In tijden van #Metoo en #Timesup is genderneutraal opvoeden erg populair. Maar ouders die gendergelijkheid nastreven, krijgen regelmatig de wind van voren. 'Als onze zonen geen homo's worden, dan gaan ze zeker gepest worden op school.'
Loes* mag zich moeder noemen van de drie jongens die vrolijk rondlopen in haar huis. Terwijl de oudste van acht meteen naar LEGO in Star Wars-thema grijpt, stellen de jongsten van zes en drie zich tevreden met een in de kamer rondslingerende pop. Het is een samenstelling van twee speelgoedwerelden waar de 32-jarige Loes uit Gent bewust voor kiest, maar die heel wat kritiek oplevert. 'Wij krijgen vaak te horen dat onze manier van opvoeden negatieve gevolgen heeft voor onze zonen en dat we homo's van hen zullen maken', vertelt ze. 'Een belachelijke opmerking, want homoseksualiteit heeft simpelweg met verliefdheid te maken.'
Zoals steeds meer moeders behoort Loes tot de groep van ouders die genderneutraal opvoeden. Zij proberen om de stereotiepe beelden van vrouwen en mannen in de samenleving uit de weg te gaan via een bewuste omgang met onder andere speelgoed, kamerdecoratie, kinderkleding, leesboeken en taalgebruik. Op die manier willen ze aan hun kinderen meegeven dat zij zich niet verplicht hoeven te voelen om genderconform door het leven te gaan.
Loes is één van de velen die gendergelijkheid na de #Metoo-problematiek op de agenda zet. Wat begon als een beweging tegen seksueel overschrijdend gedrag in het najaar van 2017, resulteerde al snel in de oprichting van #Timesup. Deze organisatie bouwt nu verder op #Metoo en pleit voor gendergelijkheid als oplossing. 'Als we seksuele intimidatie willen bestrijden, dan moeten we eerst de ongelijke machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen oplossen', zegt #Timesup-initiatiefnemer Christy Haubegger in het Amerikaanse magazine Time.
Tegengewicht
Ondanks de inspanningen voor gendergelijkheid die voor Loes al bij de opvoeding beginnen, incasseert ze nog vaak vervelende reacties. Die zijn te wijten aan het feit dat we genderneutraal regelmatig verwarren met geslachtsneutraal. 'Maar wij willen gewoon vermijden dat we onze zonen in cultureel bepaalde genderhokjes duwen', legt Loes uit. 'We erkennen dat ze jongens zijn, maar van ons hoeven ze niet die typisch stoere jongens te worden.'
Ook Jolien sluit zich aan bij de groeiende groep ouders die genderneutraal opvoeden. Nog voor de geboorte van haar kinderen was de 32-jarige moeder uit Gent ervan overtuigd om haar dochter Hana (3) en zoontje Elí (6 maanden) genderneutraal groot te brengen. 'Als ouders willen we tegengewicht bieden aan de genderstereotiepe elementen die de maatschappij hoe dan ook binnenbrengt in ons huis', motiveert ze. Zo laat Jolien haar ouders toe om poppen aan Hana te geven, maar zal ze zelf altijd op zoek gaan naar de minder genderstereotiepe optie voor haar kinderen.
Positieve impact
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een genderneutrale opvoeding heel wat voordelen met zich meebrengt. Zo denken kinderen met een genderneutrale opvoeding minder stereotiep, hebben ze een mooier zelfbeeld, eerlijke carrièremogelijkheden en worden ze gezonder.
Hoewel meer onderzoek naar genderneutraal opvoeden nodig is, beamen experts van eigen bodem de huidige ondervindingen. 'Door een genderbewuste of genderneutrale opvoeding leren kinderen dat ze zichzelf mogen zijn en niet hoeven voldoen aan verwachtingen van buitenaf', zegt Kaat Martine Verhaeghe, docente pedagogie aan de Erasmushogeschool in Brussel. 'Dat is belangrijk als we willen voorkomen dat kinderen het idee krijgen dat ze niet normaal zijn.'
Dat gevoel om niet te kunnen voldoen aan de norm heeft negatieve gevolgen voor het kind. 'Al van jongs af proberen kinderen elkaar in een bepaalde richting te duwen', zegt Mieke Van Houtte, hoogleraar onderwijssociologie aan de UGent. 'Wijken bepaalde kinderen af van die genderstereotiepe norm, dan zullen ze een bepaalde druk ervaren die een negatief effect kan hebben op hun welzijn. Een genderbewuste of genderneutrale opvoeding kan dan de oplossing zijn.’
Weerstand
Ouders die genderneutraal opvoeden, brengen pedagogische vooruitgang teweeg. Toch worden ze daar vaak niet voor beloond. 'Worden mijn zonen geen homo's, dan gaan ze zeker gepest worden op school', vertelt Loes. ‘Deze vervelende reacties probeerden we ons niet te veel aan te trekken, maar anderzijds wilden we iedereen ook de boodschap meegeven dat zulke reacties ons niet zullen demotiveren. We laten onze zonen zijn wie ze willen zijn.’
Dat de genderneutrale opvoedingsmethode weerstand opwekt in de samenleving, is volgens Verhaeghe niet abnormaal. 'Mensen spreken vaak over gender als een binair gegeven. Dat betekent dat iemand die geboren wordt als man of vrouw ook meteen verondersteld wordt een jongen of meisje te zijn. Toch moeten we kunnen zeggen dat er evenveel genderidentiteiten als mensen op de wereld zijn.’
Bovenop de verwarring tussen gender en geslacht vragen velen zich af of genderneutraal opvoeden mogelijk is. Volgens Els Consuegra, expert gender in het onderwijs aan de Vrije Universiteit Brussel, is het antwoord simpelweg neen. 'Er zijn nu eenmaal vooroordelen in ons hoofd die wij nooit volledig kunnen uitschakelen', zegt Consuegra. 'Zo berispen we eerder het gedrag van een jongen dan van een meisje, omdat ons brein stout gedrag sneller associeert met jongens. Het is een nobel streven om genderneutraal te zijn, maar de realisatie ervan is ontzettend moeilijk.'
Respect als basis
Hoewel de genderneutrale opvoedingsmethode niet altijd even sterk gewaardeerd wordt, is Britt overtuigd van haar opvoedingsmethode. 'Ik ging vroeger in discussie met mensen die het niet altijd makkelijk hadden om genderneutraal opvoeden te accepteren', vertelt ze. 'Maar ik ben van mening dat je moet kunnen omgaan met hoe anderen in jouw omgeving zijn. Het mag geen probleem zijn als wij ons goed in ons vel voelen en daar niemand mee lastigvallen.'
Ook moeder Loes zou haar drie zonen niet meer anders opvoeden. 'Door de genderneutrale methode leren we als maatschappij om personen te behandelen zoals wijzelf behandeld willen worden. Voor mij doet het er niet toe of het over gender, religie of eender welk thema gaat. Respect voor elkaar moet de basis zijn van onze opvoeding en die manier van grootbrengen hoeft niet te veranderen omdat je toevallig een jongen of een meisje bent.'
* Wegens privacyredenen is Loes een schuilnaam. De identiteit is bekend bij de studente.
De Standaard. (2018, 20 oktober). ‘Eerste genderneutraal paspoort afgeleverd’. De Standaard. Geraadpleegd op 12 januari 2019 via http://www.standaard.be/cnt/dmf20181019_03858562 2. Genderklik. (z.d.). ‘Wat is gender?‘. Genderklik. Geraadpleegd op 12 januari 2019 via https://genderklik.be/wat-is-gender/wat-gender?d=ik-lees-er-graag-meer-… 3. Dolstra, N. (2006). ‘De relatie tussen genderrollen, sociale cognities & onveilig seksueelgedrag’ (Masterproef). Geraadpleegd op 12 januari 2019 via essay.utwente.nl/58743/2/Dolstra-N-S0079839-Masterthese.doc 4. Woorden.org. (z.d.). ‘Psychosociaal’. Woorden.org. Geraadpleegd op 13 januari 2019 via http://www.woorden.org/woord/psychosociaal 5. Origin of Everything. (2018, 25 september). ‘The Origin of Gender’. [Videobestand]. Geraadpleegd op 13 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=5e12ZojkYrU 6. Butler, J. (2006). ‘Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity’ (eerste editie). Londen: Taylor & Francis Ltd. Geraadpleegd op 13 januari 2019 via http://lauragonzalez.com/TC/BUTLER_gender_trouble.pdf 7. Bailey, J. (2014, 6 juni). ‘Questions of Gender’. History Today. Geraadpleegd op 14 januari 2019 via https://www.historytoday.com/archive/questions-gender 8. Alesina, A., Giuliano P. & Nunn, N. (2013). ‘On the Origins of Gender Roles: Woman and the Plough’ (onuitgegeven thesis). Geraadpleegd op 14 januari 2019 via https://scholar.harvard.edu/files/nunn/files/plough_web_appendix.pdf 9. Staughton, J. (2017). ‘What Is the Difference Between Gender and Sex?’. Science ABC. Geraadpleegd op 15 januari 2019 via https://www.erasmushogeschool.be/nl/biblio/informatiewegwijzer/bronnenv… 60 10. Kamu Hina. (2015, 3 april). ‘The Meaning of Mahu’. [Videobestand]. Geraadpleegd op 15 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=2pCThN5y46Q 11. Kahn, R. (2011). ‘De appel en de boom: waarom ben je wie je bent? Is dat aanleg of opvoeding?’ (eerste editie). Nederland: Balans. 12. Van Thienen, J. (2013). ‘Meisjes zus, jongens zo: hoe omgaan met gender op school’ (eerste editie). Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. 13. Cherry, K. (2019, 23 april). ‘The Age-Old Debate of Nature vs. Nurture’. Very Well Mind. Geraadpleegd op 19 januari 2019 via https://www.verywellmind.com/what-is-natureversus-nurture-2795392 14. Thomas International. (z.d.) ‘Gedragsmanagement’. Thomas International. Geraadpleegd op 19 januari 2019 via https://www.thomasinternational.net/nl-be/education/ourapproach/behavio… 15. Ahuja, K. (2010). ‘The Big Debate: Nature vs. Nurture’. Youth Ki Awaaz. Geraadpleegd op 19 januari 2019 via https://www.youthkiawaaz.com/2010/01/the-big-debate-nature-vsnurture/ 16. Locke, J. (1689). ‘An Essay Concerning Humane Understanding’ (editie onbekend). Geraadpleegd op 20 januari 2019 via https://andromeda.rutgers.edu/~jlynch/Texts/locke21.html 17. Ridley, M. (2003). ‘Wat ons mens maakt: aanleg en opvoeding’ (eerste editie). Amsterdam: Uitgeverij Contact. 18. Wilson, C. (2015, 31 mei). What Is Gender Neutral? HINT: Everything! [Videobestand]. Geraadpleegd op 21 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=pTtRFNmat2E&t=85s 19. De Swart, F. (2018, 19 oktober). ‘Leonne Zeegers uit Breda is nu officieel genderneutraal: “Overheid heeft schop onder de kont gekregen”’. BN De Stem. Geraadpleegd op 21 januari 2019 van https://www.bndestem.nl/breda/leonne-zeegers-uit-breda-is-nuofficieel-g… 20. World Economic Forum. (2018). ‘The Global Gender Gap Report 2018’. Geraadpleegd op 22 januari 2018 via http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2018.pdf 61 21. Sweden.se. (2019, 10 april). ‘Gender Equality in Sweden’. Geraadpleegd op 21 januari 2019, via https://sweden.se/society/gender-equality-in-sweden/ 22. Bellens, E. (2018, 13 april). ‘Zweden opent weg die elektrische auto’s oplaadt tijdens het rijden’. Knack. Geraadpleegd op 22 januari 2019 via https://datanews.knack.be/ict/nieuws/zweden-opent-weg-die-elektrische-a… 23. Scott, K. (2018, 1 november). ‘These Schools Want To Wipe Away Gender Stereotypes From An Early Age’. CNN. Geraadpleegd op 22 januari 2019 via https://edition.cnn.com/2017/09/28/health/sweden-gender-neutralpreschoo… 24. Barry, E. (2018, 24 mei). ‘In Sweden’s Preschools, Boys Learn to Dance and Girls Learn to Yell’. New York Times. Geraadpleegd op 22 januari 2019 via https://www.nytimes.com/2018/03/24/world/europe/sweden-gender-neutralpr… 25. TEDx Talks. (2016, 4 februari). ‘Gender-neutral pre-school: something for my kid? Lotta Rajalin on TEDxTartu’ [Videobestand]. Geraadpleegd op 22 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=C1G1K7-kJxY 26. Wikström, F. (2015, 24 juli). ‘Teachings For The Whole Life Spectra’ [Videobestand]. Geraadpleegd op 23 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=fJH0_P42C5c 27. Miller, J. (2011, 24 mei). ‘“Genderless” Child Ignites Firestorm in Canada’. Fox News. Geraadpleegd op 23 januari 2019 via https://www.foxnews.com/world/genderless-childignites-firestorm-in-cana… 28. Urbanski, J. (2016, 11 juni). ‘Baby Storm Five Years Later: Preschooler On Top Of The World’. The Star. Geraadpleegd op 23 januari 2019 via https://www.thestar.com/news/gta/2016/07/11/baby-storm-five-years-later… 29. Gélinas, F. (2016, 4 oktober). ‘Bill 33: An Act To Amend the Long-Term Care Homes Act 2007 To Establish a Minimum Standard of Daily Care’. Geraadpleegd op 24 januari 2019 via https://www.ola.org/sites/default/files/node-files/bill/document/pdf/20…- 10/bill---text-41-2-en-b033.pdf 62 30. O’Connell, J. (2018, 11 augustus). ‘Can you raise a gender-neutral child? Meet The Parents Who Do’. The Irish Times. Geraadpleegd op 23 januari 2019 via https://www.irishtimes.com/life-and-style/health-family/parenting/can-y… 31. Ritschel, C. (2018, 3 april). ‘Couple Raises Child as Gender-Neutral “They-By”’. The Independent. Geraadpleegd op 23 januari 2019 via https://www.independent.co.uk/lifestyle/health-and-families/theyby-gend… 32. Goldhill, O. (2018, 12 juni). ‘Parents Who Refuse To Call Their Newborns “Girls” Or “Boys” Are Leading the Gender Revolution’ [Blogpost]. Geraadpleegd 23 januari 2019 via https://qz.com/work/1279876/gender-neutral-parenting-aims-to-blow-up-st… 33. Nicholl, K. (2019, 23 januari). ‘Harry and Meghan Opt for a Gender-Neutral Nursery’. Vanity Fair. Geraadpleegd op 23 januari 2019 van https://www.vanityfair.com/style/2019/01/harry-and-meghan-opt-for-a-gen… 34. News24. (2017, 13 december). ‘UK Schools Go Gender Neutral To Stop Bullying’. News24. Geraadpleegd op 24 januari 2019 via https://www.news24.com/World/News/ukschools-go-gender-neutral-to-stop-b… 35. Ferguson, D. (2017, 19 september). ‘School Trousers or Skirts for All: “Children Should Experience Equality”’. The Guardian. Geraadpleegd op 24 januari 2019 via https://www.theguardian.com/education/2017/sep/19/school-trousers-skirt… 36. Hosie, R. (2017, 2 september). ‘John Lewis Gets Rid of “Boys” and “Girls” Labels in Children’s Clothing’. The Independent. Geraadpleegd op 24 januari 2019 via https://www.independent.co.uk/life-style/john-lewis-boys-girls-clothing… 37. Hanna, B. (2016, 23 maart). ‘Hoe het is om je kind genderneutraal op te voeden’ [Blogpost]. Geraadpleegd 24 januari 2019 via 63 https://www.vice.com/be/article/exyjdz/hoe-het-is-om-je-kind-genderneut… 38. RTL Nieuws. (2017, 7 december). ‘“Genderneutraal” is irritantste woord van 2017. RTL Nieuws’. Geraadpleegd op 25 januari 2019 via https://www.rtlnieuws.nl/nederland/artikel/3757361/genderneutraal-irrit… 39. De Volkskrant. (2018, 16 februari). ‘Genderneutraal opvoeden: “Er zijn meer smaken dan alleen Barbie of Ken”’. De Volkskrant. Geraadpleegd op 25 januari 2019 via https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/genderneutraal-opvoeden-er… 40. Genderneutraal opvoeden: Vier studenten op zoek naar de voor- en nadelen. (2018, 25 januari). [Blogpost]. Geraadpleegd op 26 januari 2019 via https://genderneutraalopvoeden.wordpress.com/ 41. RTL Late Night. (2017, 28 juli). ‘RTL Late Night: “Hoe je geboren bent, staat los van hoe je je identificeert"’ [Videobestand]. Geraadpleegd op 25 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=TdT3Xj2wTOs 42. RTL Late Night. (2018, 19 oktober). RTL Late Night: Leonne Zeegers is genderneutraal, hoe zit dat precies? [Videobestand]. Geraadpleegd op 25 januari 2019 via https://www.youtube.com/watch?v=q8D1sSfEPHU 43. Debusschere, B. (2018, 13 juli). Genderneutraal opvoeden: zoonlief aan de nagellak en een dochter die Robbie heet. De Morgen. Geraadpleegd op 26 januari 2019 via https://www.demorgen.be/nieuws/genderneutraal-opvoeden-zoonlief-aan-de-… 44. Shutts, K., Kenward, B., Falk, H., Ivegran, A., en Fawcett, C. (2017). Early preschool environments and gender: Effects of gender pedagogy in Sweden. Journal of Experimental Child Psychology, 162, 1–17. 45. Blum, R.W, Mmari, K. & Moreau, C. (2017). ‘It Begins at 10: How Gender Expectations Shape Early Adolescence Around the World’. Geraadpleegd op 8 april 2019 via https://www.jahonline.org/article/S1054-139X(17)30355-5/fulltext 64 46. Olsson, M. & Martiny, S.E. (2018). ‘Does Exposure to Counterstereotypical Role Models Influence Girls’ and Women’s Gender Stereotypes and Career Choices? A Review of Social Psychological Research’. Geraadpleegd op 10 april 2019 via https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.02264/full 47. Beede, D., Julian T., Langdon, D., McKittrick, G., Khan, B. & Doms, M. (2011) ‘Women in STEM: A Gender Gap to Innovation’. Geraadpleegd op 12 april 2019 via https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1964782 48. RoSa vzw. (z.d.). ‘Genderstatistieken voor onderwijs in Vlaanderen’. Geraadpleegd op 12 april 2019 via https://rosavzw.be/site/kwesties/onderwijs/genderstatistieken-vooronder… 49. RTL Nieuws. (2017, 20 september). https://business.facebook.com/rtlnieuws/posts/10157075284939852 [Blog commentaar]. Geraadpleegd op 25 mei 2019 via https://business.facebook.com/rtlnieuws/posts/10157075284939852 50. Cultural Studies Now. (2011, 2 juli). ‘Judith Butler on Gender Trouble: Gender Performance and Performativity – Summary’ [Blogpost]. Geraadpleegd op 25 mei 2019 via http://culturalstudiesnow.blogspot.com/2011/07/judith-butler-gender-tro… 51. RoSa vzw. (z.d.). ‘Simone de Beauvoir, baanbrekend feministisch denker’. Geraadpleegd op 25 mei 2019 via https://rosavzw.be/site/het-geheugen/portretten-van-inspirerendevrouwen… 52. Campbell, A. (2013, 4 mei). ‘Six Childcare Gurus Cho Have Changed Parenting’. BBC News. Geraadpleegd op 25 mei 2019 via https://www.bbc.com/news/magazine22397457 53. Verheyden, T. (2017, 29 november). ‘Blauw en roze zijn geen onschuldige clichés’. VRT Nieuws. Geraadpleegd op 26 mei 2019 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/drafts/Binnenland/een-ingenieur--die-kan-a…;