Heeft tinnitus een impact op je denkvermogen?
Tinnitus? Wat?
Bijna iedereen heeft het al wel eens gehad: een piep of tuut in je oor. Bijvoorbeeld nadat je naar een fuif bent geweest of lang naar muziek hebt geluisterd. Oorsuizen, of tinnitus, is een geluid dat je hoort, zonder dat er een geluid aanwezig is in de buitenwereld. Dit kan een piep zijn, een tuut, een ruis, een gebrul, of allerlei geluiden door elkaar heen. Bij de meeste mensen die tinnitus ervaren gaat dit vanzelf weer weg, maar ongeveer 10-15% van de Europese bevolking ervaart permanent tinnitus. Een deel van deze groep heeft hier geen of weinig last van, maar tot 5% van alle personen zoekt professionele hulp vanwege het oorsuizen.
Tinnitus kan verschillende oorzaken hebben (zoals geluidstrauma) en vaak is de specifieke oorzaak voor een persoon niet gekend. Daarnaast wordt tinnitus ook beïnvloed door veel verschillende factoren; zo hebben sommige personen bijvoorbeeld meer last van het oorsuizen als ze veel stress hebben. Onderzoek toont aan dat tinnitus een impact kan hebben op verschillende levensdomeinen, zoals kwaliteit van leven, slaapduur en -kwaliteit, luisterinspanning en mentale gezondheid (zoals stress, angst en depressie). De laatste jaren vragen onderzoekers zich af of oorsuizen ook een impact heeft op het denkvermogen (cognitie). Dit heeft mogelijk belangrijke gevolgen voor de opvolging en behandeling van mensen met tinnitus.
Daar is vast al eerder over nagedacht…
Er zijn al een aantal onderzoeken uitgevoerd om deze vraag te beantwoorden, maar hieruit zijn verschillende conclusies gekomen, die elkaar (deels) tegenspreken. Hierdoor is het momenteel nog niet duidelijk of tinnitus inderdaad een impact heeft op het denkvermogen, en zo ja, in welke specifieke domeinen van de cognitie zich dit dan uit (zoals aandacht, kortetermijngeheugen, etc.). Eén belangrijke verklaring voor de tegenstrijdigheden in de literatuur is dat er bij eerder onderzoek niet altijd rekening werd gehouden met de mogelijke invloed van andere factoren, zoals het gehoor, terwijl het gehoor zelf ook al een impact kan hebben op het denkvermogen.
Stel je bijvoorbeeld voor dat je wil weten of mensen met een zonnebril slechter scoren op een ogentest dan mensen zonder zonnebril. Als je dan de helft van de mensen een zonnebril op zet en de andere helft niet, zou je denken dat je te weten komt of een zonnebril een verschil maakt. Maar misschien hadden de mensen uit de ene groep eigenlijk sowieso een bril nodig, of waren alle personen uit de andere groep veel ouder. Dan meet je mogelijk helemaal niet het effect van een zonnebril, maar bijvoorbeeld het effect van leeftijd.
Ditzelfde gebeurt vaak in onderzoeken: men wil de invloed van tinnitus op het denkvermogen testen, maar andere factoren, zoals leeftijd of gehoor, kunnen het beeld onbedoeld vervormen. Het doel van dit onderzoek was dan ook om ervoor te zorgen dat andere invloeden uitgesloten werden.
Wat hebben we precies gedaan?
18 patiënten uit het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) met een cochleair implantaat (CI) namen deel aan de studie. Een cochleair implantaat is een elektronisch hoorapparaat dat gebruikt wordt bij kinderen en volwassenen met een ernstig gehoorverlies. Met een cochleair implantaat wordt de functie van het slakkenhuis overgenomen door elektroden, die de gehoorzenuw direct elektrisch stimuleren. We kozen ten eerste voor deze doelgroep omdat een groot deel van de CI-gebruikers tinnitus ervaart. Ten tweede ervaren veel CI-patiënten met tinnitus dat het oorsuizen onderdrukt wordt door hun CI. Ze hebben met andere woorden meer of wel tinnitus zonder CI en minder of geen tinnitus met CI.
Dit maakt het mogelijk om bij één persoon twee keer dezelfde test af te nemen; één keer met CI en één keer zonder CI. Hiermee wordt ook indirect het oorsuizen gemanipuleerd: één testafname met meer/wel tinnitus (zonder CI) en één testafname met minder/geen tinnitus (zonder CI).
Op deze manier, door twee keer dezelfde test af te nemen bij één persoon, weten we zeker dat we alleen het effect van het oorsuizen zelf meten en dat geen andere factoren onbedoeld een invloed hebben. Deze studie is één van de eerste onderzoeken naar het effect van tinnitus die op deze manier te werk gaat.
Stel je voor dat je opnieuw wil weten of mensen met een zonnebril beter scoren op een ogentest dan zonder zonnebril. Dit keer laat je iedereen twee keer dezelfde ogentest doen: één keer met zonnebril op en één keer zonder zonnebril. Dan weet je zeker dat er tussen de twee testen niets veranderd zal zijn, behalve het feit of iemand een zonnebril op heeft.
Elke proefpersoon legde twee keer dezelfde cognitieve testbatterij af: de RBANS-H (Repeatable Battery for Assessment of Neuropsychological Status for the Hearing impaired). Deze testbatterij onderzoekt het denkvermogen op 5 verschillende domeinen (kortetermijngeheugen, aandacht, taal, ruimtelijk inzicht en vertraagd geheugen) en is specifiek aangepast voor het gebruik bij personen met een gehoorverlies.
Wat weten we nu en wat willen we nog weten?
Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat tinnitusluidheid geen effect lijkt te hebben op cognitie. We hebben namelijk geen verschil gevonden tussen de testscores van personen die op dat moment meer/wel oorsuizen ervaarden en de testscores van personen die op dat moment minder/geen oorsuizen hadden. Dat spreekt de resultaten van eerder onderzoek tegen. Zoals al eerder aangehaald, heeft dit vermoedelijk te maken met het feit dat in deze studie elke persoon twee keer werd getest, in plaats van dat twee verschillende groepen met elkaar werden vergeleken. Daarnaast hadden de proefpersonen uit onze studie allemaal redelijk mild oorsuizen, terwijl patiënten uit eerdere onderzoeken soms ernstig(er) oorsuizen ervaarden. Het kan zijn dat milde tinnitus geen effect heeft op het denkvermogen, maar ernstige tinnitus wel. Toekomstig onderzoek zou moeten bestaan uit een grotere proefgroep, met meer diverse tinnituskarakteristieken. Zo kunnen we hopelijk precies te weten komen welke impact oorsuizen heeft op het denkvermogen, zodat we in de toekomst patiënten nog beter kunnen begeleiden.
Bibliografie
Adamchic, I., Langguth, B., Hauptmann, C., & Tass, P. A. (2012). Psychometric evaluation of visual analog scale for the assessment of chronic tinnitus. American Journal of Audiology, 21(2), 215–225. https://doi.org/https://doi.org/10.1044/1059-0889(2012/12-0010)
Andersson, G., & McKenna, L. (2006). The role of cognition in tinnitus. Acta Oto-Laryngologica, 126(sup556), 39-43. https://doi.org/10.1080/03655230600895226
Andries, E., Gilles, A., Topsakal, V., Vanderveken, O. M., Van de Heyning, P., Van Rompaey, V., & Mertens, G. (2021). Systematic Review of Quality of Life Assessments after Cochlear Implantation in Older Adults. Audiology and Neurotology, 26(2), 61-75. https://doi.org/10.1159/000508433
Assouly, K. K., Smit, A. L., Eikelboom, R. H., Sucher, C., Atlas, M., Stokroos, R. J., & Stegeman, I. (2022). Analysis of a Cochlear Implant Database: Changes in Tinnitus Prevalence and Distress After Cochlear Implantation. Trends in hearing, 26, 23312165221128431.
Assouly, K. K., van Heteren, J. A., Stokroos, R. J., Stegeman, I., & Smit, A. L. (2021). Cochlear implantation for patients with tinnitus–a systematic review. Progress in brain research, 260, 27-50.
Baguley, D. M., & Atlas, M. D. (2007). Cochlear implants and tinnitus. In B. Langguth, G. Hajak, T. Kleinjung, A. Cacace, & A. R. Møller (Eds.), Progress in Brain Research (Vol. 166, pp. 347-355). Elsevier. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0079-6123(07)66033-6
Biswas, R., Lugo, A., Akeroyd, M. A., Schlee, W., Gallus, S., & Hall, D. (2022). Tinnitus prevalence in Europe: a multi-country cross-sectional population study. The Lancet Regional Health-Europe, 12, 100250.
Bovo, R., Ciorba, A., & Martini, A. (2011). Tinnitus and cochlear implants. Auris Nasus Larynx, 38(1), 14-20. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.anl.2010.05.003
Cardon, E., Jacquemin, L., Mertens, G., Van de Heyning, P., Vanderveken, O. M., Topsakal, V., . . . Gilles, A. (2019). Cognitive Performance in Chronic Tinnitus Patients: A Cross-Sectional Study Using the RBANS-H. Otology & Neurotology, 40(9), e876-e882. https://doi.org/10.1097/mao.0000000000002403
Cima, R. F. F., Mazurek, B., Haider, H., Kikidis, D., Lapira, A., Noreña, A., & Hoare, D. J. (2019). A multidisciplinary European guideline for tinnitus: diagnostics, assessment, and treatment. Hno, 67(Suppl 1), 10-42. https://doi.org/10.1007/s00106-019-0633-7 (Multidisziplinäre europäische Leitlinie für Tinnitus: Diagnostik, Einschätzung und Behandlung.)
Claes, A. J., Mertens, G., Gilles, A., Hofkens-Van den Brandt, A., Fransen, E., Van Rompaey, V., & Van de Heyning, P. (2016). The Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status for Hearing Impaired Individuals (RBANS-H) before and after Cochlear Implantation: A Protocol for a Prospective, Longitudinal Cohort Study [Protocols]. Frontiers in Neuroscience, 10. https://doi.org/10.3389/fnins.2016.00512
Claes, A. J., Van de Heyning, P., Gilles, A., Hofkens-Van den Brandt, A., Van Rompaey, V., & Mertens, G. (2018). Impaired Cognitive Functioning in Cochlear Implant Recipients Over the Age of 55 Years: A Cross-Sectional Study Using the Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status for Hearing-Impaired Individuals (RBANS-H) [Original Research]. Frontiers in Neuroscience, 12. https://doi.org/10.3389/fnins.2018.00580
Claes, A. J., Van de Heyning, P., Gilles, A., Van Rompaey, V., & Mertens, G. (2018a). Cognitive outcomes after cochlear implantation in older adults: A systematic review [journal article]. Cochlear Implants International: An Interdisciplinary Journal, 19(5), 239-254. https://doi.org/10.1080/14670100.2018.1484328
Claes, A. J., Van de Heyning, P., Gilles, A., Van Rompaey, V., & Mertens, G. (2018b). Cognitive Performance of Severely Hearing-impaired Older Adults Before and After Cochlear Implantation: Preliminary Results of a Prospective, Longitudinal Cohort Study Using the RBANS-H. Otology & Neurotology, 39(9), e765-e773. https://doi.org/10.1097/mao.0000000000001936
Clarke, N. A., Henshaw, H., Akeroyd, M. A., Adams, B., & Hoare, D. J. (2020). Associations between subjective tinnitus and cognitive performance: systematic review and meta-analyses. Trends in hearing, 24, 2331216520918416.
Degeest, S., Kestens, K., & Keppler, H. (2022). Investigation of the Relation Between Tinnitus, Cognition, and the Amount of Listening Effort. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 65(5), 1988-2002.
Demoen, S., Michiels, S., Gilles, A., Vermeersch, H., Joossen, I., Vanderveken, O. M., . . . Jacquemin, L. (2023). Pilot study on the role of somatic modulation in hyperacusis. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 280(3), 1425-1435. https://doi.org/10.1007/s00405-022-07695-y
Fetoni, A. R., Di Cesare, T., Settimi, S., Sergi, B., Rossi, G., Malesci, R., . . . De Corso, E. (2021). The evaluation of global cognitive and emotional status of older patients with chronic tinnitus [Article]. Brain & Behavior, 11(8), 1-9. https://doi.org/10.1002/brb3.2074
Gomersall, P. A., Baguley, D. M., & Carlyon, R. P. (2019). A cross-sectional questionnaire study of tinnitus awareness and impact in a population of adult cochlear implant users. Ear and hearing, 40(1), 135.
Greenberg, D., Meerton, L., Graham, J., & Vickers, D. (2015). Developing an assessment approach for perceptual changes to tinnitus sound characteristics for adult cochlear implant recipients. Int J Audiol, 55(7), 392-404. https://doi.org/10.3109/14992027.2016.1172391
Hsieh, W.-H., Huang, W.-T., & Lin, H.-C. (2020). Investigation of the effect of cochlear implantation on tinnitus, and its associated factors. Acta Oto-Laryngologica, 140(6), 497-500. https://doi.org/10.1080/00016489.2020.1736338
Jafari, Z., Kolb, B. E., & Mohajerani, M. H. (2019). Age-related hearing loss and tinnitus, dementia risk, and auditory amplification outcomes. Ageing Research Reviews, 56, 100963. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.arr.2019.100963
Khan, R. A., & Husain, F. T. (2020). Tinnitus and cognition: Can load theory help us refine our understanding? Laryngoscope investigative otolaryngology, 5(6), 1197-1204.
Kim, D.-K., Bae, S.-C., Park, K.-H., Jun, B.-C., Lee, D.-H., Yeo, S. W., & Park, S.-N. (2013). Tinnitus in patients with profound hearing loss and the effect of cochlear implantation. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 270(6), 1803-1808. https://doi.org/10.1007/s00405-012-2193-2
Lin, F. R., Ferrucci, L., Metter, E. J., An, Y., Zonderman, A. B., & Resnick, S. M. (2011). Hearing loss and cognition in the Baltimore Longitudinal Study of Aging. Neuropsychology, 25(6), 763.
McCormack, A., Edmondson-Jones, M., Fortnum, H., Dawes, P., Middleton, H., Munro, K. J., & Moore, D. R. (2014). The prevalence of tinnitus and the relationship with neuroticism in a middle-aged UK population. Journal of Psychosomatic Research, 76(1), 56-60. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2013.08.018
Mertens, G., Andries, E., Claes, A. J., Topsakal, V., Van de Heyning, P., Van Rompaey, V., . . . Gavilán, J. (2021). Cognitive improvement after cochlear implantation in older adults with severe or profound hearing impairment: A Prospective, Longitudinal, Controlled, Multicenter Study. Ear and Hearing, 42(3), 606.
Mohamad, N., Hoare, D. J., & Hall, D. A. (2016). The consequences of tinnitus and tinnitus severity on cognition: A review of the behavioural evidence. Hearing Research, 332, 199-209. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.heares.2015.10.001
Nascimento, I. d. P., Almeida, A. A., Diniz, J., Martins, M. L., Freitas, T. M. M. W. C. d., & Rosa, M. R. D. d. (2019). Tinnitus evaluation: relationship between pitch matching and loudness, visual analog scale and tinnitus handicap inventory. Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 85, 611-616.
Neff, P., Simões, J., Psatha, S., Nyamaa, A., Boecking, B., Rausch, L., . . . Mazurek, B. (2021). The impact of tinnitus distress on cognition. Scientific Reports, 11(1), 2243. https://doi.org/10.1038/s41598-021-81728-0
Olze, H., Szczepek, A. J., Haupt, H., Zirke, N., Graebel, S., & Mazurek, B. (2012). The impact of cochlear implantation on tinnitus, stress and quality of life in postlingually deafened patients. Audiology and Neurotology, 17(1), 2-11.
Pierzycki, R. H., Corner, C., Fielden, C. A., & Kitterick, P. T. (2019). Effects of tinnitus on cochlear implant programming. Trends in hearing, 23, 2331216519836624.
Pierzycki, R. H., & Kitterick, P. T. (2020). Insomnia, Anxiety and Depression in Adult Cochlear Implant Users With Tinnitus. Ear Hear, 42(1), 235-243. https://doi.org/10.1097/aud.0000000000000900
Poncet-Wallet, C., Mamelle, E., Godey, B., Truy, E., Guevara, N., Ardoint, M., . . . Mosnier, I. (2020). Prospective multicentric follow-up study of cochlear implantation in adults with single-sided deafness: tinnitus and audiological outcomes. Otology & Neurotology, 41(4), 458.
Quaranta, N., Wagstaff, S., & Baguley, D. M. (2004). Tinnitus and cochlear implantation. Int J Audiol, 43(5), 245-251. https://doi.org/10.1080/14992020400050033
Raj-Koziak, D., Gos, E., Swierniak, W., Rajchel, J. J., Karpiesz, L., Niedzialek, I., . . . Skarzynski, P. H. (2018). Visual analogue scales as a tool for initial assessment of tinnitus severity: psychometric evaluation in a clinical population. Audiology and Neurotology, 23(4), 229-237.
Ramakers, G. G., van Zon, A., Stegeman, I., & Grolman, W. (2015). The effect of cochlear implantation on tinnitus in patients with bilateral hearing loss: a systematic review. The Laryngoscope, 125(11), 2584-2592.
Spencer, R. J., Kitchen Andren, K. A., & Tolle, K. A. (2018). Development of a scale of executive functioning for the RBANS. Applied Neuropsychology: Adult, 25(3), 231-236. https://doi.org/10.1080/23279095.2017.1284664
Tegg-Quinn, S., Bennett, R. J., Eikelboom, R. H., & Baguley, D. M. (2016). The impact of tinnitus upon cognition in adults: A systematic review. International Journal of Audiology, 55(10), 533-540. https://doi.org/10.1080/14992027.2016.1185168
Wang, Y., Zhang, J. N., Hu, W., Li, J. J., Zhou, J. X., Zhang, J. P., . . . Li, M. (2018). The characteristics of cognitive impairment in subjective chronic tinnitus. Brain and behavior, 8(3), e00918.
Yuen, E., Ma, C., Nguyen, S. A., Meyer, T. A., & Lambert, P. R. (2021). The Effect of Cochlear Implantation on Tinnitus and Quality of Life: A Systematic Review and Meta-analysis. Otology & Neurotology, 42(8), 1113-1122.
