Is het “ongewoon” seksueel overschrijdend gedrag of “hoort het er gewoon bij”?

Caroline
Vanhollebeke

De studentenkrant “Veto” van maart 2015 maakt gewag van vrouwelijke studenten die ongewenst en vaak aan borsten en billen worden aangeraakt. Diezelfde studentes geven echter ook aan dat ze deze ongevraagde intimiteiten zelden of nooit rapporteren aan de lokale politie. Wat door de genoemde autoriteiten wordt bevestigd. Op de vraag waarom ze dan uiteindelijk geen klacht neerleggen, luidt het antwoord steevast: “dat hoort erbij, zo erg was het nu ook weer niet…”. Hallo?  

Uit excessief onderzoek in de VS blijkt dat 25 procent van de vrouwelijke studenten slachtoffer wordt van seksueel geweld. Het merendeel van deze onderzoeken duidt alcohol aan als de grootste boosdoener. Voor wat de Europese studenten betreft, is er echter bijna niets geweten over de link tussen alcoholgebruik enerzijds en grensoverschrijdend seksueel gedrag anderzijds. Het doel van deze masterproef is dan ook om na te gaan of dit fenomeen in Europa extra aandacht verdient of dat het hier gaat om een uitvergrote, typisch-puriteinse, Amerikaanse angst.

Wanneer de media rapporteert over seksuele grensoverschrijding in het studentenleven vallen twee zaken op. Ten eerste dat Europese kranten hoofdzakelijk berichten over incidenten die zich voordoen aan Amerikaanse universiteiten. Ten tweede dat het stereotiepe patroon van een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer sterk tot uiting komt.

Mohler-Kuo et al. (2014) concludeerden dat vrouwelijke studentes jonger dan 21 jaar, nadat ze alcohol hadden genuttigd, het meeste risico liepen om slachtoffer te worden van seksueel misbruik. Europees onderzoek kwam tot een gelijkaardige conclusie. Meisjes vanaf 15 jaar zijn zeer kwetsbaar wanneer ze alcohol gedronken hebben. Impiceert dit dat het fenomeen reeds zijn oorspong kent in de adolescentie?

Om duidelijkheid te krijgen of leeftijd op zichzelf een risicofactor is voor seksueel geweld in het studentenleven bestudeerden we het verschil tussen adolescenten/jongvolwassenen en leeftijdsgenoten-studenten. Met als verrassend resultaat dat studenten een verhoogd risico lopen op seksueel grensoverschrijdend gedrag, edoch niet omwille van hun leeftijd…

Omwille van wat dan wel? Studenten geven zich regelmatig over aan binge drinking, veel meer dan hun werkende leeftijdsgenoten of andere leeftijdscategorieën. Is een grote hoeveelheid alcohol drinken binnen een korte tijdspanne dan dé risicofactor bij uitstek voor seksuele victimisatie? Ja hoor!  Alcohol is dé risicofactor bij uitstek om als student seksuele grensoverschrijding te beleven. Europese studenten staan bekend voor hun hoge alcoholconsumptie. En hebben bijgevolg een hoger risico om grensoverschrijdend seksueel gedrag te beleven…

Daaropvolgend namen we drie vormen van seksuele grensoverschrijding onder de loupe… seksuele intimidatie, stalking en seksueel geweld, waaronder verkrachting:

Seksuele intimidatie staat voor ongeoorloofd gedrag waarbij de waardigheid van het slachtoffer wordt geschonden en/of waarbij deze een aanstootgevende omgeving creëert. Hier zijn tussen de continenten twee verschillen merkbaar. Allereerst zijn daders van seksuele intimidatie in Europa, naast medestudenten, ook regelmatig vreemden voor het slachtoffer. Een mogelijke verklaring hiervoor is infrastructureel: de afgebakende campus in de VS versus de EUR universiteitsstad. Ten  tweede worden incidenten van seksuele intimidatie frequenter gerapporteerd door Amerikaanse studenten - de campuscultuur kan drempelverlagend werken - in vergelijking met hun Europese equivalenten. Doch ook hier kan de Europese mentaliteit “dat hoort erbij” een andere verklaring bieden voor het verschil in rapportage.  

Een tweede vorm van grensoverschrijdend seksueel gedrag is stalking. Het slachtoffer ervaart een iteratieve benadering als ongewenste overlast en wordt er zelfs angstig van. Waarbij de aandacht die de dader probeert te verkrijgen seksueel getint kan zijn. In Europa zijn daders vooral ex-partners. 50 procent van de Europese studenten heeft ervaring met stalking. In vergelijking met “slechts” 5,95% van de VS-studenten. En ondanks dit enorme verschil in prevalentie, zijn het toch de Amerikaanse studenten die eerder klacht indienen. Zowel het structuur- als mentaliteitsverschil kunnen hier aan de basis liggen. 

Maar waar komt nu de discrepantie in prevalentie vandaan? Het meest voorkomende stalkingsgedrag is zowel in de VS alsook in de EU gekoppeld aan social media, een “easy tool” voor stalking. Zoals eerder vermeld zijn het de Europese studenten die een hoger en frequenter alcoholgebruik kennen dan hun collega’s uit de VS. Acohol zorgt ervoor dat grenzen vervagen en drempels voor (seksueel) contact verlagen. Bijgevolg is het mogelijk dat Europese studenten sneller geneigd zijn om excessief berichten te sturen en/of te bellen naar hun ex-partner of hun oogappelmeisje uit de aula. Door hun alcoholgebruik voelen ze zich machtiger, waardoor ze makkelijker contact durven te zoeken. Ze zien bijgevolg niet in dat het sturen van 20 of meer SMS’en op een avond nogal bedreigend kan overkomen. Wanneer de student bovendien geen directe respons krijgt, is het mogelijk dat de inhoud van de berichten/telefoontjes grimmiger wordt, alsook dat de drempel om persoonlijk contact te zoeken nog wordt verlaagd. Er is dus zeker bijkomend onderzoek nodig naar stalking als vorm van grensoverschrijdend seksueel gedrag in Europa.

Seksueel geweld, en dan meer  bepaald verkrachting, wordt in beide continenten geïnterpreteerd als gedwongen penetratie. Net zoals bij stalking is er een enorme discrepantie op het vlak van verkrachting in het studentenleven. 31 procent van de Europese studenten geeft aan verkrachting te hebben ondergaan. Ten opzichte van slechts “3,75%” van de Amerikaanse studenten. Een verklaring voor deze discrepantie kan gelegen zijn in de extreem lage respons rate van de Europese studie. Slechts 8,70% van de respondenten gaf een antwoord op de vraag. Dit vertekent het prevalentiecijfer. Desalniettemin mag 31 procent een zeer zorgwekkend cijfer worden genoemd.

Uitgebreid onderzoek naar grensoverschrijdend seksueel gedrag in het studentenleven in Europa is bijgevolg heel erg aan te raden. In deze masterproef komt tot uiting dat Europese studenten, in vergelijking met hun Amerikaanse collega’s veel meer alcohol lijken te nuttigen. De link met alcohol als risicofactor voor seksuele grensoverschrijding in het studentenleven wordt in de Europese onderzoekstraditie echter nog maar zelden gelegd. Waardoor ook fundamenteel onderzoek weinig kansen krijgt… Deze masterproef wil het nut hiervan aantonen. En tegelijkertijd een eerste stap zetten in het doorbreken van de mentaliteit die jammer genoeg nog altijd heerst onder Europese (vrouwelijke) studenten: “Het Hoort Erbij”…

Bibliografie

Referentielijst

Abby, A. (2002). Alcohol-related sexual assault: A common problem among college students. Journal of Studies on Alcohol, 14, 118-128. doi: 10.15288/jsas.2002.s14.118

Abby, A., Zawacki, T., & McAuslan, P. (2000). Alcohol’s effects on sexual perception. Journal of Studies on Alcohol, 61 (5), 688-697. doi: 10.15288/jsa.2000.61.688

American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., text rev.). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Basile, K. C., Smith, S. G., Breiding, M. J., Black, M. C., & Mahendra, R. (2014). Sexual Violence Surveillance: Uniform Definitions and Recommended Data Elements, Version 2.0. National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Controle and Prevention, Atlanta (Georgia).

Bazelon, E. (2015, mei). Have We Learned Anything From the Columbia Rape Case? The New York Times Magazine [Magazine, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://nyti.ms/1SHnEfT

Bittenbender, S. (2015, augustus). University of Kentucky Survey Finds Most Sexual Assault Cases On Campus Go Unreported. The Huffington Post [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehald op 8 januari 2016, van http://www.huffingtonpost.com

Black, M. C., Basile, K. C., Breiding, M. J., Smith, S. G., Walters, M. L., Merrick, M. T., Chen, J., & Stevens, M. R. (2011). The National Intimate Partner and Sexual Violence Survey (NISVS): 2010 Summary Report. National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Controle and Prevention, Atlanta (Georgia).

Brenner, M. (2015, oktober). Privatized Crime and Privatized Punishment. The Huffington Post [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.huffingtonpost.com

Brown, J. M., & Walklate, S. L. (Eds.). (2012). Handbook on Sexual Violence. New York: Routledge.

Brubaker, S. J. (2009). Sexual assault prevalence, reporting and policies: Comparing college and university campuses and military service academies.Security Journal, 22(1), 56-72. doi:http://dx.doi.org/10.1057/sj.2008.10

Cantor, D., & Fisher, W. B. (2015). Report on the AAU Campus Climate Survey on Sexual Assault and Sexual Misconduct. Rockville, MD: Westat.

Culbertson, K. A., Vik, P. W., & Kooiman, B. J. (2001). The impact of sexual assault, sexual assault perpetrator type, and location of sexual assault on ratings of perceived savety. Violence againt women, 7 (8), 858-875. doi: 10.1177/10778010122182794

Edwards, K. M., Dardis, C. M., & Gidycz, C. A. (2012). Women’s disclosure of dating violence : A mixed methodological study. Feminism Psychology, 22 (4), 507-517. doi: 10.1177/0959353511422280

Felts, T., Schneider, R., Höfker, S., Balloni, A., Bisi, R., Sette, R., ... & Igareda, N. (2012). Gender-based violence, stalking and fear of crime: European Union project 2009-2011.

Fisher, B. S., Sloan, J. J., Cullen, F. T., & Lu, C. (1998). Crime in the ivory tower: The level and sources of student victimization*. Criminology, 36 (3), 671-710. doi: 10.1111/j.1745-9125.1998.tb01262.x

George, W. H., & Stoner, S. A. (2000). Understanding acute alcohol effects on sexual behavior. Annual Review of Sex Research, 11 (1), 92-124. doi: 10.1080/10532528.2000.10559785

Gerrits, R. (2005, september). ‘Kotsend denk ik toch: het was het waard’. De Volkskrant [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.devolkskrant.nl

Geysmans, M. (2010, september). Alcohol laat studenten domme dingen doen. Het Belang van Limburg [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 4 november 2015, van http://www.hbvl.be

Giancola, P. R., Josephs, R. A., Parrott, D. J., & Duke, A. A. (2010). Alcohol myopia revisited: Clarifying aggression and other acts of disinhibition through a distorted lens. Perspectives on Psychological Science, 5 (3), 265-278. doi: 10.1177/1745691610369467

Graduate students respond to sexual assault survey findings. (2015, oktober). University Wire. Opgehaald op 13 april 2016, van http://search.proquest.com/docview/1722340229?accountid=17215

Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. (2013). Seksueel geweld. Wat nu? [Brochure]. Opgehaald op 20 mei 2015, van http://igvm-iefh.belgium.be

Jameson, M. (2012, oktober). In college, sexual assault victimis most often know their attackers. University Wire. Opgehaald op 13 april 2016, van http://search.proquest.com/docview/1651566909?accountid=17215

Jina, R., & Thomas, L. S. (2013). Health consequences of sexual violence against women. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology,27(1), 15-26. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2012.08.012

Koss, M. P., Abbey, A., Campbell, R., Cook, S., Norris, J., Testa, M., Ullman, S., West, C., & White, J. (2007). Revising the SES: A collaborative process to improve assessment of sexual aggression and victimization. Psychology of Women Quarterly, 31 (4), 357-370. doi: 10.1111/j.1471-6402.2007.00385

Krahé, B., Tomaszewska, P., Kuyper, L., & Vanwesenbeeck, I. (2014). Prevalence of sexual aggression among young people in Europe: A review of the evidence from 27 EU countries. Aggression and Violent Behavior, 19(5), 545–558. doi:10.1016/j.avb.2014.07.005

Krebs, C., Lindquist, C.H., Warner, T.D., Fisher, B.S., & Martin, S. (2007). The Campus Sexual Assault (CSA) Study. Report of project awarded by the National Institute of Justice, Award 2004-WG-BX-0010.

Lawton, J. (2015, oktober). Police sciences student raped fresher on her FIRST DAY at university. Daily Star [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 11 januari 2016, van http://www.dailystar.co.uk

Lünnemann, K. D., Mein, A. G., Drost, L., & Verwijs, R. (2014). Maatregelen ter voorkoming van secundair en herhaald slachtofferschap. Verwey-Jonker Instituut.

Machado, C. L., de Azevedo, R. C. S., Facuri, C. O., Vieira, M. J. N., & Fernandes, A. M. S. (2011). Posttraumatic stress disorders, depression, and hopelessness in women who are victims of sexual violence. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 113 (1), 58-62. doi: 10.1016/j.ijgo.2010.10.016

Mast, T. (2012, november). HUB neemt maatregelen bij dopen en fuiven na verkrachting student. De Morgen [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.demorgen.be

Mazaurette, M. (2015, december). Sexe et alcool: deux verres, ça va…ça va même beaucoup mieux! Le Monde [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.lemonde.fr

Messman-Moore, T. L., Ward, R. M., & DeNardi, K. A. (2013). The impact of sexual enhancement alcohol expectancies and risky behavior on alcohol-involved rape among college women. Violence Against Women, 19 (4), 449-464. doi: 10.1177/1077801213487058

Miranda, H. (2015, april). Estudiante de universidad Earth detenido por violación a compañero. La Nación [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 4 november 2015, van http://www.nacion.com

Mohler-Kuo, M., Dowdall, G. W., Koss, M. P., & Wechsler, H. (2004). Correlates of Rape hile Intoxicated in a National Sample of College Women. Journal of studies on alcohol, 65 (1), 37-45. doi:10.15288/jsa.2004.65.37

Mouilso, E. R., Fischer, S., & Calhoun, K. S. (2012). A prospective study of sexual assault and alcohol use among first-year college women. Violence and Victims, 27 (1), 78-94. doi: 10.1891/0886-6708.27.1.78

Nesvold, H., Friis, S., & Ormstad, K. (2008). Sexual assault centers: Attendances rates, and differences between early and late presenting cases. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 87 (7), 707-715. doi: 10.1080/00016340802189847

Parren, F., Murauskiene, L., & Papadakaki, M. (2013). Combatting youth sexual aggression and victimization in the European Union. www.rutgerswpf.org

Patrick, M. E., & Maggs, J. L. (2009). Does drinking lead to sex? Daily alcohol-sex behaviors and expectancies among college students. Psychology of Addictive Behaviors, 23 (3), 472-481. doi: 10.1037/a0016097

Pérez-Peña, R. (2015, september). 1 in 4 Women Experience Sex Assault on Campus. The New York Times [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 4 november 2015, van http://nyti.ms/1KHPOEE

Romero-Sánchez, M., & Megías, J. L. (2010). Alcohol Use as a Stragegy for Obtaining Nonconsensual Sexual Relations : Incidence in Spanish University Students and Relation to Rape Myths Acceptance. The Spanish Journal of Psychology, 13 (2), 864-874. doi:10.1017/s1138741600002511

Rosiers, J., Van Damme, J., Hublet, A., Van Hal, G., Sisk, M., Si Mhand, Y., & Maes, L. (2013). In Hogere Sferen? Volume 3. Antwerpen: Universiteit Antwerpen

Sable, M. R., Danis, F., Mauzy, D. L., & Gallagher, S. K. (2006). Barriers to reporting sexual assault for women and men: Perspectives of college students.Journal of American College Health55(3), 157-162. doi: 10.3200/jach.55.3.157-162

Santovec, M. L. (2011). Reducing Barriers to Students Reporting Sexual Assaults. Women in Higher Education, 20(7), 7–8. doi:10.1002/whe.10211

Schippers, G. M., & van den Brink, W. (2008). Stoornissen in en door het gebruik van psychoactieve stoffen. In W. Vandereycken, C. A. L. Hoogduin & P. M. G. Emmelkamp (Eds.), Handboek psychopathologie, deel 1 basisbegrippen (4th ed., text rev.) (pp. 125-153). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Seifert, L. (2014, juni). Sexuelle Belästigung: “Viele Frauen denken, an der Uni passiert mir nichts”. Die Zeit [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.zeit.de

Sensoa. (Geen datum). Seksueel grensoverschrijdend gedrag. Gelezen op 9 december 2015, www.seksualiteit.be/misbruik/misbruik-herkennen/over-de-grens

Snoekx, K. (2015, 29 september). “Helft van studenten heeft alcoholprobleem”. Het Belang van Limburg, p. 6.

Sokol, K. (2014, februari). Helft van de Vlaamse studenten drinkt te veel. De Redactie.be [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 4 november 2015, van http://www.deredactie.be

Staes, B., & Van Pee, M. (2013, november). Rector waarschuwt hele UGent voor aanrandingen. Het Nieuwsblad [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.nieuwsblad.be

Stevens, L. (2014-2015). Recht met betrekking tot Sekse, Seksualiteitsbeleving en voortplanting. Niet-gepubliceerde cursustekst, Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen, Faculteit Geneeskunde, K.U. Leuven.

Studentes stoefen met drankuitspattingen op het net (2008, februari). Het Laatste Nieuws [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://hln.be

Student vrijt niet veilig, ‘wel goed’. (2010, september). De Volkskrant [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 janurari 2016, van http://www.devolkskrant.nl

Tomaszewska, P., & Krahé, B. (2015). Sexual Aggression Victimization and Perpetration Among Female and Male University Students in Poland. Journal of Interpersonal Violence, 1-24. doi:10.1177/0886260515609583

Valenti, J. (2014, september). Frat brothers rape 300% more. One in 5 women is sexually assaulted on campus. Should we ban frats? The Guardian [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 8 januari 2016, van http://www.theguardian.com

Van Hecke, E. (2015,  9 maart). Straatintimidatie en ongewenste opmerkingen in Leuven. Veto, p. 13.

Vanherle, M. (2013, november). Gentse rector vraagt ongewenst gedrag meteen te melden. De Redactie.be [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 4 november 2015, van http://www.deredactie.be

Vleming, J. (2015, oktober). Doop loopt seksueel serieus uit de hand: studentenclub meteen opgedoekt. Het Laatste Nieuws [Krant, online geselecteerde artikels]. Opgehaald op 9 oktober 2015, van http://www.hln.be

Washington Post-Kaiser Family Foundation Survey. (2015). www. washigntonpost.com

Wechsler, H., Dowdall, G. W., Davenport, A., & Castillo, S. (1995). Correlates of College Student Binge Drinking. American Journal of Public Health, 85 (7), 921-926. doi:10.2105/ajph.85.7.921

WHO (2014). Chapter 6 Sexual Violence. In World Report on Violence and Health, 147-181. Opgehaald op 8 december 2015, www.who.int

Wicki, M., Kuntsche, E., & Gmel, G. (2010). Drinking at European universities? A review of students’ alcohol use. Addictive Behaviors, 35 (11), 913-924. doi: 10.1016/j.addbeh.2010.06.015

Wilcox, P., Jordan, C. E., & Pritchard, A. J. (2006). Fear of acquaintance versus stranger rape as a master status: Towards refinement of the shadow of sexual assault. Violence and Victims, 21 (3), 355-370. doi: 10.1891/088667006780644631

 

Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2016
Promotor(en)
Prof. Dr. Erick Janssen