Op zoek naar de STEM-trein?

Emma
Van Belle

De dag van vandaag blijkt uit onderzoek dat heel wat mensen, zowel onderwijzend personeel als leerlingen/studenten, aangeven dat ze de zogenaamde STEM-trein gemist hebben, alsook het kleuterteam van Vrije Basisschool Klimrek (Van Beverenplein) te Gent. Samen met hen ging ik afgelopen schooljaar (2019-2020) op zoek naar die zogenaamde STEM-trein … Zo onderzochten we eerst wat STEM precies inhield en vervolgens gingen we opzoek naar hoe we STEM konden integreren in de verschillende kleuterklassen. Onze reis met de STEM-trein resulteerde dan uiteindelijk in “een exclusieve ondersteunende lente STEM-project brochure”, waarmee kleuterleerkrachten gericht aan de slag kunnen in hun klas maar ook een gelijkaardig aanbod kunnen bieden binnen afstandsonderwijs!

Maar weet u eigenlijk waarvoor de internationale afkorting STEM staat? Heeft u al van STEM-onderwijs gehoord? Volgt u of volgde u reeds een STEM-opleiding? Draagt uw school het STEM-label al? Bent u STEM-geletterd? Wanneer u het bij bovenstaande vragen hoort donderen in Keulen hoeft u nog niet te panikeren, want u bent lang niet de enige!

Benieuwd naar de antwoorden op bovenstaande vragen, naar hoe onze reis met de STEM-trein eruit zag en naar waar hij ons precies gebracht heeft? Lees dan vooral verder!

image-20200821160145-1

STEM met kleuters?

Om te beginnen kan u er in de media, de politiek en het onderwijslandschap vandaag niet meer omheen: ‘STEM’ is alomtegenwoordig. Maar wat betekent het eigenlijk voor kleuters? STEM is de internationale afkorting voor het werken rond (ingenieurs)wetenschappen, techniek en wiskunde (Science, Technology, Engineering en Mathematics).

 

Waarom kiezen voor STEM met kleuters?

Steeds meer wordt erop gehamerd dat het onderwijs als opdracht heeft om leerlingen de nodige wetenschappelijke en technische vaardigheden bij te brengen, want ‘kennis’ alleen volstaat niet meer willen die leerlingen iets bereiken in het leven of in onze maatschappij. Het onderwijs wilt zijn leerlingen met andere woorden STEM-geletterd maken!

Maar STEM gaat om meer dan enkel focussen op de studie- en/of beroepskeuze. STEM for all wil dus zeggen dat de (jonge) kinderen, reeds kunnen meegenomen worden in de wondere wereld van STEM, zeker wanneer men dit doet vanuit een focus op onderzoekend leren … Hierbij laten de leerkrachten hun sturende aanpak varen, waarbij ze de lesjes gewoon voorkauwen en geven ze een stem aan de kinderen … Men gaat met andere woorden bij onderzoekend leren de natuurlijke nieuwsgierigheid van de kinderen gebruiken als uitgangspunt, om zo de kinderen aan te moedigen om de wereld om hen heen onderzoekend tegemoet te treden en antwoorden te vinden op hun vragen. Want als het onderwijs zijn leerlingen wil stimuleren om wetenschap en techniek te exploreren en hun interesses en vaardigheden daaromtrent te ontdekken en ontwikkelen, dan kunnen leerkrachten hier een cruciale rol in spelen. De roots van een goed ontwikkelde STEM-attitude liggen immers al in de kleuterklas!

 

Dan maar aan de slag met STEM in de kleuterklas …

​ ​image-20200821165603-11

 

 

 

 

Hoewel de theorie van STEM en onderzoekend leren als muziek in de oren klinkt, is het geen eenvoudige klus om die theorieën te vertalen in de praktijk van een kleuterklas. Zowel de overheid als scholen geven namelijk aan dat er een kloof bestaat tussen de theorie van STEM en onderzoekend leren en de integratie ervan in de praktijk …

Samen met het kleuterteam van Vrije Basisschool Klimrek (Van Beverenplein) te Gent, ging ik afgelopen schooljaar (2019-2020) op zoek naar een manier of handleiding om een brug te bouwen tussen de theoretische inzichten rond STEM-onderwijs met behulp van onderzoekend leren en de praktijk in de kleuterschool. Deze zoektocht of reis met de STEM-trein leidde uiteindelijk tot het ontwerpen van een ondersteunende handleiding voor leerkrachten van de kleuterschool, om onderzoekend leren via techniek van STEM te integreren in het klasaanbod binnen het thema ‘Lente’.

Bent u benieuwd naar hoe onze reis met de STEM-trein en de uiteindelijke bestemming: ‘het lente STEM-project’ eruit zag, neem dan zeker via deze link ( https://ap.lc/hGKXW ) een kijkje in “de exclusieve lente STEM-project brochure”! U vindt er een kant-en-klaar uitgewerkt lente STEM-project in terug waar een kleuterschool een volledige week mee aan de slag kan. Zo bevat de brochure een digitaal centraal opstart verhaal van ‘Haan zoekt een huis met geluk’ (van Wajira de Weijer), een volledige aansluitende uitwerking voor bepaalde themahoeken (de poppenhoek, de ontdekbak en de bouwhoek) in de verschillende kleuterklassen of instructiefilmpjes voor gelijkaardige activiteiten binnen afstandsonderwijs en een slotontwerpactiviteit voor de hele kleuterschool!

U kan gerust zelf de uitdagingen rond STEM en onderzoekend leren in de verschillende instructiefilmpjes aangaan! Onderzoekend plezier gegarandeerd voor jong en oud!

 

Bent u in de STEMming?

Vooraleer ik afsluit hoop ik dat u het nu niet meer hoort donderen in Keulen wanneer u de termen STEM en onderzoekend leren hoort. Verder hoop ik ook dat ik u bewust heb kunnen maken van de meerwaarde van STEM en onderzoekend leren in uw (verdere) loopbaan of toekomst …

Tenslotte hoop ik u vooral in de STEMming gebracht te hebben om zelf met onderzoekend leren en STEM aan de slag te gaan (op school of in uw vrije tijd) of om op uw school de meerwaarde van STEM op tafel te leggen! En wie weet komt uw school dan wel in aanmerking voor een STEM-label! Ik wens u alvast veel onderzoekend en STEM plezier toe en enorm veel succes met het aan de slag gaan ermee!

Bibliografie

Antonissen, B. (2019). Spelen in uitdagende hoeken: Jonge kinderen stimuleren tot rijk spel (eerste druk). Maak Je Eigen Onderwijsboek.

 

Bertrand, V. & Van Hecke, K. (2016). Hoe kan differentiatie in denk- en doevragen in een STEM-activiteit leiden tot taalstimulering in de 2de kleuterklas? . Geraadpleegd op donderdag 24 oktober 2019 via https://www.eekhoutacademy.be/nascholingen/detail/W16-023

 

Bulckaert, W. (2015). Scoren met STEM [online tijdschrift]. Geraadpleegd op maandag 11 november 2019 via https://www.klasse.be/10405/scoren-met-stem/

 

De Groof, J., Donche, V. & Van Petegem, P. (2012). Onderzoekend leren stimuleren: effecten, maatregelen en principes (eerste druk). Leuven: Uitgeverij Acco. 

 

Dejonckheere, P., Vervaet, S. & Van de Keere, K. (2016). STEM-didactiek in het Kleuter- en het Lager Onderwijs: het PK-model [paper]. Leuven: Katholieke Hogeschool Vives. Geraadpleegd op 11 november 2019 via http://www.onderzoeksreflector.be/sites/default/files/STEM%20Didactiek%20%282%29.pdf

 

Dewey, J. (1986). Experience and education. In The Educational Forum (Vol. 50, No. 3)(pp. 241-252). Taylor and Francis Group.

 

Dr. D.A. (Dick) Kraaij (2015). Onderzoekend en ontwerpend leren. Geraadpleegd op maandag 11 november 2019 via

https://www.wur.nl/upload_mm/4/5/7/1119677c-42e5-4f37-b9d8-090584d79028_WKP_Doc-OO-A5-Apr15_INZAGE.pdf

 

Frederix, S. (30 maart 2017). STEM met kleuters : 5 tips [online tijdschrift]. Geraadpleegd op zaterdag 14 september 2019 via https://www.klasse.be/79301/zo-werk-je-rond-stem-met-kleuters-5-tips/

 

Haesendonckx, L. (18 mei 2016). Kleine onderzoekers, grote wereld: Valkuilen en tips bij STEM in de kleuterklas [blogbericht]. Geraadpleegd op donderdag 24 oktober 2019 via https://kleutergewijs.wordpress.com/2016/05/18/kleine-onderzoekers-grote-wereld-valkuilen-en-tips-bij-stem-in-de-kleuterklas/

 

Holla, E. & Klapwijk, R. . Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters. Geraadpleegd op zaterdag 14 september 2019 via https://elbd.sites.uu.nl/2017/07/18/filmpjes-en-lesmaterialen-over-het-stimuleren-van-onderzoekend-en-ontwerpend-leren-bij-kleuters/

 

Jonge ontdekkers [Website]. Ontdekken op een speelse manier. Geraadpleegd op donderdag 24 oktober 2019 via http://www.jongeontdekkers.be/

 

Kleuterjuf Jennifer (9 januari 2015). Technologie in de kleuterklas: STEM [blogbericht]. Geraadpleegd op donderdag 24 oktober 2019 via https://kleuterjufjennifer.wordpress.com/2015/01/09/s-t-e-m-in-de-kleuterklas/

 

Kleuter Lab [Website]. Onderzoekend Leren. Geraadpleegd op zaterdag 14 september 2019 via http://kleuter-lab.nl/onderzoekend-ontdekkend-leren/

 

Onderwijs, D. (2017). STEM-aanbod 2017. Geraadpleegd op 24 maart 2020 via Onderwijs Vlaanderen: https://onderwijs.vlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/STEM-aanbod%202017.pdf

 

Onderwijs Vlaanderen [website]. Wat is het STEM-actieplan ?. Geraadpleegd op maandag 11 november 2019 via https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/wat-is-het-stem-actieplan

 

Schouten, L. (2018). Onderzoekend leren in de kleuterklas: Inquiry based learning by preschoolers [bachelorproef]. Den Haag: Hogeschool In Holland: Domein Onderwijs en Innovatie: Opleiding tot Leraar Basisonderwijs: Verkorte deeltijd. Geraadpleegd op maandag 11 november 2019 via

http://www.skowf.nl/site/wp-content/uploads/2019/06/Onderzoekend-leren-in-de-kleuterklas.pdf

 

STEM voor de basis ! [website]. Geraadpleegd op maandag 11 november 2019 via

http://www.stembasis.be/

 

Van den Berghe, W. & De Martelaere, D. (2012). Kiezen voor STEM: De keuze van jongeren voor technische en wetenschappelijke studies [rapport van een onderzoek]. Geraadpleegd op donderdag 24 oktober 2019 via https://www.onderwijskiezer.be/v2/download/Kiezen%20voor%20STEM.pdf

 

Van De Keere, K. & Vervaet, S. (2013). Leren is onderzoeken: aan de slag met wetenschap in de klas. Tielt: Uitgeverij Lannoo.

 

Van Houte, H., Devlieger, K. & Schaffler, J. (2012). Jonge kinderen, grote onderzoekers en de leraar? Sint-Niklaas: Abimo uitgeverij.

 

Van Rentergem, D. (31 augustus 2016). Onderzoekend spel in de kleuterklas stimuleren [blogbericht]. Geraadpleegd op zaterdag 14 september 2019 via https://kleutergewijs.wordpress.com/2016/08/31/onderzoekend-spel-in-de-kleuterklas-stimuleren/

 

Veretennicoff, I. & Vanderwalle, J. (31 december 2015). De STEM-Leerkracht. Geraadpleegd op maandag 27 januari 2020 via

https://onderwijs.vlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/Standpunt%20De%20STEM-leerkracht.pdf

 

Download scriptie (2.18 MB)
Universiteit of Hogeschool
Arteveldehogeschool Gent
Thesis jaar
2020
Promotor(en)
Arteveldehogeschool Gent (begeleider: Kirsten Devlieger)
Thema('s)