Multidisciplinaire samenwerking tussen studenten in het hoger onderwijs. Een exploratief onderzoek vanuit een multi-actorenperspectief.
Beste sollicitant, bent u goed in samenwerken?
“Omdat het moet en ik er door wil zijn.” Studenten zien vaak het doel van opdrachten niet in. Hoe komt dat? Ligt het aan de student of scheelt er iets met ons hoger onderwijs? En, bereiden we onze studenten voldoende voor op het werkleven? Wat moeten studenten écht kunnen wanneer ze aan het werk gaan?
Multidisciplinaire samenwerking tussen studenten
Op basis van deze vragen ging ik op zoek naar antwoorden in het hoger onderwijslandschap. Na heel wat gesprekken met studenten, en het koppelen van mijn eigen ervaringen in het hoger onderwijs aan die van andere studenten kwam ik tot een idee. Laat studenten met studenten van andere opleidingen samenwerken en samen opdrachten uitvoeren. Laten we de krachten bundelen en ieders vakkennis inzetten om reële opdrachten en projecten uit te werken. Laten we elkaar inspireren en elkaar besmetten met enthousiasme en passie voor ons vak. Laten we van elkaar leren en openstaan voor mensen met een andere (professionele) achtergrond. Dit idee en dit onderzoek gaat over multidisciplinaire samenwerking tussen studenten in het hoger onderwijs.
Voorbereiding op de toekomstige job
De leerwinst die samenwerkingsvormen met zich meebrengt is meermaals onderzocht en daarvan zijn de positieve effecten overduidelijk. Maar multidisciplinair samenwerken, welke effecten brengt deze werkvorm met zich mee? Over multidisciplinaire samenwerking in het hoger onderwijs is in de literatuur bijzonder weinig te vinden. Dit in tegenstelling tot de zorgsector, waarin men al jaren met multidisciplinaire teams werkt en de positieve effecten zeer zichtbaar zijn.
In een aantal universiteiten in de Verenigde Staten en Australië zijn reeds projecten aan de gang, met positieve uitkomsten voor de studenten én voor het product dat uit de multidisciplinaire samenwerking voortkomt. Ook aan de VUB werken studenten geneeskunde samen met verpleegkundigen, kinesisten en andere medische specialisten in opleiding. De perfecte voorbereiding op de toekomstige job, hoor je iedereen luidop denken. Maar, waarom wordt dit dan nog steeds zelden ingezet in opleidingen?
Leren van en met elkaar
Mijn onderzoek gaat na hoe bewust docenten en studenten zich zijn van de betekenis, effecten, noodzaak en aandachtspunten van multidisciplinaire samenwerking. Daarnaast ging ik de mogelijkheden van een multidisciplinaire samenwerking na tussen twee bacheloropleidingen: de lerarenopleiding en de grafische en digitale opleidingen. Uit de resultaten blijkt dat 75,61% van de docenten en studenten ervan overtuigd zijn dat multidisciplinair samenwerken een positief effect heeft op de studenten. Zo denkt men dat je door te participeren aan een multidisciplinair team een bredere kijk ontwikkelt, een grotere uitdaging ervaart, de link met het werkveld legt, van teamleden leert en bijgevolg je eigen kennis uitbreidt.
“Je krijgt een versterking van het geheel. Ze leren van elkaar, studenten ervaren een grotere uitdaging, zijn gemotiveerder en er meer mee bezig. En, ze leren meer openstaan voor ideeën van anderen.” (docent 10)
Met multidisciplinaire opdrachten kan je de motivatie van studenten verhogen, zeggen de docenten en studenten. Maar ook andere vaardigheden en attitudes zoals samenwerken, communiceren, flexibel zijn, openheid, … leer je via deze weg. En net die samenwerkings- en communicatievaardigheden blijken vandaag de dag zo essentieel! Tijdens sollicitatiegesprekken zijn dit dé competenties waarnaar men peilt bij sollicitanten. Reden te meer om ons onderwijs hier op af te stemmen.
“In mijn vak moet ik mee zijn. Om mee te blijven moet je met andere mensen samenwerken, met de bedrijfswereld in contact komen, projecten uitvoeren. In dat opzicht vind ik dat multidisciplinaire samenwerking in opleidingen een belangrijke rol kan spelen.” (student 14)
Lerarenopleiding en grafische en digitale opleidingen
Het merendeel van de docenten en studenten van de lerarenopleiding en de grafische en digitale opleidingen zijn ervan overtuigd dat er relevante en leerrijke multidisciplinaire mogelijkheden zijn voor de studenten van beide opleidingen.
“Grafische en lerarenopleiding samenleggen is heel breed en biedt veel mogelijkheden voor beide opleidingen: ontwikkelen van leermateriaal, een educatieve game, een prentenboek. Gewoonweg dat je anders leert kijken, een andere logica leert volgen, is interessant voor studenten.” (docent 11)
Aandachtspunten bij de realisatie
De kans om de positieve effecten van multidisciplinaire samenwerking te ervaren, kan je vergroten door rekening te houden met aandachtspunten. Zo mag de werkvorm het doel niet voorbijgaan, moeten de aard, de complexiteit en de verwachtingen van projecten die studenten samen uitvoeren, overeenkomen met diegene die ze later zullen tegenkomen in hun toekomstige jobs. Externe opdrachten voor bedrijven en organisaties kunnen relevante mogelijkheden bieden. Evenzeer niet onbelangrijk, is de ondersteuning van multidisciplinaire teams. Feedback op samenwerkingsprocessen en iemand die de teams inspireert, motiveert en opvolgt, blijken volgens de resultaten essentieel. Ook over de communicatie tussen docenten, van docenten naar studenten toe en tussen studenten van multidisciplinaire teams moet goed nagedacht worden.
“Misschien is het leuk een beurs te organiseren waarop de verschillende opleidingen aanwezig zijn. Doordat al die studenten daar zijn kan je zoeken met wie je wil samenwerken, net zoals in het echte leven.” (student 6)
Docenten handvaten bieden
Er zijn reeds docenten die multidisciplinaire projecten uitproberen, maar dit wordt te weinig of zelfs helemaal niet ondersteund. Docenten geven aan dat er een duidelijke nood is aan structurele inbedding van deze samenwerkingsvorm binnen opleidingen en hogescholen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een coördinator of een specifiek opleidingsonderdeel voor deze projecten.
“Ik denk dat er een soort tussenpersoon moet zijn die alles organiseert. Als je van iedere opleiding iemand hebt die de samenwerking regelt, kan dat de docenten veel werk besparen.” (student 5)
En die structurele inbedding is net hetgene dat ik met dit onderzoek hoop te bereiken. Meer aandacht voor deze boeiende en effectieve samenwerkingsvorm. Stevige handvaten bieden aan docenten zodat ze zin krijgen om multidisciplinair aan de slag te gaan. En vervolgens studenten hun motivatie aanwakkeren, hen zinvolle en relevante opdrachten geven, aandacht besteden aan samenwerken en communiceren en hen uiteindelijk beter voorbereiden op hun toekomstige job. Dat is hetgene waar multidisciplinaire samenwerking tussen studenten over gaat.
Beste sollicitant, bent u goed in samenwerken?
Jawel mijnheer, ik kan goed samenwerken. Meer nog, ik kan multidisciplinair samenwerken.
Bibliografie
Adamczyk, P. D., Twidale, M. B. (2007). Supporting multidisciplinary collaboration: requirements from novel HCI education. Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems, 1073-1076. doi:10.1145/1240624.1240787
Anseel, F. (2011). Effectief communiceren en samenwerken. Gent: Academia Press.
Balconi, M. (2010). Neuropsychology of the Sense of Agency. From Consciousness to Action. Milaan: Nova Science
Publishers. doi: 10.1007/978-88-470-1587-6.
Bashir, M., Tanveer Afzal, M., Azeem, M. (2008). Reliability and Validity of Qualitative and Operational Research Paradigm. Pakistan Journal of Statistics and Operation Research, 4(1) 35-45. Geraadpleegd via http://www.pjsor.com/index.php/pjsor/article/viewFile/59/38 op 7 mei 2015.
Boeije, H. (2005). Analyseren in kwalitatief onderzoek. Denken en doen. Amsterdam: Boom onderwijs.
Boekholdt, M., Coolen, J. (2010). Bewegingen in de zorg voor kwetsbare ouderen. Den Haag: ZonMw NPO.
Bridgstock, R. (2009). The graduate attributes we've overlooked: Enhancing graduate employability through career management skills. Higher Education Research and Development, 28(1), 31-44.
Bridgstock, R. (2010). Skills for creative industries graduate success. Education and Training, 53(1), 9-26.
Bridgstock, R. (2012). Not a dirty word: Arts entrepreneurship and higher education. Arts and Humanities in Higher
Education. doi: 10.1177/1474022212465725
Brown, R. (2007). Enhancing student employability? Current practice and student experiences in HE performing arts.
Arts and Humanities in Higher Education, 6(1), 28-49.
Clifford, J. H. (1977). Awareness for action. AORN Journal, 25(7), 1317–1336. doi:10.1016/S0001-2092(07)67797-7
Daniel, R., Fleischmann, K. (2013). Creative exchange: A multi-disciplinary learning and teaching innovation.
Proceedings of the 2013 Creative Arts Learning and Teaching Network Symposium, 163-191.
De onderzoekende HBO-er. (2015). Dublin descriptoren. Geraadpleegd via https://marxmit.wordpress.com/links/dublin- descriptoren/ op 14 mei 2015.
Easen, P., Atkins, M., Dyson, A. (2000). Inter-professional collaboration and conceptualisation of practice. Children & society, 14, 355-367.
Elliott, J., Heesterbeek, S., Lukensmeyer, C. J., Slocum, N. (2006). Participatieve methoden. Een gids voor gebruikers. Brussel: Vlaams instituut voor Wetenschappelijk en Technologisch Aspectenonderzoek.
Feng, J.-Y., Fetzer, S., Chen, Y.-W., Yeh, L., Huang, M.-C. (2010). Multidisciplinary collaboration reporting child abuse: A grounded theory study. International Journal of Nursing Studies, 47(12), 1483–90. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2010.05.007
Flinterman, J.F., Teclemariam-Mesbah, R., Broerse J.E.W. (2001). Transdisciplinary approaches for biomedical research. Clinical and Investigative Medicine, 29(6), 351– 364.
Friedman, K. (2000). Design education in the university: Professional studies for the knowledge economy. C Swann & E Young (eds), 14-28. Perth: School of Design, Curtin University.
Friedman, K. (2012). Models of Design: Envisioning a Future Design Education. Visible Language, 46, 133-53. Frost, N., Robinson, M., Anning, A. (2005). Social workers in multidisciplinary teams: Issues and dilemmas for
professional practice. Child and family social work, 10, 187-196.
Gibbs, A. (1997). Focus groups. Social research update, 19(8), 1-8.
Goodsell, A., Maher, M., Tinto, V. (1992). Collaborative learning: A sourcebook for higher education. Geraadpleegd via http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED357705.pdf op 16 april 2014.
Grubben, E. (2011). Het regisseren van multidisciplinaire samenwerking rondom kind en gezin. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Grossman, D.G., (1979). A quantitative system for the assessment of initial organizational needs in transdisciplinary research. East Lansing, Michigan: Michigan State University.
Harbour, S. (2005). Employability issues for fine art educators. Art, Design & Communication in Higher Education, 4(2), 121-134.
Harvey, L., Locke, W., Morey., A. (2002). Enhancing Employability. Recognising Diversity. (Unpublished doctoral dissertation). Universities United Kingdom and California State University.
Hendrix, H., Konings, J., Doesburg, J., Groot, M. (2001). Functionele samenwerking. Werkboek voor samenwerkingsverbanden in de zorgsector. Baarn: Nelissen.
Horwitz, S. K., Horwitz, I. B. (2007). The effects of Team Diversity on Team Outcomes: A Meta-Analytic Review of Team Demography. Journal of Management, 33, 987-1015.
Jobat .be (2015). Geraadpleegd via http://www.jobat.be/nl/projectleider-multidisciplinair-onderwijs-en- onderzoeksproject-en-of-lector-ondernemen/job_771188.aspx op 22 maart 2015.
Jones, A. (2006). Multidisciplinary team working: Collaboration and conflict. International Journal of Mental Health Nursing, 15(1), 19–28. doi: 10.1111/j.1447-0349.2006.00400.x
Jones, S., Walker, C., Miles, A.C., De Silva, E., Zimitat, C. (2015). A rural, community-based suicide awareness and intervention program. Rural Remote Health, 15(1): 29-72.
Joshu, A., Roh, H. (2009). The role of context in work team diversity research: A meta-analytic review. Academy of Management Journal, 52, 599-627.
Kapral, O. (2011). Healthcare managers on interprofessional teams. Journal of interprofessional care, 25(1), 77-78. Kezar, A. (2005). Redesigning for Collaboration within Higher Education Institutions: An Exploration into the
Developmental Process. Research in Higher Education, 46(7), 831–860. doi: 10.1007/s11162-004-6227-5
Kirschner, P.,Van den Bossche, P., Gijselaers, W., Segers, M. (2006). Social and Cognitive Factors Driving Teamwork in Collaborative Learning Environments: Team Learning Beliefs and Behaviors. Small group research, 37(5), 490- 521.
Krippendorff, K. (2004). Reliability in Content Analysis: Some Common Misconceptions and Recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411-433. doi: 10.1111/j.1468-2958.2004.tb00738.x
Laan, R. F. J. M., Bulte, J. A., Borleffs, J. C. C. (2007). Eindtermen voor de bacheloropleiding geneeskunde. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 26(1), 14-21.
Lacey, A., Luff, D. (2001). Qualitative data analysis. Sheffield: Trent Focus.
Martin, C. D., Weltz, E. J. (1999). From awareness to action: Integrating ethics and social responsibility into the
computer science curriculum. SIGCAS Computers and Society, 29(2), 6-14. doi:10.1145/382018.382028
Mayo, P. (2010). Adult learning, instruction and programme planning: insights from Freire. Rubenson, K. (Ed.), Adult Learning and Education. 66-70 Oxford: Elsevier.
Metaplan Basic Techniques. (2015). Moderating group discussions using the Metaplan approach. Geraadpleegd via http://www.sswm.info/sites/default/files/reference_attachments/METAPLAN… n%20Basic%20Techniques.pdf op 5 april 2015.
Miles, M., Huberman, A. (1984). Qualitative data analysis: a sourcebook of new methods. Beverly Hills: Sage Publications.
Mosca, L., Mochari, H., Christian, A., Berra, K., Taubert, K., Mills, T., Simpson, S. L. (2006). National study of women’s awareness, preventive action, and barriers to cardiovascular health. Circulation, 113(4), 525–34. doi:10.1161/CIRCULA TIONAHA.105.588103
Mulder, J. S., Onstenk, J. (2008). Hoe pedagogen te ondersteunen. PiP Magazine, 14(42), 36–40.
Murray, O.T., Olcese, N. R. (2011). Teaching and learning with iPads, ready or not? TechTrends, 55(6), 42-48. doi:
10.1007/s11528-011-0540-6
Nearpod. How it works. (2015). Geraadpleegd via http://www.nearpod.com/how-it- works/?utm_source=landing&utm_medium=home_nearpod_C&utm_campaign=new_website&utm_content=how_i t_works&utm_term=botton op 13 april 2015.
Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, California: Sage.
Nonaka, I., Takeuchi, H. (1995). The knowledge creating company: How Japanese companies create the dynamics of
innovation. New York: Oxford University Press.
Ondersteuningspunt Ondernemers Gent. (2014). Geraadpleegd via www.oogent.be op 8 mei 2014.
Onderwijs Vlaanderen. (2014). Geraadpleegd via http://www.ond.vlaanderen.be/clb/clb-medewerker/MDD.htm op 16 april 2014.
Onze Missie. Onze X-factor. (2015) Geraadpleegd via https://www.pxl.be/Pub/PXL/Onze-missie.html op 22 maart 2015.
Øvretveit, J. (1996). Five ways to describe a multidisciplinary team. Journal of Interprofessional Care, 10(2), 163-171.
Preece, J. (1999). Families into Higher Education Project: An Awareness Raising Action Research Project with Schools and Parents. Higher Education Quarterly, 53, 197–210. doi: 10.1111/1468-2273.00126
Rice, K., Zwarenstein, M., Gotlib Conn, L., Kenaszuck, C., Russell, A., Reeves, S. (2010). An intervention to improve interprofessional collaboration and communications: A comparative qualitative study. Journal of Interprofessional Care, 24(4): 350–361.
75
Rieckmann, M. (2011). Future-oriented higher education: Which key competencies should be fostered through university teaching and learning? Future, 44(2), 127-135. doi: 10.1016/j.futures.2011.09.005
Riet, N.,Wouters, H. (2005). Casemanagement. Een leer-werkboek over de organisatie en coördinatie van zorg-, hulp- en dienstverlening. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
Rosenfield, P.L. (1992) The potential of transdisciplinary research for sustaining and extending linkages between the health and social sciences. Social Science & Medicine, 35(11), 1343-57.
Rossi, P.H., Simpson, J.E., Miller, J.L. (1985). Beyond crime seriousness: Fitting the punishment to the crime. Joumal of Quantitative Criminology, 1, 59-90.
Rubenson, K. (2011). Adult learning and education. Gent: Academic Press.
Ryan, M.R., Deci, E.L. (2008a). Self-Determination Theory: A Macrotheory of Human Motivation, Development, and
Health. Canadian Psychology, 49(3), 182–185. doi:10.1037/a0012801
Ryan, M.R., Deci, E.L. (2008b). A Self-Determination Theory Approach to Psychotherapy: The Motivational Basis for
Effective Change. Canadian Psychology, 49(3), 186–193. doi:10.1037/a0012753
Saba, G. W., Villela, T. J., Chen, E., Hammer, H., Bodenheimer, T. (2012). The Myth of the Lone Physician : Toward a Collaborative Alternative. The Annals of Family Medicine, 10(2), 169–173. doi: 10.1370/afm.1353.INTRODUCTION
SEL. Geraadpleegd via http://www.selgent.be/multidisciplinair-samenwerken op 29 april 2014.
Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: the art and practice of the learning organization. New York: Doubleday Currency.
Senge, P. M. (1992). De vijfde discipline. De kunst en praktijk van de lerende organisatie. Schiedam: Scriptum. Slavin, Robert, E. (1990). Research on Cooperative Learning: Consensus and Controversy. Educational Leadership,
47(4), 52-54.
Steeneken, A. (2013). Tablet Gebruik voor Activerende Leeractiviteiten: Een exploratieve case study binnen het Vlaams
beroeps en technisch secundair onderwijs. Twente: University of Twente.
Stevens, H. (2013). Multi-disciplinaire samenwerking binnen universiteiten : de Wageningen case. Hasselt: Universiteit Hasselt.
Stewart, D.W., Shamdasani, P.N., Rook, D. (2007). Focus Groups: Theory and practice. Thousand Oaks, California: Sage.
Student Ghentrepreneur (2014). Geraadpleegd via www.studentghentrepreneur.be op 8 mei 2014.
Swart, F. (2008). Interdisciplinair samenwerken in schoolverband. Over samenwerking tussen leerkrachten, begeleiders
van leerlingen en hulpverleners in basis- en voortgezet onderwijs. Haarlem: Hogeschool INHolland.
Swart, F. (2009). Interdisciplinair samenwerken in het onderwijs. Journal of Social Intervention: Theory and Practice.
18(3), 62-80.
Ten Dam, G., Van Hout, H., Terlouw, C., Willems, J. (2004). Onderwijskunde hoger onderwijs: handboek voor
docenten. Assen: Uitgeverij Van Gorcum.
The Metaplan Approach. (2015). Geraadpleegd via http://www.metaplan.us/metaplan/approach/ op 5 april 2015.
Tumult. (2015). Handige tools: 12 interactieve presentaties met Nearpod. Geraadpleegd via http://www.tumult.nl/handige-tools-12-interactieve-presentaties-met-nea… op 12 april 2015.
Van den Berg, B., Stam, P., & Laske-Aldershof, T. (2007). Preferenties voor kwaliteit van zorg gemeten met de vignettenmethode. Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen, 85(6), 345–353. doi:10.1007/BF03078709
Vandeput, L., De Gruyter, J. en Tambuyser, L. (2011). Van e-leren naar geïntegreerd blended learning. Planning en implementatie van blended learning. Leuven: KHLeuven.
Van Hove, G., Claes, L. (2011). Qualitative Research and Educational Sciences: A Reader about Useful Strategies and Tools. Harlow: Pearson Education Limited.
Vermeulen, H. (2012). Kwaliteit door multidisciplinariteit. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 10(2), 3-3.
Visie, Missie en Waarden van HoWest. (2015). Geraadpleegd via http://howest.be/Default.aspx?target=howest&lan=nl&item=15# op 22 maart 2015.
Vrije Universiteit Brussel. (2015). Geraadpleegd via http://www.vub.ac.be/infoover/onderwijs/index.php op 5 mei 2015.
Vygotsky, L.S. (1978). Mind and society: the development of higher psychological processes. Cambridge: Harvard University Press.
Wester, F. (1991). Strategieën voor kwalitatief onderzoek. Muiderberg: Coutinho.
Wood, D. J., Gray, B. (1991). Toward a comprehensive theory of collaboration. Journal Applied Behavioral Science 27(2), 139-162.
