Sociale media effenen het pad voor burgers in het krantennieuws

Kenza
Lamot

Minister Kris Peeters zegt dit, professor X van Universiteit Y zegt dat. Journalisten lijken zich zelden te wenden tot Jan of Mieke om hun artikelen te stofferen. Al zouden sociale media hier voor een kentering kunnen zorgen, zoals blijkt uit het onderzoek van masterstudente Kenza Lamot.

Nu iedereen op het internet een schalkse reactie, een snerende tweet, een mobiliserend blogbericht of een zelfgemaakte foto of video kan delen, maken burgers meer kans opgemerkt te worden door journalisten. Althans in theorie. Maar hoe zit het in de praktijk? Maken journalisten vandaag ook meer gebruik van burgers als bron? Verwijzen de kranten vandaag vaker naar de gewone man of vrouw dan pakweg tien jaar geleden? Of wekken de sociale media alleen maar de schijn van een meer inclusieve nieuwsverslaggeving?

Met die vragen in het achterhoofd wilde Lamot onderzoeken of burgers in 2016  meer in het krantennieuws aanwezig zijn dan voor de doorbraak van sociale media. Ze dook in het archief van de Consciencebibliotheek en turfde in totaal zo’n 1440 artikels uit de edities van Vlaamse kranten Het Nieuwsblad en De Morgen uit de jaren 2006 en 2016 waarbij ze naging of burgers vermeld worden in de artikels en welke rollen (vox pops, ooggetuigen, slachtoffers, daders, …)  die dan vervulden.

Niet vaker, wel actiever

Tegen haar verwachtingen in kon Lamot in haar empirische onderzoek geen toename van het aantal burgers in het nieuws waarnemen. Zowel in 2006 als in 2016 bevatte ongeveer een kwart van alle krantenartikels een of meer verwijzingen naar burgers. Meestal komen ze voor in de rol van ‘vox pops’ (39 procent) of ‘getuigen en betrokkenen’ (26,5 procent). “Maar journalisten lijken dus nog vooral de voorkeur te geven aan bronnen met autoriteit, zoals bijvoorbeeld politici”, aldus de onderzoekster.

Burgers komen vooral aan bod in nieuws over misdaad en justitie, zo blijkt. “Slachtoffers en ooggetuigen zijn vaak de eerste personen ter plaatse en hun getuigenis is dan ook enorm waardevol voor journalisten. Wat niet betekent dat ze zomaar de stem van politie of parket zouden kunnen vervangen. Ze zijn eerder een mooie aanvulling op het relaas van experten”, verklaart Lamot. Een uitschieter weliswaar, want ze merkte dat burgers nog vooral in zachtere berichtgeving aan bod komen: in een human interest-verhaal of in de media- en cultuurberichtgeving. En dat zowel bij De Morgen als bij Het Nieuwsblad.

Toch zijn er ook enkele verschillen tussen beide kranten waar te nemen. Zo stelde de studente vast dat De Morgen vooral in haar zachtere nieuwsberichtgeving burgers opvoert, terwijl Het Nieuwsblad vaker dan De Morgen ook op de politieke en economische pagina’s al eens een gewone burger aanhaalt.“Dat zou kunnen wijzen op een hogere nieuwswaarde van burgers in populaire kranten”, schrijft ze.

Dat burgers in 2016 niet vaker in de krant kwamen dan in 2006 wil niet zeggen dat er niks veranderd is. Sociale media spelen wel degelijk een rol, meent Lamot. Burgers slagen er volgens haar steeds meer in om hun stempel te drukken op het nieuws via die tools. Vaandeldragers zijn hier vooral Facebook en Twitter. Met name Facebook lijkt emanciperend te werken. In 85,7 procent van de krantenberichten die Facebook als bron vermelden, werd een burger geciteerd. Bij Twitter was dat slechts 52,2 procent. “Op Twitter zijn elitebronnen nog meer de gezagsdragers”, verklaart Lamot.

Digitale mondigheid

Uit haar onderzoek kon Lamot verder opmaken dat als burgers in het nieuws komen, dat steeds vaker op eigen initiatief is. En daar zou de invloed van sociale media zich kunnen manifesteren. “Burgers die vandaag weten hoe ze zich via sociale media moeten uiten, maken meer kans om opgepikt te worden in de media.”

De afhankelijkheid van die platformen om het nieuws mee vorm te geven, zou de digitale kloof wel verder kunnen bestendigen, vreest de onderzoekster. “Een grote meerderheid digibeten die niet actief communiceren via sociale media, dreigt zo te verglijden naar de marges van het debat. Het gevaar bestaat dat enkel wie digitaal mondig genoeg is nog kans maakt om het nieuws te bepalen.”

Er heerst op redacties nog altijd het gevoel dat nieuws in de Wetstraat te rapen valt, eerder dan in de Dorpstraat

Het is daarom te vroeg om te concluderen dat het nieuws democratiseert, nuanceert Lamot. Andere oorzaak hiervan is dat journalisten nog dikwijls vastgeroest blijven zitten binnen hun oude nieuwsroutines. En dat terwijl ze met de sociale media net een geheel nieuw kanaal hebben waarlangs ze de burger kunnen benaderen. “Er heerst op redacties nog altijd het gevoel dat nieuws in de Wetstraat te rapen valt, eerder dan in de Dorpstraat”, besluit de kersvers afgestudeerde.

Bibliografie

Barnes, R. (2014). The “ecology of participation” A study of audience engagement on alternative journalism websites. Digital Journalism, 2(4), 542-557.

Beckers, K. (2016). How Ordinary is the Ordinary (Wo) man on the Street? An analysis of vox pop characteristics in television news. Journalism Practice, 1-16.

Beckers, K., & Harder, R. A. (2016). “Twitter Just Exploded”. Digital Journalism, 4(7), 910-920. doi: 10.1080/21670811.2016.1161493

Beckers, K., Walgrave, S., & Van den Bulck, H. (2016). Opinion Balance in Vox Pop Television News. Journalism Studies, 1-13. doi: 10.1080/1461670X.2016.1187576

Berkowitz, D. A. (2009). Reporters and their sources. In K. Wahl-Jorgensen & T. Hanitzsch (Eds.), The handbook of journalism studies (pp. 102–115). New York: Routledge.

Borger, M., van Hoof, A., Costera Meijer, I., & Sanders, J. (2013). Constructing Participatory Journalism as a Scholarly Object. Digital Journalism, 1(1), 117-134. doi: 10.1080/21670811.2012.740267

Borger, M., van Hoof, A., & Sanders, J. (2014). Expecting reciprocity: Towards a model of the participants perspective on participatory journalism. New Media & Society, 18(5), 708-725. doi: 10.1177/1461444814545842

Broersma, M., & Graham, T. (2013). TWITTER AS A NEWS SOURCE. Journalism Practice, 7(4), 446-464. doi: 10.1080/17512786.2013.802481

Brosius, H.-B., & Bathelt, A. (1994). The utility of exemplars in persuasive communications. Communication Research, 21(1), 48-78.

Bruno, N. (2011). Tweet first, verify later? How real-time information is changing the coverage of worldwide crisis events. Reuters Institute for the Study of Journalism, 2010-2011.

Bruns, A. (2005). Gatewatching: Collaborative online news production (Vol. 26): Peter Lang.

Bruns, A., Highfield, T., & Lind, R. A. (2012). Blogs, Twitter, and breaking news: The produsage of citizen journalism. Produsing theory in a digital world: The intersection of audiences and production in contemporary theory, 80(2012), 15-32.

Canter, L. (2013). The interactive spectrum: The use of social media in UK regional newspapers. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 19(4), 472-495. doi: 10.1177/1354856513493698

De Keyser, J., & Raeymaeckers, K. (2012). The Printed Rise of the Common Man. Journalism Studies, 13(5-6), 825-835. doi: 10.1080/1461670x.2012.667993

De Swert, K. (2012). Calculating inter-coder reliability in media content analysis using Krippendorff’s Alpha. Center for Politics and Communication, 1-15.

Deuze, M., Bruns, A., & Neuberger, C. (2007). Preparing for an age of participatory news. Journalism Practice, 1(3), 322-338.

Domingo, D., Quandt, T., Heinonen, A., Paulussen, S., Singer, J. B., & Vujnovic, M. (2008). PARTICIPATORY JOURNALISM PRACTICES IN THE MEDIA AND BEYOND. Journalism Practice, 2(3), 326.

Eide, M., & Knight, G. (1999). Public/Private Service Service Journalism and the Problems of Everyday Life. European Journal of Communication, 14(4), 525-547.

Gans, H. (1979). Deciding What's News. New York: Pantheon Books.

Gillmor, D. (2006). We the media: Grassroots journalism by the people, for the people: " O'Reilly Media, Inc.".

Hermida, A. (2013). # Journalism: Reconfiguring journalism research about Twitter, one tweet at a time. Digital Journalism, 1(3), 295-313.

Hermida, A., Domingo, D., Heinonen, A., Paulussen, S., Quandt, T., Reich, Z., . . . Vujnovic, M. (2011). The active recipient: Participatory journalism through the lens of the Dewey-Lippmann debate. Paper presented at the International Symposium on Online Journalism.

Hermida, A., & Thurman, N. (2008). A clash of cultures: The integration of user-generated content within professional journalistic frameworks at British newspaper websites. Journalism Practice, 2(3), 343-356.

Hinnant, A., Len-Ríos, M. E., & Young, R. (2013). JOURNALISTIC USE OF EXEMPLARS TO HUMANIZE HEALTH NEWS. Journalism Studies, 14(4), 539-554. doi: 10.1080/1461670X.2012.721633

Hopmann, D. N., & Shehata, A. (2011). The Contingencies of Ordinary Citizen Appearances in Political Television News. Journalism Practice, 5(6), 657-671. doi: 10.1080/17512786.2011.603967

Jönsson, A. M., & Örnebring, H. (2011). User-generated content and the news: empowerment of citizens or interactive illusion? Journalism Practice, 5(2), 127-144.

Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A Restrictive Definition and Interpretation, 77.

Karlsson, M., Bergström, A., Clerwall, C., & Fast, K. (2015). Participatory journalism - the (r)evolution that wasn't. Content and user behavior in Sweden 2007-2013. Journal of Computer-Mediated Communication, 20(3), 295-311. doi: 10.1111/jcc4.12115

Kleemans, M., Schaap, G., & Hermans, L. (2015). Citizen sources in the news: Above and beyond the vox pop? Journalism, 1464884915620206.

Koc-Michalska, K., Gibson, R., & Vedel, T. (2014). Online Campaigning in France, 2007–2012: Political Actors and Citizens in the Aftermath of the Web.2.0 Evolution. Journal of Information Technology & Politics, 11(2), 220-244. doi: 10.1080/19331681.2014.903217

Kristensen Norgaard, N., & Mortensen, M. (2013). AMATEUR SOURCES BREAKING THE NEWS, METASOURCES AUTHORIZING THE NEWS OF GADDAFI’S DEATH. Digital Journalism, 1(3), 352-367. doi: 10.1080/21670811.2013.790610

Lecheler, S., & Kruikemeier, S. (2015). Re-evaluating journalistic routines in a digital age: A review of research on the use of online sources. New Media & Society, 18(1), 156-171. doi: 10.1177/1461444815600412

Lee, S. T. (2001). Public Journalism and Non-Elite Actors and Sources. Newspaper Research Journal, 22(3), 92-95. doi: 10.1177/073953290102200309

Lefevere, J., De Swert, K., & Walgrave, S. (2011). Effects of popular exemplars in television news. Communication Research, 0093650210387124.

Lewis, J., Inthorn, S., & Wahl-Jorgensen, K. (2005). Citizens or consumers?: what the media tell us about political participation: McGraw-Hill Education (UK).

Mazzei, M. (2015). Web 2.0: Salem Press.

Min, S. J. (2015). Conversation through journalism: Searching for organizing principles of public and citizen journalism. Journalism, 17(5), 567-582. doi: 10.1177/1464884915571298

Nah, S., Yamamoto, M., Chung, D. S., & Zuercher, R. (2015). Modeling the Adoption and Use of Citizen Journalism by Online Newspapers. JOURNALISM & MASS COMMUNICATION QUARTERLY, 92(2), 399-420. doi: 10.1177/1077699015574483

O'neill, D., & O’Connor, C. (2008). The passive journalist: How sources dominate local news. Journalism Practice, 2(3), 487-500.

O'sullivan, J., & Heinonen, A. (2008). Old values, new media: Journalism role perceptions in a changing world. Journalism Practice, 2(3), 357-371.

Paulussen, S., & Harder, R. A. (2014). Social Media References in Newspapers. Journalism Practice, 8(5), 542-551. doi: 10.1080/17512786.2014.894327

Paulussen, S., & Ugille, P. (2008). User Generated Content in the Newsroom. Westminister Papers in Communication and Culture, 5(2), 24-41.

Reich, Z. (2015). Why Citizens Still Rarely Serve as News Sources: Validating a Tripartite Model of Circumstantial, Logistical, and Evaluative Barriers. International Journal of Communication, 9, 773-795.

Riffe, D., & Aust, C. F. (1993). THE EFFECTIVENESS OF RANDOM, CONSECUTIVE DAY AND CONSTRUCTED WEEK SAMPLING IN NEWSPAPER CONTENT ANALYSIS. Journalism Quarterly, 70(1), 7.

Singer, J. B. (2010). Quality control: Perceived effects of user-generated content on newsroom norms, values and routines. Journalism Practice, 4(2), 127-142.

Tal, S.-A., Moran, Y., & Wolfsfeld, G. (2015). Equalization versus Normalization: Facebook and the 2013 Israeli Elections. Social Media and Society, 1(2). doi: 10.1177/2056305115605861

Thurman, N. (2008). Forums for citizen journalists? Adoption of user generated content initiatives by online news media. New Media & Society, 10(1), 139-157. doi: 10.1177/1461444807085325

Vis, F. (2013). Twitter as a reporting tool for breaking news: Journalists tweeting the 2011 UK riots. Digital Journalism, 1(1), 27-47.

Wahl-Jorgensen, K., & Hunt, J. (2012). Journalism, accountability and the possibilities for structural critique: A case study of coverage of whistleblowing. Journalism, 13(4), 399-416.

Wardle, C., & Williams, A. (2010). Beyond user-generated content: a production study examining the ways in which UGC is used at the BBC. Media, culture, and society, 32(5), 781.

 

 

Download scriptie (971.01 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2017
Promotor(en)
Steve Paulussen