De hervorming van het gerechtsdeurwaardersstatuut: wat is er veranderd en wat zijn de bevindingen op het terrein?

Lukas De Moor
Persbericht

Gerechtsdeurwaardersambt (eindelijk) in een nieuw jasje

Ruim zes jaar geleden, op 7 januari 2014, werd de wet goedgekeurd die de broodnodige hervorming van het gerechtsdeurwaardersstatuut inluidde. Zowat iedereen met kennis van zaken was het er over eens dat de laatste hervorming, die dateert van 1992, niet meer voldeed aan de noden van het ambt in een razendsnel evoluerende samenleving. Na een jarenlange periode van parlementaire initiatieven veroorzaakt door interne spanningen binnen het gerechtsdeurwaarderskorps, slaagde toenmalig minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD) erin een ingrijpende hertekening van het ambt teweeg te brengen. Maar is die hertekening in haar opzet geslaagd? En vooral: kan ze de gerechtsdeurwaarders zelf bekoren? 

 

 

De hervorming van 2014 vertrekt vanuit vier pijlers, waarin werd ingezet op een moderner en objectiever benoemingsproces, een opwaardering voor het statuut van de kandidaat-gerechtsdeurwaarders, een continuïteitsgarantie voor niet-geassocieerde kantoren en een gloednieuw tuchtrecht. 

 

Onrust binnen het korps

 

Het was vooral de gehanteerde procedure voor de benoeming tot gerechtsdeurwaarder die op veel kritiek en ongenoegen stuitte na de hervorming van 1992. Ze leidde zelfs op het einde van datzelfde decennium al tot wetsvoorstellen voor een objectievere gang van zaken. Het was immers een publiek geheim dat de benoemingen uiterst politiek getint waren en er derhalve weinig of geen motivatie voor de gemaakte keuzes voorhanden was. Vanzelfsprekend is willekeurige en oneerlijke besluitvorming onaanvaardbaar in een rechtsstaat, en al zeker voor het aanduiden van cruciale actoren binnen de gerechtelijke werking. Verscheidene ministers van Justitie trachtten, bij gebrek aan wettelijk kader, dan ook een rode draad vast te leggen voor een eerlijkere en vooral objectievere selectie door het verspreiden van circulaires. Deze ministeriële omzendbrieven resulteerden echter in nog meer onenigheid en zelfs tot tal van procedures voor de Raad van State tussen kandidaat-gerechtsdeurwaarders. Het staat dan ook buiten kijf dat een oplossing voor de rechtsonzekerheid onontbeerlijk werd en een duidelijke wetgeving omtrent de benoemingsprocedure zich ten zeerste opdrong.

 

Ingrijpende maatregelen

 

Naast de codificatie van de benoemingsprocedure werd er ook gewag gemaakt van een wettelijk kader voor het statuut van de kandidaat-gerechtsdeurwaarders. Die zijn voortaan bijvoorbeeld ook aangesloten bij de overkoepelende instanties van het ambt, met dezelfde rechten en plichten als hun collega's-titularis. Niet onlogisch, wetende dat kandidaat-gerechtsdeurwaarders dezelfde ambtshandelingen kunnen treffen als de gerechtsdeurwaarder voor wie zij werkzaam zijn.

Een gloednieuwe regeling sinds 2014 is het waarborgen van de voortzetting van niet-geassocieerde kantoren. Wanneer het kantoor van een alleen werkzame gerechtsdeurwaarder de deuren sluit, wordt er een vervanger gezocht die als het ware in de plaats treedt van de voormalige gerechtsdeurwaarder: de vervanger is verplicht àlles uit het oorspronkelijke kantoor over te nemen, zowel materiële zaken als bijvoorbeeld lopende verbintenissen of bewindvoeringen. 

De laatste koerswijziging vond plaats in de interne deontologie en tuchtrecht. Opzet was om tuchtprocedures, net zoals bij de benoemingen, eerlijker en onpartijdiger te laten verlopen. Zo werd er een tuchtcommissie in het leven geroepen en kan men voortaan beroep doen op een extern beslissingsorgaan.

 

Peiling op het terrein

 

Nu de verschillen tussen het vroegere en huidige statuut zijn blootgelegd, kan er – ruim vijf jaar na de hervorming – misschien eens een balans opgemaakt worden. Geen betere manier om een inzicht te krijgen op een hervorming van een ambt dan de beoefenaars van dat ambt te bevragen. Uit een peiling verspreid over alle Vlaamse gerechtsdeurwaarderskantoren met net geen 50 respondenten is gebleken dat de hervorming toch niet zo deugdelijk is uitgedraaid als verhoopt. Meer dan drie gerechtsdeurwaarders op vier hebben immers aangegeven dat de hervorming niet in haar opzet is geslaagd. Naast de kritische houding ten opzichte van het hervormde statuut, is er eveneens toch enige frustratie merkbaar ten opzichte van elkaar: zo duikt het verwijt dat oudere gerechtsdeurwaarders nog amper actief zijn en zo nieuwe benoemingen verhinderen, bij meerdere stemmen op.

 

Het mag dus gezegd dat de hervorming van het gerechtsdeurwaardersstatuut van 2014 noodzakelijk was – ook daar zijn de respondenten van de peiling het quasi unaniem over eens – maar dat de uitvoering toch niet zo succesvol blijkt te zijn. 

 

 

 

 

Bibliografie

 

Wetgeving

 

  • Wetgeving

 

Gerechtelijk Wetboek van 10 oktober 1967, BS 31 oktober 1967.

 

Wet van 7 januari 2014 tot wijziging van het statuut van de gerechtsdeurwaarders, BS 22 januari 2014.

 

Wet van 6 april 1992 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot het statuut van de gerechtsdeurwaarders, BS 13 mei 1992. 

 

Wet van 19 oktober 2015 houdende wijziging van het burgerlijk procesrecht en houdende diverse bepalingen inzake justitie, BS 22 oktober 2015.

 

Wet van 1 december 2013 tot hervorming van de gerechtelijke arrondissementen en tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op een grotere mobilitieit van leden van de rechterlijke orde, BS 10 december 2013. 

 

Wet van 25 april 2014 houdende diverse bepalingen inzake justitie, BS 14 mei 2014

 

Wet van 4 mei 2016 houdende internering en diverse bepalingen inzake Justitie, BS 13 mei 2016

 

Wet van 25 Ventôse jaar XI op het notarisambt, BS 16 maart 1803

 

KB van 2 april 2014 tot uitvoering van de wet van 7 januari 2014 tot wijziging van het statuut van de gerechtsdeurwaarders, BS 24 april 2014.

 

KB van 30 juni 1993 betreffende de stage voor kandidaat-gerechtsdeurwaarders en de homologatie van die stage, BS 30 juli 1993.

 

MB van 9 januari 2019 houdende de goedkeuring van het jaarlijks vergelijkend examen tot rangschikking van kandidaat-gerechtsdeurwaarders, BS 14 januari 2019.

 

  • Parlementaire werkzaamheden

 

Wetsontwerp tot wijziging van het statuut van de gerechtsdeurwaarders, Parl.St. Kamer 2012-2013, nr. 53-2937/001, 213.

 

Wetsvoorstel (R. LANDUYT) van 25 januari tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek tot invoering van een objectieve regeling voor de benoeming van gerechtsdeurwaarders, Parl.St. Kamer 1995-1996, nr. 49-0390/001, 4.

Wetsvoorstel (VERHERSTRAETEN, S.) betreffende de gerechtsdeurwaarders, Parl.St. Kamer 1999-2000, nr. 0873/001. 

 

Wetsvoorstel (BOURGEOIS, G.) tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot het statuut van de gerechtsdeurwaarders, Parl.St. Kamer 2002-03, nr. 2353/001. 

 

Rechtspraak

EHRM 11 januari 2001, nr. 38460/97, Platakou/Griekenland, NJCM-Bulletin, jrg. 26 (2001), nr. 4

Cass. (2e k.) 9 november 2011, AR P.11.2017.F., TBBR 2020, nr. 2, 103-105, noot S. DE REY en B. TILLEMAN.

 

RvS (11e k.) 14 juni 2010, nr. 205.149, Flocque.

 

RvS (9e k.) 15 juli 2011, nr. 214.647, Verstraeten.

 

RvS (9e k.) 15 juli 2011, nr. 214.649, De Troij

 

RvS (9e k.) 15 juli 2011, nr. 214.651, Somers.

 

RvS (Alg. Verg.) 18 januari 2013, nr. 222.142, Van den Eede.

 

Adv.RvS (3e k.) 5 juni 2013, nr. 53.258/3

 

Kh. Dendermonde (2e k.) 12 september 2013, RW 2014-2015, nr. 33.

 

 

Rechtsleer

 

DAUW, P., Burgerlijk procesrecht, Antwerpen, Intersentia, 2018, 570 p.

 

DE MEYER, G., Het statuut van de gerechtsdeurwaarder in historisch perspectief, onuitg. Masterproef Rechten UGent, AJ 2015-2016, 173 p.

https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/304/238/RUG01-002304238_2016_0001_AC.pdf

 

DUJARDIN, J., VANDE LANOTTE, J., GOOSSENS, J. en GOEDERTIER, G., Basisbegrippen publiekrecht, Brugge, Die Keure, 2014, 461 p.

 

FLAMEY, P. en VERHELST, G., Nieuw statuut gerechtsdeurwaarder. Benoemingsprocedure, met een terugblik op recente rechtspraak van de Raad van State, NJW 2016, nr. 345, 510-529.

 

GIELEN, P., LOMBARDI, P. en NELISSEN, B., Duiding deontologie juridische beroepen: gerechtsdeurwaarders, Brussel, Larcier, 2015, 158 p.

 

LOMBARDI, P., Nieuw statuut gerechtsdeurwaarders, DJK 2014, nr. 281, 6-7.

 

LOMBARDI, P., Nieuw statuut gerechtsdeurwaarders onder de loep, RW 2013-2014, nr. 32, 1243-1247.

MARTYN, G. en QUINTELIER, B., De juridische vrije beroepen in VAN DEN EECKHOUT, P. en VANTHEMSCHE, G. (eds.), Bronnen voor de studie van het hedendaagse België 19- 21eeuw. Tweede herziene en uitgebreide uitgave, Brussel, Koninklijke Commissie voor Geschiedenis/Commission royale d’Histoire, 2009, 1016-1032. 

SLABBAERT, K., Het nieuwe tuchtrecht in de wet tot wijziging van het statuut van de gerechtsdeurwaarders, D&T, 2014, nr. 1, 3-11.

VAN DEN BERG-SMIT, C., De gerechtsdeurwaarder: ambtenaar en ondernemer, Antwerpen, Maklu, 2013, 258 p. 

 

VAN DESSEL, F., Enkele praktische problemen bij nieuw statuut gerechtsdeurwaarder, DJK 2014, nr. 281, 10.

Online bronnen

BELGISCH STAATSBLAD, 2 januari 2020, Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders
https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/20200102_-_vergelijkend_examen_stagiair-gdws_2020_-_oproep_tot_kandidaten.pdf

 

FOD JUSTITIE, Het nieuw gerechtelijk landschap is een feit, 2015

www.justitie.belgium.be/nl/rechterlijke_orde/hervorming_justitie/nieuws/news_pers_2014-04-01

 

FOD JUSTITIE, Nieuw statuut gerechtsdeurwaarders zorgt voor objectieve benoemingen en een modern tuchtsysteem, 2015  

https://justitie.belgium.be/nl/nieuws/persberichten/news_pers_2013-03-29

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Examenprogramma 2019https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sam-tes/examenprogramma

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2010,

https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/jaarverslag_2010.pdf, 45 p.

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2013, https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/jaarverslag_2013.pdf, 47 p.

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2014, 
https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/jaarverslag_2014_webformaat.pdf, 28 p.

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2015, https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/20160502_jaarverslag_2015.pdf, 59 p.

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2017https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/jaarverslag_nl_-_online.pdf, 50 p. 

NATIONALE KAMER VAN GERECHTSDEURWAARDERS, Jaarverslag 2018,https://www.gerechtsdeurwaarders.be/sites/gerechtsdeurwaarders.be/files/publication_attachements/20191022_jaarverslag_2018_nl_finale_versie.pdf, 49 p.

 

Regeerakkoord regering-DI RUPO, 1 december 2011,

https://www.dekamer.be/kvvcr/pdf_sections/searchlist/Regeerakkoord_1_december_2011.pdf, 140 p.

https://www.etudebordet.com/nl/gerechtsdeurwaarder/het-statuut-van-de-gerechtsdeurwaarder/

https://legalworld.wolterskluwer.be/nl/oplossingen/publicaties/njw/doctrine/njw-345-29-juni-2016/nieuw-statuut-gerechtsdeurwaarder/

https://www.modero.be/nl/nieuws/2014-objectivering-en-modernisering-door-nieuw-statuut-gerechtsdeurwaarder

https://www.gerechtsdeurwaarders.be/nkgb-cnhb/de-gerechtsdeurwaarder/wie-de-gerechtsdeurwaarder

 

Universiteit of Hogeschool
Bachelor in het Bedrijfsmanagement - afstudeerrichting Rechtspraktijk
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Frederick Ongena
Kernwoorden
Share this on: