Menstruatie?! De schaamte voorbij, verhoog de kennis.
Menstruatie?! De schaamte voorbij, verhoog de kennis.
Menstrueren? Schaamte?
Menstrueren is een natuurlijk proces en zou de normaalste zaak ter wereld moeten zijn. Toch schamen drie op tien jong adolescenten zich wanneer zij voor het eerst ongesteld worden, aldus het Nederlandse onderzoek Bloedserieus van PLAN International in 2019. Volgens datzelfde onderzoek weten ook vier op de tien jongeren niet goed wat ze moeten doen bij hun eerste menstruatie, en drie op de tien had toen geen menstruatieproduct bij de hand. Verder ervaren jongeren ongemak als ze over hun menstruatie spreken. Zij vinden het ongemakkelijk om hierover met vrienden (34%) of vriendinnen (10%) te praten.
Door het gebrek aan kennis en of menstruatieproducten maar zeker ook door socio-culturele taboes en een tekort aan veilige en schone sanitaire voorzieningen, komt volgens hetzelfde onderzoek de menstruele cyclus in een sfeer van taboe en schaamte terecht.
Menstruatietaboe, het verschijnsel waarbij menstruatie wordt beschouwd als een taboe, hangt samen met stigma's of desinformatie over ongesteld zijn en menstruatieklachten. Het taboe kan leiden tot menstruatieschaamte waarbij mensen zich schamen voor de eigen menstruatie of het gevoel heeft dat ze zich ervoor zou moeten schamen.
Taboe en schaamte hebben vaak negatieve gevolgen: gevoelens van machteloosheid, inferioriteit, een negatief zelfbeeld, absenteïsme of terugtrekkingsgedrag. Ze beïnvloeden de gezondheid en waarschijnlijk ook de menstruele gezondheid.
Wat is er onderzocht in deze scriptie?
In de literatuurstudie wordt getracht het begrip menstruele gezondheid te definiëren met behulp van wetenschappelijk literatuur uit België en andere landen. Factoren die de menstruele gezondheid van jongeren verklaren, versterken of beïnvloeden, worden in kaart gebracht en verklaard. Er wordt nagegaan wat de gevolgen zijn van een minder goede of slechte menstruele gezondheid op het leven van de jong adolescenten. Daarnaast is het belangrijk om mensen te sensibiliseren en te informeren over menstruatie als essentieel biologisch proces. Het belang van educatie en sensibilisering op school vanaf jonge leeftijd is cruciaal. Het praktijkdeel focust op de bestaande instrumenten die de menstruatieschaamte proberen te verkleinen door de kennis bij de jong adolescenten te vergroten. Op basis van deze analyse zal er een eigen product ontwikkeld worden namelijk de ‘LEVEL UP’
Resultaten?
Uit de literatuurstudie blijkt dat informatie en kennis zeer belangrijk zijn bij het ontwikkelen van een goede menstruele gezondheid. Voorlichtingssessies en menstruele educatie hebben een positieve invloed op het niveau van de kennis. De informatie moet tijdig, voor de menarche en op een begrijpelijke en toegankelijke manier verstrekt worden. Daarnaast spelen de toegang tot comfortabele en zelf gekozen menstruatieproducten alsook sanitaire voorzieningen een cruciale rol. Voor een tijdige diagnose en ondersteuning bij stoornissen en ongemakken, moeten jong adolescenten abnormale menstruatiesymptomen kunnen herkennen. Ze moeten zich op hun gemak voelen tijdens het zoeken naar advies en toegang hebben tot gezondheidsdiensten. Schaamte en stigma's rond menstruatie ondermijnen het welzijn. Daarom is een ondersteunende en respectvolle omgeving belangrijk. Het gebrek aan bovenstaande factoren kan leiden tot een slechtere menstruele gezondheid.
Dit alles heeft invloed op het sociale, mentale en fysieke welzijn van de jong adolescenten. Jongeren met een slechtere menstruele gezondheid zijn vaker afwezig op school of op sociale, religieuze activiteiten. Wanneer menstruatie gelinkt wordt aan dysmenorroe neemt het absenteïsme verder toe. De kans tot depressie wordt groter bij jong adolescenten in menstruatie-armoede. Bovendien kan het herkennen van pathologieën in verband met menstruatie moeilijker verlopen bij jongeren.
LEVEL UP?!
Aan de hand van de resultaten uit het literatuuronderzoek en de documentanalyse, kwam onderstaande product ‘Level UP’ tot ontwikkeling. Een instrument dat helpt om de kennis te verhogen, de vaardigheden aan te scherpen en de juiste attitudes aan te leren zodat de menstruatieschaamte verkleint.
Level UP is visueel aantrekkelijk voor jeugd. De informatie in Level UP is correct, accuraat en begrijpelijk geformuleerd. Level UP bevat QR-codes zodat jongeren snel toegang hebben tot betrouwbare websites/filmpjes. Het is eveneens een handige en bruikbare tool om met familie en zorgverleners in gesprek te gaan… Ready to Level UP ? Jong adolescenten groeien naar een nieuw level in hun leven. Ze komen in de puberteit terecht. Een level waarin veel verandert op mentaal en fysiek vlak. Om gemakkelijker en zelfverzekerder door het level van de 1ste menstruatie te komen werd de ‘Level UP’ ontwikkeld. Als er gedroomd mag worden, krijgt elke jong adolescent tussen 10 en 12 jaar Level Up toegestuurd, met als leuze: ‘De schaamte voorbij, verhoog de kennis.’
Bibliografie
Amnesty International (2019). Wat zijn mensenrechten? Geraadpleegd op 31 maart 2022 via https:// www.amnesty-international.be/over-mensenrechten - Caritas (2020, maart). Dubbel taboe, menstruatie-armoede in Vlaanderen. Beschikbaar op https:// caritasvlaanderen.be/sites/default/files/inline-files/Caritas_rapport_Menstruatiearmoede_0.pdf - Cardoso, F., Scolese, A., Hamidaddin, A., & Gupta, J. (2021). A qualitative understanding of the effects of reusable sanitary pads and puberty education: implications for future research and practice. BMC Women’s Health 21:14, doi.org/10.1186/s12905-020-01149-5 - Chino-a-fo, H. (2019, 19 maart). Het dubbele taboe: geen geld voor tampons. De Standaard. Geraadpleegd op 1 april 2022, via https://www.standaard.be/cnt/dmf20190318_04265914 - CGSO, Schilders op bezoek. Geraadpleegd op 15 april 2022 via https://www.cgso.be/schildersopbezoek - C M , ‘ M i j n p o s itie v e g e z o n d h e i d .’ G e r a a d p l e e g d o p 1 0 m e i 2 0 2 2 v i a https:// www.mijnpositievegezondheid.be/positieve-gezondheid-belgie - De Bovengrondse. Verkenning van menstruatie-armoede in Nederland (2019). Geraadpleegd op 31 maart 2022 via https://drive.google.com/file/d/1bFguT_UcYWWDpMdEWiPA6DynugJ-4tFv/view - Ouders van Nu: De eerste keer ongesteld. Geraadpleegd op 10 mei 2022 via https:// www.oudersvannu.nl/kind/ontwikkeling/eerste-keer-ongesteld/ - De standaard: Woord van de dag: menstruatie-armoede (2019). Geraadpleegd op 17 maart 2022 via https://www.standaard.be/cnt/dmf20191105_04701570 - Gultie, T., Hailu, D., & Workineh, Y. (2014). Age of Menarche and Knowledge about Menstrual Hygiene Management among Adolescent School Girls in Amhara Province, Ethiopia: Implication to Health Care Workers & School Teachers. PLoS ONE 9(9):e108644. doi:10.1371/journal.pone.0108644 - Hennegan, J., Dolan, D., Steinfield, L., & Montgomery, P. (2017). A qualitative understanding of the effects of reusable sanitary pads and puberty education: implications for future research and practice. Reproductive Health 14:78. doi:10.1186/s12978-017-0339-9 - Hennegan, J., Winkler, T., Bobel, C., Keiser, D., Hampton, J., Larsson, G., Chandra-Mouli, V., Plesons, M., M a h o n , T. ( 2 0 2 1 ) . M e n s t r u a l h e a l t h : a d e fi n i ti o n f o r p o l i c y, p r a c ti c e , a n d research. doi: 10.1080/26410397.2021.1911618 - Hoppenbrouwers, K., Rijkers, A., Roelants, M., Meuleman, C., Van Leeuwen, K., Desoete, A., Wiersema, J.R., D’Hooghe. T. (2017). Menstruatiepatroon bij 13-jarigen in Vlaanderen, en de impact van menstruele klachten op de school- en sociale participatie. Tijdschrift Jeugdgezondheidsz 49:28–34. doi:10.1007/ s12452-017-0096-8 - Leerplannen GO!. Geraadpleegd op 15 april 2022, via https://pro.g-o.be/blog/Documents/ 2010-3%20WO.pdf - L e e r p l a n n e n Ka t h o l i e k o n d e r w i j s . G e ra a d p l e e g d o p 1 5 a p r i l 2 0 2 2 , v i a https:/ llinkid.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/home/leerplan; https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/ - Libresse: Menstruatie en menstruatie producten. Geraadpleegd op 15 maart 2022 via https:// www.libresse.nl/ - Michael, J., Iqbal, Q., Haider, S., Khalid, A., Haque, N., Ishaq, R., Saleem, F., Hassali, M., & d Bashaar, M. (2020). Knowledge and practice of adolescent females about menstruation and menstruation hygiene visiting a public healthcare institute of Quetta, Pakistan. BMC Women's Health 20:4. doi.org/10.1186/ s12905-019-0874-3 - Mohammed, S., Larsen-Reindorf, R.E. (2020) Menstrual knowledge, sociocultural restrictions, and barriers to menstrual hygiene management in Ghana: Evidence from a multi- method survey among adolescent schoolgirls and schoolboys. PLoS ONE 15(10) e0241106. doi:10.1371/journal.pone.0241106 43 - Montoya, J., Villasís-Keever, M., Mendoza-Rojas, M., Granados-Canseco, F., Zúñiga-Partida, E., ZuritaCruz, J. (2019). Factors that impact on the perception of menstruation among female adolescents. Arch Argent Pediatr 2020;118(2):e126-e134. - Moon, G., Kim, I., Kim, H., Choe, S., Jeon, S., Cho, J., Hong, S., & Lee, J. (2020) How can we improve knowledge and perceptions of menstruation? A mixed- methods research study BMC Women's Health (2020) 20:214. doi:10.1186/s12905-020-01007-4 - Nozari, R.A., Farshbaf-Khalili, A., Sattarzadeh, N., & Jafarabadi, M. (2019) The Effect of Counseling on Menstrual Hygiene, Physical Activity, and Nutritional Status of Female Adolescent Students: A Randomized Controlled Field Trial. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences Vol. 6, No. 3, July 2019, 393–402. eISSN 2148-9696 - Plan International (2019). Bijna een op de tien meisjes heeft weleens geen geld voor maandverband of tampons. Geraadpleegd op 15 maart 2022, via https://www.planinternational. nl/actueel/bijna-een-opde-tien-meisjes-geen-geld-voor-maandverband-of-tampons - Sensoa, Geraadpleegd op 15 maart 2022, via https://www.sensoa.be/lesgeven-over-menstruatie - Sensoa, De dokter Bea show. Geraadpleegd op 15 april 2022, via https://www.sensoa.be/materiaal/dedokter-bea-show-lesmodules - Setyowati, Rizkia, M., & Ungsianik. T. (2019) Improving Female Adolescents’ Knowledge, Emotional Response, and Attitude toward Menarche following Implementation of Menarcheal Preparation Reproductive Health Education. Asian/Pacific Island Nursing Journal Volume 4(2): 84-91. DOI: 10.31372/20190402.1041 - SWOV (2012, Augustus). Jong adolescenten. Geraadpleegd op 15 maart 2022, via https://www.swov.nl/ feiten-cijfers/fact/jonge-adolescenten-welke-periode-beslaat-de-adolescentie - UNICEF, Guidance menstrual health and hygiene 2019. Geraadpleegd op 31 maart 2022, via https:// www.unicef.org/media/91341/file/UNICEF-Guidance-menstrual-health-hygien… - Van Daele, taboe en schaamte. Geraadpleegd op 15 mei 2022 via https://bibliotheek.ehb.be - VBOV, beroepsprofiel van de vroedvrouw. Geraadpleegd op 10 mei 2022, via https:// www.vroedvrouwen.be/sites/default/files/vroedvrouwen.pdf
