Van voetbaldroom naar desillusie: wat als je toch niet de volgende Lukaku bent?
Inleiding
Romelu Lukaku, Vincent Kompany, Jérémy Doku, Youri Tielemans en Mile Svilar. Wat hebben deze namen gemeen? Het zijn alle vijf voetballers die internationaal succes gekend hebben in het voetbal nadat ze werden opgeleid in Neerpede, de jeugdacademie van RSC Anderlecht. Maar niet iedereen schopt het zo ver bij RSCA. Voor iedere speler die doorbreekt, zijn er honderden spelers die uit de boot vallen. Maar wat gebeurt er dan met deze afvallers? Wie vangt ze op? Wordt er nog naar gekeken? Dat onderzocht Junior Nziza Nzabonimpa in zijn masterproef over deselectie binnen de jeugdacademie van Neerpede, met bijdragen van Jean Kindermans, Jan Verlinden, Jan Kayaert, Dries Mertens, Siebe Van der Heyden en sportpsycholoog Francisco D'Hoore.
Deselectie?
Ondanks de mindere resultaten van RSC Anderlecht de voorbije jaren, staat hun jeugdopleiding (Neerpede) nog steeds hoog aangeschreven in het Belgisch en Europees voetbal. Het kan zich nog steeds rekenen bij de hofleveranciers van de talenten van morgen. Maar niet iedereen krijgt een profcontract aangeboden. Elk jaar wordt een aantal van de spelers verzocht om de club te verlaten. Dit noemen we deselectie en het laat duidelijk zijn sporen na. Iedereen wil namelijk de volgende Verschaeren, Doku of Aït El Hadj worden. Ze worden zodanig geleefd en opgehemeld dat ze geen andere optie voor ogen hebben dan de eerste ploeg te halen met een profcontract op zak. Wanneer dat dan niet lukt, is die klap zwaar te verwerken. Dit heeft vaak een negatieve invloed op de identiteit en het zelfbeeld van een speler. Jarenlang zagen ze zichzelf en werden ze gezien als Anderlechtspeler, waardoor het moeilijk wordt om die status los te laten.
Maar ook hun vertrouwde leefwereld en de structuur die deze biedt wordt hen weggenomen op het moment dat ze de club verlaten. Om deze negatieve gevoelens te verwerken, zijn de spelers vaak aangewezen op hun directe omgeving. Maar zelfs met alle wil van de wereld zijn vrienden en familie nog steeds geen professionals. Daarom maakt Junior Nziza Nzabonimpa de aanbeveling aan RSCA om hun uitstromende spelers door te verwijzen naar sportpsychologen en naar externe organisaties die gespecialiseerd zijn in het mentaal begeleiden van atleten. Een voorbeeld hiervan is Au Mental, waar ex-RSCA’er Andy Kawaya werkt als mental coach. De Anderlecht-leuze mens sana in corpore sano komt zo volledig tot zijn recht. Deze begeleiding is enerzijds belangrijk om deselectie te verwerken, maar anderzijds ook om hun queeste naar een profcontract verder te zetten.
“The most important quality a player can have is not skill, but mentality” - Jose Mourinho
Databank Pro League
Wanneer ze de club (moeten) verlaten, staan jeugdspelers van RSCA vaak voor de uitdaging om een nieuwe ploeg te vinden. Het feit dat ze bij Anderlecht opgeleid werden, opent weliswaar deuren naar andere clubs, maar ze blijven grotendeels aangewezen op hun connecties binnen die andere clubs om er een kans te krijgen. Dit kan gaan van een ex-trainer die hen nog kent uit een ver verleden tot een scout die hen onlangs nog heeft zien spelen met Anderlecht. Maar jeugdspelers die op een zijspoor belanden bij de club, kunnen zich in hun laatste jaar nauwelijks nog in de kijker spelen, waardoor nieuwe kansen na hun deselectie vaak uitblijven. In het voetbal gaat alles snel en kan je dus ook snel vergeten worden. Om die reden maakt de masterproef de aanbeveling om een gedeelde databank van de Belgische Pro League te creëren, waar alle profclubs hun uitstromende spelers kunnen registreren. Op deze manier zouden deze spelers sneller aansluiting moeten vinden na hun vertrek uit hun jeugdclub. Dit zou een win-win-winsituatie creëren waar 1) de speler een nieuwe kans krijgt op een profcontract bij zijn nieuwe club, 2) de nieuwe club versterkt wordt voor het volgende seizoen en 3) de oude club mogelijks kan rekenen op een opleidingsvergoeding als de speler uiteindelijk profvoetballer wordt bij zijn nieuwe club.
Communicatie
Deselectie zal altijd blijven bestaan. Deze masterproef was dan ook geen poging om deselectie uit te roeien. Wel kan de communicatie ervan verbeterd worden. Velen vonden de manier waarop hun deselectie gecommuniceerd werd weinig empathisch of pedagogisch. Gelukkig bestaat er een webinar van Voetbal Vlaanderen dat daar verandering in kan brengen. Het wordt gegeven door een kinder- en jongerenpsycholoog en gaat dieper in op hoe je selecties en deselecties communiceert. Door deze webinar te volgen, zouden trainers en coördinators van Neerpede de boodschap van deselectie op een betere, humane manier kunnen overbrengen.
Welk alternatief?
Ondanks deze aanbevelingen zal niet elke speler een profcontract kunnen tekenen, ook bij een andere club na Anderlecht. Daarom is het belangrijk om een alternatieve toekomst uit te stippelen voor spelers die uiteindelijk geen profvoetballer worden. De aanbeveling van Junior Nziza Nzabonimpa is om RSCA te laten samenwerken met OFF Play, een organisatie die (ex)sporters en jonge talenten handvaten en begeleiding biedt om hun weg te vinden naar de arbeidsmarkt. Zo zorgen we ervoor dat jeugdspelers niet in een zwart gat belanden nadat ze hun club en het voetbal hebben verlaten.
Bibliografie
Acceuil. (s. d.). AU MENTAL®. Consulté 7 mai 2025, à l’adresse https://www.aumental.be/
Blake, M., & Solberg, V. S. H. (2023). Designing elite football programmes that produce quality athletes and future ready adults : Incorporating social emotional learning and career development. Soccer & Society, 24(6), 896‑911. https://doi.org/10.1080/14660970.2022.2149505
Blakelock, D. J., Chen, M. A., & Prescott, T. (2019). Coping and Psychological Distress in Elite Adolescent Soccer Players Following Professional Academy Deselection.
De PSV Academy | PSV Coaching Academy. (s. d.). https://www.psvcoachingacademy.com/. Consulté 7 décembre 2024, à l’adresse https://www.psvcoachingacademy.com/the-academy/
Dual career of junior athletes : Identifying challenges, available resources, and roles of social support providers (Carrera dual de deportistas junior: identificando retos, recursos disponibles, y roles de apoyo social). (2021). Cultura, Ciencia y Deporte, 16(47). https://doi.org/10.12800/ccd.v16i47.1673
Dugdale, J. H., McRobert, A. P., & Unnithan, V. B. (2021). Selected, Deselected, and Reselected : A Case Study Analysis of Attributes Associated With Player Reselection Following Closure of a Youth Soccer Academy. Frontiers in Sports and Active Living, 3, 633124. https://doi.org/10.3389/fspor.2021.633124
Ejekwumadu, I. (2024). An ambition at a crossroads : Transiting out of the game in amateur and semi-professional football in Nigeria. International Review for the Sociology of Sport, 10126902241265516. https://doi.org/10.1177/10126902241265516
Gorman, J., & Blackwood, L. (2024). Inside the football factory : Young players’ reflections on being ‘released’. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health, 17(1), 47‑60. https://doi.org/10.1080/2159676X.2024.2406199
Green, C. (2010). Every Boy’s Dream : England’s Football Future on the Line. Bloomsbury Publishing Plc.
Hassan, E. (2006). Recall Bias can be a Threat to Retrospective and Prospective Research Designs. The Internet Journal of Epidemiology, 3(2). https://doi.org/10.5580/2732
Herpe, S. V. (2020, juin 3). Anderlecht : Zwemmen in een financieel moeras. Knack. https://www.knack.be/sport/voetbal/anderlecht-zwemmen-in-een-financieel…
Jiang, X., & Wang, K. (2025). Exploring relationships between identities, dual career competency, and burnout among young talented athletes. BMC Psychology, 13(1), 190. https://doi.org/10.1186/s40359-024-02341-0
Larruskain, J., Lekue, J. A., Martin-Garetxana, I., Barrio, I., McCall, A., & Gil, S. M. (2022). Injuries are negatively associated with player progression in an elite football academy. Science and Medicine in Football, 6(4), 405‑414. https://doi.org/10.1080/24733938.2021.1943756
Laskowski, J. (2019). Solidarity compensation framework in football revisited. The International Sports Law Journal, 18(3‑4), 150‑184. https://doi.org/10.1007/s40318-018-0134-y
Malina, R. M., Figueiredo, A. J., & Coelho-e-Silva, M. J. (2017). Body Size of Male Youth Soccer Players : 1978–2015. Sports Medicine, 47(10), 1983‑1992. https://doi.org/10.1007/s40279-017-0743-x
McGlinchey, T. R., Saward, C., Healy, L. C., & Sarkar, M. (2022). “From everything to nothing in a split second” : Elite youth players’ experiences of release from professional football academies. Frontiers in Sports and Active Living, 4, 941482. https://doi.org/10.3389/fspor.2022.941482
Met jeugdplan ‘Play to Grow’ geeft Pro League alle kansen aan eigen voetbaltalent. (s. d.). Consulté 6 mai 2025, à l’adresse https://www.proleague.be/nieuws/met-jeugdplan-play-to-grow-geeft-pro-le…
Module 5—Mentoring. (s. d.). Consulté 19 mai 2025, à l’adresse https://e-learning-lokaal-sportbeleid.teachable.com/p/coach-mooc41-purc…
Neely, K. C., Dunn, J. G. H., McHugh, T.-L. F., & Holt, N. L. (2016). The Deselection Process in Competitive Female Youth Sport. The Sport Psychologist, 30(2), 141‑153. https://doi.org/10.1123/tsp.2015-0044
Neely, K. C., McHugh, T.-L. F., Dunn, J. G. H., & Holt, N. L. (2017). Athletes and parents coping with deselection in competitive youth sport : A communal coping perspective. Psychology of Sport and Exercise, 30, 1‑9. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2017.01.004
NEERPEDE SEIZOEN 2025-2026 | Officiele website Royal Sporting Club Anderlecht. (s. d.). Consulté 17 avril 2025, à l’adresse https://neerpede.rsca.be/nl/neerpede2025
Over ons | RSC Anderlecht. (s. d.). Consulté 30 mai 2024, à l’adresse https://www.rsca.be/nl/rscaplus/missie
Over ons – OFF PLAY. (s. d.). Consulté 7 mai 2025, à l’adresse https://www.offplay.pro/over-ons/
Ray, C., Lindop, J., & Gibson, S. (1982). The concept of coping.
Regulations on the Status and Transfer of Players June 2024.pdf. (s. d.).
Rongen, F., McKenna, J., Cobley, S., & Till, K. (2021). Do youth soccer academies provide developmental experiences that prepare players for life beyond soccer? A retrospective account in the United Kingdom. Sport, Exercise, and Performance Psychology, 10(3), 359‑380. https://doi.org/10.1037/spy0000259
Schlossberg, N. K. (1981). A Model for Analyzing Human Adaptation to Transition. The Counseling Psychologist, 9(2), 2‑18. https://doi.org/10.1177/001100008100900202
Sport étude foot. (s. d.). Institut Redouté-Peiffer. Consulté 6 mai 2025, à l’adresse https://cms-edu.cocof.lan/sport-etude-foot
Storlie, C. A., Budyka, J., Ellenson, A. A., Malkani, A., & Revels, D. (2024). First Generation College Student Transitions : Informing Counseling Practices for Emerging Adults. Adultspan Journal, 23(1). https://doi.org/10.33470/2161-0029.1154
Strategisch Jeugdplan Play to Grow.pdf. (s. d.).
Wilkinson, R. (2021). Counselling in football : Who is caring for the players that don’t make the cut? Counselling and Psychotherapy Research, 21(4), 846‑851. https://doi.org/10.1002/capr.12422
Williams, G., & MacNamara, Á. (2020). “I Didn’t Make It, but…” : Deselected Athletes’ Experiences of the Talent Development Pathway. Frontiers in Sports and Active Living, 2, 24. https://doi.org/10.3389/fspor.2020.00024
