Een concrete en werkbare visie voor DiverGENT die betekenis geeft aan het leren van onze inclusieve leerling

Onze zoektocht naar een concrete, werkbare, inclusieve en op diversiteit gerichte visie die betekenis geeft aan alle leerlingen 

Gent, 25 mei 2022 

Wij DiverGENT, een ondersteuningsnetwerk door de Vlaamse overheid gecreëerd voor leerlingen die meer nodig hebben dan basiszorg of verhoogde zorg in het gewoon onderwijs. We vinden als organisatie vanaf 2017 onze weg in de katholieke scholen in Gent en worden door de jaren heen een ondersteuningsnetwerk voor scholen die samen inclusief onderwijs willen waarmaken. 

Een hoge nood

In november 2021 worden we geconfronteerd met veel actieve ondersteuningen en heel wat nieuwe aanmeldingen in de pijplijn. De ondersteuners geven aan dat de kwaliteit van hun werk daalt en de leerlingen niet voldoende geholpen worden. Na onderzoek concluderen we dat niet de nieuwe aanmeldingen, maar wel de langlopende ondersteuningstrajecten de oorzaak zijn van deze overbevraging. Deze trajecten blijven zo lang doorlopen omdat er geen transfer is tussen onze expertise en de leerkracht/het schoolteam. Er is dringend nood aan het vastzetten van expertise over diversiteitsdenken en buitengewoon onderwijs in de scholen gewoon onderwijs. Dit betekent nieuwe ondersteuningstrajecten en richtlijnen die zich focussen op die transfer.

Bij deze nieuwe aanpak hebben we nood aan… Een concrete en werkbare visie van diverGENT op ondersteunen die het  diverGENTteam motiveert, leerkansen biedt, een goede stress-energiebalans en werk-privébalans toelaat én betekenis geeft aan het leren van onze inclusieve leerling. 

Schoolontwikkeling in het leidinggevend leerteam

Ik ben Julie Van Hoorde, student schoolontwikkeling, regio-coördinator DiverGENTbasis en ik ga met ons leidinggevend leerteam DiverGENTbasis en -secundair aan de slag met deze hoge nood. Zoals het hoort in schoolontwikkeling doe ik alles samen met ons leidinggevend leerteam. Om die reden spreek ik in het artikel over wij, als schoolontwikkelaars. 

We vernieuwen onze visie en werking naar inclusief- en op diversiteit gericht denken en handelen. We gebruiken hierbij de veranderingsstrategieën uit de ‘Spiraal van verandering’ (Schollaert, 2007) en Paars Management(Van Beirendonck, 2019). Hierbij volgen we de ‘Wijze[r] werkbare scholen in verandering’ (Meirsschaut, Hostyn & Naert, 2021). 

De schoolontwikkelaar

Het volgen van deze strategieën geven ons als veranderaars structuur, diepgang en houvast maar ze maken ons geen échte schoolontwikkelaar. In de drie jaar schoolontwikkeling leer en ondervind ik dat schoolontwikkelaar zijn meer is dan enkel een veranderingstraject coördineren. Je handelt vanuit zes verschillende rollen. Coördinator van het lerende is er één van. Hiernaast neem je ook de rol als innovator, verbinder van knowhow en onderzoeker op. 

Voor ons veranderingstraject acht ik de rollen van reflective practioniser en ondersteuner als meest essentiële rollen van de schoolontwikkelaar. Een vernieuwing van de visie is een complexe verandering en betreft bijsturing van het professionele zelfbeeld van de ondersteuner. We vragen hen om hun gekoesterde overtuigingen in vraag te stellen en te ontleren. Dit ontleren is een hoogst emotionele aangelegenheid en is het meest heikele aspect binnen een leerproces (Schollaert, 2007). 

Complexe, emotionele verandering

Via dialoog en co-constructie houden we rekening met zowel het perspectief van de ondersteuners als het perspectief van het beleid (Van Beirendonck, 2021). Het is aan het leidinggevend leerteam om dit zelfstandig leren en reflecteren te begeleiden bij de ondersteuner. We bevragen en bespreken tijdens coachingsgesprekken zijn persoonlijk referentiekader en verbinden die met zijn professioneel ontwikkelen. In mijn verleden als leerkracht buitengewoon lager onderwijs hebben we de leuze: “Als het koppeke vol zit met emoties dan geraakt er niets meer bij, ze zijn niet in staat om te leren en te veranderen. Daarvoor moeten eerst de emotionele hindernissen weggehaald worden.” Bij leerlingen uit het gewoon onderwijs en bij volwassenen is het net zo. Als schoolontwikkelaars luisteren we naar de ondersteuners, geven we aandacht aan succesverhalen en vieren we de quick-wins. Vanuit erkenning, waardering en respect zetten we hen aan tot reflectie over hun leerproces, talenten, kwaliteiten en waarden & normen. 

Vanuit dit zelfinzicht streven we naar de attitude om eigenaarschap te verwerven over hun professioneel ontwikkelen. Wat volgens Bolhuis (2004) één van de sleutels is om tot meer betrokkenheid te komen. 

Streven naar coherentie

Vanuit de theorie van het paars management van Van Beirendonck (2021) ontwikkelen we een eenduidige, duurzame visie die noodzakelijk gepaard gaat met ‘samen’ betekenis geven aan de verandering in een context van verbondenheid en vertrouwen (Schollaert, 2007). Samen betekenis geven kan op zijn beurt pas wanneer je als individu voldoende eigenaarschap hebt op jouw basisbehoeften. Als schoolontwikkelaars werken we bewust en consequent aan de verbondenheid, competentie en autonomie van de ondersteuner in coherentie met de veranderende visie. Dit leidt tot intrinsieke motivatie en zelfontwikkeling bij de ondersteuner (Ryan & Deci, 2000). 

Een lange weg

Een volledig schooljaar als praktiserend student schoolontwikkelaar zit er op. De weg die we met ons team hebben afgelegd kan een manier zijn om de visie binnen een organisatie meer inclusiever te maken. De verandering naar echt inclusief onderwijs is wettelijk vastgelegd. Het recht op inclusie is grondwettelijk bepaald. Dit is onze plicht als Belg. Maar… hoe begin je er aan? Hoe integreer je inclusief onderwijs binnen de visie van de school? Hoe maken we de visie van de organisatie ook doorleeft in het team? Mijn bachelorproef is mogelijks een hulpmiddel voor wie zoek naar een inclusieve, diversiteitgerichte visie voor zijn organisatie. 

Met onze concrete en werkbare visie op ondersteunen vervolgen we onze tocht. De weg lijkt nog lang maar met de eindbestemming als speldenkopje in het vizier geraken we er, SAMEN ! Het schooljaar 2022-2023 zetten we verder in op ons langetermijndoel: De visie van diverGENT zit verankerd in verschillende scholen gewoon onderwijs en leidt tot meer duurzaam, kwalitatief en inclusief onderwijs voor elke leerling. Dit realiseren vergt verder onderzoek, draagvlak, efficiënte communicatie,... we gaan door met schoolontwikkeling! 

Mijn opleiding

Als ik terugkijk naar de opleiding schoolontwikkeling merk ik dat de opleiding als een ‘school(student)ontwikkelaar’ een verandertraject met mij heeft doorgevoerd. Vanuit het waarderende perspectief gaan ze voortdurend in proces met het bewust, planmatig veranderen van het persoonlijk en professioneel functioneren van de student. Met als doel het verbeteren van het onderwijs en het versterken van onze veranderingscapaciteit. Grote waardering en oprechte dank aan de docenten.

Julie Van Hoorde-BNB Schoolontwikkeling

2019-2022 

julievanhoorde@hotmail.com