Van gezever naar groeikans: hoe teamreflexiviteit de dynamiek in teams kan voorspellen

Liesje
Vanhaecke

‘Zever, gezever!’ Wat kunnen we leren van teamdynamiek in ‘Het Eiland’ 

Al twintig jaar lang is Vlaanderen gefascineerd door de uitdagingen waarmee de collega's van Cynalco Medics worstelen om met elkaar op te schieten in de legendarische serie Het Eiland. Niet onbegrijpelijk, want in een steeds meer verbonden wereld waarin samenwerking steeds belangrijker wordt, is het thema actueler dan ooit. Of je nu iemand bent die liever zelfstandig werkt of juist graag in een groep functioneert, de kans is groot dat je tijdens je loopbaan vaak zal samenwerken met anderen. Maar hoe waardevol zou het zijn om een model te hebben dat ons kan helpen de ontwikkeling van die samenwerking te voorspellen ? Stel je voor dat er, net zoals bij een weerbericht, een manier was om te zien wanneer het bijvoorbeeld "stormt" in teams. Zou dat niet een nuttig hulpmiddel zijn voor organisaties om betere, succesvollere teams te creëren? 

Teamreflexiviteit: de sleutel tot betere samenwerking 

Een belangrijk begrip dat hierbij komt kijken, is teamreflexiviteit. Dit betekent dat teams in staat zijn om openlijk na te denken over hun doelen, strategieën en werkwijzen. Teams die dit vermogen hebben, kunnen zich beter aanpassen aan veranderingen en blijven zich voortdurend verbeteren. Kortom, de motor van teamdynamiek. Maar hoe ontwikkelt teamreflexiviteit zich eigenlijk tijdens een project? En zou het mogelijk zijn om dit proces te voorspellen? Hier komt de wetenschappelijke benadering in beeld, waarbij gebruik wordt gemaakt van een statistische methode die verrassend genoeg nog weinig wordt toegepast binnen de organisatiewetenschappen: de Bayesiaanse statistiek.

De kracht van Bayesiaanse statistiek: teamreflexiviteit in kaart brengen

De Bayesiaanse statistiek helpt ons om onzekerheden beter te begrijpen en voorspellingen te doen. Deze methode werkt met kansverdelingen, gebaseerd op wat we al weten, en combineert dat met nieuwe informatie.

Net zoals je bij donkere wolken automatisch de kans op regen inschat, pas je je voorspelling aan wanneer er nieuwe gegevens, zoals een doorbrekende zon, binnenkomen.

Bayesiaanse statistiek wordt al veel toegepast in bijvoorbeeld weersvoorspellingen en economie, maar opvallend genoeg nog niet vaak in organisatiewetenschappen. Nochtans zijn organisaties juist enorm complex, en de processen binnen teams veranderen voortdurend. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van teamreflexiviteit, een proces dat tot nu toe verrassend weinig overheen de tijd is bestudeerd.

De complexe evolutie van teamreflexiviteit

Liesje Vanhaecke en Lieke Lochten hebben deze leemte opgevuld met hun onderzoek naar de lange termijn ontwikkeling van teamreflexiviteit binnen projectteams. Wat zij ontdekten, was dat dit proces allesbehalve lineair verloopt. Teamreflexiviteit volgt geen gestage opwaartse lijn, maar eerder een bergparabool: het piekt net voor een belangrijk moment in het project, zoals een evaluatie, en neemt daarna weer af.

Dit patroon lijkt te wijzen op de invloed van externe druk. Naarmate de deadline nadert, reflecteren teamleden intensiever over hun werkwijzen en samenwerking. Wanneer de druk afneemt, hebben teamleden minder de behoefte om te reflecteren, mogelijk omdat ze elkaar beter leren kennen of omdat er simpelweg geen tijd meer voor is.

Verschillende aspecten van teamreflexiviteit ontwikkelen zich anders

Interessant genoeg ontwikkelen verschillende aspecten van teamreflexiviteit zich op unieke manieren. Aan het begin van een project bereikt het stellen van doelen al snel zijn hoogtepunt, waarna het afneemt. De evaluatie van werkwijzen en sociale interacties binnen het team piekt echter pas rond het midden van de levenscyclus van een team. Dit lijkt een scharniermoment te zijn, waarop teamleden zich bewust worden van de tekortkomingen van anderen en de spanningen die kunnen ontstaan. Pas dan worden deze verschillen besproken en aangepakt.

Er blijkt geen ‘one-size-fits-all-teams’ te zijn in de ontwikkeling van teamreflexiviteit; diversiteit tussen teams is dus de norm.  Elk team is uniek in zijn samenstelling, met uiteenlopende vaardigheden, persoonlijkheden en specifieke kenmerken van de organisatie. Net zoals Heraclitus al zei: "Panta rhei, alles stroomt." Ook in teams blijft alles in beweging, en het proces van teamreflexiviteit varieert afhankelijk van een complex samenspel van factoren.

Met de wind mee: teamreflexiviteit als kompas voor succes

De inzichten uit dit onderzoek openen de deur naar nieuwe mogelijkheden voor organisaties. Door de ontwikkeling van teamreflexiviteit beter te begrijpen en zelfs te voorspellen, kunnen organisaties gerichte interventies inzetten op  het juiste moment. Dit maakt het mogelijk om teams effectief te ondersteunen en te begeleiden door de meest uitdagende fasen van hun samenwerking.

Waar teamreflexiviteit vroeger misschien werd afgedaan als "gezever", blijkt het nu een krachtige motor voor succes te zijn. Net zoals bij het weerbericht kunnen we, met de juiste methodes zoals Bayesiaanse statistiek, beter anticiperen op de dynamiek binnen teams. Door deze voorspellende inzichten kunnen organisaties beter inspelen op de unieke samenstelling en behoeften van hun teams.

Wil je alle belangrijkste punten nog eens duidelijk op een rijtje zien? In onderstaande video vatten we de kerninzichten van het onderzoek samen:

Meer weten?

Vanhaecke, L.(2024). De dynamiek van teamreflexiviteit: patronen onthuld. Een longitudinale Bayesiaanse polynomiale multilevel analyse van teamreflexiviteit in projectteams. [Masterscriptie, Universiteit Antwerpen]

Masterproefstudent: Liesje Vanhaecke (liesjevanhaecke@gmail.com)

Promotor: prof. dr. Sven De Maeyer (sven.demaeyer@uantwerpen.be)

 

 

 

 

 

Bibliografie

Baerheim, A., Ødegaard, E. E., & Ness, I. J. (2023). Team reflexivity and the shared mind in interprofessional learning. Policy Futures in Education, 21(2), 157-167. 

Berger, P., & Luckmann, T. (2023). The social construction of reality. In Social theory re-wired (pp. 92-101). Routledge. 

Bliese, P. D. (2000). Within-group agreement, non-independence, and reliability: Implications for data aggregation and analysis. 

Bolger, N., & Laurenceau, J.-P. (2013). Intensive longitudinal methods: An introduction to diary and experience sampling research. Guilford press. 

Boud, D., Keogh, R., & Walker, D. (2013). Promoting reflection in learning a model. In Boundaries of adult learning (pp. 32-56). Routledge. 

Brooks, A. K. (1994). Power and the production of knowledge: Collective team learning in work organizations. Human Resource Development Quarterly, 5(3), 213-235. 

Brown, R. D., & Hauenstein, N. M. (2005). Interrater agreement reconsidered: An alternative to the rwg indices. Organizational Research Methods, 8(2), 165-184. 

Bryk, A. S., & Raudenbush, S. W. (1987). Application of hierarchical linear models to assessing change. Psychological bulletin,101(1), 147. 

Bryk, A. S., & Raudenbush, S. W. (1992). Hierarchical linear models: applications and data analysis methods. Sage Publications, Inc. 

Bürkner, P.-C. (2017). Advanced Bayesian multilevel modeling with the R package brms. arXiv preprint arXiv:1705.11123

C. Schippers, M., N. Den Hartog, D., & L. Koopman, P. (2005). Reflexiviteit van teams: ontwikkeling van een instrument. Gedrag & Organisatie, 18(2). 

Carpenter, B., Gelman, A., Hoffman, M. D., Lee, D., Goodrich, B., Betancourt, M., Brubaker, M. A., Guo, J., Li, P., & Riddell, A. (2017). Stan: A probabilistic programming language. Journal of statistical software, 76

Carter, S. M., & West, M. A. (1998). Reflexivity, effectiveness, and mental health in BBC-TV production teams. Small group research,29(5), 583-601. 

Chidambaram, L., & Bostrom, R. (1997). Group development (I): A review and synthesis of development models. Group decision and negotiation, 6, 159-187. 

Cohen, S. G., & Bailey, D. E. (1997). What makes teams work: Group effectiveness research from the shop floor to the executive suite. Journal of Management, 23(3), 239-290. 

De Dreu, C. K. (2007). Cooperative outcome interdependence, task reflexivity, and team effectiveness: a motivated information processing perspective. Journal of Applied Psychology, 92(3), 628. 

De Dreu, C. K., & Weingart, L. R. (2003). A contingency theory of task conflict and performance in groups and organizational teams. International handbook of organizational teamwork and cooperative working, 151-166. 

DeChurch, L. A., & Haas, C. D. (2008). Examining team planning through an episodic lens: Effects of deliberate, contingency, and reactive planning on team effectiveness. Small group research, 39(5), 542-568. 

Decuyper, S., Dochy, F., & Van den Bossche, P. (2010). Grasping the dynamic complexity of team learning: An integrative model for effective team learning in organisations. Educational Research Review, 5(2), 111-133. 

Depaoli, S., & Van de Schoot, R. (2017). Improving transparency and replication in Bayesian statistics: The WAMBS-Checklist. Psychological methods, 22(2), 240.

Diamantopoulos, A., Sarstedt, M., Fuchs, C., Wilczynski, P., & Kaiser, S. (2012). Guidelines for choosing between multi-item and single-item scales for construct measurement: a predictive validity perspective. Journal of the Academy of Marketing Science, 40, 434-449. 

Drolet, A. L., & Morrison, D. G. (2001). Do we really need multiple-item measures in service research? Journal of service research,3(3), 196-204. 

Edmondson, A. C. (2002). Managing the risk of learning: Psychological safety in work teams. Division of Research, Harvard Business School Cambridge, MA. 

Erbert, L. A., Mearns, G. M., & Dena, S. (2005). Perceptions of turning points and dialectical interpretations in organizational team development. Small group research, 36(1), 21-58. 

Fisher, G. G., Matthews, R. A., & Gibbons, A. M. (2016). Developing and investigating the use of single-item measures in organizational research. Journal of occupational health psychology, 21(1), 3. 

Fleiss, J. L. (1986). Analysis of data from multiclinic trials. Controlled clinical trials, 7(4), 267-275. 

Foldy, E. G. (2004). Learning from diversity: A theoretical exploration. Public Administration Review, 64(5), 529-538. 

Freepik (z.d.). Z.n.[Illustratie].Freepik. Geraadpleegd op 10 mei 2024 van https://www.freepik.com.

Fuchs, C., & Diamantopoulos, A. (2009). Using single-item measures for construct measurement in management research: Conceptual issues and application guidelines. Die Betriebswirtschaft, 69(2), 195. 

Gabelica, C., Van den Bossche, P., Segers, M., & Gijselaers, W. (2014). Dynamics of Team Reflexivity after Feedback. Frontline Learning Research, 2(3), 64-91. 

Gelman, A., Simpson, D., & Betancourt, M. (2017). The prior can often only be understood in the context of the likelihood. Entropy,19(10), 555. 

Gersick, C. J. (1988). Time and transition in work teams: Toward a new model of group development. Academy of Management journal, 31(1), 9-41. 

Gibbons, R. D., Hedeker, D., & DuToit, S. (2010). Advances in analysis of longitudinal data. Annual review of clinical psychology, 6, 79-107. 

Glasbergen,R. (2004). z.n. [Illustratie]. Glasbergen. Geraadpleegd op 20 september 2024 van https://www.glasbergen.com.

Hedeker, D., & Gibbons, R. D. (1997). Application of random-effects pattern-mixture models for missing data in longitudinal studies. Psychological methods, 2(1), 64. 

Hedeker, D., & Gibbons, R. D. (2006). Longitudinal data analysis. John Wiley & Sons. 

Hoegl, M., & Parboteeah, K. P. (2006). Team reflexivity in innovative projects. R&d Management, 36(2), 113-125. 

Hox, J., Moerbeek, M., & Van de Schoot, R. (2017). Multilevel analysis: Techniques and applications. Routledge. 

Hox, J. J. (2000). Multilevel analysis of grouped and longitudinal data. 

James, L. R., Demaree, R. G., & Wolf, G. (1993). rwg: An assessment of within-group interrater agreement. Journal of Applied Psychology, 78(2), 306. 

Kallioinen, N., Paananen, T., Bürkner, P.-C., & Vehtari, A. (2024). Detecting and diagnosing prior and likelihood sensitivity with power-scaling. Statistics and Computing, 34(1), 57. 

Kish, L. (2005). Statistical design for research. John Wiley & Sons. 

König, C., & van de Schoot, R. (2018). Bayesian statistics in educational research: a look at the current state of affairs. Educational Review, 70(4), 486-509. 

Konradt, U., & Eckardt, G. (2016). Short-term and long-term relationships between reflection and performance in teams: Evidence from a four-wave longitudinal study. European Journal of Work and Organizational Psychology, 25(6), 804-818. 

Konradt, U., Otte, K.-P., Schippers, M. C., & Steenfatt, C. (2016). Reflexivity in teams: A review and new perspectives. The Journal of psychology, 150(2), 153-174. 

Konradt, U., Schippers, M. C., Krys, S., & Fulmer, A. (2021). Teams in transition: A three-wave longitudinal study of reflection, implicit and explicit coordination and performance improvements. Frontiers in psychology, 12, 677896. 

Kozlowski, S. W., & Bell, B. S. (2007). Team learning, development, and adaptation. In Work group learning (pp. 39-68). Psychology Press. 

Koster. (z.d.). Bouwen aan een topteam [Illustratie]. Loko Cartoons. Geraadpleegd op 10 mei 2024 van https://www.lokocartoons.nl

Kreft, I. G., & De Leeuw, J. (1991). Model based ranking of schools. International Journal of Educational Research, 15(1), 45-59. 

Kruschke, J. K. (2021). Bayesian analysis reporting guidelines. Nature Human Behaviour, 5(10), 1282-1291. 

Kruschke, J. K., Aguinis, H., & Joo, H. (2012). The time has come: Bayesian methods for data analysis in the organizational sciences. Organizational Research Methods, 15(4), 722-752. 

Kyndt, E., & Aerts, J. (2022). Addressing ‘wicked problems’ using visual analysis. In Methods for Researching Professional Learning and Development: Challenges, Applications and Empirical Illustrations (pp. 329-348). Springer. 

Lambert, B. (2018). A student's guide to Bayesian statistics. A Student's Guide to Bayesian Statistics, 1-520. 

Lance, C. E., Butts, M. M., & Michels, L. C. (2006). The sources of four commonly reported cutoff criteria: What did they really say? Organizational Research Methods, 9(2), 202-220. 

LeBreton, J. M., & Senter, J. L. (2008). Answers to 20 questions about interrater reliability and interrater agreement. Organizational Research Methods, 11(4), 815-852. 

Lemoine, N. P. (2019). Moving beyond noninformative priors: why and how to choose weakly informative priors in Bayesian analyses. Oikos, 128(7), 912-928. 

Long, J. D. (2012). Longitudinal data analysis for the behavioral sciences using R. Sage. 

Longford, N. T. (1995). Random coefficient models. In Handbook of statistical modeling for the social and behavioral sciences (pp. 519-570). Springer. 

Marks, M. A., Mathieu, J. E., & Zaccaro, S. J. (2001). A temporally based framework and taxonomy of team processes. Academy of management review, 26(3), 356-376. 

Matthews, R. A., Pineault, L., & Hong, Y.-H. (2022). Normalizing the use of single-item measures: Validation of the single-item compendium for organizational psychology. Journal of Business and Psychology, 37(4), 639-673. 

McCarthy, A., & Garavan, T. N. (2008). Team learning and metacognition: A neglected area of HRD research and practice. Advances in Developing Human Resources, 10(4), 509-524. 

McElreath, R. (2018). Statistical rethinking: A Bayesian course with examples in R and Stan. Chapman and Hall/CRC. 

McGrath, J. E. (1991). Time, interaction, and performance (TIP) A Theory of Groups. Small group research, 22(2), 147-174. 

Moenkemeyer, G., Hoegl, M., & Weiss, M. (2012). Innovator resilience potential: A process perspective of individual resilience as influenced by innovation project termination. Human Relations, 65(5), 627-655. 

Morgan Jr, B. B., Salas, E., & Glickman, A. S. (1993). An analysis of team evolution and maturation. The Journal of General Psychology, 120(3), 277-291. 

Morris, J., & Stew, G. (2007). Collaborative reflection: how far do 2: 1 models of learning in the practice setting promote peer reflection? Reflective Practice, 8(3), 419-432. 

Otte, K.-P., Konradt, U., & Oldeweme, M. (2018). Effective team reflection: The role of quality and quantity. Small group research,49(6), 739-766. 

Phielix, C., Prins, F. J., & Kirschner, P. A. (2010). Awareness of group performance in a CSCL-environment: Effects of peer feedback and reflection. Computers in Human Behavior, 26(2), 151-161. 

Poole, M. S. (1983). Decision development in small groups, III: A multiple sequence model of group decision development. Communications Monographs, 50(4), 321-341. 

Raes, E., Dochy, F., & Kyndt, E. (2015). Team’s Anatomy Exploring change in teams. 

Raudenbush, S. W., & Bryk, A. S. (2002). Hierarchical linear models: Applications and data analysis methods (Vol. 1). sage. 

Roe, R. A., Gockel, C., & Meyer, B. (2012). Time and change in teams: Where we are and where we are moving. European Journal of Work and Organizational Psychology, 21(5), 629-656. 

Rummel, N., Spada, H., & Hauser, S. (2009). Learning to collaborate while being scripted or by observing a model. International Journal of Computer-Supported Collaborative Learning, 4, 69-92. 

Schippers, M. C., West, M. A., & Dawson, J. F. (2015). Team reflexivity and innovation: The moderating role of team context. Journal of Management, 41(3), 769-788. 

Schmutz, J. B., Lei, Z., Eppich, W. J., & Manser, T. (2018). Reflection in the heat of the moment: The role of in‐action team reflexivity in health care emergency teams. Journal of Organizational Behavior, 39(6), 749-765. 

Schon, D. A. (1983). The reflective practicioner: How professionals think in action. Basic Books New York. 

Segers, M., & Tillema, H. (2005). Leren in teams en kennisproductiviteit. Leiden: Universiteit Leiden

Smith, G. (2001). Group development: A review of the literature and a commentary on future research directions. Group Facilitation,3(Spring), 14-45. 

Swift, T. A., & West, M. A. (1998). Reflexivity and group processes: Research and practice. ESRC Centre for Organization and Innovation. 

Tuckman, B. W., & Jensen, M. A. C. (1977). Stages of small-group development revisited. Group & organization studies, 2(4), 419-427. 

Valsiner, J., & Van der Veer, R. (2000). The social mind: Construction of the idea. Cambridge University Press. 

Van de Schoot, R., Broere, J. J., Perryck, K. H., Zondervan-Zwijnenburg, M., & Van Loey, N. E. (2015). Analyzing small data sets using Bayesian estimation: The case of posttraumatic stress symptoms following mechanical ventilation in burn survivors. European journal of psychotraumatology, 6(1), 25216. 

Vehtari, A., Gelman, A., Simpson, D., Carpenter, B., & Bürkner, P.-C. (2021). Rank-normalization, folding, and localization: An improved R ̂ for assessing convergence of MCMC (with discussion). Bayesian analysis, 16(2), 667-718. 

Wagenmakers, E.-J., Marsman, M., Jamil, T., Ly, A., Verhagen, J., Love, J., Selker, R., Gronau, Q. F., Šmíra, M., & Epskamp, S. (2018). Bayesian inference for psychology. Part I: Theoretical advantages and practical ramifications. Psychonomic bulletin & review, 25, 35-57. 

Wesner, J. S., & Pomeranz, J. P. (2021). Choosing priors in Bayesian ecological models by simulating from the prior predictive distribution. Ecosphere, 12(9), e03739. 

West, M. (1996). Handbook of work group psychology. Wiley-Blackwell. 

West, M. A. (2000). Reflexivity, revolution and innovation in work teams. Advances in interdisciplinary studies of work teams, 5

Wheelan, S. A. (1994). Group processes: A developmental perspective. Allyn & Bacon. 

Wheelan, S. A. (2005). The handbook of group research and practice. Sage Publications. 

Widmer, P. S., Schippers, M. C., & West, M. A. (2009). Recent developments in reflexivity research: A review. Psychology of Everyday Activity, 2(2), 2-11. 

Wiese, C. W., & Burke, C. S. (2019). Understanding team learning dynamics over time. Frontiers in psychology, 10, 442035. 

Wiese, C. W., Burke, C. S., Tang, Y., Hernandez, C., & Howell, R. (2022). Team learning behaviors and performance: A meta-analysis of direct effects and moderators. Group & Organization Management, 47(3), 571-611. 

Yukawa, J. (2006). Co-reflection in online learning: Collaborative critical thinking as narrative. International Journal of Computer-Supported Collaborative Learning, 1, 203-228. 

Download scriptie (2.79 MB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2024
Promotor(en)
prof. dr. Sven De Maeyer