“Naar de lever!”
De witte bloedcellen springen van hun stoel wanneer het alarm in hun hoofdkwartier afgaat. “Het virus heeft de lever bereikt!” roept de leider. De strijd tegen hepatitis B is begonnen. Dit lijkt misschien een scène uit een spannend boek, maar het is in werkelijkheid een gloednieuw leermiddel voor studenten uit de richting biomedische wetenschappen met dyslexie. Aan de Universiteit Gent wordt virologie nu onder andere verteld in stripvorm, speciaal ontworpen om moeilijke leerstof toegankelijker en leuker te maken voor iedereen die moeite heeft met lezen.
Wetenschap in stripvorm
Dyslexie is een veelvoorkomend probleem onder studenten. Ongeveer 7% van de bevolking heeft er last van. Voor heel wat mensen is het verwerken van lange, ingewikkelde teksten dus een uitdaging. Werd u bijvoorbeeld geprikkeld door deze lange tekst of vooral door de leuke prentjes die erbij staan?
Het valt niet te ontkennen dat dit ook voor studenten een extra obstakel vormt in hun opleiding. Hoewel universiteiten al hulpmiddelen aanbieden, zoals voorleessoftware en extra examentijd, wou dit project een stap verdergaan. Wat als je in plaats van door droge theorie door een stripverhaal vol actie en humor zou kunnen bladeren? Stripverhalen zijn al lang niet meer alleen voor kinderen. Sterker nog, het is een effectief middel om complexe ideeën visueel over te brengen.
Na uitgebreid onderzoek naar de leerproblemen van studenten met dyslexie, het effect van visuele ondersteuning en de geschiedenis van educatieve strips, werd duidelijk dat stripverhalen en onderwijs een match made in heaven blijken te zijn: een stripverhaal kan niet alleen de leerstof vergemakkelijken, maar ook wetenschappelijke nauwkeurigheid behouden. Zo krijgt bijvoorbeeld de virologiecursus uit het derde bachelor biomedische wetenschappen, vol complexe medische kennis, dankzij dit project een visuele twist. En dat is niet alleen een leuke afwisseling, maar ook een manier om het onderwijs inclusiever te maken.
Twee versies, één doel
Het doel van dit project was om een stripverhaal te creëren dat uitlegt hoe het hepatitis B-virus werkt. Tijdens het ontwikkelen van het stripverhaal kwamen er verschillende ideeën op tafel. Daarom zijn er twee versies van het script gemaakt: een creatievere versie A en een academischere versie B. In versie A gaat het verhaal verder met humor en fantasie, zoals witte bloedcellen die koffiedrinken voordat ze in actie komen. Deze versie kan breder worden ingezet, bijvoorbeeld in het middelbaar onderwijs of zelfs als voorlichtingsmateriaal voor patiënten. Versie B houdt zich strikt aan de feiten en laat de speelse elementen achterwege, zodat de focus volledig ligt op de medische nauwkeurigheid.
Waarom een stripverhaal?
Wat maakt een stripverhaal zo effectief als leermiddel? De combinatie van tekst en beeld helpt studenten informatie op een andere manier te verwerken. Vooral voor mensen met dyslexie, die visuele ondersteuning vaak hard nodig hebben, kan dit een grote hulp betekenen. Een stripverhaal biedt hen de kans om complexe concepten zoals het immuunsysteem te begrijpen door scènes die personificatie en humor gebruiken.
Neem bijvoorbeeld de scène waarin witte bloedcellen in hun hoofdkwartier rustig koffiedrinken totdat een alarm hen naar de lever stuurt om het hepatitis B-virus aan te vallen. Of de witte bloedcel Kurt, die per ongeluk koffie morst op een encyclopedie waardoor belangrijke informatie tijdelijk onleesbaar is. Deze speelse benadering zorgt ervoor dat studenten niet alleen de wetenschappelijke termen onthouden, maar ook de werking van het virus beter begrijpen.
Van theorie naar praktijk
Het project is echter niet alleen een experiment met humor en visuele elementen. De strip volgt nog steeds alle wetenschappelijke principes en complexe termen die je in een traditionele biomedische cursus zou vinden. Vakjargon als "surface antigen" en "cccDNA" wordt niet geschrapt, maar in de visuele context geplaatst, zodat deze termen makkelijker te onthouden zijn.
In de academische versie B wordt bijvoorbeeld het proces van RNA-omzetting naar DNA door het virus op een schematische en feitelijke manier uitgelegd, met minimale humor. Terwijl in versie A, hetzelfde proces wordt uitgelegd door het virus zelf, dat met een vleugje arrogantie de witte bloedcellen informeert over hoe efficiënt het is. Dit contrast in aanpak zorgt ervoor dat de leerstof op verschillende manieren kan worden verwerkt, afhankelijk van wat de student nodig heeft, zonder dat er aan wetenschappelijke kwaliteit wordt ingeboet.
Onderwijs toegankelijker maken voor iedereen
Hoewel dit project in de eerste plaats is opgezet voor studenten met dyslexie, biedt het ook breder potentieel. Visuele ondersteuning is niet alleen nuttig voor dyslectische studenten, maar kan ook waardevol zijn voor anderstalige studenten, studenten met ADHD, of iedereen die visuele hulp nodig heeft om complexe informatie te begrijpen. Dit project laat zien dat het hoger onderwijs meer moet nadenken over hoe verschillende studenten leren en dat innovatie in onderwijs soms simpelweg een kwestie is van creatief denken. Dit laat zien dat onderwijs niet one-size-fits-all is, maar dat er ruimte is voor creatieve oplossingen die iedereen ten goede komen.
Conclusie
"Kurt heeft weer koffie gemorst…", en daarmee een beetje chaos gecreëerd. Maar het stripverhaal zorgt juist voor structuur en duidelijkheid in de ingewikkelde wereld van virussen.
Dit project is een innovatief voorbeeld van hoe wetenschap, kunst en onderwijs hand in hand kunnen gaan. Door de combinatie van humor en visualisatie worden medische feiten toegankelijker en leuker om te leren. Zoals Vinley, het hepatitis B-virus, zou zeggen: “Wij zijn misschien moeilijk te verslaan, maar met de juiste kennis kun je ons te slim af zijn.”
AP Hogeschool. (z.d.). Bijzondere statuten. Opgeroepen op mei 16, 2024, van AP Hogeschool:
https://www.ap.be/bijzondere-statuten#procedure
Artevelde Hogeschool. (z.d.). Studenten met een functiebeperking. Opgeroepen op mei 10,
2024, van Artevelde Hogeschool: https://www.arteveldehogeschool.be/nl/bij-onsstuderen/starten-met-je-opleiding/studeren-op-maat/studenten-met-eenfunctiebeperking#documentatie
British Dyslexia Association. (z.d.). Dyslexia friendly style guide - British Dyslexia
Association. . Opgehaald van British Dyslexia Association:
https://www.bdadyslexia.org.uk/advice/employers/creating-a-dyslexia-fri…workplace/dyslexia-friendly-style-guide
Bruneau. (z.d.). Welk papiergewicht moet u kiezen om te printen? Opgehaald van Bruneau:
https://www.bruneau.be/nl/mag/what-grammage-to-choose-for-printing-paper
Cumps, J., & Morissens, K. (2007). Laat ze strips lezen!: informatie en suggesties voor
school, thuis en bibliotheek. Leuven: Acco. Opgeroepen op mei 10, 2024
Dedicon. (z.d.). Zelf toegankelijk maken: typografie. Opgehaald van Goede kennis van
Dedicon: https://goedekennis.dedicon.nl/alle-artikelen/zelf-toegankelijk-makentypografie
Dyslexia reading well. (z.d.). Dyslexia Font and Styles. Opgehaald van Dyslexia Reading
Well: https://www.dyslexia-reading-well.com/dyslexia-font.html
Dyslexie Centraal. (2024). FAQ | Dyslexiehulpmiddelen. Opgeroepen op februari 2024, van
Dyslexie Centraal: https://dyslexiecentraal.nl/faq/faqdyslexiehulpmiddelen#:~:text=Vaak%20wordt%20aangeraden%20om%20een,de%2
0tekstregels%20toe%20te%20passen.
ECD expertisecentrum dyslexie. (z.d.). Wat is dyslexie? Alles over dyslexie bij kinderen en
jeugdigen. Opgehaald van Expertisecentrum dyslexie: https://www.expertisecentrumdyslexie.nl/wat-is-dyslexie
Elst, I. (z.d.). Lay-out - Lettertypes geschikt voor mensen met dyslexie. Opgehaald van
Calliope: https://www.calliope.be/dutch/html/topic_2B130884-7A56-433C-9B92-
2C1EA434C23E_D408A43F-6857-43BC-B964-1E74F05FE6DE_1.htm
Hersenstichting. (2023). Wat is Dyslexie en dyscalculie? Opgehaald van Hersenstichting:
https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/dyslexie-en-dyscalcul…
Hofman, W. (1984). Lexicon van de jeugdliteratuur. Opgehaald van dbnl:
https://www.dbnl.org/tekst/coil001lexi01_01/lvdj00973.php
Hogeschool Gent. (z.d.). Studeren met een functiebeperking. Opgeroepen op mei 10, 2024,
van HOGENT: https://www.hogent.be/student/begeleiding/studeren-met-eenfunctiebeperking/
Hogeschool PXL. (z.d.). Statuut en faciliteiten. Opgeroepen op mei 10, 2024, van PXL:
https://www.pxl.be/Assets/website/student/studeren/documenten/overzicht…
entatie_2023.pdf
Howest. (z.d.). Bijzondere statuten en faciliteiten. Opgeroepen op mei 16, 2024, van Howest:
https://www.howest.be/nl/stuvo/bijzondere-statuten-en-faciliteiten#docu…
Katholieke Universiteit Leuven. (z.d.). Stuvo - Studeren met een functiebeperking.
Opgehaald van KU Leuven:
https://www.kuleuven.be/stuvo/functiebeperking/statuut/vereistedocumenten/dyslexie_dyscalculie
Kerrien, F., Auquier, J., & Geluck, P. (z.d.). De uitvinding van het stripverhaal. Opgehaald
van Stripmuseum: https://www.stripmuseum.be/uploads/fichiers/pages/uitvindingstripverhaal-web.pdf
Kuster, S., van Weerdenburg, M., Gompel, M., & Bosman, A. (2018). Dyslexie font does not
benefit reading in children with or without dyslexia. A. Ann Dyslexia.
doi:10.1007/s11881-017-0154-6
New England Reprographics. (2016). Serif vs. Sans Serif Typeface. Opgehaald van New
England Reprographics: https://newenglandrepro.com/serif-vs-sans-seriftypeface/?doing_wp_cron=1715790353.9384799003601074218750
Print&Bind. (z.d.). Print je stripboek goedkoop en snel online. Opgehaald van Print&Bind:
https://www.printenbind.nl/magazine/stripboek
Roels, M. (2021). The effect of the Dyslexie, Arial and Times New Roman Font on reading
speed, text comprehension and reader preference. A randomised within-subject
experiment with dyslectic and nondyslectic readers. Opgehaald van Scriptiebank:
https://scriptiebank.be/scriptie/2021/effect-dyslexie-arial-and-times-n…reading-speed-text-comprehension-and
Steunpunt Dyslexie. (z.d.). Dyslexie op school. Opgehaald van Steunpunt dyslexie:
https://www.steunpuntdyslexie.nl/dyslexie-op-school/
Stripgids vzw. (2023). Onderwijs. Opgehaald van Stripgids:
https://stripgids.org/project/onderwijs/#:~:text=Strips%20en%20onderwij…
%20een,voor%20boeken%2C%20romans%2C%20literatuur%E2%80%A6
Tops, W. C. (2021). Slagen met dyslexie in het hoger onderwijs. Stem-, Spraak- en
Taalpathologie.
Universiteit Antwerpen. (z.d.). Voorwaarden bewijsstukken | Universiteit Antwerpen.
Opgehaald van Universiteit Antwerpen:
https://www.uantwerpen.be/nl/studeren/flexibel-studeren/functiebeperkin…bijzondere-faciliteiten/voorwaarden-bewijsstukken/
Universiteit Gent. (z.d.). Ondersteuning voor studenten met dyslexie. Opgehaald van
Ondersteuning voor studenten met dyslexie. (z.d.). Universiteit Gent.
https://www.ugent.be/student/nl/administratie/flexibel-studeren/bijzond…statuut/studeren-functiebeperking/ondersteuning-dyslexie-1
59
Universiteit Hasselt. (sd). Studeren met een functiebeperking. Opgehaald van UHasselt:
https://docs.google.com/document/d/1_DDnL3XTRliIZ_-
JpMAL6mnoBeasFmLccAr2EEBB348/edit#heading=h.pqmu6d6x2jud
Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. (z.d.). Dyslexie. Opgehaald van
VAPH: https://www.vaph.be/professionelen/mdt/mdv/modules/dyslexie
Vrije Universiteit Brussel. (z.d.). ReFlex-statuut. Opgehaald van VUB:
https://www.vub.be/nl/studeren-aan-de-vub/iedereen-welkom-aan-de-vub/st…in-bijzondere-situaties/reflex-statuut#paragraph--id--70379