Betonstop: speelplaats schreeuwt om meer groen

Liever gevaarlijk spelen dan je veilig vervelen – Sigrun Lobst

De speelplaatsen van de meeste basisscholen in Vlaanderen zijn grijs en saai. Dat was vroeger al zo, maar veel is er in al die jaren niet veranderd. Het blijft zoeken naar een plukje groen. Maar spelen op een grijze en saaie speelplaats, is dat wel zo leuk?

Alsmaar vaker wordt er in de media geopperd dat we kinderen de kans moeten geven om vuil te worden. Op een grijze en saaie speelplaats ligt dat moeilijk: het merendeel van de Vlaamse scholen zou een plaats mogen creëren waar de kinderen kunnen genieten van de natuur en waar ze zich goed voelen. Een groene speelplaats zou volgens verschillende studies positief effect hebben op het concentratievermogen en de leerprestaties van de kinderen.

De belangrijkste vraag is echter: hoe begint een school hieraan? En wat zijn de mogelijkheden? De directie beslist hier natuurlijk niet alleen over, ook de meningen van het schoolteam zijn tijdens de opbouw van dit project een belangrijk aspect.

Om een antwoord te krijgen op de vraag hoe een grijze en saaie speelplaats aangepast kan worden naar een groene en leuke plaats voor kinderen, heb ik een onderzoek uitgevoerd in een kleuterschool in Genk. Verschillende informatieve bronnen, enquêtes met de leerkrachten en bezoeken van verschillende instanties leidden tot een basisplan. Dat plan werd ook effectief uitgevoerd om het effect van een vernieuwde speelplaats te kunnen meten. Tenslotte werden de resultaten vergeleken voor en na de verandering van de speelplaats.

In mijn bronnenstudie kwam speelnatuur op de speelplaats veelvuldig aan bod. Uit deze bronnen werd duidelijk dat dit meer groen op de speelplaats een positief effect kan hebben op de natuur zelf, op de kinderen en op de leerkrachten. Toch zijn er echter ook negatieve kanten te vinden. Het aanpassen van een speelplaats moet in eerste instantie ook realiseerbaar zijn voor de school zelf. En blijft een uitdagende speelplaats dan nog wel veilig voor de kinderen? Gelukkig zijn er wat projecten die scholen hierin willen steunen en samenwerken, bijvoorbeeld: MOS (milieuzorg op school). Uit verschillende observaties bleek dat de kleuterschool in Genk ook een aanpassing van de speelplaats kon gebruiken.

Al deze bevindingen zorgden ervoor dat er samen met een gemotiveerd team speeltuigen werden ontworpen. Zo werd een autobus, een autobaan, een buitenkeuken en een zithoek ontworpen uit gerecycleerd materiaal en geplaatst op de speelplaats. Deze materialen gaven de kinderen meer uitdaging.

Om ook het speelgroen op de speelplaats te integreren, plaatste ik er ook natuurlijke elementen: een kippenhok, bloemen in oude banden, insectenhotels en een blotevoetenpad zorgden bij de kinderen voor een grote beleving en enthousiasme. Ook zorgden dit voor verantwoordelijkheidszin, aangezien de klassen zelf verantwoordelijk waren voor het verzorgen van de natuur op de speelplaats.

Al meteen werd duidelijk dat de aanpassingen een positief effect hadden op de kinderen. Het aanpassen van de speelplaats heeft niet alleen een positief effect op de kinderen en de natuur maar het geeft ook een boost aan het imago van de school. Uit eigen onderzoek blijkt dat ouders onderling hierover praten, en ze nog enthousiaster zijn over de school van hun kinderen dan voorheen. Ook de school is opgetogen over de resultaten en heeft beslist om zelf de aanpassing van de speelplaats voort te zetten.

Dankzij verschillende instanties die hulp bieden bij het aanpassen van een speelplaats zou het voor scholen geen drempel meer mogen zijn om groene aanpassingen door te voeren. Hopelijk volgen veel scholen het voorbeeld van deze school in Genk en beseffen ze dat kinderen en natuur ondeelbaar zijn: hoe meer natuur op de speelplaats, hoe beter de context waarin onze kinderen elke dag leven en leren.