Eet jij binnenkort ook Moringa? Enkele bevindingen rond een nieuwe gezondheidshype.
In België is deze plant niet zo eenvoudig te vinden in de winkelrekken, tenzij je weet waar je moet zoeken. In het algemeen is er weinig bekend bij ons over deze boomsoort, die zelfs het hart van Fidel Castro kon bekoren wegens haar voedzaamheid. Moringa, een kleine gedrongen boom die oorspronkelijk uit India komt, valt op het eerste gezicht nauwelijks op. Toch kent ze een groot succes. Misschien heb je zelfs al gehoord dat Moringa bladeren het nieuwe ‘superfood’ zijn. Maar hoeveel van deze beweringen zijn waarheid en kunnen de bladeren van deze boom werkelijk bijdragen aan voedselzekerheid in een onzekere toekomst?
Deze vragen werden aangekaart in een thesisonderzoek aan UGent, waarbij voornamelijk werd gefocust op het potentieel van Moringa in Nicaragua, het armste land in Centraal-Amerika. Er werd gekeken naar reeds bestaande productiemethoden en percepties van Moringa in het land, naar de voedzaamheid van het blad en naar de economische haalbaarheid van de productie. Twee afgeleide bladproducten werden hierbij eveneens vergeleken: bladpoeder, gemalen en gedroogde bladeren, en bladconcentraat, een innovatief product op basis van de bladeren.
Een kort overzicht
Moringa is een boom die je nu quasi overal kan vinden in het Zuidelijk halfrond. Ze staat gekend om haar droogtetolerantie en vele toepassingen, gaande van voedsel tot traditioneel medicijn. De zaden worden zelfs gebruikt om vervuild water te zuiveren. In Nicaragua zijn er enkele commerciële Moringa producenten actief, die in eerste instantie interesse hebben in de oliewinning uit de zaden. Maar de vraag naar bladeren stijgt en alzo ook het aanbod van de bladeren, die worden gedroogd en gemalen tot een poeder. Beide producten winnen de laatste jaren steeds meer aan populariteit in de Verenigde Staten, waarnaar de Nicaraguaanse producenten exporteren. De productie blijft echter nog veel trial-and-error, waardoor veel producenten nog moeten experimenteren om de optimale omstandigheden voor dit gewas te creëren.
Moringa bladeren zijn, naast de vruchten en bloemen, ook eetbaar.
In kleinere dorpen staat de boom soms in de tuintjes. De meerderheid van de bevraagden, die de boom kennen natuurlijk, legde uit dat de zaden worden gebruikt als medicijn tegen diabetes en allerlei andere kwalen. Ook al berust dit op enige wetenschappelijke basis – er werden reeds chemische stoffen geïdentificeerd in de bladeren die de effecten van diabetes zouden verlagen –, toch heeft Moringa niet al de grote gezondheid bevorderende effecten die verkopers je doen willen geloven. Zo bevatten de bladeren lang niet altijd evenveel ijzer of wordt het ijzer daarom niet beter opgenomen in je lichaam. Bepaalde bewerkingen om bladconcentraat te verkrijgen, kunnen effectief het gehalte aan eiwitten, mineralen zoals ijzer en zink, en vetzuren concentreren. Doch of dit effectief ook leidt tot een verhoogde opname in het bloed, moet nog worden uitgewezen. Een positief feit is wel dat eerder onderzoek heeft aangetoond dat Moringa bladeren veilig zijn voor consumptie. Ook zouden de bladeren antioxidanten bevatten, die een positief effect kunnen hebben op je gezondheid.
Het poeder van Moringa bladeren wordt vaak vermarkt in capsulevorm als een ‘superfood’, een product met een zeer hoge nutritionele dichtheid.
Moringa in je eten
Enkele recepten, waarin Moringa poeder en concentraat verwerkt zijn, werden ook getest op smaak in het onderzoek. Moringa bladeren zijn op zich weinig smakelijk en hebben een bittere nasmaak. Daarom is het een zoektocht naar het ontwikkelen van een recept dat zowel lekker smaakt, maar toch voldoende blad bevat om eventueel gunstige effecten op de gezondheid te bewerkstelligen. Veel hangt daarom ook af van het recept dat je kiest: een gerecht, snack of drankje? Hartig of zoet? Zo zal bij het ene recept, er een voorkeur zijn voor bladpoeder, maar kan het bij een ander het concentraat zijn. ‘Neofobie’ bij voedsel, de angst voor het nieuwe, kan hierbij zeker ook een rol spelen. Iets dat er afwijkend uitziet, iets dat er anders uitziet dan je verwachtingen, zal je mogelijks minder lekker vinden. Bovendien is de economische kant van de zaak een doorslaggevende factor wat betreft haalbaarheid. Het maken van concentraat is een dure bedoening, vele malen duurder dan poeder. Dit maakt de kans groter dat je in de winkel eerder poeder zal vinden en geen concentraat.
Verscheidene recepten met de toevoeging van Moringa zijn mogelijk, gaande van brood en deegwaren tot smoothies.
Het voedsel van de toekomst?
In de toekomst kan Moringa het hoofd bieden aan een wijzigend klimaat en aldus een bijkomende inkomstenbron zijn voor boeren in het Zuiden tijdens de moeilijkere periodes. Ze kan dus zeker voor een bescheiden deel het antwoord zijn op de stijgende voedselonzekerheid. De stijgende vraag wereldwijd voor Moringa in de gezondheidsmarkt, zal er eveneens voor zorgen dat de teelt van deze boom populairder wordt. Maar veel beweringen moeten genuanceerd of gestaafd worden, zeker met betrekking tot wat de consumptie van bladeren kan betekenen voor u. Zo kunnen enkele Moringa pillen je kwalen of ijzertekort niet doen verdwijnen. Een gebalanceerd en gevarieerd voedselpatroon blijft de beste remedie.
Geschreven door Branwen Peddi (afgestudeerd als bio-ingenieur in de landbouwkunde) als deelname aan de Vlaamse Scriptieprijs
Alle afbeeldingen vallen onder de Creative Commons licentie voor hergebruik
Bibliografie
REFERENCES
Agamou, J. A., Fombang, E. N., & Mbofung, C. M. F. (2015). Particular benefits can be attributed to Moringa oleifera Lam leaves based on origin and stage of maturity. Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 3(6), 541–555.
Ailinger, R. L., Molloy, S., Zamora, L., & Benavides, C. (2004). Herbal remedies in a Nicaraguan barrio. Journal of Transcultural Nursing, 15(4), 278–282. https://doi.org/https://doi.org/10.1177/1043659604268936
Aletor, O., Oshodi, A. A., & Ipinmoroti, K. (2002). Chemical composition of common leafy vegetables and functional properties of their leaf protein concentrates. Food Chemistry, 78, 63–68.
Anwar, F., Latif, S., Ashraf, M., & Gilani, A. H. (2007). Moringa oleifera: A food plant with multiple medicinal uses. Phytotherapy Research, 21(1), 17–25. https://doi.org/10.1002/ptr
Arkcoll, D. B., & Festenstein, G. N. (1971). A preliminary study of the agronomic factors affecting the yield of extractable leaf protein. Journal of the Science of Food and Agriculture, 22(2), 49–56.
Arslan, D., & Özcan, M. M. (2008). Evaluation of drying methods with respect to drying kinetics, mineral content and colour characteristics of rosemary leaves. Energy Conversion and Management, 49, 1258–1264. https://doi.org/10.1016/j.enconman.2007.08.005
Awodele, O., Adekunle, I., Odoma, S., Teixeira, J. A., & Oluseye, V. (2012). Toxicological evaluation of the aqueous leaf extract of Moringa oleifera Lam. (Moringaceae). Journal of Ethnopharmacology, 139, 330–336. https://doi.org/10.1016/j.jep.2011.10.008
Babu, S. C. (2000). Rural nutrition interventions with indigenous plant foods – a case study of vitamin A deficiency in Malawi. Biotechnology, Agronomy, Society and Environment, 4(3), 169–179.
Bäckström, A., Pirttilä-Backman, A.-M., & Tuorila, H. (2003). Dimensions of novelty : a social representation approach to new foods. Appetit, 40, 299–307. https://doi.org/10.1016/S0195-6663(03)00005-9
Baraniak, B. (1997). Chemical composition and protein digestibility of chloroplastic concentrates from lucerne juice coagulated using various methods. Journal of Animal and Feed Sciences, 6, 137–144.
Barnes, P. M., Powell-griner, E., Mcfann, K., & Nahin, R. L. (2004). Complementary and alternative medicine use among adults: United States, 2002. Seminars in Integrative Medicine, 54–71. https://doi.org/10.1016/j.sigm.2004.07.003
Bennett, R. N., Mellon, F. A., Foidl, N., Pratt, J. H., Dupont, M. S., Perkins, L., & Kroon, P. A. (2003). Profiling glucosinolates and phenolics in vegetative and reproductive tissues of the multi-purpose trees Moringa oleifera L. (Horseradish tree) and Moringa stenopetala L. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51(12), 3546–3553. https://doi.org/10.1021/jf0211480
Blumwald, E., Aharon, G. S., & Apse, M. P. (2000). Sodium transport in plant cells. Biochimica et Biophysica Acta, 1465, 140–151.
Bodeker, G., Ong, C. K., Grundy, C., Burford, G., & Shein, K. (2005). WHO Global Atlas of traditional, complementary and alternative medicine. Kobe: World Health Organisation.
Bosch, C. H. (2004). Moringa oleifera Lam. - Record from PROTA4U. In O. A. Grubben, G.J.H. & Denton (Ed.), PROTA (Plant Resources of Tropical Africa / Ressources végétales de l’Afrique tropicale). Wageningen, Netherlands. Retrieved January 22, 2018, from http://www.prota4u.org/search.asp
68
Briat, J.-F., & Lobréaux, S. (1997). Iron transport and storage in plants. Trends in Plant Science, 2(5), 187–193.
Bukar, A., Uba, A., & Oyeyi, T. I. (2010). Antimicrobial profile of Moringa oleifera Lam. extracts against some food-borne microorganisms. Bayero Journal of Pure and Applied Sciences, 3(1), 43–48.
Burgess, J. R., & Gao, F. (2002). The antioxidant effects of inositol phosphates. In N. R. Reddy & S. K. Sathe (Eds.), Food Phytates. Florida: CRC Press.
Cakmak, I. (2000). Tansley Review No . 111 Possible roles of zinc in protecting plant cells from damage by reactive oxygen species. New Phytologist, 146, 185–205.
Castillo-López, R. I., León-Félix, J., Angulo-Escalante, M. Á., Gutiérrez-Dorado, R., Muy-Rangel, M. D., & Heredia, J. B. (2017). Nutritional and phenolic characterization of Moringa oleifera leaves grown in Sinaloa, México. Pakistan Journal of Botany, 49(1), 161–168.
CBI. (2016). Exporting Moringa to Europe. Retrieved February 7, 2018, from https://www.cbi.eu/market-information/natural-ingredients-health-produc…
Chung, K., Wong, T. Y., Wei, C., Huang, Y., & Lin, Y. (1998). Tannins and human health : A review. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 38(6), 421–464. https://doi.org/10.1080/10408699891274273
Culver, M., Fanuel, T., & Chiteka, A. Z. (2012). Effect of Moringa Extract on Growth and Yield of Tomato. Greener Journal of Agricultural Sciences, 2(5), 207–211.
Dachana, K. B., Rajiv, J., Indrani, D., & Prakash, J. (2010). Effect of dried moringa (moringa oleifera lam) leaves on rheological, microstructural, nutritional, textural and organoleptic characteristics of cookies. Journal of Food Quality, 33(5), 660–677. https://doi.org/10.1111/j.1745-4557.2010.00346.x
De Saint Sauveur, A., & Broin, M. (2010). Growing and processing moringa leaves. Gémenos, France: Moringa Association of Ghana.
Dièye, A. M., Sarr, A., Diop, S. N., Ndiaye, M., Sy, G. Y., Diarra, M., … Faye, B. (2008). Medicinal plants and the treatment of diabetes in Senegal : survey with patients. Fundamental & Clinical Pharmacology, 22, 211–216. https://doi.org/10.1111/j.1472-8206.2007.00563.x
Etkin, N. L. (2006). Edible Medicines: an ethnopharmacology of food. Tucson: The University of Arizona Press.
Fahey, J. (2005). Moringa oleifera: A review of the medical evidence for its nutritional, therapeutic, and prophylactic properties. Part 1. Trees for Life Journal, 1–15. https://doi.org/10.1021/jf0211480
Farooq, F., Rai, M., Tiwari, A., Khan, A. A., & Farooq, S. (2012). Medicinal properties of Moringa oleifera : An overview of promising healer. Journal of Medicinal Plants Research, 6(27), 4368–4374. https://doi.org/10.5897/JMPR12.279
Fasuyi, A. O. (2005). Nutrient composition and processing effects on Cassava leaf (Manihot esculenta, Crantz) antinutrients. Pakistan Journal of Nutrition, 4(1), 37–42.
Foidl, N., Makkar, H. P. S., & Becker, K. (2001). Potentiel de Moringa oleifera en agriculture et dans l’industrie. Potentiel de Développement Des Produits de Moringa.
Franceschi, V. R., & Horner, H. T. (1980). Calcium oxalate crystals in plants. The Botanical Review, 46(4), 361–427.
Fuglie, L. (2000). ECHO Development Notes. Florida, U.S.A.: ECHO.
Fuglie, L. J. (2001). Combatting malnutrition with Moringa. Development Potential for
69
Moringa Products, 1999–2002.
Gassenschmidt, U., Jany, K. D., Tauscher, B., & Niebergall, H. (1995). Isolation and characterization of a flocculating protein from Moringa oleifera Lam b. Biochimica et Biophysica Acta, 1243, 477–481.
Ghebremichael, K. A., Gunaratna, K. R., Henriksson, H., Brumer, H., & Dalhammar, G. (2005). A simple purification and activity assay of the coagulant protein from Moringa oleifera seed. Water Research, 39, 2338–2344. https://doi.org/10.1016/j.watres.2005.04.012
Glover-Amengor, M., Aryeetey, R., Afari, E., & Nyarko, A. (2017). Micronutrient composition and acceptability of Moringa oleifera leaf-fortified dishes by children in Ada-East district, Ghana. Food Science and Nutrition, 5(2), 317–323. https://doi.org/10.1002/fsn3.395
Gopalakrishnan, L., Doriya, K., & Kumar, D. S. (2016). Moringa oleifera: A review on nutritive importance and its medicinal application. Food Science and Human Wellness, 5(2), 49–56. https://doi.org/10.1016/j.fshw.2016.04.001
Gopalan, C., Rama Sastri, B. V., & Balasubramanian, S. C. (1989). Nutritive Value of Indian Foods. (B. S. Narasinga Rao, Y. G. Deosthale, & K. C. Pant, Eds.). Hyderabad: National Institute of Nutrition.
Goto, F., Yoshihara, T., & Saiki, H. (2000). Iron accumulation and enhanced growth in transgenic lettuce plants expressing the iron- binding protein ferritin. Theory of Applied Genetics, 100, 658–664.
Gupta, R., Mathur, M., Bajaj, V. K., Katariya, P., Yadav, S., Kamal, R., & Gupta, R. S. (2012). Evaluation of antidiabetic and antioxidant activity of Moringa oleifera in experimental diabetes. Journal of Diabetes, 4, 164–171. https://doi.org/10.1111/j.1753-0407.2011.00173.x
Health Protection Branch Ottawa. (1981). Official Method - Determination of Protein Rating. Ottawa: Canadian Food Inspection Agency.
Heuzé V., Tran G., Hassoun P., Bastianelli D., L. F. (2014). Moringa (Moringa oleifera). Retrieved January 15, 2018, from https://www.feedipedia.org/node/124
Hollenberg, D., Lytle, M., Walji, R., & Cooley, K. (2013). Addressing provider shortage in underserviced areas : The role of traditional , complementary and alternative medicine ( TCAM ) providers in Canadian rural healthcare. European Journal of Integrative Medicine, 5(1), 15–26. https://doi.org/10.1016/j.eujim.2012.08.008
Institute of Medicine of the National Academies. (2005). Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrates, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein and Amino Acids. Washington, D.C.: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/10490
Islam, S., Jahan, M. A. A., & Khatun, R. (2005). In vitro regeneration and multiplication of year-round fruit bearing Moringa oleifera L. Journal of Biological Sciences, 5(2), 145–148.
Joshi, P., & Mehta, D. (2010). Effect of dehydration on the nutritive value of drumstick leaves. Journal of Metabolomics and Systems Biology, 1(1), 5–9. https://doi.org/10.1016/S0031-9422(02)00549-6
Jyothi, P. V., Atluri, J. B., & Subba Reddi, C. (1990). Pollination ecology of Moringa oleifera ( Moringaceae ). Proceedings of the Indian Academy of Sciences Plant Science, 100(1), 33–42.
Karim, O. R., Kayode, R. M. O., Oyeyinka, S. A., & Oyeyinka, A. T. (2013). Proximate , Mineral and Sensory Qualities of “Amala” Prepared from Yam flour fortified with Moringa leaf powder. Food Science and Quality Management, 12, 10–22.
70
Kasolo, J. N., Bimenya, G. S., Ojok, L., Ochieng, J., & Ogwal-Okeng, J. W. (2010). Phytochemicals and uses of Moringa oleifera leaves in Ugandan rural communities. Journal of Medicinal Plants Research, 4(9), 753–757. https://doi.org/10.5897/JMPR10.492
Khanna-chopra, R. (2012). Leaf senescence and abiotic stresses share reactive oxygen species-mediated chloroplast degradation. Protoplasma, 249, 469–481. https://doi.org/10.1007/s00709-011-0308-z
Kleiman, R., Ashley, D. A., & Brown, J. H. (2008). Comparison of two seed oils used in cosmetics, moringa and marula. Industrial Crops and Products, 28(3), 361–364. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2008.04.003
Kleiman, R., Brown, J., & Hill, J. (2006). Moringa oil: A “new yet old” unique cosmetic emollient. INFORM - International News on Fats, Oils and Related Materials, 17(11), 739–740.
Krebs, N. F. (2000). Overview of zinc absorption and excretion in the human gastrointestinal tract. The Journal of Nutrition, 130(5), 1374–1377.
Larrauri, J. A., Rupérez, P., & Saura-Calixto, F. (1997). Effect of drying temperature on the stability of polyphenols and antioxidant activity of red grape pomace peels. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 45, 1390–1393. https://doi.org/10.1021/jf960282f
Lewicki, P. P. (1998). Effect of pre‐drying treatment, drying and rehydration on plant tissue properties : A review. International Journal of Food Properties, 1(1), 1–22. https://doi.org/10.1080/10942919809524561
Maathuis, F. J. M. (2009). Physiological functions of mineral macronutrients. Current Opinion in Plant Biology, 12, 250–258. https://doi.org/10.1016/j.pbi.2009.04.003
Makkar, H. P. S., & Becker, K. (1997). Nutrients and antiquality factors in different morphological parts of the Moringa oleifera tree. Journal of Agricultural Science, 128, 311–322. https://doi.org/10.1017/S0021859697004292
Maroyi, A. (2006). The utilization of Moringa oleifera in Zimbabwe: a sustainable livelihood approach. J Sustain Dev Afr, 8(January 2006), 172–85. Retrieved from http://www.jsd-africa.com/Jsda/Fall2006/PDF/Arc_the Utilization of Moringa Oleifera.pdf
Mawouma, S., Ponka, R., & Mbofung, C. M. (2017). Acceptability and solubility of iron and zinc contents of modified Moringa oleifera sauces consumed in the Far-north region of Cameroon. Food Science and Nutrition, 5(2), 344–348. https://doi.org/10.1002/fsn3.398
Mbikay, M. (2012). Therapeutic potential of Moringa oleifera leaves in chronic hyperglycemia and dyslipidemia : a review. Frontiers in Pharmacology, 3(March), 1–12. https://doi.org/10.3389/fphar.2012.00024
McLean, E., Cogswell, M., Egli, I., Wojdyla, D., & Benoist, B. De. (2008). Worldwide prevalence of anaemia, WHO Vitamin and Mineral Nutrition Information System, 1993 – 2005, 12(4), 444–454. https://doi.org/10.1017/S1368980008002401
Mekonnen, Y. (2002). The multi-purpose Moringa tree: Ethiopia. Examples of The Development of Pharmaceutical Products from Medical Plants, 10, 111–118.
Méndez, V. E., Lok, R., & Somarriba, E. (2001). Interdisciplinary analysis of homegardens in Nicaragua : micro-zonation , plant use and socioeconomic importance. Agroforestry Systems, 51, 85–96.
Minekus, M., Alminger, M., Alvito, P., Ballance, S., Bohn, T., Bourlieu, C., … Brodkorb, A. (2014). A standardised static in vitro digestion method suitable for food – an international consensus. Food & Function, 5, 1113–1124. https://doi.org/10.1039/c3fo60702j
71
Montanaro, G., Dichio, B., Xiloyannis, C., & Celano, G. (2006). Light influences transpiration and calcium accumulation in fruit of kiwifruit plants (Actinidia deliciosa var. deliciosa). Plant Science, 170, 520–527. https://doi.org/10.1016/j.plantsci.2005.10.004
Morland, A. (2018). Kenya’s drought “solution” becomes a major menace once again. Retrieved January 8, 2017, from https://www.irinnews.org/feature/2017/12/28/kenya-s-drought-solution-be…
Morton, J. F. (1991). The Horseradish Tree, Moringa pterygosperma (Moringaceae): A Boon to Arid Lands? Economic Botany, 45(3), 318–333.
Moyo, B., Masika, P. J., Hugo, A., & Muchenje, V. (2011). Nutritional characterization of Moringa (Moringa oleifera Lam.) leaves. African Journal of Biotechnology, 10(60), 12925–12933. https://doi.org/10.5897/AJB10.1599
Mridha, M. A. U. (2015). Prospects of Moringa Cultivation in Saudi Arabia. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 5(3), 39–46.
Mune Mune, M. A., Nyobe, E. C., Bassogog, C. B., & Minka, S. R. (2016). A comparison on the nutritional quality of proteins from Moringa oleifera leaves and seeds. Cogent Food & Agriculture, 28(1), 4–11. https://doi.org/10.1080/23311932.2016.1213618
Nambiar, V. S., Bhadalkar, K., & Daxini, M. (2003). Drumstick Leaves as Source of Vitamin A in ICDS-SFP. Indian Journal of Pediatrics, 70, 383–387.
Nambiar, V. S., & Parnami, S. (2008). Standardization and organoleptic evaluation of drumstick (Moringa oleifera) leaves incorporated Into traditional Indian recipes. Trees for Life Journal, 3(2), 1–7.
Nouman, W., Maqsood, S., Basra, A., Siddiqui, M. T., Yasmeen, A., Gull, T., & Alcayde, M. A. C. (2014). Potential of Moringa oleifera L. as livestock fodder crop : a review. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 38, 1–14. https://doi.org/10.3906/tar-1211-66
Nouman, W., Siddiqui, M. T., Basra, S. M. A., Khan, R. A., Gull, T., Olson, M. E., & Munir, H. (2012). Response of Moringa oleifera to Saline Conditions. International Journal of Agriculture & Biology, 14, 757–762.
Numbeo. (2018). Cost of Living in Nicaragua. Retrieved May 1, 2018, from https://www.numbeo.com/cost-of-living/country_result.jsp?country=Nicara…
Ogbe, A. O., & Affiku, J. P. (2011). Proximate study, mineral and anti-nutrient composition of Moringa oleifera leaves harvested from Lafia, Nigeria: Potential benefits in poultry nutrition and health. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences, 1(3), 296–308.
Okuda, T., Baes, A. U., Nishijima, W., & Okada, M. (1999). Improvement of extraction method of coagulation active components from Moringa oleifera seed. Water Research, 33(15), 3373–3378.
Oluduro, A. O., Ambrose, D. C. P., Abiodun, O., & Daunty, A. L. (2016). Moringa. In D.C.P. Ambrose et al. (Ed.), Leafy Medicinal Herbs: Botany, Chemistry, Postharvest Technology and Uses (pp. 163–169). Wallingford: CAB International.
Orwa, C.; Mutua, A.; Kindt, R.; Jamnadass, R.; Anthony, S. (2009). Moringa Oleifera. Agroforestry Database: A Tree Reference and Selection Guide Version 4.0. Kenya: World Agroforestry Centre. Retrieved from http://www.worldagroforestry.org/treedb2/speciesprofile.php?Spid=1169
Paguia, H. M., Paguia, R. Q., Balba, C., & Flores, R. C. (2014). Utilization and evaluation of Moringa oleifera L. as poultry feeds. APCBEE Procedia, 8, 343–347. https://doi.org/10.1016/j.apcbee.2014.03.051
Pakade, V., Cukrowksa, E., & Chimuka, L. (2013). Comparison of antioxidant activity of
72
Moringa oleifera and selected vegetables in South Africa. South African Journal of Science, 109(3/4), 1–5.
Pérez-Vicente, A., Gil-Izquierdo, A., & García-Viguera, C. (2002). In vitro gastrointestinal digestion study of pomegranate juice phenolic compounds , anthocyanins, and vitamin C. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 3, 2308–2312. https://doi.org/10.1021/jf0113833
Pieroni, A., & Torry, B. (2007). Does the taste matter ? Taste and medicinal perceptions associated with five selected herbal drugs among three ethnic groups in West Yorkshire, Nothern England. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine, 10(21), 1–10. https://doi.org/10.1186/1746-4269-3-21
Price, M. L. (1985). ECHO Technical Note: The Moringa Tree. Florida, U.S.A.: ECHO.
Ramachandran, C., Peter, K. V., & Gopalakrishnan, P. K. (1980). Drumstick (Moringa oleifera): A multipurpose Indian vegetable. Economic Botany, 34(3), 276–283.
Rashid, U., Anwar, F., Moser, B. R., & Knothe, G. (2008). Moringa oleifera oil: A possible source of biodiesel. Bioresource Technology, 99, 8175–8179. https://doi.org/10.1016/j.biortech.2008.03.066
Reddy, N. R., & Sathe, S. K. (Eds.). (2002). Food Phytates. Florida: CRC Press.
Reichwald, K., & Hatzack, F. (2008). Application of a modified Haug and Lantzsch method for the rapid and accurate photometrical phytate determination in soybean, wheat, and maize meals. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56, 2888–2891.
Rice-Evans, C. (2001). Flavonoid Antioxidants. Current Medicinal Chemistry, 8, 797–807.
Sánchez, N. R., Ledin, S., & Ledin, I. (2006). Biomass production and chemical composition of Moringa oleifera under different management regimes in Nicaragua. Agroforestry Systems, 66, 231–242. https://doi.org/10.1007/s10457-005-8847-y
Shankar, P. R., Partha, P., & Shenoy, N. (2002). Self-medication and non-doctor prescription practices in Pokhara valley, Western Nepal: a questionnaire-based study. BMC Family Practice, 3(17), 1–7.
Siddhuraju, P., & Becker, K. (2003). Antioxidant properties of various solvent extracts of total phenolic constituents from three different agroclimatic origins of drumstick tree (Moringa oleifera Lam.) leaves. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51, 2144–2155.
Sodamade, A., Bolaji, O. S., & Adeboye, O. O. (2013). Proximate analysis, mineral contents and functional properties of Moringa oleifera leaf protein concentrate. Journal of Applied Chemistry, 4(6), 47–51.
Soetan, K. O., & Oyewole, O. E. (2009). The need for adequate processing to reduce the anti- nutritional factors in plants used as human foods and animal feeds: A review. African Journal of Food Science, 3(9), 223–232. Retrieved from http://www.academicjournals.org/AJFS
Sorokin, H. P. (1967). The Spherosomes and the Reserve Fat in Plant Cells. American Journal of Botany, 54(8), 1008–1016.
Stadlmayr, B., Charrondiere, U. R., Enujiugha, V. N., Bayili, R. G., Fagbohoun, E. G., Samb, B., … Ismael Thiam, B. B. (2012). Table de composition des aliments d´Afrique de l´Ouest West African Food Composition Table. Rome, Italy: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Sultana, B., & Anwar, F. (2008). Flavonols (kaempeferol, quecertin, myricetin) contents of selected fruits, vegetables and medicinal plants. Food Chemistry, 108, 879–884. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2007.11.053
Teucher, B., Olivares, M., & Cori, H. (2004). Enhancers of iron absorption: Ascorbic acid and
73
other organic acids. International Journal for Vitamin and Nutrition Research, 74(6), 403–419. https://doi.org/10.1024/0300-9831.74.6.403
Thompson, J. E., Legge, R. L., & Barber, R. F. (1987). The role of free radicals in senescence and wounding. New Phytologist, 105, 317–344.
Thurber, M. D., & Fahey, J. W. (2009). Adoption of Moringa oleifera to combat under-nutrition viewed through the lens of the “Diffusion of Innovations” theory. Ecology of Food and Nutrition, 48(3), 212–225. https://doi.org/doi:10.1080/03670240902794598
U.S. Department of Agriculture. (2016). Food Composition Databases Show Foods -- Drumstick leaves, raw. Retrieved January 22, 2018, from Ndb.nal.usda.gov
U.S. Library of Congress. (1993). Nicaragua: A Country Study. In T. Merrill (Ed.). Washington. Retrieved from http://countrystudies.us/nicaragua/36.htm
Udefiagbon, Q., Igene, J., Evivie, S., Ebabhamiegbebho, P., & Abel, E. (2016). Soy/Moringa pork balls: A potential snack with desirable nutritional and organoleptic properties. EC Nutrition, 5.3, 1156–1168.
van Doorn, W. G., Beers, E. P., Dangl, J. L., Franklin-Tong, V. E., Gallois, P., Hara-Nishimura, I., … Bozhkov, P. V. (2011). Morphological classification of plant cell deaths. Cell Death and Differentiation, 18, 1241–1246. https://doi.org/10.1038/cdd.2011.36
WageIndicator.org - Nicaragua. (2018). WageIndicator. Retrieved May 1, 2018, from https://wageindicator.org/main/salary/minimum-wage/nicaragua
Weaver, C. M., & Kannan, S. (2002). Phytate and mineral bioavailability. In N. R. Reddy & S. K. Sathe (Eds.), Food Phytates. Florida: CRC Press.
WHO. (2015). The Global Prevalance of Anaemia in 2011. Geneva, Switzerland: World Health Organisation.
WHO. (2017). Malnutrition factsheet. Retrieved January 15, 2018, from http://www.who.int/mediacentre/factsheets/malnutrition/en/
WHO. (2018a). Child malnutrition. Retrieved May 24, 2018, from http://www.who.int/gho/child-malnutrition/en/
WHO. (2018b). WHO | Anaemia. Retrieved January 26, 2018, from http://www.who.int/topics/anaemia/en/
WHO. (2018c). World Health report - Chapter 4. Retrieved April 16, 2018, from http://www.who.int/whr/2002/chapter4/en/index3.html
Witt, K. (2014). The nutrient content of Moringa oleifera leaves. Echo, 1–6. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.4135/9781849209984.n1
Yang, R., & Chang, L. (2006). Nutritional and functional properties of Moringa leaves–From germplasm, to plant, to food, to health. ResearchGate, 1–9. Retrieved from http://formad-environnement.org/Yang_ghana_2006.pdf
Yassa, H. D., & Tohamy, A. F. (2014). Acta Histochemica Extract of Moringa oleifera leaves ameliorates streptozotocin-induced Diabetes mellitus in adult rats. Acta Histochemica, 116, 844–854. https://doi.org/10.1016/j.acthis.2014.02.002
Yu, F., McNabb, W. C., Nbarry, T., & Moughan, P. J. (1996). Effect of heat treatment upon the chemical composition of cottonseed-meal and upon the reactivity of cottonseed condensed tannins. Journal of the Science of Food and Agriculture, 72, 263–272.
Zijp, I. M., Korver, O., & Tijburg, L. B. M. (2000). Effect of tea and other dietary factors on iron absorption. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 40(5), 371–398. https://doi.org/10.1080/10408690091189194
Zimmermann, M. B., & Hurrell, R. F. (2002). Improving iron, zinc and vitamin A nutrition
74
through plant biotechnology. Current Opinion in Biotechnology, 13, 142–145.
IMAGE REFERENCES
All images used, unless listed below, are not copyrighted.
Bioweb.uwlax.edu. (2017). Moringa oleifera BIO203. Retrieved December 31, 2017, from http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2012/moldenha_kat2/habitat.htm
Joshi, S. (2018). Murungakkai Sambar (Drumstick Sambar) from Scratch. Retrieved January 22, 2018, from http://www.vegetariansdelight.com/murungakkai-sambar-drumstick-sambar-f…
Kullabs (2017). Retrieved January 22, 2018, from https://www.kullabs.com/classes/subjects/units/lessons/notes/note-detai…
