Fictieve journalisten zijn emotionele carrièretijgers, echte journalisten ook?
“Journalisten zijn arrogante, opdringerige types die kicken op sensatie.” Het is een uitspraak die geregeld terugkomt wanneer mensen over journalisten praten. De meeste mensen die zulke zaken beweren, komen in hun dagelijks leven nochtans zelden in contact met echte journalisten. Hun beeld zou volgens onderzoekers gevormd worden door de acteurs die in films en televisieprogramma’s de rol van journalist vertolken. Maar hoe zit dat in Vlaanderen? Hoe wordt een journalist in Vlaamse fictie afgebeeld? En krijgen toekomstige journalisten via fictie een realistische weergave van het beroep?
De manier waarop een bepaald beroep in fictie wordt afgebeeld, kan een invloed hebben op de studie- of carrièrekeuze van het publiek. Om de representatie van journalisten in Vlaamse fictie te onderzoeken, neemt de thesis Man, I feel like a (wo)man in journalism de Vlaamse telenovelle LouisLouise onder de loep. Aangezien de meest bekeken aflevering van deze serie hogere kijkcijfers telde dan de uitzending van de wielerwedstrijd Parijs-Roubaix in datzelfde jaar, rijst de vraag welke invloed deze serie destijds gehad heeft op het publiek. Hoewel het onderzoek geen verband tussen de inschrijvingscijfers van de opleidingen journalistiek en de serie kan aantonen, geeft het wel een idee van het beeld dat het publiek, dat destijds mogelijk beïnvloed werd, te zien kreeg.
De VTM-serie LouisLouise vertelt het verhaal van Louis De Roover, de succesvolle hoofdredacteur van het fictieve mannenblad Don die op een dag verandert in een vrouw. Vanaf dat moment probeert hij als Louise de redactie te runnen. De avonturen van Louise en haar collega’s spelen zich gedurende tweehonderd afleveringen op fictieve redacties af. Hierdoor konden er in het onderzoek maar liefst negentien verschillende representaties van journalisten geanalyseerd worden.
Fictie versus realiteit
Het onderzoek focust op een inhoudsanalyse van de scènes waarin journalistieke activiteiten, zoals radio-uitzendingen of redactievergaderingen, centraal staan. De fictieve journalisten die in deze scènes voorkomen, werden onderverdeeld in categorieën op basis van hun (non-)verbale communicatie. Deze categorieën geven informatie over de specifieke functie, gemoedstoestand en karaktereigenschappen van de fictieve journalisten. Voorbeelden van categorieën zijn de redacteur, de onvolmaakte mannelijke journalist en de vrouwelijke huilbaby oftewel sob sister.
Uit de analyse blijkt dat zowel de mannelijke als de vrouwelijke fictieve journalisten in LouisLouise het vaakst als emotionele carrièretijgers met een hoge functie worden voorgesteld. Hoewel (toekomstige) journalisten zich misschien in dat beeld herkennen, zegt dat nog steeds weinig over wat het beroep nu werkelijk inhoudt. Om de realiteitswaarde van de fictieve journalisten te achterhalen, werd hun doen en laten ook nog vergeleken met het ‘ideale’ profiel van een journalist. Dat profiel werd opgesteld door verschillende bronnen die de basiscompetenties van een journalist omschrijven, te combineren.
De fictieve journalisten in LouisLouise brachten basiscompetenties zoals taalvaardigheid, kritische zin en een flexibele houding het vaakst tot uiting. De representatie van deze competenties is echter tegenstrijdig. Zo heeft radiopresentatrice Charlotte een nagenoeg perfecte kennis van het Nederlands, terwijl hoofdredactrice Louise amper een artikel zonder tussentaal kan schrijven. Competenties zoals nieuwsgierigheid, wegwijs op het web en sociale media en verwondering lijken dan weer ondergeschikt voor de fictieve journalisten.
Realiteit overtreft fictie, of andersom?
Uit dit onderzoek blijkt dat de manier waarop een beroep in fictie wordt voorgesteld, niet altijd overeenkomt met de manier waarop dat beroep in werkelijkheid wordt uitgeoefend. Daardoor is een journalist in de ogen van het publiek mogelijk een “arrogante kwast” of, in het geval van LouisLouise, een “emotionele poenschepper zonder taalgevoel”. Het is maar hoe je het bekijkt.
Bibliografie
AP: Journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.ap.be/opleiding/journalistiek
Argentijnse series populair over de hele wereld. (2010). Geraadpleegd op 31 maart 2019 via https://www.mo.be/artikel/argentijnse-series-populair-over-de-hele-wereld
Arteveldehogeschool: Journalistiek iets voor jou?. (2019). Geraadpleegd op 5 mei via https://www.arteveldehogeschool.be/opleidingen/bachelor/journalistiek/iets-voor-jou
Bee Movie, The. (2007). Geraadpleegd op 8 mei 2019 via http://www.ijpc.org/database/item/Bee_Movie_The
Bos, J. G. H., van Es, A. M. D., & Vasterman, P. (2011). Copycat: een fenomeenonderzoek. Den Haag: COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement.
Bridget Jones: Edge of Reason, The. (2004). Geraadpleegd op 8 mei 2019 via http://www.ijpc.org/database/item/Bridget_Jones_Edge_of_Reason_The
Chicago. (2002). Geraadpleegd op 8 mei 2019 via http://www.ijpc.org/database/item/Chicago5
Cooper, M. T., Bard, D., Wallace, R., Gillaspy, S., & Deleon, S. (2018). Suicide Attempt Admissions From a Single Children's Hospital Before and After the Introduction of Netflix Series 13 Reasons Why. The Journal of Adolescent Health, 63(6), 688-693.
Di Pietro, Giorgio. (2016). The Impact of Television Programmes on Teenage Career Aspirations: The 'MasterChef Effect'. IZA Discussion Papers, 9804(1), 1-27.
Ehrlich, M.C. (2009) Studying the Journalist in Popular Culture. Geraadpleegd op 22 november 2018 via http://ijpc.org
El Messaoudi, Y. (2019). Jongen uit Peizegem redt klasgenootje dankzij “Baywatch”. Geraadpleegd op 06 mei 2019 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/03/14/jongen-uit-peizegem-redt-klasgenootje-dankzij-baywatch/
Erasmushogeschool: Bachelor journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.erasmushogeschool.be/nl/opleidingen/journalistiek#field_what_can_you_expect
Fifty Shades of Grey (aka 50 Shades of Grey). (2015). Geraadpleegd op 8 mei 209 via http://www.ijpc.org/database/item/fifty_shades_of_grey_book_one_aka_50_shades_of_grey1_clone
Fouarge, D., Künn, A., & Mommers, A. (2016). Studiekeuze en arbeidsmarkt: literatuurstudie (pp.15-28). Maastricht: Research Centre for Education and the Labour Market.
Goris, R., Delforge, G. (2012). Journalistiek inleiding tot het vak (pp. 65-83). Leuven: Uitgeverij LannooCampus.
Hanewinkel, R., Sargent, J. D., Poelen, E., Scholte, R., Florek, E. Sweeting, H., et al. (2012). Alcohol consumption in movies and adolescent binge drinking in 6 European countries. Pediatrics, 129(4), 709-720.
Hebdige, D. (1988). Hiding in the light: On images and things (pp. 45-50). London: Routledge.
Heffner, V., Woodward, K., Figge, L., Bevan, J.L., Santora, N., Baloch, S. (2014). The Influence of Television and Film Viewing on Midlife Women's Body Image, Disordered Eating, and Food Choice. Media Psychology, 17(2). 1-23.
Vtm: Hilde De Baerdemaeker. (2019) Geraadpleegd op 31 maart 2019 via https://vtm.be/hilde-de-baerdemaeker/hilde-de-baerdemaeker/personage
HoWest: Bachelor journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.howest.be/nl/opleidingen/bachelor/journalistiek
IMDb LouisLouise. (2019). Geraadpleegd op 31 maart 2019 via https://www.imdb.com/title/tt1298297/
Jenkins, H. (2010). The Image of the Journalist in Popular Culture: An Interview with Joe Saltzman (Part One). Geraadpleegd op 20 februari 2019 via http://henryjenkins.org/blog/2010/06/hold_the_press_an_interview_wi.html
Julie & Julia. (2009). Geraadpleegd op 8 mei 2019 via http://www.ijpc.org/database/item/Julie_Julia
King, M. M., & Multon, K. D. (1996). The effects of television role models on the career aspirations of African American junior high school students. Journal of Career Development, 23(2), 111-125.
KU Leuven Antwerpen: Master in de journalistiek (Antwerpen). (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/opleidingen/n/CQ_51230584.htm#activetab=profiel
KU Leuven Brussel: Master in de journalistiek (Brussel). (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/opleidingen/n/CQ_51854612.htm#activetab=profiel
Larsen, P.D., McGill, J.S. and Palmer, S.J. (2003) Perspectives of Nursing Students in Three
Types of Programs. Journal of Nursing Education, 42(4): 168–73
LouisLouise. (2008). Geraadpleegd op 30 mei 2019 via https://vtm.be/vtmgo/louislouise~paebb6529-54d9-448c-943e-641b529c8418
LouisLouise. (2008). Geraadpleegd op 30 april 2019 via https://vtm.be/louislouise
McNair, B. (2012). From true story to morning glory. Journalism Practice, 6(1), 143-145.
Michielsen, K. (2015). De representatie van de journalistiek in populaire cultuur: inhoudsanalyse van B&b, de boca en boca. Masterscriptie, KU Leuven Antwerpen.
Openbare resultaten CIM TV – Top 100 – Noord 2009. (2018). Geraadpleegd op 28 april 2019 via https://www.cim.be/nl/televisie/openbare-resultaten
Parker, H. N. (2011). Toward a definition of popular culture. History and Theory, 50(2), 147-170.
Ragovin, A. (2010) The Image of the Journalist on Sesame Street. The IJPC Journal, 2(1), 34-85.
Polfliet, C. (2015). De representatie van de journalist en de journalistieke cultuur in de populaire cultuur: inhoudsanalyse van het eerste seizoen van Periodistas. Masterscriptie, KU Leuven Antwerpen.
PXL: Bachelor in de journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.pxl.be/journalistiek
Rooney, K. (2013). Do, Re, Media: The Image of the Journalist in the Broadway Musical. The IJPC Journal, 4, 32-68.
Saltzman, J. (2003). Sob Sisters: the image of the female journalist in popular culture. Geraadpleegd op 22 november 2018 via http://www.ijpc.org/
Saltzman, J. (2005). Analyzing the images of the journalist in popular culture: A unique method of studying the public’s perception of its journalists and the news media. Geraadpleegd op 22 november 2018 via http://ijpc.org
Slangen, P. (2014). De representatie van de journalist in de populaire cultuur: de vele journalistieke gezichten in ‘The Newsroom’. Masterscriptie, KU Leuven Antwerpen.
Strinati, D. (2010). An introduction to theories of popular culture (pp XIV-19). London: Routledge.
The image of the journalist in popular culture. (2010). Geraadpleegd op 23 november 2018 via http://www.ijpc.org/
Thomas More: Journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.thomasmore.be/opleidingen/professionele-bachelor/journalistiek-overzicht/journalistiek
UGent: Bachelor of Science in de communicatiewetenschappen. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://studiekiezer.ugent.be/bachelor-of-science-in-de-communicatiewetenschappen
UGent: Master of Science in de communicatiewetenschappen (journalistiek). (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://studiekiezer.ugent.be/master-of-science-in-de-communicatiewetenschappen-journalistiek
V For Vendetta. (2005). Geraadpleegd op 8 mei 2019 via http://www.ijpc.org/database/item/V_For_Vendetta
Van Algemeen Nut Seizoen 2 Alfevering 9. (2019). Geraadpleegd op 11 april 2019 via https://www.vrt.be/vrtnu/
Van Gorp, B. (2018). Verdraaid! Het nieuws anders bekeken (pp. 25-52). Kalmthout: Pelckmans Pro.
VUB: Master of arts in de journalistiek. (2019). Geraadpleegd op 5 mei 2019 via https://www.vub.ac.be/opleiding/journalistiek#programma
Wat is bingedrinken?. (2019). Geraadpleegd op 06 mei 2019 via https://www.druglijn.be/drugs-abc/alcohol/veelgestelde-vragen/wat-is-bingedrinken
13 Reasons why. (2017). Geraadpleegd op 07 mei 2019 via https://www.netflix.com/be/title/80117470
815.000 kijkers voor laatste aflevering LouisLouise. (2009). Geraadpleegd op 28 april 2019 via https://www.demorgen.be/tv-cultuur/815-000-kijkers-voor-laatste-aflevering-louislouise~b6f75f71/
