Ervaart u ook soms moeilijkheden tijdens een rit met het openbaar vervoer? Heeft u al eens een bus of een halte gemist door slechte communicatie? Met krukken of met valiezen de TE hoge opstap moeten opklimmen? Dit zijn situaties die mensen met een visuele en/of fysieke beperking dagelijks meemaken, ondanks de vele aanpassingen die reeds getroffen zijn.
Amper 283 van de 984 tram- en bushaltes in zone Gent zijn inclusief en toegankelijk. Ook is er slechts in 131 van de 550 stations van de NMBS assistentie voorzien. Dit is de bittere realiteit waardoor nog steeds een deel van de populatie uitgesloten wordt om vlot het openbaar vervoer te gebruiken. Terwijl dat Gent ondermaats scoort wat betreft toegankelijkheid, staan Helsinki en Wenen veel verder. Lees even mee en ontdek hoe zij dit aanpakken!
In het laatste semester van onze opleiding ergotherapie namen we deel aan een buitenlands traject. Hiervoor gingen we naar Finland en Oostenrijk. Eenmaal ter plaatse merkten we snel dat het openbaar vervoer er een stuk gebruiksvriendelijker was. Dit in vergelijking met de reeds geobserveerde mogelijk – en moeilijkheden binnen het transportnetwerk in België, meer bepaald in Gent. Met onze ergotherapeutische achtergrond gingen we aan de slag om via literatuuronderzoek en observaties een vergelijking te maken tussen het openbaar transportnetwerk van zowel Helsinki, Wenen als Gent. Hierbij werd er rekening gehouden met de keyconcepts ‘occupational justice’ wat staat voor het recht op handelen en ‘universal design’ waarmee men bedoelt dat een ontwerp toegankelijk moet zijn voor iedere potentiële gebruiker.
Helsinki is een koploper op vlak van uitgeschreven doelstellingen, zo bestaat er een ‘City of Helsinki Accessibility Plan’ of een ‘City of Helsinki Urban Environment Publication’. Hierin wordt vermeld dat ze het assistentienetwerk en de autonomie van alle passagiers willen vergroten. Uit observaties bleek dat elk vervoersmiddel uitgerust is met uitschuifbare oprijplaten, dat alle perrons op gelijke hoogte met de treiningang zijn en dat de visuele en auditieve aankondigingen steeds accuraat zijn.
Het transport in Wenen wordt gekenmerkt als veilig, betrouwbaar, punctueel, proper, toegankelijk voor iedereen en behoorlijk goedkoop. Wiener Lienen, de Weense vervoermaatschappij, maakt gebruik van POPTIS, een begeleidingssysteem die routebeschrijvingen online aanbied welke toegankelijk zijn voor slechtziende en blinde gebruikers.
In Gent is er onder andere het Masterplan toegankelijkheid, een toegankelijkheidsbeleid en het decreet basisbereikbaarheid ontworpen die in de eerstvolgende jaren tot vervulling worden gebracht. Deze zouden respectievelijk zorgen voor een betere halte-infrastructuur, een samenwerking met het Agentschap Toegankelijk Vlaanderen ‘Inter’ en met ervaringsdeskundigen, maar ook om doelgroepenvervoer en collectief taxivervoer te integreren binnen het openbaar vervoersnetwerk.
Er is veel verscheidenheid op te merken binnen de steden op vlak van toegankelijkheid van het openbaar vervoer. Echter zijn er meerdere gelijkenissen geobserveerd. Zo is het opmerkelijk dat er een groot verschil is in toegankelijkheid in de verschillende modellen van de voertuigen per stad. Daarnaast is er ook een diversiteit in de haltes, variërend van kleine tot grotere perrons. In het algemeen wordt in Helsinki en Wenen sterk ingezet op adequate visuele en auditieve aankondigingen. Deze worden afgeroepen door middel van een computerstem, wat ervoor zorgt dat het duidelijk verstaanbaar is. Daarnaast gaan alle deuren van de voertuigen automatisch open in Helsinki.
Kenmerkend bij het treinvervoer in Gent, is dat er een conducteur aanwezig is die de tickets controleert. In Helsinki en Wenen is er echter geen conducteur aanwezig, maar er worden soms externen ingezet om de tickets te controleren. Op zowel de tram als de bus is er in de drie steden een uitklapbare oprijbrug aanwezig. Ook zijn de stopknoppen duidelijk aanwezig, deze zijn hanteerbaar uit iedere zittende positie. De haltes zijn niet voorzien van een waarschuwingslijn en geleidelijnen.
De metro is zowel in Wenen als in Helsinki het meest toegankelijke transportmiddel. Het metrogebouw is betreedbaar door middel van een trap en lift. Afhankelijk van welk gebouw, zijn er ook roltrappen aanwezig. Verder zijn de perrons voorzien van een contrasterende waarschuwingsstreep en geleidelijnen. Vaak wordt er hier gewerkt met antislip tegels. De gap tussen de perronrand en het voertuig is altijd minimaal, wat ervoor zorgt dat ook rolstoelgebruikers meer autonomie ervaren. De wachttijd tussen de metro’s bedraagt tussen drie en vijf minuten.
Er kan geconcludeerd worden dat Helsinki en Wenen vaker ‘voldoende’ en ‘gedeeltelijk voldoende’ scoren op de toegankelijkheidscriteria dan Gent. De laatstgenoemde stad scoort op vijf criteria ‘ondermaats’, dit is de rode zone en zijn de prioritaire verbeterpunten voor Gent. Er ontbreekt vaak een waarschuwingsstreep en het onderhoud en de infrastructuur van perrons zijn onvoldoende. Ook de auditieve en visuele aankondigingen moeten veel adequater verlopen. Wanneer Gent deze prioritaire verbeterpunten doorvoert, zou het openbaar transport grotendeels toegankelijker en inclusiever worden.
De geobserveerde informatie werd verwerkt in de vorm van een infographic welke het advies bevat voor het transportnetwerk. Deze infographic en nog meer verduidelijking werd vervolgens doorgestuurd naar de stad Gent. Bart Vermandere (2021), toegankelijkheidsambtenaar van de stad Gent, reageerde als volgt op ons onderzoek: “Dat we achter staan, is voor ons ook bekend en heeft onder andere te maken met onze complexe structuur: De Lijn is Vlaams en de haltes zijn merendeel aangelegd door de stad, dus beide partijen moeten maximaal afgestemd zijn op elkaar. Wat de technologische vooruitgang in de voertuigen betreft, zijn wij volledig afhankelijk van wat De Lijn hierin van plan is. Niet te min zijn we achter de schermen hard aan de verbetering van het aanbod aan het werken. Verder responsabiliseren we onze collega’s, van onder andere de wegendienst en het mobiliteitsbedrijf. Momenteel loopt een enquête bij gebruikers (door mobiel21.be) en werken we bijvoorbeeld aan een nieuwe digitale kaart met alle toegankelijk haltes op aangeduid.”
Met de opvolging van onze infographic kan het TreinTramBus - verkeer in Gent geoptimaliseerd worden. Daarnaast kunnen de verschillende Belgische steden hier iets van opsteken. Op die manier wordt het openbaar vervoer in België iets toegankelijker voor de bredere populatie.
Aarzel niet om de enquête van mobile21.be in te vullen want samen kunnen we evolueren naar een toegankelijkere, op ieder zijn maat aangepaste toekomst!
Boeken
Beghetto, R. (2018). What if? Building Students' Problem-Solving Skills Through Complex Challenges. USA: ASCD.
Christiansen, C., Townsend, E. (2010). Introductie to Occupation-The Art and Science of Living. UK: Pearson.
Liégeois, A. (2019). Waarden in dialoog: Ethiek in de zorg. Tielt: Lannoo NV.
Artikels
Abson, D. (2019, 24 april). Occupational Deprivation. The Occupational Therapy Hub. Verkregen van https://www.theothub.com/post/occupational-deprivation
Bailliard, A., Dallman, Carroll, A., Lee, B. & Szendrey, S. (2020, 22 januari). Doing Occupational Justice: A Central Dimension of Everyday Occupational Therapy Practice. Canadian Journal of Occupational Therapy. 87(2), 144 tot 152. https://doi.org/10.1177/0008417419898930
Broeckaert, M., Claes, D., De Mol, J., Desmedt, L., Van Daele, E. (2021, maart). Verplaatsbare oprijplaten: snelle en eenvoudige oplossing voor beter toegankelijke trams. Verkeersspecialist. Verkregen van https://biblio.ugent.be/publication/8700603/file/8700604.pdf
Coolen, W. (2019, 10 april). Openbaar vervoer rijdt voorbij aan mensen met beperkte mobiliteit. Sociaal.net Verkregen van https://sociaal.net/opinie/openbaar-vervoer-rijdt-voorbij-aan-mensenmet…
Crabtree, J. (2017, februari). The Importance of Public Transportation to Community Mobility and Participation. AOTA: Continuing Education Article. Verkregen van https://www.aota.org/~/media/Corporate/Files/Publications/CE-Articles/C…
De Couvreur, L., Detand, L., Goossens, R. (2011). The role of flow experience in co-designing opendesign assistive devices. Researchgate. Verkregen van https://www.researchgate.net/publication/228482824_The_role_of_flow_exp…
Doeleman, A. (2017). De ergotherapeut is de zorgverlener van de toekomst. Ergotherapie magazine 6. Verkregen van: http://www.annedoeleman.nl/wp-content/uploads/2018/01/Interview-Theo-va…
Barnds, A. K., Feidt, D., Gossett, A., Mirza, M. (2009). Beyond access: A case study on the intersection between accessibility, sustainability, and universal design. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 4(6), 439–450. https://doi.org/10.3109/17483100903100301 74/133 © 2021 Arteveldehogeschool
Beagan, B., & Hammell, K. R. W. (2016). Occupational injustice: A critique. Canadian Journal of Occupational Therapy, 84(1), 58–68. https://doi.org/10.1177/0008417416638858
Hartingsveldt, M., Hengelaar, R. & Logister-Proost, I. (2015, januari). De praktijkcontext van de ergotherapeut beweegt mee met de veranderingen in zorg en welzijn. Ergotherapie Magazine 3, 40- 46. Verkregen van https://www.researchgate.net/publication/280090053_De_praktijkcontext_v… _beweegt_mee_met_de_veranderingen_in_zorg_en_welzijn
Huber, M., Knottnerus, J. A., Green, L., Horst, H. V. D., Jadad, A. R., Kromhout, D., Leonard, B., Lorig, K., Loureiro, M. I., Meer, J. W. M. V. D., Schnabel, P., Smith, R., Weel, C. V., & Smid, H. (2011). How should we define health? BMJ, 343(jul26 2), d4163. https://doi.org/10.1136/bmj.d4163 Kalmari, S. (z.j.). Getting around accessible Helsinki. My Helsinki. Verkregen van https://www.myhelsinki.fi/en/info/getting-around-accessible-helsinki
Khomenko, S., Nieuwenhuijsen, M., Ambròs, A., Wegener, S., & Mueller, N. (2020). Is a liveable city a healthy city? Health impacts of urban and transport planning in Vienna, Austria. Environmental Research, 183, 109238. https://doi.org/10.1016/j.envres.2020.109238
Kujala, S. (2003). User involvement: A review of the benefits and challenges. Behaviour & Information Technology, 22(1), 1–16. https://doi.org/10.1080/01449290301782
Law, M., Cooper, B,. Strong, S., Stewart, D., Rigby, P. & Letts, L. (1996). The Person-EnvironmentOccupation Model: A transactive approach to occupational performance. Canadian Journal of Occupational Therapy. 63(1):9-23.
LH. (2021, 26 april). IN KAART Volgend jaar verdwijnen meer dan 1.800 bushaltes in Vlaanderen. Het Laatste Nieuws. Verkregen van https://www.hln.be/binnenland/in-kaart-volgend-jaar-verdwijnenmeer-dan-…
Matthys, C. & Van Damme, S. (2020, 14 december). Helft van Gentse bus- en tramhaltes tegen 2030 toegankelijk voor mindervaliden: Iedereen moet het openbaar vervoer kunnen gebruiken. Provinciale Zeeuwse Courant. Verkregen van https://www.pzc.nl/gent/helft-van-gentse-bus-entramhaltes-tegen-2030-to…
Menton, M., Larrea, C., Latorre, S., Martinez-Alier, J., Peck, M., Temper, L., & Walter, M. (2020). Environmental justice and the SDGs: from synergies to gaps and contradictions. Sustainability Science, 15(6), 1621–1636. https://doi.org/10.1007/s11625-020-00789-8
Mosca, E. I., & Capolongo, S. (2018). Towards a Universal Design Evaluation for Assessing the Performance of the Built Environment. IOS Press, 256, 771–779. https://doi.org/10.3233/978-1- 61499-923-2-771
Nilsson, I., & Townsend, E. (2010). Occupational Justice—Bridging theory and practice. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 17(1), 57–63. https://doi.org/10.3109/11038120903287182
Pennecke, S. (2020, 11 februari). App Makes Public Transit Easier for Riders with Disabilities. Government technology. Verkregen van https://www.govtech.com/transportation/App-Makes- 75/133 © 2021 Arteveldehogeschool Public-Transit-Easier-For-Riders-With-Disabilities.html?fbclid=IwAR08NflOmWaq0- 6_aXiT0cQAAUYKOwlYRSECVVLPNUdys-mrEDuJPMqB2oM
Shirres, D. (2019, 13 december). Mind the gap: keeping trains and platforms level is a 'complex' issue. Institution of mechanical engineers. Verkregen van https://www.imeche.org/news/newsarticle/mind-the-gap-keeping-trains-and…
Stadnyk, R., Townsend, E., & Wilcock, A. (2010). Occupational justice. In C. H. Christiansen & E. A. Townsend (Eds.), Introduction to occupation: The art and science of living. (2nd ed., pp. 329–358). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
Taylor, K. (2020). Universal design and inclusive design. Shopping centre news. Verkregen van https://www.shoppingcentrenews.com.au/shopping-centre-news/universal-de…
Townsend, E. A. (2012). Boundaries and Bridges to Adult Mental Health: Critical Occupational and Capabilities Perspectives of Justice. Journal of Occupational Science, 19(1), 8–24. https://doi.org/10.1080/14427591.2011.639723
Townsend, E., & Whiteford, G. (2005). A participatory occupational justice framework: Population– based processes of practice. In F. Kronenberg, S. Simό Algado, & N. Pollard (Eds.), Occupational therapy without borders: Learning from the spirit of survivors (pp. 110–126). London, UK: Elsevier.
Townsend, E. & A.Wilcock, A. (2004). Occupational justice and Client-Centred Practice: A Dialogue in Progress. Canadian Journal of Occupational Therapy, 71(2), 75–87. https://doi.org/10.1177/000841740407100203
Vandersmissen, M. (2018, 27 november). Meer dan 200 treinstations ‘te veel’ in ons land. Knack. Verkregen van https://www.knack.be/nieuws/belgie/meer-dan-200-treinstations-te-veel-i…
Vanhauwaert, K. (2019, 18 september). Beste NMBS, waarom blijft het een droom om als rolstoelgebruiker ooit zelfstandig de trein te kunnen nemen? Vrt.nws Verkregen van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/09/18/open-brief-aan-nmbs/
Verma, I., & Taegen, J. (2019). Access to Services in Rural Areas from the Point of View of Older Population—A Case Study in Finland. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(23), 4854. https://doi.org/10.3390/ijerph16234854
Wahyuni, E. S., Murti, B., & Joebagio, H. (2016). Public Transport Accessibility for People with Disabilities. Journal of Health Policy and Management, 01(01), 1–7. https://doi.org/10.26911/thejhpm.2016.01.01.01
Watchorn, V., Hitch, D., Grant, C., Tucker, R., Aedy, K., Ang, S., & Frawley, P. (2019). An integrated literature review of the current discourse around universal design in the built environment – is occupation the missing link? Disability and Rehabilitation, 43(1), 1–12. https://doi.org/10.1080/09638288.2019.1612471 76/133 © 2021 Arteveldehogeschool
Whiteford, G., Jones, K., Rahal, C., & Suleman, A. (2018). The Participatory Occupational Justice Framework as a tool for change: Three contrasting case narratives. Journal of Occupational Science, 25(4), 497–508. https://doi.org/10.1080/14427591.2018.1504607
Wilcock, A. A. (2001). Occupational Science: The Key to Broadening Horizons. British Journal of Occupational Therapy, 64(8), 412–417. https://doi.org/10.1177/030802260106400808
Wilcock, A.A. & Townsend, E.A. (2009). Occupational justice. In E.B. Crepeau, E.S. Cohn & B.A. BoytSchell (Eds.), Willard & Spackman’s occupational therapy (11thed., pp. 192- 199). Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins.
Willems, F. (2020, 5 oktober). Kwart van stations moet tegen 2025 volledig toegankelijk zijn voor reizigers met beperking. VRT-Nieuws. Verkregen van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/10/05/toegankelijkheid-nmbs/
Internetpagina’s
Amnesty international. (z.j.) Rechtvaardigheid en mensenrechten. Verkregen van https://www.amnesty.nl/encyclopedie/rechtvaardigheid-en-mensenrechten
Belgian train. (2021). Reizigers met beperkte mobiliteit. NMBS. Verkregen van https://www.belgiantrain.be/nl/travel-info/prepare-for-your-journey/ass…
Cambridgeshire Country Council (2021). Coronavirus (COVID-19) campaign materials. Verkregen van https://www.cambridgeshire.gov.uk/residents/coronavirus/coronavirus-cam…
Centre for excellence in Universal Design (2020). What is universal design: Definition and overview. Verkregen van http://universaldesign.ie/what-is-universal-design/definition-and-overv…
Changing places [Website]. (2020). http://www.changing-places.org/
Cho, M. (2012). Framework of Occupational Justice. OT theory. Verkregen van https://ottheory.com/therapy-model/framework-occupational-justice-foj
City of Helsinki (2016). Accessibility Guidelines (SuRaKu). Helsinki for all. Verkregen van https://www.hel.fi/helsinkikaikille/en/planning-guidelines/accessibilit…
City of Helsinki (2016, 6 juli). Planning Guidelines. Helsinki for all. Verkregen van https://www.hel.fi/helsinkikaikille/en/planning-guidelines/
City of Helsinki (2016, 7 juli). The City of Helsinki Accessibility Plan. Helsinki for all. Verkregen van https://www.hel.fi/helsinkikaikille/en/accessibility-guidelines/accessi…
CM [Website]. (2020). https://www.cm.be/diensten-en-voordelen/thuiszorg/materiaal/persoonlijk…
Conflictbemiddeling door de leerkracht. (z.j.). Soorten conflicten. Verkregen van https://sites.google.com/site/conflictbemiddelingdoordelk/home/soorten-… 77/133 © 2021 Arteveldehogeschool
Course hero. (z.j.). Sociological Perspective: Macro-Level, Meso-Level, and Micro-Level Analysis. Verkregen van https://www.coursehero.com/sg/introduction-to-sociology/macro-level-mes…
De Lijn. (2021). Toegankelijkheid. Vlaamse Vervoersmaatschappij. Verkregen van https://www.delijn.be/nl/overdelijn/organisatie/zorgzaam-ondernemen/toe…
Empowermens (z.j.). Wat is empowerment? Verkregen van https://empowermens.nl/wat-isempowerment/
Ergotherapie Nederland [Website]. (z.j.) https://ergotherapie.nl/
Ergotherapie Vlaanderen [Website]. (z.j.). https://www.ergotherapie.be/NL/
Ergotherapie Vlaanderen. (z.j.). Waar werken ergotherapeuten? Verkregen van https://www.ergotherapie.be/NL/web-2431/Waar-werkenergotherapeuten?fbcl… 6zI
European commision (z.j.). Employment, social affairs and inclusion: Access City Award. Verkregen van https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1141
Gelijke kansen in Vlaanderen [Website]. (z.j.) https://gelijkekansen.be
HSL HRT. (z.j.). Accessibility. Verkregen van https://www.hsl.fi/en/travelling/accessibility
Inter Vlaanderen [Website]. (z.j.) https://www.inter.vlaanderen/
Kenniscentrum hulpmiddelen (2011). Hulpmiddelen voor personen met een handicap versus Universal Design. Verkregen van https://www.hulpmiddeleninfo.be/info/ud/info_ud.html
Kenton, Z. (2019). Paradigm Shift. Investopedia. Verkregen van https://www.investopedia.com/terms/p/paradigm-shift.asp
Kies gelijke kansen [Website]. (2021). https://www.kiesgelijkekansen.be/
MaaS alliance. (z.j.). What is MaaS? ERTICO – ITS Europe. Verkregen van https://maasalliance.eu/homepage/what-is-maas/
Maxima MC (2021). Mobiliteitsproblemen. Verkregen van https://www.mmc.nl/ouderengeneeskunde/aandoeningen-enbehandelingen/mobi…
Overleg van diensten voor aangepast vervoer. (z.j.). Aangepast vervoer in Vlaanderen voor iedereen die niet zelfstandig het openbaar vervoer kan gebruiken. Verkregen van https://www.odav.be/
Picture Live [Website]. (z.j.). https://www.picturelive.be/
POPTIS: Wiener Linien [Website]. (z.j.). http://poptis.wl-barrierefrei.at/ 78/133 © 2021 Arteveldehogeschool
Prodel, J.Y. (2014). Universal Design Small Student apartment. Design for all foundation. Verkregen van http://designforall.org/morecandidate.php?id=110
Project Gent Sint-Pieters. (2021). Trein en station. Verkregen van https://www.projectgentsintpieters.be/voorstelling-project/stationsproj…
Sightsavers. (2021). Global goals. Verkregen van https://www.sightsavers.org/policy-andadvocacy/global-goals/
Sociaal en cultureel planbureau. (z.j.). Dossier maatschappelijke effecten Corona. Verkregen van https://www.scp.nl/onderwerpen/corona/dossier-maatschappelijke-effecten…
Spierziekten Vlaanderen (2021). Toegankelijk Vlaanderen. Verkregen van https://spierziektenvlaanderen.be/toegankelijk-vlaanderen/
Statistiek Vlaanderen. (2019). Gezondheidsgerelateerde beperkingen. Verkregen van https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/gezondheidsgerelateerde-beperkin…
Statistiek Vlaanderen. (2020). Bevolking naar leeftijd en geslacht. Verkregen van https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/bevolking-naar-leeftijd-en-gesla…
Taylor and Francis online [Website]. (2021). https://www.tandfonline.com/
Toegankelijk gebouw [Website]. (2020). https://www.toegankelijkgebouw.be/
Toegankelijke omgeving [Website]. (2020). https://www.toegankelijkeomgeving.be/
Toegankelijkheid publieke gebouwen (2017). Dossier Universal design in stedelijke ontwikkeling. Inter – agentschap toegankelijk Vlaanderen. Verkregen van https://www.toegankelijkgebouw.be/NieuwsbriefArchief/UniversalDesignins… d/418/Default.aspx
Toegankelijkheid publieke gebouwen (2013, januari). Dossier aangepast toilet. Enter vzw. Verkregen van https://www.toegankelijkgebouw.be/NieuwsbriefArchief/Dossieraangepastto…
Toegankelijk Vlaanderen [Website]. (2019). https://toevla.vlaanderen.be/
Toegankelijk Vlaanderen (2017). Naar een toegankelijke gemeente. Inter Vlaanderen. Verkregen van https://inter.vlaanderen/sites/default/files/2017.02%20Flyer%20Toevla.p…
Transport Research and Innovation Monitoring and Information System (2021). UNIACCESS Design of Universal Accessibility Systems for public transport. European Commission. Verkregen van https://trimis.ec.europa.eu/project/design-universal-accessibility-syst…
United Nations. (z.j.). The 17 Goals. Verkregen van https://sdgs.un.org/goals 79/133 © 2021 Arteveldehogeschool
United Nations Population Fund (2014, 24 november). The Human Rights-Based Approach. Verkregen van https://www.unfpa.org/human-rights-based-approach Universal
Design Case studies (2016). The Copenhagen metro. Verkregen van https://universaldesigncasestudies.org/transportation/rail-systems/cope…
Universiteitsbibliotheek Gent [Website]. (2021). https://lib.ugent.be/nl
Vegro [Website]. (2021). https://www.vegro.nl/webwinkel/loop-entransferhulpmiddelen/transferhulp…
Vlaamse overheid. (z.j.). Gezondheid en welzijn: Mobiliteit met een handicap. Verkregen van https://www.vlaanderen.be/mobiliteit-met-een-handicap
Vlaams Ergotherapeutenverbond. (februari 2009). Visie op het beroep ergotherapie. Ergotherapie Vlaanderen. Verkregen van https://www.ergotherapie.be/NL/web-2432/Visie
Vlaanderen. (z.j.). Bereikbaarheid: het decreet basisbereikbaarheid. Vlaamse overheid. Verkregen van https://www.vlaanderen.be/basisbereikbaarheid/het-decreet-basisbereikba…
Vlaanderen. (z.j.). Masterplan Toegankelijkheid. Vlaamse overheid. Verkregen van https://www.vlaanderen.be/basisbereikbaarheid/masterplan-toegankelijkhe…
Vlaanderen. (z.j.). Toekomstgerichte vervoersnetwerken: Netwerk openbaar vervoer. Vlaamse overheid. Verkregen van https://www.vlaanderen.be/basisbereikbaarheid/toekomstgerichtevervoersn…
Visit Flanders. (2021). Toegankelijkheid transport in Vlaanderen. Toerisme Vlaanderen. Verkregen van https://www.visitflanders.com/nl/toegankelijkheid/transport/in-vlaander…
Whim. (z.j.). Experience the seamless way to move around. Verkregen van https://whimapp.com/helsinki/en/
Wiener Linien. (2021). Accessible mobility. Verkregen van https://www.wienerlinien.at/web/wlen/accessible-mobility
Wien Tourismus (z.j.). Public Transport. Verkregen van https://www.wien.info/en/travelinfo/accessible-vienna/accessible-public… Zorg voor beter [Website]. (z.j.). https://www.zorgvoorbeter.nl/
Brochures, cursussen, eindwerken en rapporten
Adriaanse, M., Dejonckheere, F., Forss, J., Grundtner, S., Jarrey, M. (2020- 2021). Manual module 1: Occupational Therapy and Urban Transformation [Cursus]. Artevelde University college, FH Campus Wien, Metropolia University of Applied Sciences Helsinki: Joint program in Occupational Therapy.
Adriaanse, M., Forss, J., Hösl, B., Messner-Gujon, S., Nyman, J., Pihlava, J., Tamminen, E. (2020- 2021). Manual module 2: New areas, roles and future for OT [Cursus]. Artevelde University college, FH 80/133 © 2021 Arteveldehogeschool Campus Wien, Metropolia University of Applied Sciences Helsinki: Joint program in Occupational Therapy.
Beroepsprofiel Ergotherapie. (2018). [Brochure]. Vlaanderen: Ergotherapie Vlaanderen. Verkregen van https://www.ergotherapie.be/content/Beroepsprofiel/Ergotherapie-Beroeps…
City of Helsinki Urban Environment Publications. (2020). Analysis of future transport in the city of Helsinki [Brochure]. Verkregen van https://www.hel.fi/static/liitteet/kaupunkiymparisto/julkaisut/julkaisu…
De Koker, R., Lambers, S., Vercruysse, L. (2016-2017). Doing, Being, Becoming and Belonging Ergotherapie met kinderen van asielzoekers die niet kunnen deelnemen aan het Belgisch schoolsysteem. [Jaarboek]. Brussel: Odissee Hogeschool
Destoop, B., Pinsart, H., Steyaert, G. (2019). Cursus fysieke omgeving. [Cursus]. Gent: Artevelde Hogeschool Bachelor in de ergotherapie
Emberger, G., König, I., Krpata, R., Rollinger, W. & Grundner, M. (2013). Public transport for (disabled) people – the Vienna experience [Rapport]. Verkregen van http://www.wctrs-society.com/wpcontent/uploads/abstracts/rio/selected/2…
Engelbrecht, M.H. (2020, Maart). Occupational Justice through Paid Work: A Qualitative Study of Work Transition Programmes for Youth with Disabilities [Gepubliceerd eindwerk]. Stellenbosch University: Degree of Doctor of Philosophy in the Faculty of Medicine and Health Sciences (Occupational Therapy)
European conference of ministers of transport [ECMT]. (2006). Improving Transport Accessibility for All: Guide to good practice. [Rapport]. Verkregen van https://www.itfoecd.org/sites/default/files/docs/06tphguide.pdf
European Union (2015). Access City Award: Examples of best practice for making EU cities more accessible [Brochure]. Luxemburg: European Commission. Verkregen van http://arona.travel/Portals/0/documentos/0_33789_1.pdf
Europese commissie. (2015). Access City Award. [Brochure]. Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie. Verkregen van https://doi.org/10.2767/546346KE-BL-15-001-NL-N
Hocking, C., Townsend, E., Mace, J. (2019). Occupational therapy and human rights (revised) [Rapport]. World Federation of Occupational Therapists.
Hoe maak je een huis veilig voor ouderen. (z.j.) [Brochure]. Nederland: Emergo. Verkregen van https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/Valpreventie/infograph…
International Transport Forum. (z.j.). Shared Mobility Simulations for Helsinki [Brochure]. Parijs: OECD. Verkregen van https://www.itf-oecd.org/sites/default/files/docs/shared-mobilitysimula…
Masterplan toegankelijke halte-Infrastructuur (z.j.). [Rapport]. Brussel: Vlaamse overheid Departement Mobiliteit en Openbare Werken. Verkregen van 81/133 © 2021 Arteveldehogeschool https://assets.vlaanderen.be/image/upload/v1605859110/20201117_01_Maste… eid_def_abqcwd.pdf
Rosseel, F. (2019). Kwaliteitszorg [Cursus]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de Ergotherapie
Siemens (2013). Tram System – ULF Vienna, Austria. [Brochure]. Verkregen van https://assets.new.siemens.com/siemens/assets/api/uuid:bab137c522d71edd… 6ba37a/ulf-brochure-en.pdf
Van Hoof, H. (2019-2020). Religie, zingeving en levensbeschouwing [Cursus]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie.
Van Impe, E. (2018-2019). Occupationele ervaringen bij ondraaglijk psychisch lijden. [Gepubliceerd eindwerk] UGent, KU Leuven, UHasselt, UAntwerpen, Vives, HoGent, Arteveldehogeschool, AP Antwerpen, HoWest, Odisee, PXL, Thomas More: Faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen. Verkregen van https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/783/044/RUG01-002783044_201…
Verbeke, M., De Vriendt, P., Van de Velde D., Florus, A., Peersman, W. (2006). Ergotherapie In De Thuiszorg: Een Multidisciplinaire Benadering Van De Oost-Vlaamse Situatie. [Rapport]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie.
Vlaamse regering (2019). Decreet betreffende de basisbereikbaarheid [Codex]. Vlaanderen. Verkregen van: https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1031764&datum=&geanno… false#H1093844
Wijk, M. (2012). Toegankelijkheid: Een pleidooi voor betere regels. [Rapport]. Utrecht: Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland, De koepel van ouderenorganisaties, stichting VACpunt wonen. Verkregen van https://www.klublangemensen.nl/files/downloads/20122606_Adviesrapport_v…;
Audiovisuele bronnen
Campbell, D., Cooper, J., Froese, D., Head, B., MacLeod-Schroeder, N., McCarthy, N. & Sheehan L. (z.j.) Occupational justice: New concept or historical foundation of occupational therapy? [PowerPoint-presentatie]. Canada: Canadian Association of Occupational Therapists. Verkregen van https://caot.in1touch.org/document/3763/f26.pdf
Mace, J., Hocking, C., Waring, M., Townsend, L., Whalley Hammell, K., Galheigo, S., Aldrich, B., Bailliard, A., Adams, F., & Whiteford, G. (2018, mei). Occupational Justice as the Freedom to Do & Be: A conceptual tool for advocating for human rights [PowerPoint-presentatie]. Cape Town South Africa: World Fedaration of Occupational therapists Congress. Verkregen van https://congress2018.wfot.org/downloads/presentations/SE07/jenni_mace.p…
Pinsart, H. (2020). Module 9: HC Ergonomie en Arbeid. [PowerPoint-presentatie]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie 82/133 © 2021 Arteveldehogeschool
The FAB European Semester: New perspectives on Occupational Therapy. (2020). [PowerPointpresentatie]. Gent: Arteveldehogeschool
Van de Velde, D. (2018, 16 september). CMO: Deel 1 Wat is ergotherapie [PowerPoint-presentatie]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie
Van de Velde, D. (2018, 16 september). CMO: Deel 2 Wat is ergotherapie en inleiding CMO [PowerPointpresentatie]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie
Van de Velde, D. (2018, 16 september). CMO: Deel 3 Wat is occupatie [PowerPoint-presentatie]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie
Van de Velde, D. (2018, 16 september). CMO: Deel 4 Wat als er iets verkeerd gaat? En basisconcepten van het menselijk handelen [PowerPoint-presentatie]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor in de ergotherapie
Vermeir, P. (2016). Patiëntenparticipatie voor een betere chronische zorg. [PowerPoint-presentatie]. Gent: Universitair ziekenhuis Gent Verkregen van https://www.uzgent.be/nl/home/Lists/PDFs%20zorgaanbod/ALGIN_Pati%C3%ABn… %20voor%20een%20betere%20chronische%20zorg.pdf