Waar niemand in het Europees Parlement over spreekt: de voordelen van vluchtelingen en migranten
0,0: zo veel procent van de tijd hebben Europarlementsleden van de Europese Volkspartij (EVP) het in hun tussenkomsten over asiel en migratie over de mogelijke voordelen van de komst van vluchtelingen en migranten. Bovendien blijken parlementsleden uit verschillende landen de vluchtelingenkwestie op een verschillende manier te benaderen. Dat blijkt uit onderzoek aan de Universiteit Gent.
In 2015 kwamen meer dan een miljoen vluchtelingen en migranten Europa binnen. Terwijl Hongaars premier Viktor Orbán zijn landsgrens met prikkeldraad afsloot, nam de Duitse bondskanselier Angela Merkel de woorden ‘Wir Schaffen Das’ in de mond. Het was de start van een verhit debat, waarbij verschillende opiniemakers waarschuwden voor een negatieve evolutie van het vluchtelingen- en migratiediscours. Maar daartegenover stonden ook stemmen die niet in een dergelijke evolutie geloofden.
Sindsdien werd de evolutie van het vluchtelingen- en migratiediscours dan ook al meer dan eens onderzocht. Uit dat onderzoek, dat zich vooral richtte op de Europese nieuwsmedia, bleek bijvoorbeeld dat er steeds minder aandacht was voor de oorzaken van vluchtelingen- en migratiestromen. Er was ook steeds minder plaats voor de individuele verhalen en achtergrond van vluchtelingen. Bovendien deemsterde de aandacht voor het humanitaire aspect langzaamaan weg. Er ging daarentegen steeds meer aandacht naar de mogelijke negatieve gevolgen, zoals terreuraanslagen en de kosten van migratie voor de sociale zekerheid.
Geen aandacht voor grondoorzaken
De UGent-onderzoekers gingen na of die evoluties zich ook voordeden in het discours van de grootste fractie in het Europees Parlement, namelijk die van de Europese Volkspartij. Ze analyseerden daarvoor de parlementaire vragen van de EVP-leden over de vluchtelingen- en migratiekwestie tijdens de parlementstermijn 2014-2019. Zo wilden de onderzoekers niet alleen nagaan of er zich in het discours in de politieke praktijk dezelfde evoluties voordeden als in de nieuwsmedia, maar ook mogelijke nationale verschillen blootleggen.
Uit de analyse blijkt dat de EVP-leden best veel aandacht hadden voor het humanitaire aspect van de vluchtelingenkwestie en bijvoorbeeld hun bezorgdheid uitdrukten over de overvolle kampen in Griekenland. Ook focusten ze vooral op de interne Europese aanpak en hadden ze minder oog voor de situatie van vluchtelingen en migranten in kampen buiten Europa. Verder benadrukten de parlementsleden heel vaak het aantal vluchtelingen en migranten dat Europa binnenkwam. Waar in de nieuwsmedia het discours duidelijk veranderde tijdens de vluchtelingencrisis, bleek dat in het Europees Parlement niet het geval. De aandacht voor de verschillende aspecten van het vluchtelingenvraagstuk bleef in het Parlement namelijk zo goed als constant doorheen de tijd.
De opvallendste vaststelling was echter dat, los van nationaliteit, geen enkel EVP-parlementslid aandacht had voor de mogelijke voordelen van de komst van vluchtelingen en migranten. Voor mogelijke negatieve gevolgen, zoals de kosten voor de opvang van vluchtelingen en migranten, was er wel aandacht. Ook bleken de parlementsleden amper oog te hebben voor de grondoorzaken van vluchtelingen- en migratiestromen, zoals oorlog, slechte economische omstandigheden of dictatoriale regimes. Wanneer Europarlementsleden over oplossingen voor de vluchtelingen- en migratieproblematiek spraken ging het vooral over meer repressieve oplossingen of de aanpak van de mensensmokkel. Mogelijke oplossingen voor de grondoorzaken van asiel- en migratiestromen kwamen veel minder aan bod.
Europese verdeeldheid
Veel opiniemakers en politici klagen sinds de uitbraak van de vluchtelingencrisis bovendien de verdeeldheid van Europa aan. Zo zouden West- en Oost-Europa er een volledig andere kijk op de vluchtelingenproblematiek op nahouden. Dat wordt door het onderzoek aan de UGent enigszins bevestigd: zo hadden Oost-Europese parlementsleden minder aandacht voor het humanitaire aspect van de vluchtelingen- en migratieproblematiek dan hun collega’s. Verder hadden ze het vaker dan hun collega’s over mogelijke veiligheidsrisico’s, zoals terreur, wanneer ze de mogelijke nadelen van de komst van vluchtelingen en migranten bespraken.
Italië en Griekenland zijn dan weer twee landen die uitzonderlijk hard werden geconfronteerd met de komst van vluchtelingen en migranten. Veel mensen zetten in die landen namelijk voor het eerst voet aan wal. Dat lijkt enigszins tot een ander discours te leiden. Zo benadrukten Italiaanse en Griekse EVP-parlementsleden uitzonderlijk vaak de verantwoordelijkheid van de Europese Unie om de zwaarst getroffen landen bij te staan, bijvoorbeeld met financiële en logistieke hulp.
Parlementsleden uit Italië en Griekenland hadden ook buitengewoon veel aandacht voor het humanitaire aspect. Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat vooral de aan de Middellandse Zee gelegen landen worden geconfronteerd met verdrinkingsdoden en de problematiek van de levensomstandigheden in de vluchtelingenkampen. De Italianen en Grieken focusten ook uitzonderlijk hard op de interne Europese aanpak. Het zijn vooral de Noord- en West-Europese parlementsleden die wel enigszins aandacht hadden voor de situatie van vluchtelingen en migranten buiten Europa, want ook bij Oost-Europese EVP’ers was de aandacht daarvoor heel beperkt.
De conclusies van het onderzoek zijn dus tweeledig. Ten eerste tekenen er zich over de EU-landen heen wel degelijk gemeenschappelijke tendensen af. Zo ontsnappen zowel de mogelijke voordelen van vluchtelingen en migranten als de grondoorzaken van hun komst aan het oog van de Europarlementsleden. Ten tweede zijn er, ondanks die gedeelde kenmerken, ook nationale verschillen. Zo vonden de onderzoekers een enigszins ander discours terug bij Italiaanse en Griekse parlementsleden en lijken Oost-Europese parlementariërs bijvoorbeeld minder wakker te liggen van het humanitaire aspect. Afgaand op de breuklijnen binnen de Europese Volkspartij-fractie in het Europees Parlement lijkt een eenduidig Europees antwoord op het asiel- en migratievraagstuk dan ook nog niet voor morgen.
Bibliografie
Amnesty International (2014). The world’s pitiful response to Syria’s refugee crisis. Geraadpleegd op www.amnesty.org/en/latest/news/2014/12/world-s-pitiful-response-syria-s….
Amnesty International (2019). Turkey: Sent to a war zone: Turkey's illegal deportations of Syrian refugees. Geraadpleegd op www.amnesty.org/download/Documents/EUR4411022019ENGLISH.pdf
Amnesty International (n.d.). BULGARIA 2017/2018. Geraadpleegd op 20 maart 2020 op www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/bulgaria/report-bu…
Berry, M., Garcia-Blanco, I. & Moore, K. (2016). Press coverage of the refugee and migrant crisis in the EU: A content analysis of five European countries. Geraadpleegd op orca.cf.ac.uk/87078/1/UNHCR-%20FINAL%20REPORT.pdf
Bielicki, J. (2018). Cologne’s New Year’s Eve sexual assaults: The turning point in German media coverage. In G. Dell’Orto & I. Wetzstein (Eds.), Refugee News, Refugee Politics (pp. 184-190). Abingdon: Routledge.
Bleiker, R., Campbell, D., Hutchison, E. & Nicholson, X. (2013). The visual dehumanisation of refugees. Australian Journal of Political Science, 48(4), 398-416.
Boffey, D. & Smith, H. (2019). Oxfam condemns EU over ‘inhumane’ Lesbos refugee camp. Geraadpleegd op www.theguardian.com/world/2019/jan/09/oxfam-criticises-eu-inhumane-lesb…
Bojadžijev, M. & Mezzadra, S. (2015). "Refugee crisis" or crisis of European migration policies? Geraadpleegd op www.focaalblog.com/2015/11/12/manuela-bojadzijev-and-sandro-mezzadra-re…
Boukala, S. & Dimitrakopoulou, D. (2018). Absurdity and the “blame game” within the Schengen area: Analyzing Greek (social) media discourses on the refugee crisis. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 16(1-2), 179-197.
Brown, J. A. (2016). The new" Southern Strategy:" immigration, race, and" welfare dependency" in contemporary US Republican political discourse. Geopolitics, History and International Relations, 8(2), 22.
Bulman, M. (2018). More than a thousand refugees suffer 'inhumane' living conditions in Calais and Dunkirk, warns UN. Geraadpleegd op www.independent.co.uk/news/world/europe/calais-refugees-living-conditio….
Chouliaraki, L. & Stolic, T. (2017). Rethinking media responsibility in the refugee ‘crisis’: a visual typology of European news. Media, Culture & Society, 39(8), 1162-1177.
Chouliaraki, L. & Zaborowski, R. (2017). Voice and community in the 2015 refugee crisis: A content analysis of news coverage in eight European countries. International Communication Gazette, 79(6-7), 613-635.
Colombo, M. (2018). The representation of the “European refugee crisis” in Italy: Domopolitics, securitization, and humanitarian communication in political and media discourses. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 16(1-2), 161-178.
Cooper, S., Olejniczak, E., Lenette, C. & Smedley, C. (2017). Media coverage of refugees and asylum seekers in regional Australia: A critical discourse analysis. Media International Australia, 162(1), 78-89.
Corbu, N., Buturoiu, R. & Durach, F. (2017). Framing the refugee crisis in online media: A Romanian perspective. Romanian Journal of Communication and Public Relations, 19(2), 5-18.
Czymara, C. S. & Schmidt-Catran, A. W. (2017). Refugees unwelcome? Changes in the public acceptance of immigrants and refugees in Germany in the course of Europe’s ‘immigration crisis’. European Sociological Review, 33(6), 735-751.
De Cock, R., Sundin, E. & Mistiaen, V. (2019). The Refugee Situation as Portrayed in News Media: A Content Analysis of Belgian and Swedish Newspapers–2015-2017. Image of Immigrants and Refugees: Public Debate, Media and Policy Agenda, 39-56.
De Standaard (2015). EU-spreidingsplan goedgekeurd, 4 landen stemmen tegen. Geraadpleegd op www.standaard.be/cnt/dmf20150922_01880726
Didden, F. (2019). Drie jaar EU-Turkije deal: geen gelukkige verjaardag voor vluchtelingen in Turkije. Geraadpleegd op www.mo.be/opinie/drie-jaar-eu-turkije-deal-geen-gelukkige-verjaardag-vo…
Dogachan, D. (2018). EU's refugee crisis: from supra-nationalism to nationalism? Journal of Liberty and International Affairs, 3(3), 9-19.
Eberl, J. M., Meltzer, C. E., Heidenreich, T., Herrero, B., Theorin, N., Lind, F. et al. (2018). The European media discourse on immigration and its effects: A literature review. Annals of the International Communication Association, 42(3), 207-223.
Elo, S. & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115.
European Parliament (n.d.). Questions and union acts. Geraadpleegd op www.europarl.europa.eu/plenary/en/parliamentary-questions.html
Europees Parlement (2017). Migratiecrisis: feiten en cijfers. Geraadpleegd op www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20170629STO78630/migra…
Europese Commissie (2015). Standaard-Eurobarometer voorjaar 2015: de burgers vinden immigratie de grootste uitdaging voor de EU. Geraadpleegd op ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/IP_15_5451
Europese Commissie (2017a). Resettlement: ensuring safe and legal access to protection for refugees. Geraadpleegd op ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/20171114_resettlement_ensuring_safe_and_legal_access_to_protection_for_refugees_en.pdf
Europese Commissie (2017b). EU ACTION IN LIBYA ON MIGRATION. Geraadpleegd op ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/20171207_eu_action_in_libya_on_migration_en.pdf
Europese Commissie (2018). EU-TURKEY STATEMENT. Geraadpleegd op ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/20180314_eu-turkey-two-years-on_en.pdf
Europese Commissie (2019). Spring 2019 Standard Eurobarometer: Europeans upbeat about the state of the European Union – best results in 5 years. Geraadpleegd op ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_19_4969
Europese Commissie (n.d.). EU Emergency Trust Fund for Africa. Geraadpleegd op 15 april 2020 op ec.europa.eu/trustfundforafrica/index_en
Europese Rekenkamer (2019). Speciaal verslag. Asiel, herplaatsing en terugkeer van
migranten: tijd om de inspanningen op te voeren en de kloof tussen doelstellingen en resultaten te dichten. Geraadpleegd op www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR19_24/SR_Migration_management_NL…
Fotopoulos, S. & Kaimaklioti, M. (2016). Media discourse on the refugee crisis: on what have the Greek, German and British press focused? European View, 15(2), 265-279.
Frelick, B. & Sunderland, J. (2015). EU’s Approach to Migrants: Humanitarian Rhetoric, Inhumane Treatment. Geraadpleegd op www.hrw.org/news/2015/04/15/eus-approach-migrants-humanitarian-rhetoric….
Gabrielatos, C. & Baker, P. (2008). Fleeing, sneaking, flooding: A corpus analysis of discursive constructions of refugees and asylum seekers in the UK press, 1996-2005. Journal of English Linguistics, 36(1), 5-38.
Geddes, A. (2008). Il rombo dei cannoni? Immigration and the centre-right in Italy 1. Journal of European Public Policy, 15(3), 349–366.
Gotev, G. (2018). Bulgaria under fire for ill-treatment of asylum-seekers. Geraadpleegd op www.euractiv.com/section/justice-home-affairs/news/bulgaria-under-fire-…
Graneheim, U. H. & Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse education today, 24(2), 105-112.
Greussing, E. & Boomgaarden, H. G. (2017). Shifting the refugee narrative? An automated frame analysis of Europe’s 2015 refugee crisis. Journal of Ethnic and Migration Studies, 43(11), 1749-1774.
Holmes, S. M. & Castañeda, H. (2016). Representing the “European refugee crisis” in Germany and beyond: Deservingness and difference, life and death. American Ethnologist, 43(1), 12-24.
Hovden, J. F. & Mjelde, H. (2019). Increasingly controversial, cultural, and political: The immigration debate in Scandinavian newspapers 1970–2016. Javnost-The Public, 26(2), 138-157.
Hovden, J. F., Mjelde, H. & Gripsrud, J. (2018). The Syrian refugee crisis in Scandinavian newspapers. Communications, 43(3), 325-356.
Hsieh, H. F. & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative health research, 15(9), 1277-1288.
Joris, W., d’Haenens, L., Van Gorp, B. & Mertens, S. (2018). The refugee crisis in Europe: A frame analysis of European newspapers. In Krishna-Hensel, S. F. (Ed.), Migrants, Refugees, and the Media: The New Reality of Open Societies (pp. 59-80). Londen: Routledge.
KhosraviNik, M. (2009). The representation of refugees, asylum seekers and immigrants in British newspapers during the Balkan conflict (1999) and the British general election (2005). Discourse & Society, 20(4), 477-498.
Knack (2015). Minstens 28 vluchtelingen verdronken voor Griekse kust. Geraadpleegd op www.knack.be/nieuws/wereld/minstens-28-vluchtelingen-verdronken-voor-gr…
Knack (2019). Griekse kustwacht redt tientallen migranten in de Egeïsche Zee. Geraadpleegd op www.knack.be/nieuws/wereld/griekse-kustwacht-redt-tientallen-migranten-…
Kobierecka, A. (2017). Discourse on the Multicultural Policy in Sweden in Light of the Charlie Hebdo Terrorist Attack. International Studies: Interdisciplinary Political and Cultural Journal, 20(1), 47-62.
Krzyżanowski, M. (2018). “We Are a Small Country That Has Done Enormously Lot”: The ‘Refugee Crisis’ and the Hybrid Discourse of Politicizing Immigration in Sweden. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 16(1-2), 97-117.
Krzyżanowski, M., Triandafyllidou, A. & Wodak, R. (2018). The Mediatization and the Politicization of the “Refugee Crisis” in Europe. Journal of Immigrant and Refugee Studies, 16(1-2), 1-14.
Lams, L. (2018). Discursive constructions of the summer 2015 refugee crisis: A comparative analysis of French, Dutch, Belgian francophone and British centre-of-right press narratives. Journal of Applied Journalism & Media Studies, 7(1), 103-127.
Luining, M., Rood, J. & van der Bij, H. (2016). De oorzaken van de Europese migratiecrisis. Geraadpleegd op www.clingendael.org/nl/publicatie/de-oorzaken-van-de-europese-migratiec…
Mayring, P. (2014). Qualitative content analysis: theoretical foundation, basic procedures and software solution. Geraadpleegd op www.researchgate.net/publication/266859800_Qualitative_content_analysis…
Postelnicescu, C. (2016). Europe’s new identity: The refugee crisis and the rise of nationalism. Europe's journal of psychology, 12(2), 203.
Quassoli, F. (2013). “Clandestino”: Institutional discourses and practices for the control and exclusion of migrants in contemporary Italy. Journal of Language and Politics, 12(2), 203–225.
Rabaey, M. (2016). 'Honderden' bootvluchtelingen verdrinken op weg naar Italië. Geraadpleegd op www.demorgen.be/nieuws/honderden-bootvluchtelingen-verdrinken-op-weg-na…
Rheindorf, M. & Wodak, R. (2018). Borders, fences, and limits—Protecting Austria from refugees: Metadiscursive negotiation of meaning in the current refugee crisis. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 16(1-2), 15-38.
Saridakis, I. E. & Mouka, E. (2017). Representations of refugees, asylum seekers and immigrants in the Greek press (2010-2016): a critical corpus-driven study. Geraadpleegd op www.researchgate.net/profile/Katerina_Strani/publication/325536705_Dive…
Spannagel, C., Gläser-Zikuda, M. & Schroeder, U. (2005). Application of qualitative content analysis in user-program interaction research. Forum: Qualitative Social Research (vol. 6, nr. 2).
Spindler, W. (2015). 2015: The year of Europe’s refugee crisis. Geraadpleegd op www.unhcr.org/news/stories/2015/12/56ec1ebde/2015-year-europes-refugee-…
Squires, N. (2013). Italy mourns 300 dead in Lampedusa migrant boat tragedy. Geraadpleegd op www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/italy/10355661/Italy-mourns-3….
Tkaczyk, M. (2017). Between politicization and securitization: Coverage of the European migration crisis in Czech online news media. Communication Today, 8(2), 90-111.
UNHCR (n.d.). Migrant definition. Geraadpleegd op 20 maart 2020 op emergency.unhcr.org/entry/44937/migrant-definition
Verenigde Naties (n.d.). Methodology: Standard country or area codes for statistical use (M49). Geraadpleegd op 19 maart 2020 op unstats.un.org/unsd/methodology/m49/
Vollmer, B. & Karakayali, S. (2018). The volatility of the discourse on refugees in Germany. Journal of Immigrant & Refugee studies, 16(1-2), 118-139.
Yaylacı, F. G. & Karakuş, M. (2015). Perceptions and newspaper coverage of Syrian refugees in Turkey. Migration Letters, 12(3), 238-250.
