Het kantoorinterieur volgens architect Léon Stynen

Anoek
Beckers

Het kantoorinterieur volgens architect Léon Stynen:

Architect, interieurarchitect en pleitbezorger van de industriële vormgeving.

 

Deze masterproef belicht hoe de Belgische architect Léon Stynen mee vormgaf aan niet alleen de architecturale verschijning van het kantoor­gebouw, maar ook aan de nieuwe werkplekken die hierin werden ingericht.

 

Na de Tweede Wereldoorlog vond er in België een snel economisch herstel plaats. Overal in het land werden de steden klaargestoomd voor de moderne tijd en de nieuwe diensteneconomie. Er vonden grote infrastructuurwerken plaats. Eén van dé symbolen van deze economische, stedenbouwkundige en maatschap­pelijke transitie is het kantoorgebouw.[1]

Het oeuvre van Léon Stynen overspant meer dan een halve eeuw architectuurgeschiedenis in België. Hij lag mee aan de grondslag van verschillende toonaangevende kantoorgebouwen na de Tweede Wereldoorlog. Vooral in zijn thuishaven Antwerpen heeft hij een blijvende indruk nagelaten. Zijn meest iconische kantoorgebouw, de BP-Building, springt al bij het binnenrijden van de stad in het oog. Hierbij ging deze masterproef op zoek naar de elementen of werk­processen die steeds terugkeren om te kunnen aantonen wat typerend is voor het ontwerp van een kantoorinterieur van Stynen.

 

Léon Stynen hield zich aan vijf eigen interieur­ontwerpprincipes bij het ontwerpen van kantoorgebouwen. Eender welke ontwerprol hij op zich nam, deze vijf principes kwamen steeds terug.

             Het functionele raster was voor Stynen hét basisbeginsel. Het volledige ontwerpproces begon bij het ontwerpraster. Door het toepassen van een rationele, rigide maatvoering verkreeg Stynen steeds harmonieuze ruimtes met harmonieuze verhou­dingen. Hij trok dit ontwerpprincipe al dan niet zichtbaar door tot in alle aspecten van het bouwen, van structuur tot gevel, van technieken tot het interieur. De zichtbaarheid van het raster in het interieurontwerp varieerde van opdracht tot opdracht.

②             Met de transparante inkomhal wilde Stynen niet enkel de intenties van de onderneming tonen. Stynen creëerde steeds een inkomhal met een ruimtelijkheid die de bezoeker raakt. De grote, hoge ruimtes met zo weinig mogelijk invulling resulteerden in het opwekken van een gevoel en beleving. De atmosfeer van de inkomhal gaf weer waar de onderneming voor stond. Dit was voor Léon Stynen van primordiaal belang.

③                 De panoramische blik op de stad toonde aan dat Stynen ontwierp in functie van licht, lucht en ruimte­lijkheid, volgens de principes van het Nieuwe Bouwen. Door de toepassing van grote raampartijen liet hij de binnen- en buitenruimtes in elkaar over lopen. De kantoor­gebouwen kregen terrassen zodat werknemers ook tijdens de werkdagen even konden ontspannen. Stynen wilde een lichtrijke werkomgeving creëren waar werknemers graag naartoe gingen. Aan de hand van deze ontwerpmethodiek kon ik vaststellen dat hij de productiviteit van de onderneming linkte met de tevredenheid van de werknemers. Nu alom geweten, maar toen nog vrij nieuw door de opkomst van het nieuwe werken.

④             De moderne technieken, Stynen was een man met een sterk technisch inzicht. Hij wilde steeds de laatste moderne technieken toepassen voor verwarming, verluchting en verlichting. Dit ontwerp­principe sluit aan bij de opkomst van het nieuwe werken.

             Een aangepaste interieurinrichting was voor Stynen heel belangrijk. Hij wou niets aan het toeval overlaten. Alle interieurs van de kantoorgebouwen werden grondig bestudeerd en doordacht ingedeeld, hetzij door Stynen, hetzij door aangestelde interieurarchitecten, hetzij door de onderneming zelf.

 

Deze vijf ontwerpprincipes sluiten mooi aan bij de rol die Léon Stynen het liefste op zich nam, deze van architect, interieur­architect en meubelontwerper. De ontwerprol evolueerde mee met de tijd. In het begin van zijn carrière als kantoorarchitect nam hij de rol op van architect en ingenieur. Bij de bouw van zijn latere kantoorgebouwen nam hij de rol op van architect en pleitbezorger van de industriële vormgeving. Bij de bouw van zijn recentste kantoorgebouwen nam hij de rol op van architect, interieurarchitect en meubelontwerper.

Ik kon echter wel vaststellen dat Stynen veel belang hechte aan het interieurontwerp of dit nu bij zijn architectenopdracht hoorde of niet. De veranderende evolutie van zijn rol is te wijten aan de veranderingen in de maatschappij en de hervorming van het ontwerponderwijs waar Stynen mee verantwoordelijk voor was.

Tot en met de jaren ’50 was er weinig interesse in het interieur bij de opdrachtgevers. Het interieur werd niet gezien als een aparte discipline en werd vaak pas later ingevuld zonder echt rekening te houden met de architectuur. Het is bij de start van twee nieuwe opleidingen, interieurarchitectuur en industriële vormgeving, dat de interesse voor het interieur steeg bij de opdrachtgever. Daar maakte Stynen gebruik van. Stynen zijn interesse voor de nieuwe disciplines vertaalde zich in het pleidooi voor een zorgvuldige keuze van gebruiksobjecten.

 

Tijdens het onderzoek werd gekeken naar de werkplekken, hoe deze georganiseerd, ingericht en aangekleed werden en hoe dit evolueerde gedurende zijn carrière. Ik kwam tot de conclusie dat zijn interieurontwerpprincipes niet veranderden doorheen de tijd. Zijn ontwerpprincipes bleven steeds de bovenvermelde vijf. De manier waarop hij deze toepaste op een bepaald kantoorgebouw evolueerde mijns inziens mee met de veranderingen van de maatschappij. Dit gegeven kwam volgens mij duidelijk naar voor bij de inkomhal en de functie van de auto binnen het kantoorgebouw. De auto was toen een sterk opkomende trend waar Stynen heel snel in volgde. Ook het feit dat hij steeds de laatste nieuwe technologieën wou gebruiken maakt voor mij duidelijk dat zijn ontwerpprincipes op zich niet veranderden doorheen de tijd, maar wel de manier waarop ze werden toegepast in het kantoorgebouw.

 

Léon Stynen is architect, interieurarchitect én meubelontwerper. De kantoorgebouwen gebaseerd op zijn interieurontwerpprincipes blijven wel degelijk bestaan als kantoorgebouw. Maar deze zijn zo flexibel dat ze ingericht kunnen worden volgens de wensen van de gebruikers. Ook al leek op het eerste zicht enkel de gevel bewaard, de interieurontwerpprincipes van Stynen leven verder in de kantoorgebouwen. Bij het nader bestuderen van de huidige toestand van de kantoor­gebouwen kwamen de interieurontwerpprincipes duidelijk terug. Van de vier kantoorgebouwen is dus slechts één gebouw veranderd van functie. Ook dit gegeven geeft een interessant inzicht, dat Stynen niet enkel kantoorgebouwen ontwierp die enkel en alleen kantoorgebouwen konden zijn maar dat zijn gebouwen konden meegroeien met de veranderende noden in de maatschappij.

 

 

Bibliografie

  1. Antwerpen, Centrum Vlaamse Architectuur­archieven, BE/63517/0001-LS: Archief van Léon Stynen. [betreffende alle kantoorgebouwen van Léon Stynen]. (1988).
  2. Antwerpen, Centrum Vlaamse Architectuur­archieven, BE/6653717/0002-PDM: Archief van Paul De Meyer. [betreffende alle kantoorgebouwen ism Léon Stynen in Antwerpen]. (1987, 2015).
  3. Antwerpen, Centrum Vlaamse Architectuur­archieven, BE/653717/0123-VC: Archief van Van Coillie, V. R. & J. [betreffende de kantoorgebouwen ism Léon Stynen in Antwerpen]. (2017).
  4. Antwerpen, Felixarchief, BE SA 655946: Archief Léon Stynen. [betreffende alle kantoorgebouwen van Léon Stynen]. (2018).
  5. Antwerpen, Felixarchief, BE SA 98026: Archief Hugo Van Kuyck. [betreffende de E.B.E.S toren in Antwerpen]. (1977).
  6. Elsene, Privéarchief, Het privéarchief van Raymond Van Loo. [betreffende de BP-building in Antwerpen].
  7. Kortrijk, Rijksarchief, BE-A0516/913: Verzameling De Coene NV. [betreffende de BP-building in Antwerpen]. (2016).
  8. Sint-Genesius-Rode, Privéarchief, Het privéarchief van Claude Blondel. [betreffende de BP building in Antwerpen].

BOEKEN

  1. Abrahams, C. (2016). Hygge: A Celebration of Simple Pleasures. Living the Danish Way. Londen, Engeland: Orion Publishing Group.
  2. Aerts, W., Eyckerman, T., Grieten, S., Laureys, D. e.a. (2004). Bouwen in beeld: De collectie van het Architectuurarchief van de provincie Antwerpen. [Tentoonstelling Antwerpen Koninging Fabiolazaal]. Turnhout, België: Brepols.
  3. Albrecht, D., & B. Broikos, C. (2001). On the job: design and the american office. New York, USA: Princeton Architectural Press.
  4. Bekaert, G. (1985). Verzamelde opstellen. Deel 1 Stapstenen 1950 – 1965. Brussel, België: Stichting monumenten- en landschapszorg.
  5. Bekaert, G. (1990). Léon Stynen, een architect. Antwerpen, België: Publicaties deSingel.
  6. Bekaert, G., & De Kooning, Mil. (2001). Horta and after 25 Masters of Modern Architecture in Belgium (2nd revised ed., Vlees en beton 39-49). Gent, België: University. Department of architecture and urbanism.
  7. Bekaert, G. & Strauven, F. (1971). Bouwen in België 1945 – 1970. (2e, herz. dr. ed.). Brussel, België: Nationale Confederatie van het bouwbedrijf.
  8. Bontridder, A. (1979). Gevecht met de rede, Léon Stynen, Leven en werk. Antwerpen, België: Comité Léon Stynen.
  9. Braem, R. & Kemps, F. H. (1965). Léon Stynen architekt. Berchem, België: Drukkerij Michiels.
  10. Brooker, G., & B. Weinthal, L. (2017). The handbook of interior architecture and design. London, Engeland: Bloomsbury Publishing Plc.
  11. Canfyn, F. (2019). Eren en citeren. Onze grote architecten die ook iets te zeggen hebben. Hasselt, België: Redactiebureau Palindroom. 
  12. De Kooning, M., De Meyer, R., Floré, F. (2002). Van Moderne Makelij 1952-1977: De Kortrijkse Kunstwerkstede De Coene in Antwerpen. Antwerpen, België: Stad Antwerpen.
  13. De Vos, E. & Lombaerde, P. (2013). Van Academie tot Universiteit: 350 jaar architectuur in Antwerpen. Antwerpen, België: UPA.
  14. Florquin, J. (1982). Interview met Léon Stynen. In: J. Florquin (red.) Ten huize van ... 18 (Davidsfonds. Keurreeks 154). Leuven, België: Davidsfonds.
  15. Forty, A. (1995). Objects of Desire: Design and Society since 1750. London, Engeland: Thames and Hudson.
  16. Frampton, K. (2011). Moderne Architectuur: Een kritische Geschiedenis. (6de ed.). Amsterdam, Nederland: Sun.
  17. Friedman, R. (2014). The best place to work, the art and science of creating an extraordinary workplace. New York, USA: Penguin Group.
  18. Herman F., Mayeur, R. (2006) Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene, 80 jaar ambacht en industrie, meubelen, interieurs, architectuur. Kortrijk, België: Groeninghe.
  19. Lacour, M. & Dohet, M. (1989) 50 jaar Architectuur Brussel. Brussel, België: Centre d’Etude, de Recherche et d’Action en Architecture.
  20. Laureys, D., Caigny, S., Migom, S., Serulus, N. (2018) Léon Stynen: A Life of Architecture: 1899-1990. Antwerpen, België: Vlaams Architectuurinstituut.
  21. Le Corbusier. (1924). Vers une architecture. (Nouvelle Edition revue et augmentée). Parijs, Frankrijk: Crès.
  22. Loeffler, J. C. (1998). The Architecture of Diplomacy: building America’s Embassies. New York, USA: Princeton Architectural Press.
  23. Lutz, B. (2010). Knoll: A Modernist Universe. New York, USA: Rizzoli International Publications.
  24. Mierop, C., Van Loo, A, Laurent, D. & e.a. (2004). Design(s) à La Cambre. Brussel, België: La Cambre. p. 41
  25. Pile, J. (1978). Open Office Planning: A handbook for Interior Designers and Architects. Londen, Engeland: Architectural.
  26. Van Loo, A. (2003). Repertorium van de architectuur in België van 1830 tot heden. Antwerpen, België: Mercatorfonds.
  27. Veldhoen, E. & Piepers, B. (1995). Kantoren bestaan niet meer. The demise of the office. Rotterdam, Nederland: 010 Publishers.
  28. Westcott, J. & Davis, B. & Bego, R. (2014). Elements of architecture: Rem Koolhaas. – volume 7. Venetië, Italië: Marsilio.
  29. Woodham, J. M., & Oxford University Press. (2004). A Dictionary of Modern Design. Oxford, Engeland: Oxford University Press.
  30. Tas, F., Commers, F., Van Reeth, B. & Cels, M. (1990). Hommage aan Léon Stynen 1899-1990. Antwerpen, België: HAIR. Hoger Architectuurinstituut van het Rijk.

 

TIJDSCHRIFTEN – KRANTEN

  1. Bontridder, A. (1991). Léon Stynen, Architect, In: A+, 1(1991)110, p. 23-25
  2. Daniel, R. M. (2015, maart). Herman Miller’s Action Office: Corporate Interiors in the Cold War. In: Interiors, 6(2015)1, p. 5-20
  3. De Vos, E. & Somers, I. (2015) Three Profiles of “Interior Architects” in Postwar Flanders: The Historic Distinction between Practitioners with a Degree, Domestic Advisors, and Interior Decorators. In: Journal of Interior Design 40(2015)2, p. 37-57
  4. Dubois, M. (1990) Architect Léon Stynen 1889-1990, In: Archis, 6(1990)6, p. 6
  5. Dubourg, L. (1959). Le nouvel immeuble des Sociétés Réunies d’Énergie du Bassin de l’Escaut à Anvers, In: La Technique des Travaux, 35(1959)11-12, p. 332-341.
  6. Flouquet, P.L. (1960). Le nouveau bâtiment de L’E.B.E.S., à Anvers. In: La Maison, 16(1960)4, p. 106-111
  7. Mayeur, R., Herman, F. & van Dijk, T. (2006). Kunstwerkstede De Coene. In: Openbaar Kunstbezit Vlaanderen 44(2006)4. p 43
  8. Novgorodsky, L. (1953). Le nouveau Casino d’Ostende, In: La Technique des Travaux, 29(1953)03-04, p. 73-86
  9. Novgorodsky, L. (1960). Le nouveau centre télégraphique de Bruxelles, In: La Technique des Travaux, 36(1960)11-12, p.331-340
  10. Novgorodsky, L. (1963). Les nouveaux bureaux de la société B.P. Belgium à Anvers, In: La Technique des Travaux, 39(1963)5-6, p. 130-139.
  11. Novgorodsky, L. (1963). Immeuble pour bureaux avenue de France à Anvers (S.A. L’Assurance Liégeoise). Architects: Léon M.J.R. Stynen et Paul De Meyer, In: La Technique des Travaux, 39(1963)9-10, p. 289-295.
  12. Pullen, W. (2018). Het Kantoor, van traditioneel cellenkantoor naar flexplek, In: de Architect, 49(2018)06, p. 64-68.
  13. Puttemans, P. (1964). L’immeuble B.P. Belgium à Anvers, In: Architecture, 64(1964)56, p. 392-400.
  14. Stalder, L. (2009, maart). Turning Architecture Inside Out: Revoling Doors and Other Threshold Devices. In: Journal of Design History, 22(2009)1, p. 69-77
  15. Swimberghe, P. (2017, 15 november). Hoog van de toren. In: Knack Weekend, (2017)46, p. -
  16. Swimberghe P. (2018, 1 oktober). Man van beton: een blik op de architectuur van Léon Stynen, In: Knack Weekend, 40(2018).
  17. Van Ottele, J. (2001). YourNews: de geboorte van een internetbedrijfje, In: Vrij Nederland, (2001)03, p. 40-45
  18. Van Zadelhoff, W. (1997). Een manier van leven, een manier van bouwen. Het eigen woonhuis van Leon Stynen., In: M&L - Monumenten, landschap-pen en archeologie, 16(1997)4, p. 41-56.
  19. [Onbekend]. (1952). Kursaal d’Ostende, In: Architecture, 52(1952)5, p. 137-143
  20. [Onbekend]. (1952). The American Consulate General, Antwerp by Léon Stynen, Architect. In: The Link, (oktober 1952).
  21. [Onbekend]. (1954). Consulat des états-Unis a Anvers, In: Architecture, 54(1954)9, p. 368-370
  22. [Onbekend]. (1954). conssite de l’enseignement de l’esthétique industrielle en Belgique. In : habitat-habitation (1954)07-08, p 113-114
  23. [Onbekend]. (1958). Het nieuwe administratief gebouw “Prevoyance sociale” te Brussel, In: Bouwen en Wonen 5(1958)2; p. 46-62
  24. [Onbekend]. (1959). Bureaux de l’E.B.E.S à Anvers, In: Architecture, 59 8(1959)29, p. 248-255
  25. [Onbekend]. (1959). De nieuwe gebouwen E.B.E.S Antwerpen, In: Bouwen en Wonen 6(1959)6; p. 199-217
  26. [Onbekend]. (1961). Suspension Structures. Office Tower. Hung Curtain Walls, In: Progressive Architecture 42(1961)9; p. 204-207
  27. [Onbekend]. (1962). Architecture contemporaine. Immeuble de bureaux à Anvers, In: Habitat, 22(1962)1, p. 1-3
  28. [Onbekend]. (1962). Remise de la médaille d’or des architectes belges à J.J. Eggerickx, In: La Maison, 18(1962)2; p. 44-47
  29. [Onbekend]. (1962). Immeuble de B.P. Belgium Anvers, In: La Maison 18(1962)2; p. 48-51
  30. [Onbekend]. (1964). Le building de la B.P. Belgium à Anvers, In: La Maison 20(1964)4; p. 104-109
  31. [Onbekend]. (1964). Informations, In: Architecture 64 64(1964)57; p. 445-451
  32. [Onbekend]. (1964). Aménagement du centre administrative de la B.P. Anvers, In: Architecture 64 64(1964)57; p. 487-490
  33. [Onbekend]. (1964). Connaissez-vous bien Formica?, In: La Maison 20(1964)9; p. 1-9
  34. [Onbekend]. (1965). Kantoorgebouw Société B.P. voor België te Antwerpen. In: Bouw 20(1965)6; p. 177-181
  35. [Onbekend]. (1996). Gekleurde muren, In: M&L - Monumenten, landschappen en archeologie., 15(1996)4; p. 12-56

 

INTERNETBRONNEN

  1. Agentschap Onroerend Erfgoed. (2014). Villa Claude Blondel. Geraadpleegd op 4 mei 2019, van www.inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoed objecten/ 47553
  2. Agentschap Onroerend Erfgoed. (2016). Spruyt, James. Geraadpleegd op 30 december 2018 van www.inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/persoon/9620
  3. Agentschap Onroerend Erfgoed. (z.d.) Meekens, Paul. Geraadpleegd op 30 december 2018 van www.inventaris.onroerenderfgoed.be
  4. Agentschap Onroerend Ergoed. (2019). Casino-Kursaal. Geraadpleegd op 17 mei 2019, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/56428  
  5. Architectura (2018, 11 oktober). Eagles of Architecture over Léon Stynen. Geraadpleegd op 8 december 2018 van http://www.telegraaf.nl/docent-van-het-jaar-2016
  6. Architectuurarchief Provincie Antwerpen. (2014). Tentoonstelling ‘Modellenwerk’. [Infobrochure Tentoonstelling]. Geraadpleegd op 26 januari 2019, van www.provincieantwerpen.be/content/dam/provant/drem/dienst-erfgoed/Archi…
  7. Balduyck, M. (2016, 18 januari). Toren Electrabel wordt WATT building. Geraadpleegd op 1 december 2018, van http://www.madeinantwerpen.be/nieuws/toren-electrabel-wordt-watt-buildi…
  8. Braeken, J. (2012). BP-building. Geraadpleegd op 1 december 2018, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/6958
  9. Braeken, J. (2013). Consulaat-Generaal van de Verenigde Staten van Amerika. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/214911
  10. Braeken, J. (2013). Kantoorgebouw L’Assurance Liégeoise. Geraadpleegd op 1 december 2018, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erf goedobjecten/214914
  11. Braeken, J. (2015). Kantoorgebouw E.B.E.S. Geraadpleegd op 1 december 2018, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/7329
  12. Braeken, J. (2015). De Zonnewijzer. Geraadpleegd op 20 februari 2019, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/7325
  13. Braeken, J. (2018). Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Geraadpleegd op 22 april 2019, van https://inventaris.onroerenderfgoed.be /erfgoedobjecten/5577
  14. Braeken, J. (2019) Boerentoren. Geraadpleegd op 25 april 2019 van https://inventaris.onroerenderf goed.be/erfgoedobjecten/3959
  15. Connox. (z.d.). The knoll International History in the shop. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van www.connox.com/knoll-international/knoll-international-history.html
  16. Demeulemeester, T. (2018, 15 oktober). Binnenkijken in de ‘Léon Stynen’-woning van Baron herman Van der Wee. Geraadpleegd op 29 april 2019, van https://www.tijd.be/sabato/architectuur/ binnenkijken-in-de-leon-stynen-woning-van-baron-herman-van-der-wee/10059043.html
  17. deSingel. (z.d.). Kunstcampus groeit. Geraadpleegd op 18 januari 2018, van https://desingel.be/kunstcampus-groeit.orb
  18. De Coene. (z.d.). De Coene: Verleden tot heden [online geschiedenis]. Geraadpleegd op 19 februari 2019, van http://www.decoene.eu/de-coene/
  19. De Heide, T. & Heldens, M. (2017, 6 mei). Ooit een verzkeringsgebouw, nu een trendy appartementencomplex. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van https://fd.nl/fd-persoonlijk/ 1200368/ooit-een-verzekeringsgebouw-nu-een-trendy-appartementencomplex
  20. De Vree, J. (z.d.). Boucharderen. Geraadpleegd op 21 april 2019, van www.joostdevree.nl/shtmls/boucharderen.shtml
  21. Dunn, S. (2018, 2 mei). The Accidental Arrival of the Cubicle. Geraadpleegd op 27 februari 2019, van https://medium.com/robin-powered/the-accidental-arrival-of-the-cubicle-…
  22. Engie Electrabel. (z.d.). Geschiedenis. Geraadpleegd op 31 december 2018, van www.corporate.engie-electrabel.be/nl/100-jaar-ervaring/geschiedenis/
  23. Familie webblad Van Coilge. (2006, 1 januari). Jérôme Van Coillie (1892 – 1944). [Familiewebblog]. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van http://vancoilge.net /his/18920401a1919cur_jero-me_aannemer.html
  24. Huygens, F. (2016). Het ambacht voorbij, Artisanale vormgeving in België 1945 – 1990. Geraadpleegd van file:///D:/Downloads/COR_HoD_FrankHuygens_Hetambachtvoorbij_20160908-_2_-BDK-DEF.pdf
  25. Jezard, A. (2018, 19 januari). The traditional office is over. Here is why.  Geraadpleegd op 30 december 2018, van http://freedomandsafety.com/en/content/blog/traditional-office-over-her…
  26. Laureys, D. (z.d.) Meer over Léon Stynen (1899-1990) | [Artikel van Architectuurarchief Vlaanderen]. Geraadpleegd op 14 januari 2019, van www.architectuurarchiefvlaanderen.be/nl/ artikel/meer-over-léon-stynen-1899-1990.
  27. Lombaerde, P., & De Vos, E. (z.d.). Van Academie tot universiteit. Geraadpleegd op 7 april 2019, van https://www.aspeditions.be/nl-be/book/van-acadmie-tot-universiteit/1563…
  28. Mansson, H. (2018, 21 mei). The History of the Office: Office Trends through the Centuries. Geraadpleegd op 30 december 2018, van https://hubblehq.com/blog/the-history-of-the-office
  29. Mayeur, R., Herman, F. & van Dijk, T. (2017, 28 april). Kunstwerkstede De Coene. Geraadpleegd op 19 februari 2019, van www.tento.be/OKV-artikel/kunstwerkstede-de-coene
  30. Mister Design. (z.d.). Fritz Hansen Ant Stoel Naturel Fineer. Geraadpleegd op 3 april 2019, van https://www.misterdesign.be/fritz-hansen-ant-stoel-naturel-fineer.html?… IsAD-pDFrk0rm9AD9euF5tmouZLUcYX6eKAgS5m kyWS908gU_VX91U7DEZCawaAmU1EALw_wcB
  31. MoMA. (z.d.). Stacking Tableware (model TC100). Geraadpleegd op 2 juni 2019, van www.moma.org/collection/works/3562.
  32. TU Delft. (z.d.). 1946 – 1962 | De Geschiedenis van Industrieel Ontwerpen. Geraadpleegd op 19 april 2019, van https://delftdesignhistory.nl/1946-1962-de-jaren-van-oprichting/
  33. Unie van Marmergroeven en Zagerijen van België. (z.d.). Marmer: uniek en decoratief. Geraadpleegd op 30 mei 2019, van www.denatuursteen.be/steen/marmer.
  34. Unie van Marmergroeven en Zagerijen van België. (z.d.). Marmer: uniek en decoratief. Geraadpleegd op 30 mei 2019, van www.denatuursteen.be/steen/marmer.
  35. Van Impe, E. (2017, 27 november). Archief van Paul De Meyer. 1944-1989. 50,40 m (420 archiefdozen) en 14 laden plannenkast. In: ODIS. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van www.odis.be
  36. Van Impe, E. & Verhelst. J. & Van de Voorde, S. (2013, 16 september). Walter Bresseleers. In: ODIS. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van www.odis.be
  37. Van Regenmortel, E. & Verhelst, J. (2013, 30 januari). Hugo Van Kuyck. In: ODIS. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van www.odis.be
  38. Verzekeringen.be. (2017, 16 december). Compagnies d’assurances en Belgique. Geraadpleegd op 13 januari 2019, van www.assurances.be/compagnies-assurances-assureurs-historique-acquisitio…
  39. Vlaams Architectuurinstituut. (2017, 28 december). Inventaris archief Léon Stynen (1899-1990). Geraadpleegd op 20 oktober 2018, van www.collectie.architectuurarchiefvlaanderen.be
  40. Vlaamse Architectuurinstituut. (2018, 1 oktober). Léon Stynen, Architect. [Tentoonstellingsgids]. Geraadpleegd van www.vai.be/files/bijlagen/ activiteiten/leon_stynen_architect_bezoekersgids-nl.pdf
  41. Vlaams Architectuurinstituut. (2018, 11 oktober). Publicatie | Léon Stynen. A Life of Architecture (1899-1990). Geraadpleegd op 14 januari 2019, van www.architectuurarchiefvlaanderen.be/nl/leon-stynen-a-life-of-architect….
  42. Vlaams Architectuurinstituut. (z.d.). 4 torens. Geraadpleegd op 18 januari 2018, van https://www.kunstsite.be/gebouw/vier-torens/
  43. [Onbekend]. (1993, 3 augustus). Uitval naar justitie bij begrafenis van Coillie [nieuwsartikel uit 1993]. Geraadpleegd op 1 februari 2019, van www.cobouw.nl/bouwbreed
  44. [Onbekend]. (z.d.). Het modernisme. Geraadpleegd op 1 juni 2019, van www.kunst-modernisme.blogspot.com/p/destijl.html

 

 

 

JOURNALS, RAPPORTEN, CONFERENTIES

 

  1. Van Meel, J. & Vos, P. (2001). ‘Funky’ kantoren – zin en onzin van een biljart op het werk. Geraadpleegd van www.cfpb.nl/media/uploads/ publicaties/upload/Meel_2001_ FunkyKantoren.pdf

 

 

 

 

 

 

PERSOONLIJKE COMMUNICATIE

 

  1. Debrabandere, E. [medewerker van Delen Private Bank]. Meeting op 12 februari 2019 in het kantoorgebouw van Delen Private Bank te Antwerpen, de BP-building. Communicatie over het huidige gebruik van het gebouw en nagaan of de werkplekken ontworpen door Léon Stynen nog voldoen aan de noden van vandaag.
  2. Gorlé, A. [ir. Architect bij Patine-architecten – master in conservation of monuments and sites]. Meeting op 14 maart 2019 op bureau van Patine-architecten te Kontich. Communicatie over de restauratiewerken van de BP-building door Patine architecten.
  3. Hens, A. [Galeriehouder voor authentiek design en kunst]. Meeting op 4 mei 2019 in zijn galerij te Antwerpen. Communicatie over Straatman & Loral en Stynen.
  4. Laureys, D. [Collectiebeheerder Architectuurarchief Vlaanderen]. persoonlijke communicatie tijdens archiefonderzoek in de leeszaal van het Architectuurarchief Vlaanderen.
  5. Myriam [medewerker van CMA]. Meeting op 7 februari 2019 in het Centraal Laboratorium te Antwerpen, het vroegere Consulaat Generaal gebouw. Communicatie over het huidige gebruik van het gebouw en nagaan of de werkplekken ontworpen door Léon Stynen nog voldoen aan de noden van vandaag.
  6. Vandemeulebroucke, J. [medewerker van Fosbury & Sons]. Meeting op 12 februari 2019 in de W.A.T.T-toren te Antwerpen, het vroegere E.B.E.S gebouw. Communicatie over het huidige gebruik van het gebouw en nagaan of de werkplekken ontworpen door Léon Stynen nog voldoen aan de noden van vandaag.
  7. Van Loo, A. [Dochter van Raymond Van Loo]. Meeting op 15 april 2019 in het privéarchief van Raymond Van Loo. Communicatie over het leven en werk van Raymond Van Loo.

 

 

 

THESIS, DISSERTATIES EN SCRIPTIES

 

  1. De Smet, T. (2007). Atoomschuilkelders: Latente architectuur. [Unpublished thesis UGent]. Geraadpleegd van https://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:001312232
  2. D'Haen, J. (1987). Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium & De Singel: Architekt Leon M.J.R. Stynen. [Published thesis Hoger architectuurinstituut Sint-Lucas Gent]. Gent, België: H.A.I.S.L.G.
  3. Gorlé, A. (2004). Hof Ten Bos: former health resort for children in Brasschaat (1937-1938) by Léon Stynen: Analysis and restoration strategies. [Unpublished thesis K.U. Leuven].
  4. Serulus, N. (2012). Design promotion in Belgium in the 1960s: national interest and European ambitions. In: Farias, P.L. & Calvera, A. & Braga M. (e.d.). (2012). Design frotniers : territories, concepts, technologies. Säo Paulo, Brazilië : Blucher. p. 246-250.
  5. Sterckx, E. (2006). Léon Stynen (1899-1990): De Koning Albertbuilding te Kessel-Lo (1956-1960): Een modernistisch sociale huisvestingsproject. [Published thesis K.U. Leuven] Leuven, België: K.U.Leuven. Faculteit Letteren.
  6. Thiers, K. (1994). Analyse van de villa's van Léon Stynen tussen 1923 en 1940. [Published thesis K.U. Leuven] Leuven, België: S.n.
  7. Van Meel, J. (2000). the European Office, office design and national context. (proefschrift) Rotterdam, Nederland: 010 Publishers.

 

 

 

I

Download scriptie (44.33 MB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2019
Promotor(en)
Frédie Floré