Een leidraad voor hergebruik
Het doel van deze thesis is om een duidelijke leidraad te ontwerpen voor architecten in het bijzonder, maar ook voor mensen en bouwheren die op een circulaire manier willen bouwen en daarbij gebruik willen maken van herbruikbare materialen en componenten. De leidraad zal dienen als een soort uitgangspunt om het ontwerpproces van start te laten gaan en zal leiden tot drie mogelijke trajecten/ pistes die de architect kan volgen. Deze drie trajecten zijn het vertrekken vanuit een ontwerp, het vertrekken vanuit de materialen die beschikbaar zijn in de omgeving en het vertrekken vanuit de materialen in een materialendatabank. Bijkomend is er ook een determinatietabel opgesteld en werden er randvoorwaarden bepaald om te weten wanneer er voor welk traject gekozen kan worden.
Vandaag de dag wordt er veel belang gehecht aan duurzaam bouwen, het milieu en circulariteit. Maar uit onderzoek blijkt dat architecten niet goed weten hoe ze zulke projecten moeten aanpakken en waar ze hiervoor terechtkunnen. Daarom zullen er in deze thesis leidraden ontwikkeld worden waarop architecten zich kunnen baseren wanneer ze aan een project willen beginnen waarbij hergebruikte materialen zullen worden toegepast. Hierdoor zal voor architecten ook de drempel verkleind worden om aan klanten voor te stellen om herbruikbaar te bouwen. Zo zullen herbruikbare materialen en componenten als onderdeel van het circulair bouwen meer ingeburgerd geraken in de maatschappij.
Het onderzoek zal starten met een literatuurstudie. Het doel van deze literatuurstudie is om achtergrondinformatie te verzamelen over relevante begrippen zoals ‘circulaire economie’ en ‘circulair bouwen’. Vervolgens zal er een case study onderzoek gebeuren. Enerzijds zullen er gebouwen onderzocht worden waarbij hergebruikte materialen en componenten zijn toegepast. Anderzijds zullen er ook enkele materiaaldatabanken onderzocht worden. Beide case study’s zullen gebeuren door interviews af te nemen met de architecten van de gebouwen en de zaakvoerders van de materialendatabanken. Er zal onder andere gevraagd worden naar de processen die zij aanraden, de werking van materialendatabanken en naar hun eigen ervaringen.
Op basis van deze bevindingen zullen er dan leidraden ontwikkeld worden. Om aan te tonen dat deze makkelijk door architecten gebruikt kunnen worden, heeft er een ontwerpend onderzoek plaatsgevonden waarbij een van de drie leidraden afgetoetst is op het masterproject. Na onderzoek is gebleken dat de meeste stappen essentieel waren en daadwerkelijk toegevoegde waarde hadden, maar dat andere stappen eventueel in bepaalde situaties ook weggelaten konden worden.
Bibliografie
Afasiaarchzine. (2014, 23 Juni). TERRAZARIO Madrid. Geraadpleegd op 8 januari 2021 van https://afasiaarchzine.com/2014/06/pkmn-architectures3/ - Archdaily. (z.d.). Deaconry Bethanien / E2A. Geraadpleegd op 20 december 2020 van https://www.archdaily.com/883797/deaconrybethanien-e2a - Agion. (z.d.). Circulair bouwen. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.agion.be/circulair-bouwen - Bal, N., Braekevelt, A., Luyten, E., Raes, W., Smeets, K., Tempst, W.,… Wille, E. (2018). De bijdrage van de circulaire economie aan het klimaatbeleid. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/Achtergronddocument -Klimaat-CE.pdf - Bouwwereld. (z.d.). Donorskelet voor laboratorium Biopartner 5. Geraadpleegd op 15 november 2020 van https://www.bouwwereld.nl/duurzaamheid/donorskelet-voorlaboratorium-biopartner-5/ - Cambier, C., Elsen, S., Galle, W., Hertogs, P., Lanckriet, W., Poppe, J., Tavernier, I., Vandervaeren, C. (2019). Bouwen voor een circulaire economie. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.vub.be/arch/files/circular_design_qualities/VUB%20Architect ural%20Engineering%20- %20Circulaire%20Ontwerpkwaliteitcambieren%20%282019.12%29.pdf - CDA. (z.d.). Circulaire economie – spullen hergebruiken en afval vermijden. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.cda.nl/europa/standpunten/beschermenwatvanwaardeis/circu laire-economie-spullen-hergebruiken-en-afval-vermijden - Cepezed. (2018, Augustus). The green house. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://daf9627eib4jq.cloudfront.net/app/uploads/2018/08/struktonballast_nedam-albron-cepezed_The_Green_House.pdf126 - De Architect. (2018, 29 Augustus). ARC18: The Green House – cepezed. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://www.dearchitect.nl/projecten/arc18-the-green-house-cepezed - De Architect. (2018, 31 Januari). Deaconry Bethanien gebouw Zürich – E2A. Geraadpleegd op 20 december 2020 van https://www.dearchitect.nl/projecten/deaconry-bethanien-gebouw-zuriche2a - De Architect. (2018, 20 Augustus). Winnaar ARC18 Innovatie Award: People’s Pavilion – bureau SLA & Overtreders W. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://www.dearchitect.nl/projecten/arc18-peoplespavilion-100-geleend-bureau-sla-2 - de Bruijn, T., Buits, J., Engelsman, L., Entrop, B., Smit, M., Smit, G.J., Straatman, J., Vrielink, R. (2019). Circulair Bouwen. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.saxion.nl/binaries/content/assets/onderzoek/areas-- living/duurzame-leefomgeving/190207-transitieagenda-circulairbouwen.pdf - Dijkhuis. (z.d.). Is circulair bouwen duurder? Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://dijkhuis.eco/kennisbank/circulair-bouwen/ - Doepel, D. (2015, Augustus). Naar een circulaire en inclusieve bouwpraktijk. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://www.cirkelstad.nl/wp2/wp-content/uploads/2016/03/Naar-eenCirculaire-en-Inclusieve-Bouwpraktijk.pdf - Failed Architecture. (2019, 17 September). “Degrowth is about redistribution by design not by collapse”. Geraadpleegd op 24 januari 2021 van https://failedarchitecture.com/degrowth-is-about-redistribution-bydesign-not-by-collapse/ - Feleki, E. (2020, 20 Mei). Hoe kunnen we de overgang van steden naar een circulaire economie versnellen? Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://urbact.eu/hoe-kunnen-we-de-overgang-van-steden-naar-eencirculaire-economie-versnellen - Franck. (z.d.). Franck. Geraadpleegd op 29 november van https://www.franck.be/over-ons127 - Frearson, A. (2017, 27 Oktober). People’s Pavilion “has almost no ecological footprint” say designers. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://www.dezeen.com/2017/10/27/peoples-pavilion-dutch-designweek-low-ecological-footprint-bureau-sla-overtreders-w/ - Geldermans, R. J. (2014). Circulair bouwen in de gevelindustrie: Een verkennende studie naar de sociale aspecten. - Google Earth. (z.d.). Steinzeug-Keramo NV. Geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://earth.google.com/web/search/keramo+hasselt/@50.94740272,5.3 4349012,31.16598544a,633.59138546d,35y,47.82270418h,44.73248749t ,360r/data=CnkaTxJJCiUweDQ3YzEyMTYxNjk1YTdmMzU6MHhhMzZkZmUy MDQyN2NiMGZmGZtwr8xbeUlAIawXQznRXhVAKg5rZXJhbW8gaGFzc2VsdB gCIAEiJgokCSrBtgKLg0lAEVQWFO--fElAGVSrESsNbBZAIYpfulE4tBVA - Het teken. (2010, 2 Juli ). Het Teken – 83e jaargang. Geraadpleegd op 24 januari 2021 van https://www.kuleuven.be/thomas/page/tijdschriften/viewarticle/61896/ - Janssens, T. (2017). Cradle to Cradle. - Knudsen, J. (2010, 01 Januari). Villa Welpeloo Enschede. Geraadpleegd van op 15 november 2020 https://www.architectuur.nl/project/villa-welpelooenschede/ - Lachmeijer, R. (2018, 24 December). Kringloopwinkel bewijst: duurzaam en circulair bouwen hoeft niet duur te zijn. Geraadpleegd op 18 december 2020 van https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/infra/27823/kringloopwinkelbewijst-duurzaam-en-circulair-bouwen-hoeft-niet-duur-te-zijn - Leeuwen, S. V., Kuindersma, P., Egter van Wissekerke, N., Bastein, T., Vos, S. D., Donkervoort, R., ... & Verstraeten, J. (2018). Circulair bouwen in perspectief. TNO - Malcorps, J. (2016). Naar een duurzame circulaire economie in Vlaanderen? Hoe ambitieus durft Vlaanderen te zijn? Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.oikos.be/tijdschrift/archief/jaargang-2016/oikos-76-1- 2016/1023-76-05-malcorps-duurzame-circulaire-economue/file - Meta. (2016). Woon- en werkunits Montigny Antwerpen. Geraadpleegd op 20 december 2020 van https://meta.be/nl/projecten/woon-en-werkunitsmontigny-antwerpen128 - Hens, T. (2017, Oktober 7). Kate Raworth: ‘Het hart van de economie is een donut’. Geraadpleegd op 24 januari 2021 van https://www.mo.be/interview/gelukkig-de-donut - Nelissen, E., van de Griendt, B., van Oppen, C., Pallada, I., Wiedenhoff, J., van der Waal, J., Bögl, T. (2018). Circulaire Bouweconomie. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.allesovercirculairslopen.nl/site/media/upload/files/610_1-1- transitie-agenda-bouw_pdf_20180920144739.pdf - Opalis. (z.d.). Arend Rosema. Geraadpleegd op 29 november 2020 van https://opalis.eu/nl/handelaars/arend-rosema - Opalis. (z.d.). Franck. Geraadpleegd op 29 november 2020 van https://opalis.eu/nl/handelaars/franck - -Opalis. (z.d.). Poelman V.O.F. Geraadpleegd op 29 november 2020 van https://opalis.eu/nl/handelaars/poelman-vof - Opalis. (z.d.). Rotor Deconstruction. Geraadpleegd op 29 november 2020 van https://opalis.eu/nl/handelaars/rotor-deconstruction - OVAM. (z.d.). GREEN DEAL CIRCULAIR BOUWEN ENGAGEMENTSVERKLARING. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://vlaanderencirculair.be/src/Frontend/Files/userfiles/files/GDCB%20engagementsverkla ring.pdf - OVAM. (z.d.) 24 Ontwerprichtlijnen veranderingsgericht bouwen. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/24- Ontwerprichtlijnen-veranderingsger-bouwen.pdf - OVAM. (z.d). Selectief slopen & sloopopvolging. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.ovam.be/selectief-slopen-sloopopvolging - OVAM. (z.d.). Veranderingsgericht bouwen. Geraadpleegd op 24 januari 2021 van https://www.ovam.be/veranderingsgericht-bouwen - Pintos, P. (2019, 29 April). People’s Pavilion / bureau SLA + Overtreders W. Geraadpleegd op 16 november 2020 van https://www.archdaily.com/915977/peoples-pavilion-bureau-sla-plusovertreders-w - Platform CB`23. (2019). Framework Circulair Bouwen. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van 129 https://platformcb23.nl/images/downloads/20190704_PlatformCB23_Fram ework_Circulair_Bouwen_Versie_1.0.pdf - Polspoel, W. (2020, 16 Juni). Geraadpleegd op 29 november 2020 van https://circubuild.be/nl/nieuws/louise-en-jan-franck-nieuwe-laureatencircubuild-award/ - PTSA. (2019). Hightech incubator met circulaire patina. Geraadpleegd op 15 november 2020 van https://ptsa.nl/incubator-biopartner-5/ - Raumlabor. (2014). TRANSMAEDIALE14-SUPERSTRUCTURE. Geraadpleegd op 8 januari 2021 van https://raumlabor.net/transmediale14- superstructure/ - Romnée, A., Vrijders, J., WTCB. (2017). Circulair bouwen. Geraadpleegd van https://www.wtcb.be/homepage/download.cfm?lang=nl&dtype=innov_sup port&doc=Innov ationPaper_Circulair_Bouwen_NL.pdf - Roosros. (2020). MFA De Boezem & Co Oud–Beijerland. Geraadpleegd op 18 december 2020 van https://www.roosros.nl/project/mfa-de-boezem-cooud-beijerland/ - RotorDC. (z.d.). Reuse of building materials made easy. Geraadpleegd op 29 november van https://rotordc.com/ - RVO. (2021, 15 Maart). Milieu Prestatie Gebouwen – MPG. Geraadpleegd op 13 april 2021 van https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaamondernemen/gebouwen/wetten-en-regels/nieuwbouw/milieuprestatiegebouwen - RVO., MVO Nederland., Het Groene Brein. (2018). In 4 stappen circulair (ver)bouwen. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.circulairondernemen.nl/uploads/a29eb74fdb2b227db4ea4d9d 7917c6a7.pdf - SERV. (2018). Rondetafel circulaire economie met de bouwsector. Geraadpleegd op 17 oktober 2020, van https://www.serv.be/sites/default/files/documenten/20181211_rondetafel _circulaire_economie_bouwsector_VER.pdf - SUPERUSE. (z.d.). Villa Welpeloo. Geraadpleegd op 15 november 2020 van https://www.superuse-studios.com/projects/villa-welpeloo-2/ - Transitiebureau CBE. (2019). Uitvoeringsprogramma 2020.130 - Transitiebureau Circulaire Bouweconomie. (2019). Naar een circulaire bouweconomie. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://circulairebouweconomie.nl/het-uitvoeringsprogramma-voor-2019/ - Ten Klooster, G. (2017). Op weg naar circulair bouwen en slopen in Amersfoort. University of Twente: Enschede, The Netherlands, 41. - Van Acoleyen, M. (2018, 6 Maart). 10 Manieren om circulair te bouwen. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.arcadis.com/nlbe/belgie/blog/mike-van-acoleyen/10-manieren-om-circulair-te-bouwen/ - Vanbesien, W. (2015). Conceptnota voor nieuwe regelgeving. - Van Dam, J., Van Den Oever, M. (2019). Catalogus biobased bouwmaterialen 2019 - Het groene en circulaire bouwen. - Van de Velde, P., De Prins, K., d’Hooghe, J., & Bomans, E. (2012). Achtergronddocument opmaak van sloopinventarissen. - Van Sante, M. (2017). Circulair bouwen. Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van http://www.ing.nl/media/ING_EBZ_Circulair-bouwen_Vooralkansen%20voor-groothandels-en%20slopers_juni-2017_tcm162- 127447.pdf. - -Vrijders, J. (2018). Het platte dak van vandaag, de materialenvoorraad van morgen? Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=search &id=REF00010918 - Wientjes, R. (2016). Actoren en hun rol binnen het circulair ontwerpen van kantoren. - -Yilmaz, E. (2020). Gezien de recente noodzaak van circulair bouwen, wat zijn de relevante onderzoekstopics voor de toekomst ten einde circulair bouwen breed toepasbaar te maken in de bouwwereld? - Zakar, S. (2008). Wastage Rate Report. Geraadpleegd op 17 oktober 2020 van http://www.wrap.org.uk/sites/files/wrap/Wastageratesreport.pdf
