De kracht van binnenklasdifferentiatie? Een kwantitatief onderzoek naar de relatie met het welbevinden van leerlingen in sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen
De kracht van binnenklasdifferentiatie? Lesgeven in een diverse context
De kracht van binnenklasdifferentiatie?
Lesgeven in een diverse context
Het Vlaamse onderwijs zet de maatschappelijke ongelijkheid om in onderwijsongelijkheid. Voor velen klinkt dit niet ongekend in de oren. Omwille van de achterstand waarmee sommige leerlingen in het lager onderwijs terechtkomen zijn zij sterk afhankelijk van de kwaliteit van het onderwijs. Kwaliteitsvol onderwijs kan namelijk dienen als hefboom tot de sociale mobiliteit van de leerlingen. Maar wat draagt nu juist bij tot kwalitatief onderwijs?
De casus Vlaanderen: een opfrisser. Onderwijsongelijkheid gaat gepaard met schoolsegregatie. Dit kenmerkt zich de dag van vandaag door de hoge concentratie van sociaal-etnische minderheden binnen bepaalde lagere scholen. Deze scholen kent u misschien wel als ‘de concentratiescholen’. En wat blijkt? Het Vlaamse onderwijs is in vergelijking met andere Westerse regio’s of landen een koploper wat betreft het aantal concentratiescholen. Ouders van leerlingen in deze scholen hebben minder kansen en minder sociaal, economisch en cultureel kapitaal in vergelijking met de ouders van de middeklasseleerlingen. Dit weerspiegelt zich op de leerlingen, waardoor het gevaar erin bestaat dat de talenten van deze leerlingen onbenut blijven.
We willen natuurlijk niet dat het welbevinden van leerlingen bepaald wordt door hun sociale, economische en culturele achtergrond.
De leraar doet ertoe. Dat de leraar een belangrijke actor is binnen het onderwijs moeten we u niet meer vertellen. Wat we u wel moeten vertellen is dat het belang van de leraren in een concentratieschool wordt versterkt aangezien deze scholen worden gezien als risicoscholen. Leerlingen binnen deze scholen verdienen extra aandacht aangezien net voor hen de school de cruciale plaats is om zich te ontwikkelen.
Ik voel me goed op school. Onderwijs is meer dan kennisoverdracht. Hoe een leerling zich voelt op school is minstens van even groot belang dan hoe een leerling scoort op reken- en taaltesten. Het is cruciaal om aandacht te hebben voor het welbevinden van de leerlingen in concentratiescholen aangezien voorgaand onderzoek aantoont dat deze leerlingen een lager welbevinden hebben dan de gemiddelde Vlaamse leerling. Het schoolleven neemt immers een belangrijke plaats in in hun leven en dit heeft een grote impact op hun persoonlijke en sociale ontwikkeling.
Iedereen is anders. Met de intrede van het M-decreet werd een andere manier van denken rond diversiteit geïntroduceerd. Het onderwijs is een weerspiegeling van de maatschappij en ook hier is diversiteit meer dan zichtbaar. Als we denken aan diversiteit denken we onmiddellijk aan verschillen in thuistaal, huidskleur, inkomen, opleidingsniveau… Toch kunnen er ook verschillen in leren worden opgemerkt. De ene leerling werkt nu eenmaal sneller dan de andere. Of de ene leerling heeft nog steeds een rekenkaart nodig terwijl de andere het al zonder dit hulpmiddel kan. Met andere woorden, onderwijs waarbij de leraar zich richt op de middenmoot is al lang achterhaald. Maar hoe kan de leraar tegemoetkomen aan diversiteit in de klas? Een kant-en-klare oplossing bestaat hier niet voor, wel draagt elk beetje bij tot een betere uitkomst. Dit onderzoek bevestigt dat een goede leraar erkent dat de klasgroep heterogeen is. En deze heterogeniteit erkent een goede leraar door onder andere te differentiëren in de klas.
Binnenklasdifferentiatie. De laatste jaren wordt er meer en meer ingezet op het promoten van binnenklasdifferentiatie. En terecht. Het is voor leraren een heuse uitdaging om lessen aan te passen aan diversiteit binnen de klas. Maar wat wil dit juist zeggen? Een leraar differentieert wanneer die de instructie en verwerking van leerinhouden aanpast naar de verschillen in de klasgroep. Leraren die niet voor alle leerlingen dezelfde opdrachten voorzien doen goed. Zo krijgt die leerling die net iets meer moeite heeft met meetkunde andere oefeningen dan die leerling die wat extra oefeningen rond hoofdrekenen kan gebruiken. Ook kan het zijn dat sommige leerlingen wat meer tijd nodig hebben voor dezelfde opdracht in vergelijking met andere leerlingen. Geef deze leerlingen de tijd die ze nodig hebben en voorzie voor snellere leerlingen andere oefeningen. Laat sommige leerlingen ook gebruik maken van hulpmaterialen. Moet een leerling in een vraagstuk een bewerking oplossen, maar is het doel van dat vraagstuk logisch redeneren en niet het correct oplossen van bewerkingen? Laat die leerling dan een rekenmachine gebruiken.
Binnenklasdifferentiatie is een manier om de verschillen tussen leerlingen te erkennen zodat de leraar tegemoet kan komen aan de behoeften van élke leerling.
De leraar doet er écht toe. Leraren die de verwerking van de leerstof afstemmen op verschillen tussen leerlingen beïnvloeden het welbevinden positief van de leerlingen in concentratiescholen. Met andere woorden: binnenklasdifferentiatie heeft niet per se alleen een effect op de resultaten van leerlingen op testen, maar het kan ook een positief effect hebben op hoe een leerling zich voelt op school. Vorig onderzoek toonde bovendien veelvuldig aan dat klassen met een grote groep leerlingen met een niet-Westerse achtergrond gemiddeld gezien een lager welbevinden zouden hebben. Maar wat blijkt: een leraar die differentieert in zo’n klas kan deze negatieve invloed op het welbevinden compenseren.
Doet de leraar ertoe? Ja, de kracht van binnenklasdifferentiatie wordt in deze masterproef bevestigd. Biedt binnenklasdifferentiatie een volledige oplossing op de onderwijsongelijkheid binnen ons onderwijssysteem? Neen, maar zoals ze dan zeggen: alle kleine beetjes helpen.
Referentielijst
Aesaert, K. (2015). Identification and assessment of digital competences in primary education. Gent: Universiteit Gent, Vakgroep Pedagogiek en Onderwijskunde.
Agirdag, O. (2010). Exploring bilingualism in a monolingual school system: insights from Turkish and native students from Belgian schools. British Journal of Sociology of Education, 31(3), 307-321. doi: 10.1080/01425691003700540
Agirdag, O. (2011). De zwarte doos van schoolsegregatie geopend. Een mixed-method onderzoek naar de effecten van schoolcompositie op de onderwijsprestaties, het zelfbeeld en het schoolwelbevinden van de leerlingen in het lager onderwijs met bijzondere aandacht voor intermediaire processen. Gent: Universiteit Gent, Vakgroep Sociologie.
Agirdag, O., & Van Houtte, M. (2010). De impact van sociaal-economische en etnische afkomst van de leerlingen en de impact van samenstelling van het leerlingenpubliek van scholen op de wiskundeprestaties. Conferentie na de peilingen: wiskunde in het basisonderwijs en secundair onderwijs eerste graad (pp. 219-226). Brussel: Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming.
Agirdag, O., Van Houtte, M., & Van Avermaet, P. (2012). Ethnic school segregation and self- esteem: the role of teacher-pupil relationships. Urban education, 47(6), 1135–1159. doi: 10.1177/0042085912452154
Agirdag, O., Van Houtte, M., & Van Avermaet, P. (2013). School segregation and selffulfilling prophecies as determinants of academic achievement in Flanders. In S. De Groof, & M. Elchardus (Eds.), Early school leaving and youth unemployment (pp. 46-74). Amsterdam: University Press.
Aliakbari, M., & Haghighi, J. K. (2014). On the Effectiveness of Differentiated Instruction in the Enhancement of Iranian Learners Reading Comprehension in Separate Gender Education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 98, 182-189. doi:10.1016/j.sbspro.2014.03.405
Anderson, K. M. (2007). Tips for teaching: Differentiating instruction to include all students. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 51(3), 49-54. doi: 10.3200/PSFL.51.3.49-54
Anderson, D. L. & Graham, A. P. (2016). Improving student wellbeing: having a say at school, School Effectiveness and School Improvement, 27(3), 348-366. doi: 10.1080/09243453.2015.1084336
39
Ballet, K., Kelchtermans, G. (2007). Worstelen met werkdruk: de ervaring van intensificatie bij leerkrachten in het basisonderwijs. Leuven: Leuven University Press.
Bankston, C. L. I., & Zhou, M. (2002). Being Well vs. Doing Well: Self-Esteem and School Performance among Immigrant and Nonimmigrant Racial and Ethnic Groups. International Migration Review, 36(2), 389-415. doi: I: 10.1111/j.1747-7379.2002.tb00086.x
Baumgartner, T., Lipowski, M. B., & Rush, C. (2003). Increasing reading achievement of primary and middle school students through differentiated instruction. Chicago, VS: Saint Xavier University.
Beecher, M., & Sweeny, S. M. (2008). Closing the achievement gap with curriculum enrichment and differentiation: One school's story. Journal of Advanced Academics, 19(3), 502-530. doi: 10.4219/jaa-2008-815
Bellens, K., & De Fraine, B. (2012). Wat werkt? Kenmerken van effectief basisonderwijs. Leuven: Acco.
Brutsaert, H. (1993). School, gezin en welbevinden: zesdeklassers en hun sociale omgeving. Leuven/Apeldoorn: Garant.
Burny, E., Dewulf, L., Hemmerechts, K., & Goossens, M. (2015). PIEO onder de loep: longitudinaal onderzoek naar het effect van onderwijsinnovatie op de leerresultaten, leerwinst en het welbevinden van leerlingen in sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen. Gent: Universiteit Gent; Brussel: Universiteit Brussel; Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Caldas, S. J., & Bankston, C. (1997). Effect of school population socioeconomic status on individual academic achievement. The Journal of Educational Research, 90(5), 269-277. doi: 10.1080/00220671.1997.10544583
Cohen, J. (2006). Social, emotional, ethical, and academic education: Creating a climate for learning, participation in democracy, and well-being. Harvard educational Review, 76(2), 201-237. doi: 10.17763/haer.76.2.j44854x1524644vn
Coleman, J. S., Campbell, E. Q., Hobson, C. J., McPartland, J., Mood, A. M., Weinfeld, F. D., & York, R. L. (1966). Equality of educational opportunity. Washington, DC: US Department of Health, Education & Welfare/Office of Education.
Coubergs, C., Struyven, K., Gheyssens, E., & Engels, N. (2015). Het BKD-leerkrachtmodel: binnenklasdifferentiatie realiseren in de klas. Impuls, 45(3), 151-159.
Creemers, B. P., & Kyriakides, L. (2006). Critical analysis of the current approaches to modelling educational effectiveness: The importance of establishing a dynamic model. School Effectiveness and School Improvement, 17(3), 347-366. doi: 10.1080/09243450600697242
40
De Fraine, B., Van Damme, J., & Verhaeghe, J. P. (2009). Geef ons cijfers! Kunnen gegeven over consistentie en differentiële effectiviteit leiden tot meer informatierijke omgevingen? Onderwijs Research Dagen, 405-406.
De Neve, D., & Devos, G. (2016). The role of environmental factors in beginning teachers’ professional learning related to differentiated instruction. School Effectiveness and School Improvement, 27(4), 557-579. doi:10.1080/09243453.2015.1122637
Demanet, J., Agirdag, O., & Van Houtte, M. (2011). Etnische schoolsamenstelling en sociaal kapitaal: een onderzoek naar de effecten van etnische concentratie en heterogeniteit op verbondenheid met leeftijdsgenoten, leerkrachten en de school bij autochtone en allochtone leerlingen. In J. Dronkers (Ed.), Goede bedoelingen in het onderwijs: kansen en missers, 105–131. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Depaepe, F., Lamote, C., Vanlaar, G., Verhaeghe, J. P., Verschaffel, L., & Van Damme, J. (2014). Leerlingpercepties en wiskundeprestaties: Een grootschalig onderzoek in het Vlaamse basisonderwijs naar het wiskundig zelfconcept, de inzet voor wiskunde en het schoolwelbevinden van leerlingen in relatie tot hun wiskundig functioneren. Pedagogische Studiën, 91(2), 113-130.
Derue, K., Loobuyck, P., Pelleriaux, K., Sierens S., & Van Houtte, M. (2006). Uit het verdomhoekje van het Vlaams onderwijs: comprehensief secundair onderwijs, concentratiescholen en meertalig onderwijs. Gent: Academia Press.
Dewulf, L., van Braak, J., & Van Houtte, M. (2016). The role of teacher trust in segregated elementary schools: a multilevel repeated measures examination. School Effectiveness and School Improvement, 1-17. doi: 10.1080/09243453.2016.1260599
Driessen, G. (1990). De onderwijspositie van allochtone leerlingen: de rol van sociaal- economische en etnisch-culturele factoren, met speciale aandacht voor het onderwijs in eigen taal en cultuur. Nijmegen: Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen.
Driessen, G. (1995). Het relatieve belang van sociaal milieu en etnische herkomst voor de verklaring van onderwijsachterstanden: een overzicht van kwantitatief-empirische studies: bevindingen en problemen. Tijdschrift voor onderwijsresearch, 20(4), 341-362.
Driessen, G. (2002). School composition and achievement in primary education: A large-scale multilevel approach. Studies in Educational Evaluation, 28(4), 347-368. doi: 10.1016/S0191-491X(02)00043-3
Dronkers, J. (2010). Positieve maar ook negatieve effecten van etnische diversiteit in scholen op onderwijsprestaties? Een empirische toets met internationale PISA-data. Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, 6, 483-499.
41
Dweck, C. (2006). Mindset: The new psychology of success. New York: Random House.
Edling, S., & Frelin, A. (2013). Doing good? Interpreting teachers’ given and felt responsibilities for pupils’ well-being in an age of measurement. Teachers and Teaching, 19(4), 419-432. doi: 10.1080/13540602.2013.770234
Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational leadership, 37(1), 15-24. Engbersen, G. (2003). De armoede van sociaal kapitaal. Economisch Statistische Berichten, 88(27),
12-13.
Engels, N., Aelterman, A., Petegem, K. V., & Schepens, A. (2004). Factors which influence the well-being of pupils in Flemish secondary schools. Educational Studies, 30(2), 127-143. doi: 10.1080/0305569032000159787
Engels, N., Aelterman, A., Schepens, A., & Van Petegem, K. (2001). Het welbevinden van leerlingen in het secundair onderwijs. Welwijs, 12(3), 28-33.
Fattore, T., Mason, J., & Watson, E. (2007). Children’s conceptualisation (s) of their well- being. Social indicators research, 80(1), 5-29. doi: 10.1007/s11205-006-9019-9
Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: Sage publications.
Gay, G. (2010). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice. New York, NY:
Teachers College Press.
Gastwirth, J. L., Gel, Y. R., & Miao, W. (2009). The impact of Levene's test of equality of variances
on statistical theory and practice. Statistical Science, 343-360.
Gray-Little, B., & Hafdahl, A. R. (2000). Factors influencing racial comparisons of self-esteem: a
quantitative review. Psychological bulletin, 126(1), 26. doi: 10.1037/0033-2909.126.1.26
Grimes, K. J., Stevens, D. D. (2009). Glass, Bug, Mud: A self- assessment system enables teachers to differentiate elementary mathematics instruction, which boosts both student learning and students' sense of themselves as mathematicians. Phi Delta Kappan, 90(9), 677- 680.
Hattie, J. (2008). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. London: Routledge.
Hendrikx, K., Maes, F., Ghesquière, P., Verschueren, K., & Van Damme, J. (2008). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs: Leerlingperceptievragenlijst vierde leerjaar (schooljaar 2006-2007). SSL-rapport nr. SSL/OD1/2008.08. Leuven: Steunpunt SSL.
Herweijer, L. (2008). Segregatie in het basis-en voortgezet onderwijs. In Schnabel, P., Bijl, R., & de Hart, J. (Eds), Betrekkelijke betrokkenheid. Studies in sociale cohesie. (2008). De Haag, Nederland: Sociaal en Cultureel Rapport.
42
Heylen, L., Stoop, H., van Esch, W., Bakkers, E., Paelman, F., Saveyn, J., & Van Gorp, K. (2006). Differentiatie in de klas: Omgaan met verschillen. EE Cahier. Leuven: CEGO Publishers.
Hirtt, N., Nicaise, I., & De Zutter, D. (2007). De school van de ongelijkheid. Berchem-Antwerpen: Epo.
Hofman, R. H., Hofman, W. A., & Guldemond, H. (1999). Social and cognitive outcomes: A comparison of contexts of learning. School Effectiveness and School Improvement, 10(3), 352-366. doi: 10.1076/sesi.10.3.352.3499
Hoogeveen, P., & Winkels, J. (2008). Het didactische werkvormenboek. Assen: Uitgeverij Van Gorcum.
Houtveen, A. A. M., Booij, N., de Jong, R., & van de Grift, W. J. C. M. (1999). Adaptive instruction and pupil achievement. School Effectiveness and School Improvement, 10(2), 172-192.
Hox, J. J., Moerbeek, M., & van de Schoot, R. (2010). Multilevel analysis: Techniques and applications. Utrecht: Routledge.
Jacobs, D., Rea, A., Teney, C., Callier, L., & Lothaire, S. (2009). De sociale lift blijft steken. De prestaties van allochtone leerlingen in de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap. Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Karadag, R., & Yasar, S. (2010). Effects of differentiated instruction on students’ attitudes towards
1399. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.340
Karssen, M., van der Veen, I., & Volman, M. (2016). Ethnic diversity in schools and bi-ethnic Dutch students’ educational outcomes and social functioning. School Effectiveness and School Improvement, 27(4), 613-628. doi: 10.1080/09243453.2016.1189436
Kidger, J., Gunnell, D., Biddle, L., Campbell, R., & Donovan, J. (2009). Part and parcel of teaching? Secondary school staff’s views on supporting student emotional health and well- being. British Educational Research Journal, 36(6), 919-935. doi: 10.1080/01411920903249308
Knuver, A. W., & Brandsma, H. P. (1993). Cognitive and affective outcomes in school effectiveness research. School effectiveness and school improvement, 4(3), 189-204. doi: 10.1080/0924345930040302
Kunst, A. E., Dalstra, J. A., Bos, V., Mackenbach, J. P., Otten, F. W. J., & Geurts, J. J. M. (2005).
Ontwikkeling en toepassing van indicatoren van sociaal-economische status binnen het Gezondheidsstatistisch Bestand. Nederland: Centraal Bureau voor de Statistiek.
Turkish courses: An action research.
Procedia-Social and Behavioral Sciences,
9, 1394-
43
Kyriakides, L., Campbell, R. J., & Gagatsis, A. (2000). The significance of the classroom effect in primary schools: An application of Creemers' comprehensive model of educational effectiveness. School Effectiveness and School Improvement, 11(4), 501-529. doi: 10.1076/sesi.11.4.501.3560
Longford, N. T. (1993). VARCL: software for variance component analysis of data with nested random effects (maximum likelihood): manual. In Hox, J. J., Moerbeek, M., & van de Schoot, R. (2010). Multilevel analysis: Techniques and applications. Utrecht: Routledge.
Maes, F. (2003). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs: Kleutervragenlijst (schooljaar 2002-2003). LOA-rapport nr. 12. Leuven: Steunpunt LOA.
Maes, F., & Van Damme, J. (2004). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs: Leerlingenvragenlijst eerste leerjaar (schooljaar 2002-2003). LOA-rapport nr. 25. Leuven: Steunpunt LAO.
Maes, F., Van Damme, J., & Verschueren, K. (2008). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Leerlingvragenlijst vierde leerjaar (schooljaar 2006-2007). SSL-rapport OD1/09. Leuven: Steunpunt SSL.
Marsh, H. W. (1987). The big-fish-little-pond effect on academic self-concept. Journal of educational psychology, 79(3), 280-295.
Marsh, H. W., Hau, K., & Craven, R. G. (2004). The big-fish–little-pond effect stands up to scrutiny. American Psychologist, 59, 268–271.
Melhuish, E. C., Phan, M. B., Sylva, K., Sammons, P., Siraj-Blatchford, I., & Taggart, B. (2008). Effects of the home learning environment and preschool center experience upon literacy and numeracy development in early primary school. Journal of Social Issues, 64(1), 95- 114. doi: 10.1111/j.1540-4560.2008.00550.x
Moens, L., Smits, D., Van Drogenbroeck, I., & Van Damme, J. (2009). Onderzoek naar klas-en leerkrachtkenmerken in de basisschool: Effect op taal-en rekenprestaties en schoolwelbevinden in het vierde leerjaar (schooljaar 2006-2007). SSL-rapport nr. SSL/OD1/2010.24. Leuven: Steunpunt SSL.
Nouwen, W., Agirdag, O., Van Houtte, M., Van Avermaet, P., Vandenbroucke, A., & Mahieu, P. (2012). Conclusies van vier jaar onderzoek naar segregatie. In O. Agirdag, W. Nouwen, P. Mahieu, P. Van Avermaet, A. Vandenbroucke, & M. Van Houtte (editors), Segregatie in het basisonderwijs: Geen zwart-wit verhaal (pp. 97- 111). Antwerpen: Garant.
OECD. (2004). Principles of Corporate Governance. Paris: OECD.
44
OECD. (2005). Teachers matter: Attracting, developing and retaining effective teachers. Paris: OECD.
Opdenakker, M. C., & Van Damme, J. (2000). Effects of schools, teaching staff and classes on achievement and well-being in secondary education: Similarities and differences between school outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 11(2), 165-196. doi: 10.1076/0924-3453(200006)11:2;1-Q;FT165
Overmaat, M., & Ledoux, G. (2002). Artikelenserie: De kleur van de school. Een zoektocht naar succesfactoren op zwarte basisscholen. Pedagogiek, 21(4), 359-371.
Palardy, G. J. (2008). Differential school effects among low, middle, and high social class composition schools: A multiple group, multilevel latent growth curve analysis. School Effectiveness and School Improvement, 19(1), 21-49.
Pels, T. V. M., Jonkman, H. B., & Drost, L. F. (2011). Socialiseren, leren, presteren: over motivatie van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Nederland: Verwey-Jonker Instituut.
Phalet, K., & Swyngedouw, M. (2003). Measuring immigrant integration: the case of Belgium. Studi Emigrazione, 152, 773-804.
Putnam, R.D. (2007). E Pluribus Unum: Diversity and community in the twenty-first century. The 2006 Johan Skytte prize lecture. Scandinavian Political Studies, 30, 137-174.
Reynolds, D., Sammons, P., De Fraine, B., Van Damme, J., Townsend, T., Teddlie, C., & Stringfield, S. (2014). Educational effectiveness research (EER): A state-of-the-art review. School Effectiveness and School Improvement, 25(2), 197-230. doi: 10.1080/09243453.2014.885450
Rosenthal, R. & Jacobson, L. (1968). Pygmalion in the classroom: Teacher expectation and pupils’ intellectual development. New York: Holt.
Santamaria, L. J. (2009). Culturally responsive differentiated instruction: Narrowing gaps between best pedagogical practices benefiting all learners. The Teachers College Record, 111(1), 214-247.
Sarkova, M., Bacikova-Sleskova, M., Madarasova Geckova, A., Katreniakova, Z., van den Heuvel, W., & van Dijk, J. P. (2014). Adolescents’ psychological well-being and self-esteem in the context of relationships at school. Educational Research, 56(4), 367-378. doi: 10.1080/00131881.2014.965556
Sierens, S., Mahieu, P., & Nouwen, W. (2011). The desegregation policy in Flemish primary education: is distributing migrant students among schools an effective solution? In J.
45
Bakker, E. Denessen, D. Peters, & G. Walravens (Eds.), International perspectives on
countering school segregation
(pp. 151–168). Antwerp, Belgium: Garant.
Sirin, S. R. (2005). Socioeconomic status and academic achievement: A meta-analytic review of research. Review of educational research, 75(3), 417-453. doi: 10.3102/00346543075003417
Smit, R., & Humpert, W. (2012). Differentiated instruction in small schools. Teaching and Teacher Education, 28(8), 1152-1162. doi:10.1016/j.tate.2012.07.003
Smits, J. A. E., & Vorst, H. C. M. (1990). Schoolvragenlijst voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs: SVL. In Hendrikx, K., Maes, F., Ghesquière, P., Verschueren, K., & Van Damme, J. (2008). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs: Leerlingperceptievragenlijst vierde leerjaar (schooljaar 2006-2007). SSL-rapport nr. SSL/OD1/2008.08. Leuven: Steunpunt SSL.
Snijders, T. A., & Bosker, R. J. (2011). Multilevel Analysis: An Introduction to Basic and Advanced Multilevel Modeling. Londen: SAGE.
Struyven, K., Coubergs, C., Gheyssens, E., Engels, N., & Smets, W. (2016). Mythes over binnenklasdifferentiatie: naar een ‘leer-kracht’ig model. Tijdschrift van de Vlaamse Vereniging voor Leraren, 20(59), 2-16.
ten Voorde, T. J. (2010). Etnische achtergronden bij de bepaling van de straf. NJCM-Bulletin, 35(8), 981-996.
Thorburn, M. (2015). Theoretical constructs of well-being and their implications for education. British Educational Research Journal, 41(4), 650-665. doi: 10.1002/berj.3169
Tomlinson, C. A., & Allan, S. D. (2000). Leadership for Differentiating Schools and Classrooms. Alexandria, VA: Association of Supervision and Curriculum Development.
Tomlinson, C. A., Brighton, C., Hertberg, H., Callahan, C. M., Moon, T. R., Brimijoin, K., & Reynolds, T. (2003). Differentiating instruction in response to student readiness, interest, and learning profile in academically diverse classrooms: A review of literature. Journal for the Education of the Gifted, 27(2-3), 119-145. doi: 10.1177/016235320302700203
Van Avermaet, P. & Sierens, S. (2012). Van de periferie naar de kern. Omgaan met diversiteit in onderwijs. In N. Clycq, B. Segaert, & C. Timmerman, Cultuuroverdracht en onderwijs in een multiculturele context. Academia Press: Gent.
Van Beirendonck, L. (2004). Iedereen competent: Handleiding voor competentiemanagement dat werkt. Tielt: Lannoo.
46
van de Grift, W. (2007). Quality of teaching in four European countries: A review of the literature and application of an assessment instrument. Educational research, 49(2), 127-152. doi: 10.1080/00131880701369651
van de Grift, W. J., Chun, S., Maulana, R., Lee, O., & Helms-Lorenz, M. (2016). Measuring teaching quality and student engagement in South Korea and The Netherlands. School Effectiveness and School Improvement, 1-13. doi: 10.1080/09243453.2016.1263215
van de Grift, W., Helms-Lorenz, M., & Maulana, R. (2014). Teaching skills of student teachers: Calibration of an evaluation instrument and its value in predicting student academic engagement. Studies in Educational Evaluation, 43, 150-159. doi: 10.1016/j.stueduc.2014.09.003
Van Den Noortgate, W., Pustjens, H., & Onghena, P. (2004). Multiniveau-analyse in de praktijk. Deel 2: Verdere uitwerking. Leuven: Uitgeverij ACCO.
Van der Slik, F., Driessen, G. & De Bot, K. (2006). Ethnic and socio-economic class composition and language proficiency: A longitudinal multilevel examination in Dutch elementary schools. European Sociological Review, 22(3), 293–308. doi: 10.1093/esr/jci058
Van Droogenbroeck, I., Joosten, R., Imberechts, H., & Van Damme, J. (2010). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs: Observaties vijfde leerjaar instrumentontwikkeling en basisrapportage. SSL-rapport nr. SSL/OD1/2010. Leuven: Steunpunt SSL.
Van Heddegem, I., Gadeyne, E., Vandenberghe, N., Laevers, F., & Van Damme, J. (2004). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Observatie-instrument schooljaar 2002- 2003. LOA-rapport nr. 20. Leuven: Steunpunt LAO.
Van Houtte, M. (2006). School type and academic culture: evidence for the differentiation– polarization theory. Journal of curriculum studies, 38(3), 273-292. doi: 10.1080/00220270500363661
Van Houtte, M. (2011). So where’s the teacher in school effects research? The impact of teachers’ beliefs, culture, and behavior on equity and excellence in education. In K. Van den Branden, P. Van Avermaet, & M. Van Houtte (Eds.), Equity and excellence in education: Towards maximal learning opportunities for all students (pp. 75–95). New York, NY: Routledge.
Van Houtte, M., & Stevens, P. A. (2009). School ethnic composition and students' integration outside and inside schools in Belgium. Sociology of Education, 82(3), 217-239. doi: 10.1177/003804070908200302
47
Van Laere, E., Aesaert, K., & van Braak, J. (2014). The role of students’ home language in science achievement: A multilevel approach. International Journal of Science Education, 36(16), 2772-2794. doi: 10.1080/09500693.2014.936327
Van Maele, D., & Van Houtte, M. (2011). The quality of school life: Teacher-student trust 100. doi: 10.1007/s11205-010-9605-8
Van Petegem, K., Aelterman, A., Van Keer, H., & Rosseel, Y. (2008). The influence of student characteristics and interpersonal teacher behaviour in the classroom on student’s wellbeing. Social Indicators Research, 85(2), 279-291. doi: 10.1007/s11205-007-9093-7
Vandecandelaere, M., Vanlaar, G., De Fraine, B., Van Damme, J., & Verhaeghe, J. P. (2010). Invloed van de etnische en sociale samenstelling en diversiteit van de schoolpopulatie op de prestaties en leerwinst voor wiskunde in het eerste leerjaar. SSL-rapport nr. SSL/OD1/2010.31. Leuven: Steunpunt SSL.
Veenstra, R. (1999). Leerlingen-Klassen-Scholen, Prestaties en vorderingen van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Amsterdam: Thela Thesis.
Veenstra, R., & Kuyper, H. (1998). Effectieve leerlingen en gezinnen. De invloed van structurele en culturele leerling- en gezinskenmerken op prestaties in het voortgezet onderwijs. Mens en Maatschappij, 73(4), 353-373.
Verhaeghe, J. P., & Van Damme, J. (2007). Leerwinst en toegevoegde waarde voor wiskunde, technisch lezen en spelling in eerste en tweede leerjaar. Leuven: Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen (SSL).
Vettenburg, N., Cardoen, D., Van de Walle, T., & Brondeel, R. (2013). Het schoolwelbevinden in Antwerpen en Gent. In N. Vettenburg, D. Cardoen, T, Van de Walle, & R. Brondeel (Eds.), Jong in Antwerpen en Gent. Bevindingen uit de JOP-monitor Antwerpen-Gent. (pp. 49–77) Leuven/Den Haag: Uitgeverij ACCO.
Vettenburg, N., & Brondeel, R. (2010). Het schoolwelbevinden van jongeren in Vlaanderen. In N. Vettenburg, J. Deklerck, & J. Siongers (Eds.), Jongeren in cijfers en letters: bevindingen uit de JOP-monitor 2 (pp. 59–78). Leuven/Den Haag: Uitgeverij ACCO.