Stadslandbouw: waar blijft het succes?

Tegen 2050 zal twee derde van de wereldbevolking in steden wonen. We moeten dus meer voedsel in de stad gaan produceren. Tijdens de coronapandemie hebben we gemerkt dat lokaal voedsel kopen belangrijk is. Experten zijn er zeker van: stadslandbouw heeft potentieel. Toch zijn er heel wat struikelblokken die de toekomst van stadslandbouw in de weg liggen. Wat zijn de moeilijkheden? En waar blijft het succes?

Eerst is het belangrijk om het begrip goed af te bakenen. Stadslandbouw is zowel het telen, oogsten als afzetten van voedsel in of in de nabijheid van een stad. Ook veeteelt en het kweken van vissen voor consumptie in de stad, kan je als stadslandbouw zien. In moestuinbakken, op daken, in kelders of zelfs in kleine ruimtes kan voedsel geproduceerd worden. Is duurzaamheid de enige functie van stadslandbouw? Neen.

Multifunctionele landbouw

“De sociale functie is heel belangrijk bij ons”, zegt Maarten Dierickx. Hij is de coördinator van BelAkker, het stadslandbouwproject van Groot Eiland. “Ons doel is mensen dichter bij de arbeidsmarkt brengen en hen ondersteunen in hun zoektocht naar een job.” Op het dak van het slachthuis van Anderlecht is Maarten samen met de vrijwilligers aan het werk. “We werken met mensen die in een maatschappelijk kwetsbare positie zitten. Daardoor krijgen we subsidies.” Naast stadslandbouwprojecten heeft Groot Eiland ook nog broodjes- en horecazaken. “Omdat onze vzw groot genoeg is, kunnen we onze volledige organisatie financieren. De horecagelegenheden brengen geld binnen om te gebruiken voor de stadslandbouwprojecten. De overheid in Brussel staat achter onze lokale voedselstrategie. Zonder hun steun zou het helemaal niet lukken.”

“Het is niet rendabel om je volledige inkomen te halen uit de productie alleen”, bevestigt Maarten Crivits, onderzoeker aan het ILVO (Instituut voor Landbouw, Visserij- en Voedingsonderzoek). “Stadslandbouw moet multifunctionele landbouw zijn. Er moet een toegevoegde waarde aan vasthangen.” De sociale tewerkstelling van BelAkker is daar een voorbeeld van.

Gevecht om ruimte

Naast het financiële aspect is ruimte een andere moeilijkheid. Er is in de stad weinig plaats om aan landbouw te doen. Maar daar heeft Hans Snijder van PLNT een oplossing voor gevonden. In de haven van Antwerpen staan enkele containers waarin kruiden en salades groeien. Hans doet aan verticale landbouw, want hij werkt met gestapelde kweeklagen in zijn containers. Daardoor kan hij meer voedsel produceren op een kleinere ruimte.

Maar als stadslandbouwer ben je niet alleen landbouwer zegt Hans. “Je moet  ook een marketeer, verkoper, transporteur en bedrijfsleider zijn. Je bent verantwoordelijk voor het hele proces: van planten tot leveren. Dat vraagt veel energie en efficiëntie.”

Geen doelstellingen

“We willen geen doelstellingen naar voren schuiven”, zegt het kabinet van Minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V). “Het is niet de bedoeling dat wij bepalen hoeveel landbouwers elke stad moet hebben. Of hoeveel voedselproductie er in de stad moet zijn. Maar we zijn wel ambitieus. We willen niet volledig afhankelijk worden van import.” Volgens het kabinet moet landbouw zijn plaats krijgen in de stad.