Socio-economische effecten en aanvaardbaarheid van rekeningrijden in Vlaanderen
Rekeningrijden als sociaal verantwoord beleid
Van 2008 tot 2030 verwacht het Federaal Planbureau een toename in het verkeersvolume van personenwagens met 23%. Samen met het wegverkeer nemen ook de nadelen ervan zoals fileleed, luchtvervuiling, lawaai en ongevallen, toe. De overheid kan een aantal acties ondernemen om de negatieve impact van het verkeer op de samenleving te beperken. Het gaat hierbij o.a. om sensibiliseringscampagnes, emissienormen, belastingvoordelen voor de gebruikers van bepaalde vervoerstypes, subsidies voor de aanschaf van milieuvriendelijkere voertuigen en belastingen op het bezit of het gebruik van de wagen. Een concreet voorbeeld van dit laatste is “Rekeningrijden”. Dit is een variabele tolheffing afhankelijk van tijd, plaats en andere elementen die de negatieve effecten van wegverkeer bepalen. Via rekeningrijden kan de overheid de weggebruiker doen betalen voor de extra file die hij veroorzaakt. De Vlaamse gemeenschap als geheel zou hier wel bij varen.
Niettegenstaande transporteconomen en -onderzoekers de voordelen van rekeningrijden reeds jaren in de verf zetten, blijkt de aanvaardbaarheid van het systeem over het algemeen laag te zijn. Denk maar aan krantenkoppen als “Geen trek in rekeningrijden (De Standaard, 31/07/2014)” en “6 op 10 testers tegen rekeningrijden (GVA 31/07/2015)” na het kleinschalige proefproject dat vorig jaar rond Brussel plaatsvond. De belangrijkste redenen voor de lage aanvaardbaarheid zijn de daling in welvaart voor de weggebruikers, de mogelijkheid dat armere gezinnen meer getroffen worden dan rijkere, de idee dat het systeem niet in staat zou zijn om de files daadwerkelijk te reduceren en het gebruik van de tolinkomsten.
Toch zijn er steeds meer stemmen die opgaan pro de invoering van rekeningrijden voor personenwagens. Getuige hiervan de media die koppen met titels als “Rekeningrijden werkt (De Morgen 10/07/2014)”, “'Rekeningrijden als onpopulaire maar zinvolle maatregel (Knack, 04/11/2014)” en “Rekeningrijden geen taboe meer (De Redactie.be 25/06/2015)”. Ook Vlaams minister van mobiliteit Ben Weyts (N-VA) is voorstander van een belasting op het gebruik van de wegen i.p.v. op het bezit van een wagen. De minister plant in 2016 zelfs een grootschalig proefproject dat de slimme kilometerheffing voor personenwagens moet testen.
Naar aanleiding van de bezorgdheden over de sociale effecten van rekeningrijden, focuste deze thesis op de korte termijn effecten van rekeningrijden op Vlaamse gezinnen ingedeeld naargelang hun inkomen. Zowel de aanpassingen van de gezinnen in termen van afgelegde afstanden als de verschillen in belastingbetalingen ten opzichte van de huidige situatie, kwamen aan bod. Deze resultaten werden vervolgens gelinkt aan de aanvaardbaarheid van het systeem. Het onderzoek veronderstelde een vereenvoudigde berekening van de hoogte van de tolgelden volgens drie scenario’s. Elk scenario ging ervan uit dat de inkomsten uit tolheffing gebruikt worden om bestaande belastingen (Belasting op Inverkeerstelling, Jaarlijkse Verkeersbelasting en brandstofheffingen) te verminderen.
Het blijkt dat de implicaties van rekeningrijden op het aantal afgelegde kilometers door de gezinnen naargelang het gezinsinkomen afhankelijk zijn van de precieze modaliteiten van het beschouwde systeem. De verwachte inkomsten die de overheid uit rekeningrijden wil halen en de precieze belastingen die ze vermindert, blijken van doorslaggevend belang. Rekeningrijden zorgt in geval van de drie beschouwde scenario’s steeds voor een belastingvermindering voor gezinnen met een netto maandinkomen lager dan 2 000 EUR terwijl voor alle andere gezinnen de te betalen belastingen toenemen. De huidige transportbelastingen in Vlaanderen treffen de middenklasse het zwaarst. Zowel rijkere als armere gezinnen betalen proportioneel t.o.v. hun inkomen minder belastingen. Hoe meer het gebruik van de wagen belast wordt i.p.v. het bezit ervan, hoe meer lasten er op de schouders van rijkere gezinnen terechtkomen. Rekeningrijden staat volgens elk scenario garant voor een eerlijkere belastingverdeling dan nu het geval is. Dit resultaat is erg positief naar de aanvaardbaarheid van het systeem toe.
Het gebruik van de inkomsten uit tolheffing voor het verlagen van andere, meer forfaitaire, transportbelastingen vormt een kenmerk van de geanalyseerde scenario’s dat positief kan bijdragen aan de aanvaardbaarheid van rekeningrijden. Op deze manier slaagt het systeem er ook in de welvaart van de weggebruiker te waarborgen. Hoe dan ook maakt rekeningrijden idealiter steeds deel uit van een pakket aan maatregelen. Andere onderdelen van dit pakket kunnen zijn: een belastingvermindering elders, verbeteringen in het openbaar vervoer en investeringen in infrastructuur voor voetgangers en fietsers. Een belastingvermindering elders kan zowel een reductie van andere transportbelastingen zoals geanalyseerd in deze thesis, als bijvoorbeeld een lastenverlaging op arbeid betekenen. Ook een hertekening van het beleid rond bedrijfswagens behoort tot de mogelijkheden.
Om de publieke opinie te overtuigen van de positieve maatschappelijke effecten van rekeningrijden is het van uitermate belang dat de overheid duidelijk communiceert. Op die manier is het mogelijk de publieke opinie te overtuigen van de gunstige effecten die rekeningrijden kan hebben. Een testfase van het systeem laat toe de Vlamingen vertrouwd te maken met de modaliteiten en positieve gevolgen van rekeningrijden op het verkeersvolume en de algemene welvaart.
De conclusies die voortkomen uit deze thesis onderstrepen de gunstige effecten die rekeningrijden, als onderdeel van het algemene mobiliteitsbeleid, kan hebben op de welvaart van de Vlaamse gezinnen. Misschien resulteert dit binnen afzienbare tijd in krantenkoppen als “Massaal fileleed voltooid verleden tijd door invoeren van rekeningrijden” en “Rekeningrijden enthousiast onthaald met groot volksfeest”? Laat ons hopen.
Bibliografie
Aerts, D. (2006). Informatiepakket Douane: Accijnzen. Mechelen: Wolters Kluwer Belgium NV.
Agentschap Binnenlands Bestuur. (2013, januari 22). Verkeersbelasting. Opgeroepen op november 23, 2014, van binnenland.vlaanderen.be: http://binnenland.vlaanderen.be/fiscaliteit/verkeersbelasting
Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen. (2013). Vademecum 01-03-2013. Brussel: FOD Financiën.
Apetra. (sd). Bijdrage. Opgeroepen op april 11, 2015, van Apetra.be: http://www.apetra.be/nl/financiele-informatie/bijdrage
Balasch, J., Rial, A., Troncoso, C., Preneel, B., Verbauwhede, I., & Geuens, C. (2010). 19TH USENIX SECURITY SYMPOSIUM. PrETP: Privacy-Preserving Electronic Toll Pricing .
Bamberg, S., & Rolle, D. (2003). Determinants of people's acceptability of pricing measures - replication and extension of a causal model. In J. Schade, & B. Schlag, Acceptability of transport pricing strategies (pp. 235-248). Oxford: Elsevier.
Basso, L. J., & Oum, T. H. (2007). Automobile Fuel Demand: A Critical Assessment of Empirical Methodologies. Transport Reviews, Vol. 27, No. 4, July 2007, 449-484.
Baum, M., & Schade, J. (2007). Reactance or acceptance? Reactions towards the introduction of road pricing. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Volume 41, Issue 1, January 2007, 41-48.
Belga. (2014, maart 4). Brussel en Antwerpen bij top van Europese filesteden. Opgeroepen op oktober 18, 2014, van De Redactie.be: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1899692
Belgische Petroleumfederatie (1). (sd). Wat is Apetra? Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/veelgestelde-vragen/wat-apetra
Belgische Petroleumfederatie (2). (sd). Samenstelling huidige maximumprijzen. Opgeroepen op april 11, 2015, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/maximumprijzen/samenstelling-huidige-maximum…;
Belgische Petroleumfederatie (3). (sd). Evolutie van de accijnstarieven op de voornaamste petroleumproducten. Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/petroleumindustrie/fiscaliteit/evolutie-van-…;
Belgische Petroleumfederatie (4). (sd). Accijnsontvangsten op brandstoffen in België. Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/petroleumindustrie/fiscaliteit/accijnsontvan…;
Belgische Petroleumfederatie (5). (sd). De Programmaovereenkomst. Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/maximumprijzen/achtergrondinformatie/de-prog…;
Belgische Petroleumfederatie (6). (sd). De maximumprijs van petroleumproducten begrijpen. Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/maximumprijzen/achtergrondinformatie/de-maxi…;
Belgische Petroleumfederatie (7). (sd). Accijnzen op motorbrandstoffen: het 'kliksysteem'. Opgeroepen op november 24, 2014, van Petrolfed.be: http://www.petrolfed.be/nl/maximumprijzen/achtergrondinformatie/accijnz…;
Blauwens, G. (2005). Waarom rekeningrijden? Documentatieblad; 65e jaargang, nr 4, 4e kwartaal 2005.
booz&co. (2012). Study on Impacts of Application of the Vignette Systems to Private Vehicles. London: booz&co.
Borins, S. F. (1988). Electronic road pricing: An idea whose time may never come. Transportation Research Part A: General, Volume 22, Issue 1, January 1988, 37-44.
CEDR’s Project Group Funding. (2009). The socio-economic impacts of road-pricing. CEDR.
Centre des études sur les réseaux, les transports, l'urbanisme et les constructions publiques. (2007). Urban Road Pricing The question of Acceptability. France: Ministère des Transports, de l'Equipement, du Tourisme et de la Mer.
Charging Concepts. (sd). Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Roadpricing: http://www.roadpricing.biz/
Cities. (sd). Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Roadpricing: http://www.roadpricing.biz/
Cornelis, E., Hubert, M., Huynen, P., Lebrun, K., Patriarche, G., De Witte, A., . . . Walle, F. (2012). La mobilité en Belgique en 2010 : résultats de l’enquête BELDAM. Brussel: SPF Mobilité & Transports; gefinancierd door BELSPO, de FOD Mobiliteit & Vervoer en andere cofinanciers; gecoördineerd door GRT (Université de Namur) in samenwerking met IMOB (Universiteit Hasselt) en CES (FUSL).
Dargay, J., Gately, D., & Sommer, M. (2007). Vehicle Ownership and Income Growth, Worldwide: 1960-2030. The Energy Journal, Vol. 28, No. 4 , 143-170.
De Borger, B., & Proost, S. (2001). Reforming Transport Pricing in the European Union: A Modelling Approach. Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing Limited.
De Borger, B., & Proost, S. (2012). A political economy model of road pricing. Journal of Urban Economics, Volume 71, Issue 1, January 2012, 79-92.
De Borger, B., Ochelen, S., Proost, S., & Swysen, D. (1997). Alternative Transport Pricing and Regulation Policies: A Welfare Analysis for Belgium in 2005. Transportation Research part D, Vol. 2, No. 3, 177-198.
De Vlieger, I., Mayeres, I., Michiels, H., Schrooten, L., Vanhulsel (VITO), M., Hoornaert, B., . . . Jourquin (FUCaM), B. (2009). Long-run impacts of policy packages on mobility in Belgium (LIMOBEL) Final Report. Brussel: Belgian Science Policy (Research Programme Science for a Sustainable Development).
Delhaye, E., De Ceuster, G., & Maerivoet, S. (2010). Internalisering van externe kosten van transport in Vlaanderen Eindrapport. studie uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, MIRA, MIRA/2010/10, Transport & Mobility Leuven.
Delsaut, M. (2014). The effect of fuel price on demands for road and rail traval: an appilication to the French case. Transportation Research Procedia 1, 177-187.
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (1). (sd). Belasting op de Inverkeerstelling. Opgeroepen op november 23, 2014, van lne.be: http://www.lne.be/themas/milieu-en-mobiliteit/milieuvriendelijke-voertu…;
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (2). (sd). lne.be. Opgeroepen op november 23, 2014, van Jaarlijkse Verkeersbelasting: http://www.lne.be/themas/milieu-en-mobiliteit/milieuvriendelijke-voertu…;
Departement Mobiliteit en Openbare Werken. (sd). Onderzoek Verplaatsingsgedrag Vlaanderen. Opgeroepen op april 13, 2015, van Mobiel Vlaanderen: http://mobielvlaanderen.be/ovg/ovg04.php
Directoraat-generaal Duurzame Mobiliteit en Spoorbeleid. (2014). Kilometers afgelegd door Belgische voertuigen in het jaar 2013. Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer.
European Commission 1. (2014, mei 19). Mobility and Transport. Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Road: Road charging: http://ec.europa.eu/transport/modes/road/road_charging/index_en.htm
European Commission 2. (2013, januari 15). Mobility and Transport. Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Road: Road Infrastructure Charging – Heavy Goods Vehicles: http://ec.europa.eu/transport/modes/road/road_charging/charging_hgv_en…;
European Commission 3. (2012, oktober 9). Mobility and Transport. Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Road: Road Infrastructure Charging - Private Vehicles: http://ec.europa.eu/transport/modes/road/road_charging/charging_private…;
Eurostat. (2014, september 15). Motor vehicle movements on national territory, by vehicles registration. Opgeroepen op november 26, 2014, van Eurostat: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=road_tf_vehmov&…;
Exsu BVBA. (sd). Accijnzen. Opgeroepen op november 23, 2014, van exsu.be: http://www.exsu.be/accijnzen_startpagina.html
Febiac/PwC. (2013). Slimme fiscaliteit voor betere mobiliteit. Febiac/PwC.
Federaal Planbureau 1. (2014, september 26). Indicatoren Passenger Transport. Opgeroepen op oktober 5, 2014, van Federaal Planbureau: http://www.plan.be/databases/indicator_det.php?lang=nl&KeyPub=1285
Federaal Planbureau 2. (2014, september 26). Indicatoren Freight Transport. Opgeroepen op oktober 5, 2014, van Federaal Planburau: http://www.plan.be/databases/indicator_det.php?lang=nl&KeyPub=1286
Federaal Planbureau 3. (2012). Data - Vooruitzichten Transportvraag (edititie 2012) Statistische Bijlage. Opgeroepen op oktober 5, 2014, van Federaal Planbureau: http://www.plan.be/databases/database_det.php?lang=nl&DB=FORTRANSP_01&I…;
Federaal Planbureau 4. (2009, april 24). Langetermijnvooruitzichten voor transport in België: referentiescenario. Opgeroepen op oktober 18, 2014, van Nieuws: http://www.plan.be/press/communique-812-nl-langetermijnvooruitzichten+v…;
Federaal Planbureau en Federeal Overheidsdienst Mobiliteit en Vevoer. (2012). Vooruitzichten van de transportvraag in België tegen 2030. Brussel: Federaal Planbureau en Federeal Overheidsdienst Mobiliteit en Vevoer.
Federaal Planbureau. (sd). Federaal Planbureau: Data. Opgeroepen op april 12, 2015, van Transportdatabanken: http://www.plan.be/databases/PVarModal.php?VC=HOUSE011&D1[]=T01VB&D2[]=…;
FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie (1). (sd). Bofas. Opgeroepen op november 24, 2014, van fgov.be: http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/energie/Niet-hernieuwbare_ener…;
FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie (2). (2006, oktober 9). Technische bijlage bij de programma-overeenkomst Betreffende de regeling van de maximum verkoopprijzen der olieproducten. Opgehaald van economie.fgov.be: http://economie.fgov.be/nl/binaries/energy_prices_nl_002_tcm325-63739.p…;
FOD Financiën (1). (sd). Aankoop. Opgeroepen op november 24, 2014, van minfin.fgov.be: http://minfin.fgov.be/portail2/nl/themes/transport/vehicles-purchase.ht…;
FOD Financiën (1). (sd). Accijnzen. Opgeroepen op november 23, 2014, van financien.belgium.be: http://financien.belgium.be/nl/ondernemingen/accijnzen/
Fullerton, D., & West, S. (2002). Can taxes on cars and on gasoline mimic an unavailable tax on emissions? Journal of Environmental Economics and Management 43, 135-157.
Fumes, P. J., Ruja, S., & Voss, S. (2011). TCL workshop - Asilomar – 27. – 29. June 2011. Electronic Toll Collection Technologies for Road Pricing. Asilomar: Q-Free.
Gabriëls & Co. (sd). Recuperatie professionel diesel. Opgeroepen op november 24, 2014, van VABF vzw: http://www.vabf.be/nieuws/nieuwsbericht.asp?id=1952
Gallup Organisation. (2011). Flash Eurobarometer: Future of transport. Hongarije: Gallup Organisation.
Goodwin, P., Dargay, J., & Hanly, M. (2004). Elasticities of Road Traffic and Fuel Consumption with Respect to Price and Income: A Review. Transport Reviews: A Transnational Transdisciplinary Journal, 24:3, 275-292.
Graham, D. J., & Glaister, S. (2004, Mei). Road Traffic Demand Elasticities: A Review. Transport Reviews, Vol. 24, No. 3, 261–274.
Harrington, W., Krupnick, A. J., & Alberini, A. (2001). Overcoming public aversion to congestion pricing. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Volume 35, Issue 2, February 2001, 87-105.
Hiura, R., Mabuchi, Y., Iehara, M., Yamaguchi, T., Okazaki, T., & Fukase, T. (2013). System Evaluation Test of Global Navigation Satellite System-based Road Pricing System. Mitsubishi Heavy Industries Technical Review Vol. 50 No. 4 (December 2013), 15-21.
Hong Kong Government. (2001). Feasibility Study on Electronic Road Pricing. Hong Kong: Hong Kong Government.
Jaensirisak, S., Wardman, M., & May, A. D. (2005). Explaining Variations in Public Acceptability of Road Pricing Schemes. Journal of Transport Economics and Policy, Volume 39, Part 2, May 2005, 127-153.
Jakobsson, C., Fujii, S., & Gärling, T. (2000). Determinants of private car users' acceptance of road pricing. Transport Policy, Volume 7, Issue 2, April 2000, 153-158.
Janssens, D., Declercq, K., & Wets, G. (2014). Onderzoek Verplaatsingsgedrag Vlaanderen 4.5 (2012-2013): Tabellenrapport. Diepenbeek: Instituut voor Mobiliteit (IMOB) Universiteit Hasselt in opdract van
Vlaamse Overheid, Departement Mobiliteit en Openbare Werken, Afdeling Beleid, Mobiliteit en Verkeersveiligheid.
Joint Expert Group on Transport and Environment on urban road pricing schemes in European cities of the EU Commission. (2010). Urban road charge in European cities: A possible means towards a new culture for urban mobility?
Jones, P. (2002). MC-ICAM Dresden May 2002. Acceptability of Transport Pricing Strategies: Meeting the Challenge. Dresden.
Kottenhoff, K., & Brundell Freij, K. (2009). The role of public transport for feasibility and acceptability of congestion charging – The case of Stockholm. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Volume 43, Issue 3, March 2009, 297-305.
Levinson, D. (2010). Equity Effects of Road Pricing: A Review. Transport Reviews, Vol. 30, No. 1, January 2010, 33-57.
Lindsey, C. R., & Verhoef, E. T. (2000). Traffic congestion and congestion pricing (No. 00-101/3). Tinbergen Institute Discussion Paper.
Maerivoet, S., & Yperman, I. (2008). Analyse van de verkeerscongestie in België. Leuven/Brussel: Transport & Mobility Leuven in opdracht van Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer: Directoraat-generaal Mobiliteit en Verkeersveiligheid, Directie Mobiliteit, City Atrium.
Mayeres, I., Dams, Y., Liekens, I., Vanhulsel, M., Ampe, F., Vanhaver, G., & Van Hoorebeeck, S. (2014). Proefproject Kilometerheffing Systeem voor Lichte Voertuigen in de GEN-zone Onderdeel III – Evaluatie van de resultaten – Eindrapport – 9 juli 2014. PWC.
Mobimix 1. (2013, mei 14). OESO: Belgische mobiliteit is problematisch. Opgeroepen op oktober 18, 2014, van Mobimix: http://mobimix.be/inhoud/2013/5/14/3858
Mobimix 2. (2014, maart 6). België en Brussel blijven filekampioenen. Opgeroepen op oktober 18, 2014, van Mobimix: http://www.mobimix.be/inhoud/2014/3/6/4428
Netwerk Duurzame Mobiliteit. (2013). Steeds meer stemmen voor een kilometerheffing personenwagens. Opgehaald van duurzame-mobiliteit.be: http://www.duurzame-mobiliteit.be/artikel/steeds-meer-stemmen-voor-een-…;
Oum, T. H., & Tretheway, M. W. (1988). Ramsey pricing in the presence of externality costs. Journal of Transport Economics and Policy, 307-317.
Parry, I. W., & Bento (1), A. (2000). Estimating the Welfare Effect of Congestion Taxes: The Critical Importance of Other Distortions within the Transport System. Resources for the Future, Discussion Paper 00–51, November 2000.
Parry, I. W., & Bento (2), A. (2001). Revenue Recycling and the Welfare Effects of Road Pricing. Scand. J. of Economics 103(4), 645-671.
PATS. (2001). Recommendations on Transport Pricing Strategies. PATS.
Pigou, A. C. (1912). Wealth and Welfare. London: Macmillan and Co., Limited.
Ramsey, F. P. (1927). A Contribution to the Theory of Taxation. Economic Journal, vol. 37 (Maart), 47-61.
RDW & EReg. (2012). Road Pricing in Europe Second Version. Zoetermeer (Nl): RDW.
Richardson, H. W. (1974). A Note on the Distributional Effects of Road Pricing. Journal of Transport Economics and Policy Vol. 8, No. 1 (Jan., 1974), pp. 82-85.
Rienstra, S. A., Rietveld, P., & Verhoef, E. T. (1999). The social support for policy measures in passenger transport.: A statistical analysis for the Netherlands. Transportation Research Part D: Transport and Environment, Volume 4, Issue 3, May 1999, 181-200.
Rietveld, P. (2001). Pricing Mobility Experiences in the Netherlands. EJTIR, 1, no. 1 (2001), 45-60.
Rosen, H. S., & Gayer, T. (2010). Public Finance, Ninth Edition, International Edition. New York: McGraw-Hill .
Rouwendal, J., & Verhoef, E. T. (2006). Basic economic principles of road pricing: From theory to applications. Transport Policy, Volume 13, Issue 2, March 2006, 106–114.
Santos, G., & Fraser, G. (2006). Road Pricing Lessons from London. Economic Policy, Volume 21, Issue 46, April 2006, 263-310.
Santos, G., & Rojey, L. (2004). Distributional impacts of road pricing: The truth behind the myth. Transportation, 31(1), 21-42.
Schade, J., & Schlag, B. (2003). Acceptability of urban transport pricing strategies. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, Volume 6, Issue 1, March 2003, 45-61.
Schuitema, G., Steg, L., & Forward, S. (2010). Explaining differences in acceptability before and acceptance after the implementation of a congestion charge in Stockholm. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Volume 44, Issue 2, February 2010, 99–109.
Schuitema, G., Steg, L., & Rothengatter, J. A. (2010). The acceptability, personal outcome expectations, and expected effects of transport pricing policies. Journal of Environmental Psychology, Volume 30, Issue 4, December 2010, 587-593.
SDD-FOD Financiën. (2015, maart 30). B.7. FINANCIERING GEMEENSCHAPPEN EN GEWESTEN. Opgehaald van Financien.belgium.be: http://financien.belgium.be/nl/binaries/B7._nl_tcm306-254445.pdf
Seale, K. (1993). 21st PTRC Summer Annual Meeting, proceedings of seminar F. Attitudes of politicians in London to road pricing, (pp. 117-128). PTRC Education and Research Services Ltd., Glenthorne House, Hammersmith Grove, London W4.
Small, K. (1983). The incidence of congestion tolls on urban highways. Journal of Urban Economics, 90-111.
TNS Opinion & Social. (2013). Special Eurobarometer 406 Attitudes of Europeans towards urban mobility. TNS Opinion & Social.
Toye, M. (2007). Economische Analyse van het Rekeningrijden. Masterproef, Universiteit Gent, Faculteit Economie en Bedrijfskunde.
Transport for London. (sd). Paying the Congestion Charge. Opgeroepen op oktober 12, 2014, van Transport for London: https://www.tfl.gov.uk/modes/driving/congestion-charge/paying-the-conge…;
Triami Media BV in samenwerking met HomeFinance. (2014). Historische inflatie België - CPI inflatie. Opgeroepen op november 26, 2014, van inflation.eu: worldwide inflation data: http://nl.inflation.eu/inflatiecijfers/belgie/historische-inflatie/cpi-…;
Ubbels, B., & Verhoef, E. (2006). Acceptability of road pricing and revenue use in the Netherlands. European Transport \ Trasporti Europei n. 32 (2006), 69-94.
United States Department of Transportation - Federal Highway Administration. (2013, augustus 2). Lessons Learned From International Experience in Congestion Pricing. Opgeroepen op oktober 19, 2014, van
Tolling and Pricing Program: http://ops.fhwa.dot.gov/publications/fhwahop08047/03pertstudieslit.htm#…;
UPTR. (2013, juli 1). Professionele diesel. Opgeroepen op november 24, 2014, van uptr.be: http://www.uptr.be/nl/news/professionele-diesel--39-2/
van Essen, H., Nelissen, D., Smit, M., van Grinsven, A., Aarnink, S., Breemersch, T., . . . Harmsen, J. (2012). An inventory of measures for internalising external costs in transport. Brussel: European Commission Directorate-General for Mobility and Transport.
Van Hese, C. (2012). Bevoegdheidsverdeling over wegtransportbeleidsinstrumenten in België (Masterproef). Antwerpen: Universiteit Antwerpen.
Viapass. (2015). Persberichten: Kilometerheffing voor vrachtwagens start op 1 april 2016 in België. Opgehaald van viapass.be: http://www.viapass.be/persberichten/
Vlaamse Belastingdienst . (sd). Bijlage bij het jaarverslag 2011-2012. Brussel: Vlaamse Overheid.
Vlaamse Belastingdienst (1). (sd). Belasting op Inverkeerstelling. Opgeroepen op november 23, 2014, van Belastingportaal Vlaanderen: http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?fid=129
Vlaamse Belastingdienst. (2014). Tarieven van de Verkeersbelasting voor personenwagens, lichte vrachtwagens en aanverwanten. Aalst - Brussel: Vlaamse Belastingdienst.
Vonck, S. (2014, april 4). Bedrijfswagens: het systeem is niet meer houdbaar. Opgehaald van Knack.be: http://www.knack.be/nieuws/auto/bedrijfswagens-het-systeem-is-niet-meer…;
Yang, H., & Huang, H.-J. (1998). Principle of marginal-costpricing: How does it work in a general road network? Transportation Research Part A: Policy and Practice; Volume 32, Issue 1, January 1998, 45-54.
Zangui, M., Yin, Y., Lawphongpanich, S., & Chen, S. (2013). Differentiated Congestion Pricing of Urban Transportation Networks with Vehicle-Tracking Technologies. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 80, 7 June 2013, 289-303.
