Trainen van het werkgeheugen: een cognitieve remedie voor depressief rumineren?
Beter brein. Depressie te lijf met werkgeheugentraining
Stel je even voor: twee leerlingen, Sophie en Elise, buizen op hun examen. Dezelfde gedachten spoken door hun hoofd: “Ik ben niet slim genoeg”, “Ik heb gefaald”, ... Toch blijken zij anders met deze gedachten om te gaan. Zo denkt Sophie al gauw aan iets anders en zit ze die avond gezellig in de zetel. Elise daarentegen is niet in staat om te genieten van een avondje uit. Zij maakt zich nog steeds zorgen. Vanwaar het verschil in reactie?
Het is een situatie die we allemaal wel kennen: er gebeurt iets onaangenaams en dat zet ons aan tot nadenken. Echter, bij Elise draait het denken dol: het laat haar niet meer los. In dat geval is sprake van piekeren. Lange tijd werd piekeren afgedaan als een vervelend, maar verder verwaarloosbaar symptoom van vele klinische problemen. Ondertussen is echter geweten dat piekeren ook aan deze problemen kan voorafgaan. Het is een kwetsbaarheidsfactor. Wie vaak piekert, ontwikkelt sneller allerlei psychische klachten, zoals depressie.
Werkgeheugen als basis
Piekeren bij depressie is vooral gericht op het verleden en staat bekend als rumineren. Gezien rumineren mensen kwetsbaar maakt voor depressie, zou het interessant zijn indien behandelingen zich daar meer op gaan richten. Bovendien profiteren heel wat mensen met een depressie niet van de bestaande behandelingen en krijgt ongeveer 75% later opnieuw een depressie. Reden te meer, dus, om de behandelingen van depressie te optimaliseren.
Hiertoe moeten we terugkeren naar de vraag in de inleiding: vanwaar het verschil in reactie tussen Sophie en Elise? Met andere woorden, wat verhoogt de neiging tot rumineren? Uit onderzoek blijkt dat de werking van het werkgeheugen hier mee aan de basis ligt. Het werkgeheugen is dat deel van het geheugen waarin slechts tijdelijk relevante informatie kan worden bijgehouden en gemanipuleerd. Bijgevolg is het belangrijk dat het werkgeheugen geüpdatet wordt: oude informatie moet verwijderd worden, zodat nieuwe informatie kan worden opgenomen. Verstoorde werkgeheugenprocessen zorgen ervoor dat dit moeilijker verloopt bij rumineerders, zoals Elise. Zij slagen er minder in om negatieve gedachten uit het werkgeheugen te bannen en door andere, positieve gedachten te vervangen.
Veelbelovend
Verstoorde werkgeheugenprocessen blijken dus te resulteren in rumineren, wat het risico op depressie verhoogt. Bijgevolg zou een behandeling gericht op het trainen van werkgeheugenprocessen moeten leiden tot minder rumineren, en mettertijd ook tot een daling in depressieve symptomen. De figuur in bijlage illustreert dit.
Een dergelijke training zou een interessante aanvulling zijn op de huidige behandelingen voor depressie. Deze focussen immers op de inhoud van het werkgeheugen: alternatieve, meer positieve gedachten bedenken voor negatieve gedachten. Echter, depressieve personen hebben net problemen met het updaten van de inhoud van hun werkgeheugen. Daarom zou het waardevol zijn om naast de inhoud ook meer direct te focussen op de processen van het werkgeheugen die deze updating sturen.
Bovendien kan werkgeheugentraining op een aantrekkelijke manier worden aangeboden, bijvoorbeeld via computerspelen of het internet. Dit biedt het enorme voordeel dat cliënten er thuis zelf mee aan de slag kunnen gaan, zowel tussen de therapeutische sessies door als na het opklaren van de depressie. In een maatschappij waar computers niet meer weg te denken zijn, klinkt dit alvast veelbelovend.
Maar...
Helaas bieden lang niet alle studies reden tot euforie. Wat taak-specifieke werkgeheugentraining betreft zijn de resultaten eenduidig: een persoon die traint op een werkgeheugentaak, zal beter worden in die taak. Maar tot op heden heerst discussie over of diezelfde persoon ook beter zal worden in andere werkgeheugentaken, en - nog belangrijker - beter zal kunnen omgaan met alledaagse gebeurtenissen in het leven. Bijvoorbeeld, kan werkgeheugentraining ervoor zorgen dat Elise minder rumineert na buizen op een examen? Het huidige scriptie-onderzoek beoogde dit verder te onderzoeken.
45 studenten van de Universiteit Gent werden willekeurig verdeeld in twee groepen. Zes dagen lang trainden ze op één van twee computertaken: een intensieve of minder intensieve werkgeheugentrainingstaak. Bij de intensieve taak werden tegelijkertijd twee reeksen stimuli (vierkanten en letters) opeenvolgend aangeboden en deelnemers moesten reageren wanneer één van de aangeboden stimuli overeenkwam met een eerder aangeboden stimulus. In beide groepen werden voor en na de training metingen afgenomen van werkgeheugenprocessen, rumineren, depressieve symptomen en overtuigingen over rumineren. De cruciale vraag luidde als volgt: heeft de intensieve training een gunstiger effect op werkgeheugenprocessen, rumineren en depressieve symptomen dan de minder intensieve training?
Daarnaast werd nagegaan of het effect van werkgeheugentraining op rumineren beïnvloed wordt door positieve en negatieve overtuigingen over rumineren. Naast werkgeheugenprocessen, dragen deze immers ook bij tot rumineren. Daardoor is het mogelijk dat personen die negatief staan tegenover rumineren meer voordeel zullen ondervinden van werkgeheugentraining dan diegenen die er positief over denken. In dat geval, zou werkgeheugentraining meer effect moeten hebben indien Elise denkt dat rumineren haar niet verder helpt, dan wanneer zij denkt dat rumineren haar beter voorbereidt op het volgende examen.
In het huidige onderzoek bleven de gehoopte effecten van werkgeheugentraining helaas uit. Bovendien bleek het niet uit te maken of men al dan niet negatief denkt over rumineren.
Is er nog toekomst?
Kunnen we nu concluderen dat werkgeheugentraining geen bijdrage kan leveren in de behandeling van depressie? Nee, want er zijn studies die wel aanwijzingen geven dat dit zou kunnen. Bovendien kunnen de bevindingen en beperkingen van dit scriptie-onderzoek een bron van inspiratie zijn voor toekomstig onderzoek.
Zo is het aan te raden dat toekomstige studies het effect van werkgeheugentraining nagaan bij personen met duidelijke werkgeheugenproblemen, zoals depressieve personen. Tevens moet de inhoud van de werkgeheugentaken worden aangepast. In de huidige studie waren deze immers beperkt tot niet-emotionele stimuli, zoals vierkanten en letters. Depressieve personen lijken echter vooral problemen te hebben met het updaten van emotionele (negatieve) informatie. Taken bestaande uit emotionele stimuli, bijvoorbeeld verdrietige gezichten, zouden dus andere effecten kunnen opleveren.
Minder rumineren: het zou het leven voor heel wat mensen draaglijker maken. Het loont dus zeker de moeite om het onderzoek naar werkgeheugentraining verder te zetten. Want, zeg nu zelf, een beter brein én minder rumineren door training, dat zou toch mooi zijn?
Bibliografie
Referentielijst
Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies
across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology
Review, 30(2), 217-237.
American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders (4th ed.). Washington DC.
American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental
disorders (4th ed., text revision). Arlington, VA: American Psychiatric
Association.
Baddeley, A. D. (1986). Working memory. Oxford: Clarendon Press.
Baddeley, A. D., & Hitch, G. J. L. (1974). Working Memory. In G. A. Bower (Ed.). The
psychology of learning and motivation: advances in research and theory. Vol. 8
(pp. 47-89). New York: Academic Press.
Baert, S., Koster, E. H. W., & De Raedt, R. (2011). Modification of informationprocessing
biases in emotional disorders: Clinically relevant developments in
experimental psychopathology. International Journal of Cognitive Therapy, 4,
208–222.
Banich, M. T. (2009). Executive function: The search for an integrated account. Current
Directions in Psychological Science, 18, 89–94.
Banich, M. T., Mackiewicz, K. L., Depue, B. E., Whitmer, A. J., Miller, G. A., & Heller,
W. (2009). Cognitive control mechanisms, emotion and memory: a neural
perspective with implications for psychopathology. Neuroscience &
Biobehavioral Reviews, 33, 613-630.
Beck , A. T., Steer , R. A., & Brown, G. K. (1996). Manual for the Beck Depression
Inventory (2nd ed.). San Antonio, TX: The Psychological Association.
Bernblum, R., & Mor, N. (2010). Rumination and emotion-related biases in refreshing
information. Emotion, 10(3), 423-432.
Boland, R. J., & Keller, M. B. (2009). Course and outcome of depression. In I. H. Gotlib
& C. L. Hammen (Eds.). Handbook of Depression (pp. 23–43). New York:
Guilford.
Bomyea, J., & Amir, N. (2011). The effect of an executive functioning training program
on working memory capacity and intrusive thoughts. Cognitive Therapy and
Research, 35(6), 529-535.
Broadway, J. M., & Engle, R. W. (2010). Validating running memory span:
Measurement of working memory capacity and links with fluid intelligence.
Behavior Research Methods, 42(2), 563-570.
Bromet, E., Andrade, L. H., Hwang, I., Sampson, N. A., Alonso, J., de Girolamo, G., …
Kessler, R. C. (2011). Cross-national epidemiology of DSM-IV major depressive
episode. BMC Medicine, 9(1), 90.
Bunting, M. F., Cowan, N., & Saults, J. S. (2006). How does running memory span
work? The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 59, 1691–1700.
Burt, D. B., Zembar, M. J., & Niederehe, G. (1995). Depression and memory
impairment: a meta-analysis of the association, its pattern, and specificity.
Psychological Bulletin, 117(2), 285-305.
Campbell, D., & Stanley, J. (1963). Experimental and quasi-experimental designs for
research. Chicago, IL: Rand-McNally.
Christopher, G., & MacDonald, J. (2005). The impact of clinical depression on working
memory. Cognitive Neuropsychiatry, 10(5), 379-399.
Clark, D. A., Beck, A. T., & Alford, B. A. (1999). Scientific Foundations of Cognitive
Theory and Therapy of Depression. New York: John Wiley & Sons.
Cowan, N. (1999). The differential maturation of two processing rates related to digit
span. Journal of Experimental Child Psychology, 72(3), 193-209.
Cowan, N., Elliott, E. M., Saults, J. S., Morey, C. C., Mattox, S., Hismjatullina, A., &
Conway, A. R. A. (2005). On the capacity of attention: Its estimation and its role
in working memory and cognitive aptitudes. Cognitive Psychology, 51, 42–100.
Crone, E. A., Wendelken, C., Donohue, S. E., & Bunge, S. A. (2006). Neural evidence
for dissociable components of task-switching. Cerebral Cortex, 16(4), 475-486.
Cuijpers, P., Van Straten, A., Bohlmeijer, E., Hollon, S. D., & Andersson, G. (2010).
The effects of psychotherapy for adult depression are overestimated: A metaanalysis
of study quality and effect size. Psychological Medicine, 40, 211–223.
Dahlin, E., Nyberg, L., Bäckman, L., & Stigsdotter Neely, A. (2008a). Plasticity of
executive functioning in young and old adults: Immediate training gains,
transfer, and long-term maintenance. Psychology and Aging, 23, 720–730.
Dahlin, E., Stigsdotter Neely, A., Larsson, A., Bäckman, L., & Nyberg, L. (2008b).
Transfer of learning after updating training mediated by the striatum. Science,
320, 1510–1512.
De Lissnyder, E., Koster, E. H. W., & De Raedt, R. (2012a). Cognitieve controle over
negatieve gedachten: Een stand van zaken. Gedragstherapie, 45, 55-68.
De Lissnyder, E., Koster, E. H. W., Derakshan, N., & De Raedt, R. (2010). The
association between depressive symptoms and executive control impairments
in response to emotional and non-emotional information. Cognition & Emotion,
24(2), 264-280.
De Lissnyder, E., Koster, E. H. W., Goubert, L., Onraedt, T., Vanderhasselt, M. A., &
De Raedt, R. (2012b). Cognitive control moderates the association between
stress and rumination. Journal of Behavior Therapy and Experimental
Psychiatry, 43(1), 519-525.
De Raedt, R., Koster, E. H. W., & Joormann, J. (2010). Attentional control in
depression: A translational affective neuroscience perspective. Cognitive
Affective and Behavioral Neuroscience, 10(1), 1-7.
Demeyer, I., Koster, E. H. W., De Lissnyder, E., & De Raedt, R. (2012). Rumination
mediates the relationship between impaired cognitive control for emotional
information and depressive symptoms: A prospective study in remitted
depressed adults. Behaviour Research and Therapy, 50, 292–297.
Deveney, C. M., & Deldin, P. J. (2006). A preliminary investigation of cognitive flexibility
for emotional information in major depressive disorder and nonpsychiatric
controls. Emotion, 6(3), 429-437.
Evers, A., van Vliet-Mulder, J. C., & Groot, C. J. (2005). Documentatie van tests en
testresearch in Nederland, aanvulling 2005/01 (COTAN). Amsterdam: Boom
test uitgevers.
French, J. R. P. (1953). Experiments in field settings. In L. Festinger & D. Katz (Eds.),
Research methods in the behavioral sciences (pp. 98–135). New York, NY:
Holt, Rinehart, and Winston.
Friedman, N. P., & Miyake, A. (2004). The relations among inhibition and interference
control functions: A latent-variable analysis. Journal of Experimental
Psychology: General, 133(1), 101-135.
Goeleven, E., De Raedt, R., Baert, S., & Koster, E. H. W. (2006). Deficient inhibition of
emotional information in depression. Journal of Affective Disorders, 93(1-3),
149-157.
Gotlib, I. H., & Joormann, J. (2010). Cognition and depression: current status and
future directions. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 285-312.
Gronwall, D. M. A. (1977). Paced auditory serial-addition task: A measure of recovery
from concussion. Perceptual & Motor Skills, 44(2), 367-373.
Hammen, C. L., & Watkins, E. (2008). Depression (2nd ed.). Hove and New York:
Psychology Press.
Harvey, P. O., Le Bastard, G., Pochon, J. B., Levy, R., Allilaire, J. F., Dubois, B., &
Fossati, P. (2004). Executive functions and updating of the contents of working
memory in unipolar depression. Journal of Psychiatric Research, 38(6), 567-
576.
Hasher, L., & Zacks, R. T. (1988). Working memory, comprehension, and aging: A
review and a new view. In G. H. Bower (Ed.). The psychology of learning and
motivation: Vol. 22 (pp. 193-225). San Diego, CA: Academic Press.
Healy, A. F., Wohldmann, E. L., Sutton, E. M., & Bourne Jr, L. E. (2006). Specificity
effects in training and transfer of speeded responses. Journal of Experimental
Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 32(3), 534–546.
Hollon, S. D., & Dimidijan, S. (2009). Cognitive and behavioural treatment for
depression. In I. H. Gotlib, & C. L. Hammen (Eds.). Handbook of Depression
(second ed., pp. 586-603). New York: The Guilford Press.
Hoskinson, P., & Toomim, J. (2008). Brain Workshop - a Dual N-Back game.
Geraadpleegd op 19 april 2013 via http://brainworkshop.sourceforge.net/
Hunt, J. McV (1971). Intrinsic motivation: information and circumstances. In H.M.
Schroder en P. Suedfeld (Eds.). Personality theory and information processing.
New York: Ronald.
Isen, A. M. (1984). Toward understanding the role of affect in cognition. In R. S. Wyer,
& T. S. Srull (Eds.). Handbook of social cognition (pp. 179-236). Hillsdale, NJ:
Erlbaum.
Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Hsu, N. S., Jonides, J., & Shah, P. (2013). Underlying
mechanisms of working memory training and transfer. Psychophysiology, 50,
S7-S7.
Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Jonides, J., & Perrig, W. J. (2008). Improving fluid
intelligence with training on working memory. Proceedings of the National
Academy of Sciences, 105(19), 6829-6833.
Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Perrig, W. J., & Meier, B. (2010a). The concurrent
validity of the N-back task as a working memory measure. Memory, 18, 394–
412.
Jaeggi, S. M., Studer-Luethi, B., Buschkuehl, M., Su, Y.-F., Jonides, J., & Perrig, W. J.
(2010b). The relationship between n-back performance and matrix reasoning:
Implications for training and transfer. Intelligence, 38, 625–635.
Joormann, J. (2004). Attentional bias in dysphoria: The role of inhibitory processes.
Cognition & Emotion, 18(1), 125-147.
Joormann, J. (2006). Differential effects of rumination and dysphoria on the inhibition of
irrelevant emotional material: Evidence from a negative priming task. Cognitive
Therapy and Research, 30(2), 149-160.
Joormann, J., & Gotlib, I. H. (2008). Updating the contents of working memory in
depression: Interference from irrelevant negative material. Journal of Abnormal
Psychology, 117(1), 182-192.
Joormann, J., Dkane, M., & Gotlib, I. H. (2006). Adaptive and maladaptive components
of rumination? Diagnostic specificity and relation to depressive biases. Behavior
Therapy, 37(3), 269-280.
Joormann, J., Eugène, F., & Gotlib, I. H. (2008). Parental depression: impact on
offspring and mechanisms underlying transmission of risk. In S. Nolen-
Hoeksema (Ed.). Handbook of Adolescent Depression (pp. 441-471). New
York: Guilford.
Joormann, J., Levens, S. M., & Gotlib, I. H. (2011). Sticky Thoughts: Depression and
Rumination Are Associated With Difficulties Manipulating Emotional Material in
Working Memory. Psychological Science, 22(8), 979-983.
Joormann, J., Yoon, K. L., & Zetsche, U. (2007). Cognitive inhibition in depression.
Applied and Preventive Psychology, 12(3), 128-139.
Kane, M. J., Conway, A. R. A., Miura, T. K., & Colflesh, G. J. (2007). Working memory,
attention control, and the N-back task: A question of construct validity. Journal
of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 33, 615–622.
Kessler, R. C., Akiskal, H. S., Ames, M., Birnbaum, H., Greenberg, P., Hirschfeld, R. M.
A., … Wang, P. S. (2006). The prevalence and effects of mood disorders on
work performance in a nationally representative sample of US workers. The
American Journal of Psychiatry, 163(9), 1561-1568.
Klingberg, T., Fernell, E., Olesen, P. J., Johnson, M., Gustafsson, P., Dahlström, K., ...
Westerberg, H. (2005). Computerized training of working memory in children
with ADHD - A randomized, controlled trial. Journal of the American Academy of
Child and Adolescent Psychiatry, 44(2), 177-186.
Klingberg, T., Forssberg, H., & Westerberg, H. (2002). Training of working memory in
children with ADHD. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24,
781–791.
Koster, E. H. W., De Lissnyder, E., Derakshan, N., & De Raedt, R. (2011).
Understanding depressive Rumination from a cognitive science perspective:
The impaired disengagement hypothesis. Clinical Psychology Review, 31, 138-
145.
Linden, D. E. J., Habes, I., Johnston, S. J., Linden, S., Tatineni, R., Subramanian, L., ...
Goebel, R. (2012) Real-time self-regulation of emotion networks in patients with
depression. PLoS ONE, 7(6), e38115. doi: 10.1371/journal.pone.0038115
Levens, S. M., & Gotlib, I. H. (2010). Updating positive and negative stimuli in working
memory in depression. Journal of Experimental Psychology. General,139(4),
654-664.
Linehan, M. M., Heard, H. L., & Armstrong, H. E. (1993). Naturalistic follow-up of a
behavioral treatment for chronically parasuicidal borderline patients. Archives of
General Psychiatry, 50(12), 971–974.
Luminet, O. (2004). Measurement of depressive rumination and associated constructs.
In C. Papageorgiou & A. Wells (Eds.). Depressive rumination: Nature, theory
and treatment (pp. 187–215). Chichester, UK: Wiley.
Martin, L. L., & Tesser, A. (1996). Some ruminative thoughts. In R. S. Wyer, Jr. (Ed.).
Advances in social cognition (pp. 1-47). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum
Associates, Inc.
Mathews, A., & MacLeod, C. (2005). Cognitive vulnerability to emotional disorders.
Annual Review of Clinical Psychology, 1, 167-195.
Melby-Lervåg, M., & Hulme, C. (2013). Is working memory training effective? A metaanalytic
review. Developmental Psychology, 49(2), 270-291.
Miyake, A., & Shah, P. (1999). Models of working memory: Mechanisms of active
maintenance and executive control. New York: Cambridge University Press.
Miyake, A., Friedman, N. P., Emerson, M. J., Witzki, A. H., & Howerter, A. (2000). The
unity and diversity of executive functions and their contributions to complex
“frontal lobe” tasks: A latent variable analysis. Cognitive Psychology, 41(1), 49-
100.
Monsell, S. (1996). Control of mental processes. In V. Bruce (Ed.). Unsolved mysteries
of the mind: Tutorial essays in cognition (pp. 93-148). Hove, UK: Erlbaum.
Morris, N., & Jones, D. M. (1990). Memory updating in working memory: The role of the
central executive. British Journal of Psychology, 81(2), 111-121.
Morrison, A. B., & Chein, J. M. (2011). Does working memory training work? The
promise and challenges of enhancing cognition by training working
memory. Psychonomic Bulletin & Review, 18(1), 46-60.
Mueller, T. I., Leon, A. C., Keller, M. B., Solomon, D. A., Endicott, J., Coryell, W., …
Maser, J. D. (1999). Recurrence after recovery from major depressive disorder
during 15 years of observational follow-up. American Journal of Psychiatry,
156(7), 1000-1006.
Murphy, F. C., Sahakian, B. J., Rubinsztein, J. S., Michael, A., Rogers, R. D., Robbins,
T. W., & Paykel, E. S. (1999). Emotional bias and inhibitory control processes in
mania and depression. Psychological Medicine, 29(06), 1307-1321.
Nee, D. E., & Jonides, J. (2008). Dissociable interference-control processes in
perception and memory. Psychological Science, 19(5), 490-500.
Nolen-Hoeksema, S. (1991). Responses to depression and their effects on the duration
of depressive episodes. Journal of Abnormal Psychology, 100(4), 569-582.
Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and
posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: the 1989 Loma Prieta
earthquake. Journal of Personality and Social Psychology, 61(1), 115-121.
Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B. E., & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking rumination.
Perspectives on Psychological Science, 3(5), 400-424.
Onraedt, T., Koster, E. H. W., Geraerts, E., De Lissnyder, E., & De Raedt, R. (2011).
Werkgeheugen en depressie: van het lab naar het spreekuur. De Psycholoog,
46(11), 14-23.
O’Reilly, R. C. (2006). Biologically based computational models of high-level cognition.
Science, 314, 91-94.
Owen, A. M., Hampshire, A., Grahn, J. A., Stenton, R., Dajani, S., Burns, A. S., ...
Ballard, C. G. (2010). Putting brain training to the test. Nature, 465(7299), 775-
778.
Owens, M., Koster, E. H. W., & Derakshan, N. (2013). Improving attention control in
dysphoria through cognitive training: Transfer effects on working memory
capacity and filtering efficiency. Psychophysiology, 50, 297–307.
Paelecke-Habermann, Y., Pohl, J., & Leplow, B. (2005). Attention and executive
functions in remitted major depressive patients. Journal of Affective Disorders,
89(1-3), 125-135.
Papageorgiou, C. & Wells, A. (2003). An empirical test of a clinical metacognitive
model of rumination and depression. Cognitive Therapy and Research, 27,
261–273.
Papageorgiou, C., & Wells, A. (2001). Positive beliefs about depressive rumination:
Development and preliminary validation of a self-report scale. Behavior
Therapy, 32, 13–26.
Papageorgiou, C., Wells, A., & Meina, L. J. Development and preliminary evaluation of
the negative beliefs about rumination scale, unpublished data.
Peterson, R. A. (2001). On the Use of College Students in Social Science Research:
Insights from a Second-Order Meta-analysis. Journal of Consumer Research,
28, 450–461.
Pollack, I., Johnson, L. B., & Knaff, P. R. (1959). Running memory span. Journal of
Experimental Psychology, 57(3), 137-146.
Raes, F., & Hermans, D. (2007). The revised version of the Dutch Ruminative
Response Scale. Unpublished instrument.
Raes, F., Schoofs, H., Hoes, D., Hermans, D., Van Den Eede, F., & Franck, E. (2009).
“Reflection” en “brooding” als subtypes van rumineren: een herziening van de
Ruminative Response Scale. Gedragstherapie, 42, 205-214.
Robinson, P. J. (2012). The routledge encyclopedia of second language acquisition.
New York: Taylor & Francis.
Rose, E. J., & Ebmeier, K. P. (2006). Pattern of impaired working memory during major
depression. Journal of Affective Disorders, 90(2-3), 149-161.
Roth, J. K., Serences, J. T., & Courtney, S. M. (2006). Neural system for controlling the
contents of object working memory in humans. Cerebral Cortex,16(11), 1595-
1603.
Scanlon, M., Sarkar, K., & Drescher, D. (2007). Using the Web for Behavioral
Research and Intervention: Evidence from Cognitive Training. Society for
Neuroscience Conference: San Diego, CA.
Schmiedek, F., Lövdén, M., & Lindenberger, U. (2010). Hundred days of cognitive
training enhance broad cognitive abilities in adulthood: Findings from the
COGITO study. Frontiers in Aging Neuroscience, 2, 1–10.
Schoofs, H., Hermans, D., & Raes, F. (2010). Brooding and reflection as subtypes of
rumination: Evidence from confirmatory factor analysis in nonclinical samples
using the Dutch Ruminative Response Scale. Journal of Psychopathology and
Behavioral Assessment, 32(4), 609-617.
Schweizer, S., Grahn, J., Hampshire, A., Mobbs, D., & Dalgleish, T. (2013) Training the
emotional brain: Improving affective control through emotional working memory
training. Journal of Neuroscience, 33, 5301–5311.
Schweizer, S., Hampshire, A., & Dalgleish, T. (2011). Extending brain-training to the
affective domain: Increasing cognitive and affective executive control through
emotional working memory training. PLoS ONE, 6(9), e24372. doi:
10.1371/journal.pone.0024372
Shadish, W. R., Cook, T. D., & Campbell, D. T. (2002). Experimental and quasiexperimental
designs for generalized causal inference. Boston, MA: Houghton
Mifflin.
Shipstead, Z., Redick, T. S., & Engle, R. W. (2012). Is Working Memory Training
Effective? Psychological Bulletin, 138, 628–654.
Siegle, G. J., Ghinassi, F., & Thase, M. E. (2007). Neurobehavioral therapies in the
21st century: Summary of an emerging field and an extended example of
cognitive control training for depression. Cognitive Therapy and Research,
31(2), 235-262.
Siemer, M. (2005). Mood-congruent cognitions constitute mood experience. Emotion,
5(3), 296-308.
Solomon, D. A., Keller, M. B., Leon, A. C., Mueller, T. I., Lavori, P. W., Shea, M. T., . . .
Endicott, J. (2000). Multiple Recurrences of Major Depressive Disorder.
American Journal of Psychiatry, 157(2), 229–233.
Treynor, W., Gonzalez, R., & Nolen-Hoeksema, S. (2003). Rumination reconsidered: A
psychometric analysis. Cognitive Therapy and Research, 27(3), 247-259.
Turner, M. L., & Engle, R. W. (1989). Is working memory capacity task
dependent?. Journal of Memory and Language, 28(2), 127-154.
Unsworth, N., Heitz, R. P., Schrock, J. C., & Engle, R. W. (2005). An automated
version of the operation span task. Behavior Research Methods, 37(3), 498-
505.
Van der Does, A. J. W. (2002). Handleiding: De Nederlandse versie van de Beck
Depression Inventory (2nd ed.). Lisse, Nederland: Swets & Zeitlinger.
Vanderhasselt, M. A., & De Raedt, R. (2009). Impairments in cognitive control persist
during remission from depression and are related to the number of past
episodes: an event related potentials study. Biological Psychology, 81, 169-176.
Wade, T. J., & Cairney, J. (2000). Major depressive disorder and marital transition
among mothers: results from a national panel study. Journal of Nervous and
Mental Disease, 188(11), 741-750.
Watkins, E. R. (2008). Constructive and unconstructive repetitive thought.
Psychological Bulletin, 134(2), 163-206.
Watkins, E., & Brown, R. G. (2002). Rumination and executive function in depression:
An experimental study. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 72(3),
400-402.
Wells, A. (2000). Emotional disorders and metacognition: Innovative Cognitive
Therapy. New York: Wiley.
Whitmer, A. J., & Banich, M. T. (2007). Inhibition versus switching deficits in different
forms of rumination. Psychological Science, 18(6), 546−553.
Zetsche, U., & Joormann, J. (2011). Components of interference control predict
depressive symptoms and rumination cross-sectionally and at six months
follow-up. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 42(1), 65-
73.
