eik op de zeebodem”, in: Meander, 16 december 2009, http://klassiekegedichten.net/index.php?id=127 (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Dera 2014. Jeroen Dera, 2014 “‘Niets meer dan mijn waarlijk woord´ Aantekeningen over de analyse van performancepoèzie”, in: Vooys 32.2, p. 6-16.
Devoghelaere 1988. Mon Devoghelaere, 1988 “De platenboer van ‘Olé’ zet dichters op CD”, in: De Nieuwe Gazet, 31 januari 1988.
Doorman 2000. Maarten Doorman, 2000 “De noeste reflectie moet worden vergeten”, in: NRC Handelsblad, 1 december 2000.
Duinker 1988. Arjen Duinker, 1988 Rode oever, Amsterdam: Meulenhoff.
Duinker 1994. Arjen Duinker, 1994 De gevelreiniger en anderen, Amsterdam: Meulenhoff.
Duinker 1996. Arjen Duinker, 1996 Het uur van de droom, Amsterdam: Meulenhoff.
Duinker 2002. Arjen Duinker, 2002 Misschien vier vergelijkingen, Amsterdam: Meulenhoff.
Duinker 2003a. Arjen Duinker, 2003 De zon, Slibreeks nr. 105, Middelburg: Stichting Kunstuitleen Zeeland.
Duinker 2003b. Arjen Duinker, 2003 De zon en de wereld, Amsterdam: Meulenhoff.
Duinker 2009. Arjen Duinker, 2009 Buurtkinderen, Amsterdam: Querido.
E.V. 1988. “Compact-discs van Claus, Wolkers, De Coninck en Campert gelanceerd. Initiatief van Hans Kusters dat navolging verdient”, in: Gazet van Antwerpen, 12 januari 1988.
Foley 2002. John Miles Foley, 2002 How to Read an Oral Poem, Urbana: University of Illinois Press.
Franssen 2008. Gaston Franssen, 2008 “De dood van de podiumdichter? Over voordrachtskunst en poëzieperformance”, in: Spiegel der Letteren 50.2, p. 255-268.
Franssen 2009. Gaston Franssen, 2009 “Hopend op een plek in de finale: een kleine antropologie van de podiumpoëziekritiek”, in: Dietsche Warande & Belfort 154.2, p. 234-245.
Franssen 2012. Gaston Franssen, 2012 “The Performance of Poeticity: Stage Fright and Text Anxiety in Dutch Performance Poetry since the 1960s”, in: Authorship 1.2., p. 1-20.
Gerbrandy 2005a. Piet Gerbrandy, 2005 “Meesterschap of kracht”, in: de Volkskrant, 22 april 2005, p. 26.
Gerbrandy 2005b. Piet Gerbrandy, 2005 “Procedures op papier, met veel herhalingen”, in: de Volkskrant, 23 april 2005.
Gerits 1983. J. Gerits, 1983 “Herman Bogaert, Staatsprijzen poëzie, LP”, in: Streven, februari 1983.
Goedegebuure 1983. Jaap Goedegebuure, 1983 “De poëzie van de apocalyps”, in: Haagse Post, 5 maart 1983, p. 62-62.
Gräbner 2007. Cornelia Gräbner, 2007 Off the Page and Off the Stage: The Performance of Poetry and its Public Function, Universiteit van Amsterdam.
Grivel & Sartarelli 1992. Charles Grivel & Stephen Sartarelli (vertaler), “The Phonograph’s Horned Mouth”, in: Douglas Kahn & Gregory Whitehead (samenstellers), 1992 Wireless Imagination. Sound, Radio and the Avant-Garde, Cambridge/London: The MIT Press, p. 31-62
H.G. 1987. “Lutgart Simoens-LP kreeg fraai lancement”, in: De Nieuwe Gazette, 17 februari 1987.
Hayles 1997. N. Katherine Hayles, 1997 “Voices out of Bodies, Bodies out of Voices. Audiotape and the Production of Subjectivity”, in: Adalaide Morris (samensteller), 1997 Sound States. Innovative Poetics and Acoustical Technologies, The University of North Carolina Press, p. 74-96.
Heg 1987. Hans Heg, 1987 “Nederlandse poëzie te slecht bij stem voor cd?”, in: de Volkskrant, 27 november 1987.
Hilborn 2013. Neil Hilborn, ‘OCD’, https://www.youtube.com/watch?v=vnKZ4pdSU-s (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Hilhorst 1988. Marijke Hilhorst, 1988 “Compact gedichten”, in: Elsevier, 30 januari 1988.
Houët 1990. Louis Houët, 1990 “Woorden van Hans Andreus kun je kauwen”, in: de Volkskrant, 24 maart 1990.
J.D.R. 1988. “Wolkers, Campert en De Coninck. Literaire CD’s geen nagel aan de doodskist van het boek”, in: Het Volk, 12 januari 1988.
J.O. 1982. “Vlaamse poëzietoppers gegroefd”, in: Het Laatste Nieuws, 23 juli 1982.
Jaeger 2006. Toef Jaeger 2006, “De ooi van Stitou”, in: NRC Handelsblad, 10 februari 2006.
James 1962. Leon Jakobovits James, 1962 Effects of Repeated Stimulation on Cognitive Aspects of Behavior. Some Experiments on the Phenomenon of Semantic Satiation, Montreal: McGill University Press.
K.V.K. 1987. “Opnamestudio vergt heel wat meer inspanningen dan een poëzie-avond”, in: Nieuwsblad, 29 juni 1987.
Kahn 1992. Douglas Kahn, 1992 “Introduction. Histories of sound once removed”, in: Douglas Kahn & Gregory Whitehead (samenstellers), 1992 Wireless Imagination. Sound, Radio and the Avant-Garde, Cambridge/London: The MIT Press, p. 1-29.
Lindner 2009. Erik Lindner, 2009 “‘Alles rijmt op acht’. Over Buurtkinderen van Arjen Duinker”, op: De Reactor, 12 oktober 2009, http://www.dereactor.org/home/detail/alles_rijmt_op_acht/ (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
M.V.O. 1987. “Reinaert de Vos wordt ingesproken op plaat. Jo Van Eetvelde tegen specialisten-Oudnederlands”, in: Het Nieuwsblad, 3 december 1987.
McLuhan 1962. Marshall McLuhan, 1962 The Gutenberg Galaxy. The Making of Typographic Man, University of Toronto Press.
Mettes 2005. Jeroen Mettes, 2005 “Hoi”, op: Poëzienotities, 24 oktober 2005, http://n30.nl/2005/10/hoi.html (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Middleton 1999. Peter Middleton, 1999 “Poetry’s Oral Stage”, in: S. Kemal & I. Gaskell (samenstellers), 1999 Performance and Authenticity in the Arts, Cambridge University Press, p. 215-253.
Morris 1997. Adalaide Morris 1997, “Introduction. Sound States”, in: Adalaide Morris (samensteller), 1997 Sound States. Innovative Poetics and Acoustical Technologies, The University of North Carolina Press, p. 1-14.
Mourits 2002. Bertram Mourits, 2002 “Een totale show: over poëzie en voordracht”, in: Nederlandse letterkunde 7.4, p. 322-342.
Nijmeijer 1983. Peter Nijmeijer, 1983 “Lucebert in gevecht met zijn taal”, in: de Volkskrant, 11 maart 1983, p. 19.
Novak 2011. Julia Novak, 2011 Live Poetry. An integrated approach to poetry in performance, Amsterdam: Rodopi.
Nuis 1983. Aad Nuis, 1983 “Lucebert en de Moerasruiter”, in: Vrij Nederland, 8 januari 1983, p. 36.
Offermans 1983. Cyrille Offermans, 1983 “Een profeet van het verloren ogenblik”, in: De Groene Amsterdammer, 16 februari 1983, p. 19.
Ohlsen 2005. Ronald Ohlsen, 2005 “Nooit meer boeken”, in: Passionate 12.4, p. 18-21.
Ong 1982. Walter J. Ong, 1982 Orality and Literacy: The Technologizing of the Word. London: Methuen.
Perloff 1998. Marjorie Perloff, 1998 Poetry On and Off the Page. Essays for Emergent Occasions, Evanston: Northwestern University Press.
Peters 1997. Arjan Peters, 1997 “De verdwaalde herder unplugged”, in: NRC Handelsblad, 22 november 1997.
Peters 1998. Arjan Peters, 1998 “Voor in zijn mond zingt aarzelend de liefde”, in: de Volkskrant, 5 juni 1998.
Peters 2003. Arjan Peters, 2003 “Het luisterboek zoemt rond”, in: de Volkskrant, 9 mei 2003.
Peters 2004a. Arjan Peters, 2004 “De zon schijnt mooi, en andere geschenken”, in: de Volkskrant, 2 januari 2004.
Peters 2004b. John Durham Peters, 2004 „The Voice and Modern Media”, in: Doris Kolesh & Jenny Schrödl, 2004 Kunst-Stimmen, Bonn: VG Bild-Kunst, Theater der Zeit, Recherchen 21, p. 85-100.
Poëziecentrum 2010. Poëziecentrum te Gent, 2010 “Lijst audiocollectie”, AVM-Collectie Poëziecentrum, november 2010.
R.D.P. 1982. „Staatsprijswinnaars poëzie op plaat gezet”, in: Gazet van Antwerpen, [dag en maand onbekend] 1982.
Reugebrink 2005. Marc Reugebrink, 2005 “Lof”, op: Inwijkeling. Literair journaal, http://reugebrink.skynetblogs.be/archive/2005/04/29/lof.html (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Rijghard 2005. Ron Rijghard, 2005 “‘Deze bundel klopt van A tot Z’. Dichter Arjen Duinker over het begrijpen van poëzie”, in: NRC Handelsblad, 30 april 2005.
Robert 1998. Jan Robert, 1998 “Lucebert leest voor”, in: de Volkskrant, 29 januari 1998.
Schilders 2005. Ed Schilders, 2005 “Leen uw oor aan de stemklok van Jan Decleir”, in: de Volkskrant, 4 november 2005.
Schippers 1983. K. Schippers, 1983 “De nieuwe poëzie van Lucebert”, in: NRC Handelsblad, 28 januari 1983, p. 1-2.
Schouten 1986. Diny Schouten, 1986 “Ter zake”, in: Vrij Nederland, 18 januari 1986.
Smeets 2014. Mirthe Smeets, 2014 “Arjen Duinker. Ik conformer me niet. Waar is dat voor nodig?”, in: Meander, 24 maart 2014, http://meandermagazine.net/wp/2014/03/ik-conformeer-me-niet-waar-is-dat-voor-nodig/ (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Sonnenschein 2010. Johan Sonnenschein, 2010 “De onderneming redden. Buurtkinderen als voorlopig eindpunt”, in: Parmentier 19.4, p. 6-15.
‘t Hart 2010. Kees ‘t Hart, 2010 “The very best”, in: Parmentier 19.4, p. 38-49.
T’Sjoen 2005. Yves T’Sjoen, 2005 “De metafysica van het genieten. Over Arjen Duinkers Ook al is het niet zo”, in: Yves T’Sjoen, 2005 De gouddelver: over het lezen van poëzie, Tielt: Lannoo, p. 270-273.
Terhell 2013. Annemarie Terhell, 2013 “Luisteren voor je lijst”, in: Lezen, jaargang 8, nummer 1, p. 20-21.
Tsur 1992. Reuven Tsur, 1992 What Makes Sound Patterns Expressive? The Poetic Mode of Speech Perception, Duke University Press.
Vaessens & Joosten 2003. Thomas Vaessens & Jos Joosten, 2003 Postmoderne poëzie in Nederland en Vlaanderen, Nijmegen: Vantilt.
Vaessens 2006. Thomas Vaessens, 2006 Ongerijmd succes: poëzie in een onpoëtische tijd, Nijmegen: Vantilt.
Van Deel 1983a. Van Deel, T. 1983 “De menselijke stem een luide beek”, in: Trouw, 27 januari 1983.
Van Deel 1983b. Van Deel, T. 1983 “Waar uw schat is daar wordt gehakt”, in: Trouw, 11 augustus 1983.
Van den Berg 2005. Arie van den Berg, 2005 “Rondgereden in een open laadbak. De opmerkelijke nominaties voor de VSB-poëzieprijs”, in: NRC Handelsblad, 15 april 2005.
Van der Starre 2014. Kila van der Starre, 2014 “‘We hebben toch een stem die we graag willen laten klinken?’ Poëzie op het podium sinds Poëzie in Carré”, in: Ons Erfdeel 57.3, augustus 2014 [nog te verschijnen].
Van der Straeten 2005. Bart van der Straeten, 2005 “De zon en de wereld”, in: De Tijd, 16 april 2005.
Van Gogh 1999. Ruben van Gogh (samensteller), 1999 Sprong naar de sterren: de laatste generatie dichters van de twintigste eeuw, Utrecht: Kwadraat.
Van Gogh 2005. Ruben van Gogh, 2005 “Auditieve poëzie van Duinker en Egger”, op: De Contrabas. Literair weblog, 9 oktober 2005, http://www.decontrabas.com/dekleinezaal/2005/10/auditieve_pozie.html en http://www.decontrabas.com/dekleinezaal/2005/10/auditieve_pozie/comments/page/2/#comments (geraadpleegd op 10 augustus 2014).
Vandenbroucke 2001. Johan Vandenbroucke, 2001 “Wiegende stemmen”, in: De Morgen, 1 augustus 2001.
Vercammen 1978. Jan Vercammen, 1978 “Jan Vercammen bezoe kt auteurs voor Zuidnederlandse microfonie”, in: De Nieuwe Gazet, 28 augustus 1978.
Vergeer 2000. Koen Vergeer, 2000 “Poëzie buiten de bladspiegel”, in: Ons Erfdeel 43.3, p. 322-329.
VSB 2005. “Arjen duinker is de laureaat van de VSB Poëzieprijs 2005”, Amsterdam: Persbericht van Stichting VSB Poëzieprijs, 22 april 2005.
Zeeman 1995. Michaël Zeeman, 1995 “Het zou een zeug zijn als het geen orgel was”, in: de Volkskrant, 14 april 1995.
Zoon 1987. Cees Zoon, 1987 “Met Annie M.G. Schmidt de Coentunnel in”, in: de Volkskrant, 6 februari 1987.
