Nood aan creatieve instappen in de wiskundeles in de eerste graad A-stroom
One creative entry can change everything
Het vak wiskunde is bij leerlingen uit de eerste graad A-stroom niet altijd even geliefd. Het gebruik van creatieve instappen kan hier verandering in brengen.
Wat heb ik gedaan?
Voor mijn bachelorproef deed ik onderzoek naar het gebruik van creatieve instappen in de wiskundeles in de eerste graad A-stroom. Uit mijn onderzoek bleek dat heel wat wiskundeleerkrachten de les graag op een leuke manier willen starten, maar hier niet toe komen om verscheidene redenen. Het vele voorbereidingswerk en het gebrek aan inspiratie zijn de boosdoeners.
Ook bleek dat de leerlingen het een grote meerwaarde vinden om de les te starten met een leuke inleiding. Heel wat leerlingen hebben weinig interesse in het vak wiskunde. Door het gebruik van leuke instappen wordt er nieuw leven geblazen in wat in hun ogen een ‘saai en abstract’ vak is. De intrinsieke motivatie van de leerlingen zal meer en meer aangewakkerd worden, waardoor ze vervolgens ook gemotiveerder worden voor het verdere verloop van de les. Kortom zowel de leerkrachten als de leerlingen hebben vraag om creatieve instappen!
Resultaat? Een website vol leuke instappen!
Ik creëerde een website waarop voor heel wat wiskundige onderwerpen uit de eerste graad A-stroom een instap terug te vinden is.
https://wiskundeinstappen.wordpress.com
Dubbele functie
Leerkrachten kunnen de kant en klare instappen enerzijds rechtstreeks toepassen in hun klas. Dit vergt weinig voorbereidingswerk, waardoor de drempel om gebruik te maken van een leuke inleiding in de wiskundeles voor veel leerkrachten lager wordt. Anderzijds kan het platform ook dienen als inspiratiedoos, waarbij de instap naar eigen wensen vervormd kan worden.
Op maat
Elke instap wordt volgens een vast sjabloon stapsgewijs omschreven. Daarnaast wordt bij elke instap een onderscheid gemaakt tussen de tijdsinvestering, de groepsgrootte, de groeperingsvorm, de hoeveelheid voorbereidend werk, het al dan niet nodig hebben van ICT, het dynamisch aspect en de benodigdheden. Op de overzichtspagina’s kunnen de leerkrachten in één oogopslag zien aan welke criteria de instappen voldoen en wordt meteen duidelijk welke instappen al dan niet uitvoerbaar zijn met hun klas.
Voorbeeld overzichtspagina meetkunde
Voorbeeld van één van de ontworpen creatieve instappen
----------------------------------------------------------
Meet met je lichaam
- Onderwerp Lengtematen en hoeken
- Tijd ± 10'
- Groepsgrootte Onbeperkt
- Groeperingsvorm Klassikaal
- Voorbereidingswerk Weinig
- ICT-gebruik Geen
- Beweging Wel
- Benodigdheden Niets
Opdracht voor de leerkracht
Enkele opdrachten voorzien, zoals:
- De omtrek van het klaslokaal meten m.b.v. hun lichamen.
- De oppervlakte van de bank waaraan de leerlingen zitten berekenen.
- De omtrek van het bord bepalen.
- De oppervlakte van de deur bepalen
- De lengte van de gang meten.
- De lengte van een pennenzak nagaan.
- …
Werkwijze
Stap 1
Laat de leerlingen hun persoonlijke meter, decimeter en centimeter bepalen. Dit kan verschillen van leerlingen tot leerling.
- De persoonlijke meter: de afstand van de schouder van de ene kant van het lichaam t.e.m. de hand van de andere kant van het lichaam bedraagt ongeveer 1 m.
- De persoonlijke decimeter: de afstand tussen de buitenkanten van de ogen bedraagt ongeveer 1 dm (= 10 cm).
- De persoonlijke centimeter: de dikte van een vinger bedraagt ongeveer 1 cm. Elke leerling bepaalt voor zichzelf welke vinger dit is.
Stap 2
Als alle leerlingen hun persoonlijke lengtematen bepaald hebben, geeft de leerkracht hen opdrachten. Ze gaan m.b.v. hun lichaam lengtes, omtrekken of oppervlakten proberen te berekenen.
Stap 3
Niet alleen om lengtes te meten, maar ook om hoeken te meten kunnen we ons lichaam gebruiken.
Als je dit wenst, kun je hier opnieuw enkele opdrachten aan koppelen, maar dit hoeft niet. Het is ook leuk om dit als afsluiter van de instap te vermelden.
Eindterm: ET6.44 De leerlingen gebruiken in wiskundige, natuurwetenschappelijke, technologische en STEM-contexten gepaste grootheden en eenheden in een correcte weergave.
Bron: Witvliet, P. (2019, 25 augustus). VRIJESCHOOL – 6e klas – meetkunde (2-3/3). Geraadpleegd op 30 mei 2020, van https://vrijeschoolpedagogie.com/2017/01/23/vrijeschool-6e-klas-meetkun…
----------------------------------------------------------
Verspreiding van de website
De website is terug te vinden op Klascement. Er kwamen reeds veel positieve reacties van leerkrachten die met de website aan de slag gingen. Daarnaast werd de website ook opengesteld op de virtuele ruimte wiskunde op de smartschool van het gemeenschapsonderwijs. Via deze weg werden veel leerkrachten bereikt.
Deze site kreeg een plaats op de website van de VVWL, Vlaamse Vereniging Van Wiskundeleraren, en een vermelding in Kompas, een mededelingenblad die naar alle wiskundecoördinatoren van de katholieke scholen in West-Vlaanderen gestuurd werd.
Ook is er een samenwerking met Uitwisseling, een wiskundetijdschrift. Een hoofdartikel van het tijdschrift , die in de lente van 2021 zal worden uitgegeven beschrijft de website. Eveneens wordt er samengewerkt met de redactie van het tijdschrift Wiskunde en Onderwijs, omdat ook daarin een artikel zal verschijnen waarin de website gepromoot zal worden.
Tot slot kwam er reeds aanbod om een werkwinkel te geven op de dagen van de wiskunde in de KU Leuven Campus Kortrijk in november 2021, maar hierrond ligt nog niets concreet vast.
Ik hoop dat heel wat wiskundeleerkrachten getriggerd zullen worden om mijn site vol creatieve instappen te benutten.
https://wiskundeinstappen.wordpress.com
Remember: One creative entry can change everything!
Boeken
- Arts, M. (2019). Level 1 - Getallenleer. Mechelen, België: Plantyn.
- Arts, M. (2019). Level 1 - Meetkunde. Mechelen, België: Plantyn.
- Bekker, M. E. (2011). Leuker lesgeven (1ste editie). Den Haag: Boom Lemma Uitgevers.
- Carreyn, B., Geeurickx, F., & Van Nieuwenhuyze, R. (2019). VBTL leerwerkboek getallen / algebra / data en onzekerheid. Brugge, België: Die Keure.
- Carreyn, B., Geeurickx, F., & Van Nieuwenhuyze, R. (2019). VBTL leerwerkboek meetkunde / metend rekenen. Brugge, België: Die Keure.
- Ottenhof, F., & Rozing, G. (2018b). Wat doen goede leraren anders. Meppel: Ten Brink Uitgevers.
- Robinson, K., & Aronica, L. (2015). Creatieve scholen (1ste editie). Antwerpen: Spectrum.
- Slooter, M. (2015). Vijf rollen van de leraar. Amersfoort: CPS Uitgeverij.
- Van Houte, H., Merckx, B., De Lange, J., & De Bruyker, M. (2013). Zin in wetenschappen, wiskunde en techniek. Leuven: Uitgeverij Acco.
Eindwerken
- Bastiaens, A., & Van den Ackerveken, N. (2015). F(wiskunde)=motivatie. Mechelen: Thomas More Hogeschool.
- Grauwels, J. (2010). Wiskunde en creativiteit. Heverlee: Katholieke Hogeschool Leuven.
- Van Hal, J. (2012). Motivatie in het wiskundeonderwijs. Vorselaar: Katholieke Hogeschool Kempen.
Internetbronnen
- Academy, W. (z.d.). Wiskunde 1ste Graad Secundair: Jouw Online Studiehulp | Wezooz Academy. Geraadpleegd op 15 april 2020, van https://www.wezoozacademy.be/leerstof/1ste-graad-wiskunde/
- GO!, POV en OVSG. (2019). Leerplan eerste graad secundair onderwijs. Geraadpleegd op 27 december 2019, van https://pro.g-o.be/blog/Documents/OO-2019-001.pdf
- Het begin van de geschiedenisles: de instap - Geschiedenis Vandaag. (2019, 22 mei). Geraadpleegd op 1 december 2019, van https://www.geschiedenisvandaag.nu/het-begin-van-de-les/
- ICT-tools - Activeerjeles.nl. (2017). Geraadpleegd op 7 december 2019, van https://activeerjeles.nl/ict
- Nikken, P. (2016). Ontwikkelingskenmerken 13-16 jaar. Geraadpleegd op 7 december 2019, van https://www.mediaopvoeding.nl/leeftijdsgroepen/13-16-jaar/
- Secure. (2013). Final Publishable Summary Report - Secure.
- Sierens, E., & Vansteenkiste, M. (2009, december 17). Wanneer „meer minder betekent‟: leerprofielen van leerlingen in kaart gebracht. Opgehaald van http://www.ond.vlaanderen.be/DBO/nl/doc/Locomotiv/09%20Artikel%20BZL200…
- Timmermans, P. (2006). Pleidooi voor creatief onderwijzen en leren. Geraadpleegd op 7 december 2019, van https://educatief.classy.be/pleidooicreatiefonderwijs.htm
- VVKSO. (2019). Leerplan secundair onderwijs: wiskunde eerste graad A-stroom. Geraadpleegd op 27 december 2019, van https://pincette.katholiekonderwijs.vlaanderen/meta/properties/dc-ident…
- Werkvormen - Activeerjeles.nl. (2017). Geraadpleegd op 1 december 2019, van https://activeerjeles.nl/werkvormen/?page=werkvormen
- Wikipedia-bijdragers. (2019, 6 december). Wiskunde. Geraadpleegd op 7 december 2019, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskunde#Wiskundeonderwijs
PowerPoint
- Van Den Hende, E. (2010, 13 april). Creatieve denktechnieken en creatief agogisch denken DEEL II&III [PowerPoint]. Geraadpleegd van Leho.
Tijdschriftartikel
- De Clerck, F., & Igodt, P. (2015). Het belang van wiskunde is gigantisch. EOS, 108–111.