Een internationale luchtvaarttaks kan ons redden

Tim
Vanquaethem

Elk jaar gaan miljoenen mensen op reis, liefst naar exotische bestemmingen. Elk jaar zijn het er meer en almaar vaker wordt de afstand overbrugd met het vliegtuig, zelfs voor relatief korte trajecten. Dit zorgt ervoor dat de luchtvaartsector vandaag behoort tot één van de snelst groeiende sectoren ter wereld. Daar is ook een schaduwkant aan verbonden want inmiddels weten we dat de uitstoot van vliegtuigmotoren ons niet verder helpt met het klimaatprobleem, integendeel. Als snelst groeiende bron van CO2-uitstoot zou de luchtvaartsector dus wel haar steentje moeten bijdragen om het probleem aan te pakken. Dat zou tegelijk de eerlijke concurrentie in de bredere transportsector bevorderen.



Hier en daar kan u al bijbetalen om de uitstoot van uw reis te ‘compenseren’ of de klimaatimpact ervan te beperken maar daar zit net het probleem. Voorlopig gebeurt die bijdrage vrijwillig. Een taks is in dit geval het aangewezen middel om een verandering van onze reisgewoontes te stimuleren voor de gehele bevolking, al moet dat wel correct gebeuren. Natuurlijk komt er bij een correcte invoering van een taks wel het één en ander kijken.

 

Luchtvaart kent geen grenzen

Dat mag u vrij letterlijk interpreteren. Elk vliegtuig in de lucht, waar het ook opstijgt, zorgt voor meer CO2-uitstoot. Het betekent dat een taks in ons Belgenlandje weinig effect heeft als mensen de grens oversteken om die te ontwijken. We hebben te kampen met een grensoverschrijdend probleem en dat vraagt zonder meer om een grensoverschrijdende oplossing. In een ideale wereld doet elk land mee en hanteren ze allemaal hetzelfde belastingtarief maar zo makkelijk is het niet.



Er zijn bilaterale verdragen – afspraken tussen landen – die de invoering van een luchtvaarttaks op wereldwijde basis heel complex maken, tenzij de betrokken overheden unaniem akkoord gaan. Die verdragen werden trouwens niet getekend om een aanpak van het klimaatprobleem in de weg te staan maar eerder om vrije handel zonder extra belastingen te bevorderen.

Een tweede dilemma is dat een aanzienlijk aantal landen sterk afhankelijk is van toerisme voor hun economie. Helaas bereikt het leeuwendeel van de toeristen die specifieke landen nu net met het vliegtuig. Ook met hen moet de wetgevende macht rekening houden wanneer ze een voorstel schrijven of we krijgen hen simpelweg niet aan boord. Denk bijvoorbeeld aan wat we kunnen doen met de belastingspaarpot die tot stand komt door invoering van de taks. Daar kunnen overheden klimaatvriendelijke alternatieven goedkoper mee maken, zoals een treinticket naar je vakantiebestemming.

Bovendien raak je twee vliegen in één klap met dat soort maatregelen. Mensen zullen meer geneigd zijn om een voorstel voor een luchtvaarttaks te steunen als het gesubsidieerde treinticket goed is voor de portemonnee.

 

De Europese Unie wil alle hens aan dek

Al zijn dat er niet veel, en dan gaat het over middelen om de taks in te voeren op Europees niveau. De Europese Unie mag dan wel het klimaatakkoord van Parijs ondertekend hebben, ze heeft het wettelijk gereedschap om haar belofte na te komen niet sterk in handen.



Binnen de EU hebben alle lidstaten controle over hun eigen belastingen. Dat werd enkele decennia geleden bepaald en landen die lage belastingen willen behouden, zullen niet snel bereid zijn om die soevereiniteit – vrijheid – af te staan. Gelukkig moet dat niet om een taks op Europees niveau te coördineren. Wat de Unie volgens het Verdrag voor de Werking van de EU (VWEU) namelijk wel mag doen, is indirecte taksen invoeren. Zo kennen we er al één onder de vorm van de BTW.



Toch vormt die wetgeving een tweesnijdend zwaard, aangezien er opnieuw een unanieme goedkeuring nodig is in het Europees Parlement om indirecte belastingmaatregelen te introduceren. Als we de kansen op een Europese luchtvaarttaks willen vergroten, dan zullen onderhandelaars rekening moeten houden met de noden en bezorgdheden van elke lidstaat. Alleen op die manier kunnen alle landen op dezelfde lijn zitten en dat is nu eenmaal essentieel.

Een lichtpuntje in het duister toont zich in de vorm van nationale voortrekkers. Het Verenigd Koninkrijk heft al jaren een soort instapbelasting die met enkele aanpassingen voldoet aan de nieuwe belastingvorm. Ook Nederland plant een herintroductie van hun luchtvaarttaks die geschrapt werd in 2008. Een internationale samenwerking betekent voor die landen dat ze de belastingstelsels enkel moeten afstemmen op mekaar.

 

Genezen is moeilijker dan voorkomen

Dat is de conclusie. Als we erin slagen om op korte termijn een taks in te voeren, dan kan het tarief ervan al bij al wel meevallen en leveren we toch een mooie bijdrage aan de oplossingen voor de klimaatverandering. Het is immers niet de bedoeling dat vliegen naar een bepaalde bestemming opnieuw een exclusief privilege wordt voor de rijken in onze samenleving.



Daarbovenop kunnen we ook de indirecte gevolgen voor andere sectoren inperken als we tijdig handelen. Internationaal toerisme moet niet lijden onder de invoering van een taks en kan er op termijn zelfs de vruchten van plukken als de overgang naar duurzame alternatieven gestimuleerd wordt.



Er is veel werk aan de winkel en er is ook nood aan politieke moed om deze operatie op gang te brengen. In tussentijd is het van belang dat we allemaal twee keer nadenken voor we een vliegtuigreis boeken naar eender welke bestemming. Korte tot middellange afstanden moeten we zoveel mogelijk afleggen met de bus of de trein, lange afstanden kunnen we het best volledig vermijden. U hoeft per slot van rekening niet ver te reizen om de wereld te ontdekken.

 

Bibliografie

Bibliography

Legislation, International Agreements & Treaties

  • Air Transport Agreement Between the Government of The United States of America of the one part and the Republic of Austria, the Kingdom of Belgium, […] of 30 April 2007.
  • Bundesgesetz, mit dem eine Flugabgabe eingeführt wird (Flugabgabegesetz – FlugAbgG) StF: BGBl. I Nr. 111/2010 (NR: GP XXIV RV 981 AB 1026 S. 90. BR: 8437 AB 8439 S. 792.) [CELEX-Nr.: 32010L0012].
  • Convention on International Civil Aviation, Chicago, 7 December 1944, (https://www.icao.int/publications/documents/7300_orig.pdf), accessed 6 May 2019.
  • Council Directive (EU) 2016/1164 of 12 July 2016 laying down rules against tax avoidance practices that directly affect the functioning of the internal market, OJ L 193, 19.7.2016, p. 1–14.
  • Commission Decision of 30.4.2019 on the proposed citizens’ initiative entitled ‘Ending the aviation fuel tax exemption in Europe’.
  • Climate Change Act [2008] c 27.
  • Luftverkehrsteuergesetz (LuftVStG), 9 December 2010.
  • "Paris Agreement". United Nations Treaty Collection, 12 December 2015.
  • Regulation (EU) 2017/2392 of the European Parliament and of the Council of 13 December 2017 amending Directive 2003/87/EC to continue current limitations of scope for aviation activities and to prepare to implement a global marketbased measure from 2021, Oj L 350/7, 13.12.2017.
  • Regulation (Eu) No 211/2011 Of the European Parliament and Of the Council Of 16 February 2011 On the Citizens’ Initiative, Oj L 65, 11.3.2011, 1.
  • The Air Passenger Duty Regulations [1994].
  • Treaty on European Union (TEU).
  • Treaty on the Functioning of the European Union (TFEU).
  • Wet van 23 december 1994, houdende vaststelling van de Wet belastingen op milieugrondslag.

Case-law

  • Case C-293/97 Standley [1999] ECR I-2603.
  • Case C-366/10 [2011] Air Transport Association of America and Others v Secretary of State for Energy and Climate Change, ECLI:EU:C:2011:864.
  • Case T-131/16 & T-263/16 on Belgian Excess Profit Rulings, ECLI:EU:T:2019:91.

Articles

  • Baltagi, B.H., Levin, D. (1986). Estimating dynamic demand for cigarettes using panel data: the effects of bootlegging, taxation and advertising reconsidered. The Review of Economics and Statistics, 148-155.
  • Brons, M., Pels, E., Nijkamp, P., & Rietveld, P. (2002). Price elasticities of demand for passenger air travel: a meta-analysis. Journal of Air Transport Management, 8(3), 165-175.
  • Bullock, D. A. (2017). Combating Climate Recalcitrance: Carbon-Related Border Tax Adjustments in a New Era of Global Climate Governance. Washington International Law Journal, Pac. Rim L. & Pol'y J., 27, 609-644.
  • Daley, B., & Preston, H. (2009). Aviation and climate change: assessment of policy options. Climate change and aviation: Issues, challenges and solutions, 347-372.
  • Gillen, D., & Morrison, W. G. (2005). Regulation, competition and network evolution in aviation. Journal of Air Transport Management, 11(3), 161-174.
  • Gough, I. (2011). Climate change, double injustice and social policy: A case study of the United Kingdom, UNRISD Occasional Paper: Social Dimensions of Green Economy and Sustainable Development, No. 1, ISBN 978-92-9085-083-0, United Nations Research Institute for Social Development (UNRISD), Geneva.

  • Havel B.F. & Sanchez, G.S., (2012). Toward an International Aviation Emissions Agreement, 36 Harv. Envtl. L. Rev. 351-385.

  • Hoekman, B. M., & Mavroidis, P. C. (2015). Embracing diversity: plurilateral agreements and the trading system. World Trade Review, 14(1), 101-116.
  • Ismer, R., & Neuhoff, K. (2007). Border tax adjustment: a feasible way to support stringent emission trading. European Journal of Law and Economics, 24(2), 137-164.
  • Kampa, M., & Castanas, E. (2008). Human health effects of air pollution. Environmental pollution, 151(2), 362-367.
  • Lejeune, I. (2011). The EU VAT experience: what are the lessons. Tax Analysts, (2), 257-282.
  • Lyle, C. (2018). Beyond the ICAO’s CORSIA: Towards a More Climatically Effective Strategy for Mitigation of Civil-Aviation Emissions. Climate Law, 8(1-2), 104-127.
  • Meltzer, J. (2014). A Carbon Tax as a Driver of Green Technology Innovation and the Implications for International Trade, 35 Energy L.J., 45-69.
  • Metcalf, G. E., & Weisbach, D. (2009). The design of a carbon tax. Harv. Envtl. L. Rev., 33, 500-553.
  • Pauwelyn, J., Wessel, R. A., & Wouters, J. (2014). When structures become shackles: stagnation and dynamics in international lawmaking. European Journal of International Law, 25(3), 733-763.
  • Schönpflug, K., Paterson, I., & Sellner, R. (2014). Evaluierung der Flugabgabe. Update zur IHS Studie 2012.
  • Seely, A. (2019). Air Passenger Duty: Introduction. House of Commons Library, Briefing Paper Number 413, 1-29.
  • Solomon, S., Plattner, G. K., Knutti, R., & Friedlingstein, P. (2009). Irreversible climate change due to carbon dioxide emissions. Proceedings of the national academy of sciences, 106(6), 1704-1709.
  • Sosnowski, J., van Calster, G. (2013), Duty Free? The Rationale of the ECJ in C-366/10, on the Inclusion of Air Transport into the Emissions Trading Scheme.
  • Thorne, D. (2013). The Double Irish and Dutch Sandwich tax strategies: “Could a general anti-avoidance rule counteract the problems caused by the utilisation of these structures?”, 1-55.
  • Tomažič, T., Plevnik, V., Veble, G., Tomažič, J., Popit, F., Kolar, S., ... & Miles, K. (2011). Pipistrel taurus G4: on creation and evolution of the winning aeroplane of NASA Green Flight Challenge 2011. Strojniški vestnik-Journal of Mechanical Engineering, 57(12), 869-878.
  • Truby, J. M. (2010). Reforming the air passenger duty as an environmental tax. Environmental Law Review, 12(3), 200-210.
  • X (2011), Towards VAT on air, ferry and cruise tickets, T&E reply to the Consultation of the European Commission on the ‘Green Paper on the future of VAT– Towards a simpler, more robust and efficient VAT system’, 1-14.
  • X, (2013), The economic impact of Air Passenger Duty, PricewaterhouseCoopers LLP.
  • Zenghelis, D. (2006). Stern Review: The economics of climate change. London, England: HM Treasury, 686-702.
  • Zhang, Y. J., & Wei, Y. M. (2010). An overview of current research on EU ETS: Evidence from its operating mechanism and economic effect. Applied Energy, 87(6), 1804-1814.

Books

  • Bartelings, H., van Beukering, P. J. H., Kuik, O. J., Linderhof, V. G. M., Oosterhuis, F. H., Brander, L. M., & Wagtendonk, A. J. (2005). Effectiveness of landfill taxation.
  • Giddens, A. (2009). Politics of climate change. Polity.
  • Hall, R. E., Rabushka, A., Armey, D., Eisner, R., & Stein, H. (1996). Fairness and efficiency in the flat tax. American Enterprise Institute Press.

Reports & Policy Documents

  • A study on the economic effects of the current VAT rates structure (2013), Institute for Advanced Studies, 1-172.
  • Belgian National Debate on Carbon Pricing, Executive Summary, June 2018.
  • Common consolidated corporate tax base (CCCTB) 2018 briefing.
  • EASA (2019), European Aviation Environmental Report.
  • EU Climate Action Plan (https://europa.eu/european-union/topics/climate-action_en), accessed 6 May 2019.
  • EU ETS Handbook (2015), European Commission.
  • Federal Aviation Administration Aerospace Forecast, Fiscal Years 2018-2038.
  • GATT, Border Tax Adjustments, Report of the Working Party, 2 December 1970.
  • IATA, “International exemption must be maintained for international travel”.
  • IPCC, AR 5 Synthesis Report: Climate Change, 2014.
  • ICAO Agreement on CO2 emissions from aviation, EPRS, October 2016.
  • Limitations of scope for aviation activities in the EU ETS, Briefing European Parliament, May 2017.
  • Net Zero: The UK's contribution to stopping global warming, Committee on Climate Change, May 2019.
  • Proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council amending Directive 2003/87/EC, Briefing, 2.
  • State aid: Ireland gave illegal tax benefits to Apple worth up to €13 billion, European Commission press release, Brussels 30 August 2016.
  • The citizens’ initiative titled: ‘Ending the aviation fuel tax exemption in Europe’, Draft legal act, (10 May 2019) (http://ec.europa.eu/citizensinitiative/public/documents/4472/Draft%20legal%20act.pdf), accessed 13 May 2019.
  • Towards a more efficient and democratic decision making in EU tax policy, communication from the Commission to the European Parliament, the European Council and the Council, January 2019.
  • Unterrichtung durch die Bundesregierung, Bericht an den Deutschen Bundestag über die Auswirkungen der Einführung des Luftverkehrsteuergesetzes auf den Luftverkehrssektor und die Entwicklung der Steuereinnahmen aus der Luftverkehrsteuer, 17/10225.
  • Voorstel van wet van de leden Klaver, Asscher, Beckerman, Jetten, Dik-Faber, Yesilgöz-Zegerius en Agnes Mulder houdende een kader voor het ontwikkelen van beleid gericht op onomkeerbaar en stapsgewijs terugdringen van de Nederlandse emissies van broeikasgassen teneinde wereldwijde opwarming van de aarde en de verandering van het klimaat te beperken (Klimaatwet), 34 534.

Other

Download scriptie (835.79 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2019
Promotor(en)
An Cliquet
Thema('s)
Economische en toegepaste economische wetenschappen,
Rechten, notariaat en criminologische wetenschappen
Kernwoorden
luchtvaart,
CO2,
taksen,
fiscaliteit,
Europese Unie,
internationale politiek,
belastingen