Waarom de Amerikaanse missie in Afghanistan (2001–2005) niet werkte
Waarom de Amerikaanse missie in Afghanistan (2001–2005) niet werkte
Wat wilde ik onderzoeken?
Na de aanslagen op het World Trade Center op 11 september 2001 stuurden de Verenigde Staten hun leger naar Afghanistan. Hun missie? De Taliban verdrijven, Al-Qaeda (een terroristische groeperingen) uitschakelen, én tegelijk een democratische rechtsstaat opbouwen. Die operatie kreeg de naam Operation Enduring Freedom (OEF). Maar wat is daar eigenlijk van terechtgekomen?
In mijn werkstuk zocht ik uit of deze eerste fase van OEF – van 2001 tot 2005 – als een succes beschouwd kan worden. Dit gebeurde via een helder, wetenschappelijk model van de onderzoekster Annemarie Peen Rodt. Zij evalueert militaire operaties op basis van vier punten: intern en extern succes, én geschiktheid van aanpak. Het resultaat was veel genuanceerder dan je in eerste instantie zou denken.
De context: oorlog op een kruispunt
Afghanistan is geen normale staat om in te grijpen. Het is etnisch enorm verdeeld, geografisch onherbergzaam, en historisch gebroken door buitenlandse inmenging.
Figuur 1 toont aan hoe etnische groepen geografisch verspreid zijn over het Afghaans grondgebied, met de Pashtuns als grootste groep.
De Amerikaanse interventie kwam er na decennia van chaos. De VS hadden eerder al islamitische strijders gesteund tegen de Sovjet-Unie, die de Mujahideen noemde, maar lieten het land vervolgens aan zijn lot over. Die "vergeten oorlog" keerde terug als een boemerang in de vorm van de Taliban en Al-Qaeda.
Wat deden de Amerikanen?
De VS begonnen met luchtaanvallen en werkten samen met lokale strijders die zich tegen de Taliban en Al-Qaeda verzetten. De hoofdstad Kabul werd in november 2001 ingenomen en de Taliban vluchtten naar Pakistan. De missie leek geslaagd. Maar toen begon het moeilijkste: een nieuw Afghanistan bouwen. Om ervoor te zorgen dat Afghanistan geen broedplaats meer mocht worden voor terroristische groepen, probeerde de Amerikanen een democratisch beleid te installeren. Er werd een hele lijst opgesteld met allemaal zaken die ze moesten doen om hun doel te realiseren. Deze blauwdruk werd getekend op de Bonn-conferentie. Er moest een interim-regering komen, een nieuwe grondwet bekrachtigd worden, en verkiezingen (president en parlement) moesten worden georganiseerd tegen 2005.
Een nieuwe grondwet kwam er in 2004. Hamid Karzai, een Pashtun-leider, werd eerst de leider van de interim-regering en werd later ook verkozen als president. De Amerikanen brachten impliciet Karzai voor als leider en waren dus blij met het resultaat. Hoewel een nieuwe president werd verkozen, werden de verkiezingen onder internationale bescherming gebracht en werd de bevolking bedreigd vanuit alle kanten om op een bepaalde kandidaat te stemmen.
Onder de oppervlakte broeide er van alles. Lokale krijgsheren kregen topposities in ruil voor loyaliteit. Ook kregen de verkiezingen de kritiek dat veel Afghanen zich niet vertegenwoordigd voelden. De macht was dan ook ongelijk verdeeld. In tussentijd konden de Taliban en Al-Qaeda zich hergroeperen in het oosten en het zuiden doordat een sterk centraal bestuur buiten beschouwing bleef en de focus vooral op de hoofdstad bleef. Andere provincies werden uit het oog verloren, waar de Taliban van konden profiteren.
En dus: was het een succes?
Volgens het evaluatiemodel van Rodt (2011), werd de analyse gemaakt op basis van vier domeinen. In onderstaande tabel is te zien hoe ieder criterium beoordeeld werd. Op basis van ieder criterium werden verschillende indicatoren opgesteld die evalueren of het resultaat positief was.
Op basis van deze indicatoren werd iedere indicator apart beoordeeld en uiteindelijk kreeg je het eindresultaat dat terug te vinden is in tabel 2.
Omdat ieder criterium ‘positief’ als resultaat moet krijgen, kan de operatie niet als succesvol beschouwd worden. Maar dat wil niet zeggen dat alles slecht was. Wat wel opviel is dat de Verenigde Staten zich vooral gefocust hadden op de interne doelstellingen en externe doelstellingen achterwege lieten.
Wat leren we hieruit
- Democratie exporteren is geen doe-het-zelfpakket. Zeker niet in een land dat nooit een functionerende staat heeft gekend.
- Westerse modellen werken niet overal. Afghanistan werd "herbouwd" met structuren die lokaal weinig betekenis hadden.
- Je kunt geen vrede bouwen op krijgsheren. Veel machthebbers uit de burgeroorlog kregen gewoon nieuwe functies in het staatsapparaat.
Waarom ik dit onderzocht
Ik schreef deze scriptie omdat ik gefascineerd ben door internationale veiligheid en de manier waarop staten macht gebruiken in fragiele regio’s. Afghanistan is geen ver verleden – het is een spiegel voor hedendaagse conflicten. Ook toont het onderzoek aan dat er veel nuance gebracht moet worden in het beoordelen van een militaire interventie. Een militaire missie kan pas echt begrepen worden wanneer je verder kijkt dan de eerste bommen en de speeches van presidenten en andere leiders.
Tot slot
Operation Enduring Freedom was bedoeld als het begin van een nieuw (westers) Afghanistan. Maar wat als dat begin al verkeerd zat? Het onderzoek probeert aan te tonen je op papier een oorlog kan winnen, maar vrede verliest in de praktijk als je de samenleving niet begrijpt.
Bibliografie
Afghanistan 2004 Constitution - constitute. (z.d.). Geraadpleegd op 15 februari, 2025, op Https://www.constituteproject.org/constitution/Afghanistan_2004
Afghanistan population (2025) - Worldometer. (z.d.). Worldometer. Geraadpleegd op 19 februari, 2025, op Https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/
Afghanistan War: U.S. Deaths and Costs - A-Mark Foundation. (2024, 7 maart). A-Mark Foundation. Geraadpleegd op 12 maart, 2025, op Https://amarkfoundation.org/reports/afghanistan-war-costs/#ref-18
Akbar, S., & Akbar, Z. (2011). Elections and Conflict in Afghanistan. Friedrich-Ebert-Stiftung, Global Policy and Development. Https://library.fes.de/pdf-files/iez/08587.pdf
Ayub, F., & Kouvo, S. (2008). Righting the course? Humanitarian intervention, the war on terror and the future of Afghanistan. International affairs, 84(4), 641-657. Https://www.jstor.org/stable/pdf/25144869.pdf?refreqid=fastly-default%3A166d9b0767d7769d90217c9d1ad24db4&ab_segments=&initiator=&acceptTC=1
Barakat, S., & Larson, A. (2014). Fragile states: A donor-serving concept? Issues with interpretations of fragile statehood in Afghanistan. Journal of Intervention and Statebuilding, 8(1), 21-41. Https://www.researchgate.net/profile/Sultan-Barakat/publication/271400095_Fragile_States_A_Donor-serving_Concept_Issues_with_Interpretations_of_Fragile_Statehood_in_Afghanistan/links/5671328008ae5252e6f3dd87/Fragile-States-A-Donor-serving-Concept-Issues-with-Interpretations-of-Fragile-Statehood-in-Afghanistan.pdf
Belasco, A. (2014, December 8, p.9). The cost of Iraq, Afghanistan, and other Global War on Terror operations since 9/11 (CRS Report for Congress, RL33110). Congressional Research Service. Geraadpleegd op 22 april, 2025, op Https://sgp.fas.org/crs/natsec/RL33110.pdf
Bildung, B. F. P. (2022, 14 januari). Four Decades of Afghan Displacement. bpb.de. Geraadpleegd op 23 April, 2025, op Https://www.bpb.de/themen/migration-integration/regionalprofile/english-version-country-profiles/284416/four-decades-of-afghan-displacement/
Biscop, S. (2021). Grand Strategy in 10 words: a guide to great power politics in the 21st century, (pp.159-162). Bristol University Press.
Bisone, F. (2000). Killing a Fly with a Cannon: The American Response to the Embassy Attacks. NYL Sch. J. Int'l & Comp. L., 20, 93. Https://heinonline.org/HOL/PrintRequest?collection=journals&handle=hein.journals/nylsintcom20&div=7&print=section&format=PDFsearchable&submit=Print%2FDownload&id=101
Blanchard, C. M. (2004). Al Qaeda: Statements and evolving ideology. Al-Qaeda: An Organization To Be Reckoned With, 11-28.
Brooks, R. (2007). Creating military power: The sources of military effectiveness. Stanford University Press.
Brooks, R. (2023). The best they could do? Assessing US-military effectiveness in the Afghanistan War. Armed Forces & Society, 49(4), 913-922. Https://ndisc.nd.edu/assets/500092/the_best_they_could_do_assessing_u.s._military_effectiveness_in_the_afghanistan_war.pdf
Byrd, W., & Ward, C. (2004). Drugs and development in Afghanistan. Https://documents1.worldbank.org/curated/en/156391468740439773/pdf/30903.pdf
Buchholz, B. (2007). Thoughts on Afghanistan’s Loya Jirga: A Myth?’. Asien, 104, 3-33. Https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=50666bb05c5ada7f8f16633af54239fc462fc71a
Chandra, V. (2015). The unfinished war in Afghanistan: 2001-2014. Pentagon Press and Institute for Defence Studies and Analyses, New Delhi.
Choudhury, N. (2017). The localised madrasas of Afghanistan: their political and governance entanglements. Religion, State and Society, 45(2), 120–140. Https://doi.org/10.1080/09637494.2017.1311512
Clements, F. A., & Adamec, L. W. (2003). Conflict in Afghanistan: An Encyclopedia. Bloomsbury Publishing USA.
Congressional Research Service. (2024, April 2). Terrorist groups in Afghanistan (IF10604). Geraadpleegd op 17 oktober, 2024, Https://www.congress.gov/crs-product/IF10604
Cristol, J., Cristol, J., & Pusca. (2019). The United States and the Taliban before and after 9/11. Springer International Publishing.
Deshmukh, S. (2022). Assessing the Military Coalition: The Afghan Experience. Fletcher F. World Aff., 46, 97. Https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/forwa46&div=26&g_sent=1&casa_token=&collection=journals
Dimitroff, P. (2006). The September 2005 Parliamentary and Provincial Council Elections In Afghanistan. National Democratic Institute for International Affairs (NDI). Geraadpleegd op 10 maart, 2025, op Https://www.ndi.org/sites/default/files/2004_af_report_041006.pdf
Dorronsoro, G. (2007). Kabul at war (1992-1996): State, ethnicity and social classes. South Asia Multidisciplinary Academic Journal.
Dorronsoro, G., & King, J. (2005). Revolution unending: Afghanistan: 1979 to the present. London: Hurst.
Durch, W. J. (2003). Peace and stability operations in Afghanistan: Requirements and force options. The Henry L. Stimson Center. Https://www.stimson.org/wp-content/files/file-attachments/afghansecurityoptions070103.pdf
Fields, M., & Ahmed, R. (2011). A review of the 2001 Bonn Conference and application to the road ahead in Afghanistan. Https://digitalcommons.ndu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1034&context=inss-strategic-perspectives
Finkelman, A. (2005). The Constitution and Its Interpretation: An Islamic Law Perspective on Afghanistan’s Constitutional Development Process, 2002-2004. Al-Nakhla, The Fletcher School Online Journal issues related to Southwest Asia and Islamic Civilisation, 1-10. Https://ciaotest.cc.columbia.edu/olj/aln/aln_spring05/aln_spring05b.pdf
Goodson, L. P. (1998). Periodicity and intensity in the Afghan War. Central Asian Survey, 17(3), 471-488. Https://www.proquest.com/scholarly-journals/periodicity-intensity-afghan-war/docview/220715123/se-2
Goodson, L. P. (2004). Afghanistan in 2003: the Taliban Resurface and a new Constitution is born. Asian Survey, 44(1), 14-22. Https://doi.org/10.1525/as.2004.44.1.14
Gray, C. S. (1999). Handfuls of heroes on desperate ventures: When do Special Operations succeed?. The US Army War College Quarterly: Parameters, 29(1), 4. Https://press.armywarcollege.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1916&context=parameters
Grare, F., & Maley, W. (2011). The afghan refugees in Pakistan. J Middle East Institute. Refugees Cooperation, 43-63. Https://icrms.org.pk/wp-content/uploads/2024/06/Full_Report.pdf
Hamid, M., & Farrall, L. (2015). The Arabs at war in Afghanistan. Oxford University Press.
Hartman, A. (2002). 'The red template': Us policy in Soviet-occupied Afghanistan. Third World Quarterly, 23(3), 467-489. Https://www.jstor.org/stable/pdf/3993537.pdf
Hassan, O., & Hammond, A. (2011). The rise and fall of American's freedom agenda in Afghanistan: counter-terrorism, nation-building and democracy. The international journal of human rights, 15(4), 532-551. Https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13642987.2011.561986
Ibrahimi, S. Y. (2023). State fragility trap and conflict in Afghanistan (2001-2021). In Handbook of Fragile States (pp. 285-298). Edward Elgar Publishing. Https://acuresearchbank.acu.edu.au/download/7dbea4402458e46cc5472ca4e7e6ff9a161d55b61ad24f4f7aa1981bbb13640c/6387464/OA_Taye_2023_Securitization_divergent_agendas_and_the_sectoral.pdf#page=302
Jackman, S. S. (2009). Political Success in War: A Criterion for Success. Kansas: School of Advanced Military Studies United States Army Command and General Staff College Fort Leavenworth. Https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=4d88f1a7e5ad9c8101736c4ecc97a1f9b85a18cf
Jabeen, M., Mazhar, P. D. M. S., & Goraya, N. S. (2020). US Afghan Relations: A Historical Perspective of Events of 9/11. South Asian Studies, 25(1). Https://www.proquest.com/scholarly-journals/us-afghan-relations-historical-perspective-events/docview/763670580/se-2
Jabeen, M., & Shauket, U. (2019). Democratization of Afghanistan and Karzai Regime. In Special Conference Issue 2019 J. Pol. Stud. 185-209
Jalali, A. A. (2006). The future of Afghanistan. The US Army War College Quarterly: Parameters, 36(1), 9. Https://press.armywarcollege.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2293&context=parameters
Katzman, K. (2015). Afghanistan: politics, elections, and government performance. (CRS Report No. RS21922). Congressional Research Service. Geraadpleegd op 16 maart, 2025, op Https://sgp.fas.org/crs/row/RS21922.pdf
Katzman, K., & Thomas, L. (2017). Afghanistan: Post-Taliban governance, security, and us policy (updated). Current Politics and Economics of the Middle East, 8(4), 531-643. Geraadpleegd op 18 maart, 2025, op Https://www.proquest.com/docview/2273146378?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Scholarly%20Journals
Kerry, J. (2009). Tora Bora Revisited: How We Failed to Get Bin Laden and why it Matters Today: a Report to Members of the Committee on Foreign Relations, United States Senate, John Kerry, Chairman: One Hundred Eleventh Congress, First Session, November 30th, 2009 (Vol. 111, No. 35). US Government Printing Office. Geraadpleegd op 19 november, 2024, op Https://www.foreign.senate.gov/imo/media/doc/Tora_Bora_Report.pdf
Lafraie, N. (2009). Resurgence of the Taliban insurgency in Afghanistan: How and why? International Politics, 46(1), 102-113. Https://www.proquest.com/docview/203107915?accountid=11077&sourcetype=Scholarly%20Journals
Lambeth, B. S. (2005). Introduction. In Air Power Against Terror: America’s Conduct of Operation Enduring Freedom (pp. 1–12). RAND Corporation. http://www.jstor.org/stable/10.7249/mg166centaf.9
Lambeth, B. S. (2005). Operation Anaconda. In Air Power Against Terror: America’s Conduct of Operation Enduring Freedom (pp. 163–246). RAND Corporation. Http://www.jstor.org/stable/10.7249/mg166centaf.13
Laub, Z., & Maizland, L. (2022, September 27). The U.S. war in Afghanistan: 1999–2021. Council on Foreign Relations. Geraadpleegd op 25 februari, 2025, op Https://www.cfr.org/timeline/us-war-afghanistan
Maley, W. (2002). The interregnum of Najibullah, 1989–1992. In The Afghanistan wars (p. 168). Palgrave Macmillan. Geraadpleegd op 18 november, 2024, op Https://doi.org/10.1007/978-1-4039-1840-6_9
Mirzada, H. (2025). A Look at The Military Aggression of The Soviet Union to Afghanistan (December 1979-February 1989). European International Journal of Multidisciplinary Research and Management Studies, 5(02), 93-102. Geraadpleegd op 30 maart, 2025, op Https://eipublication.com/index.php/eijmrms/article/view/2551/2363
Mobasher, M. B., Pasarlay, S., & Qadam Shah, M. (2022). The Constitution and Laws of the Taliban 1994–2001: Hints from the Past and Options for the Future. Available at SSRN 4944489.
Münch, P. (2021). Creating common sense: getting NATO to Afghanistan. Journal of Transatlantic Studies, 19(2), 138-166. Https://link.springer.com/content/pdf/10.1057/s42738-021-00067-0.pdf
National Commission on Terrorist Attacks. (2011). The 9/11 Commission Report: final Report of the National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (Authorized Edition). WW Norton & Company. Geraadpleegd op 12 april, 2025, op Https://www.9-11commission.gov/report/911Report.pdf
Newell, R. S. (1989). Post-Soviet Afghanistan: The position of the minorities. Asian Survey, 29(11), 1090-1108.
Ottaway, M., & Lieven, A. (2002). Rebuilding Afghanistan: fantasy versus reality.
Parachini, J. V. (2000). The World Trade Center Bombers (1993). Toxic terror: Assessing terrorist use of chemical and biological weapons, 185-206. Https://www.nonproliferation.org/wp-content/uploads/2016/05/world_trade_center_bombers.pdf
Qian, X. (2020). On the relations between the US and the Afghan Taliban. China International Strategy Review, 2(1), 138-153. Https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s42533-020-00045-9.pdf
Ra’ees, W. (2005). Presidential Election in Afghanistan: Democracy in the Making. Intellectual Discourse, 13(1), 33–46.
Ra’ees, W. (2006). Democratising Afghanistan: An Analysis of the 2005 Parliamentary Elections. Intellectual Discourse, 14(1), 33–46.
Rehman, A. (2022). Quetta Shura revival of Taliban in Afghanistan. Pakistan Journal of International Affairs, 5(2). Https://www.pjia.com.pk/index.php/pjia/article/view/474/342
Reynolds, A., Jones, L., & Wilder, A. (2005). A guide to parliamentary elections in Afghanistan. Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit. Https://urbanpolicy.net/wp-content/uploads/2022/12/050800_ReynoldsJonesWilder_WolesiElecGuide.pdf
Rodt, A. P. (2011). Taking stock of EU-military conflictmanagement. Journal of Contemporary European Research, 7(1), 41-60
Rubin, B. R. (2004). Crafting a constitution for Afghanistan. Journal of democracy, 15(3), 5-19. Https://muse.jhu.edu/pub/1/article/170837/pdf
Rubin, B. R., & Hamidzada, H. (2007). From Bonn to London: governance challenges and the future of statebuilding in Afghanistan. International Peacekeeping, 14(1), 8-25. Https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13533310601114236
Sahel, S. (2019). Understanding Soviet Invasion of Afghanistan: A Review of its Reasons, Objectives and Ramifications. Humanities, 2(2), 26-42. Https://www.researchgate.net/profile/Kardan-Kjssh-2/publication/360995846_Understanding_Soviet_Invasion_of_Afghanistan_A_Review_of_its_Reasons_Objectives_and_Ramifications/links/6297158e431d5a71e771caba/Understanding-Soviet-Invasion-of-Afghanistan-A-Review-of-its-Reasons-Objectives-and-Ramifications.pdf
Schmeidl, S. (2016). The contradictions of democracy in Afghanistan: elites, elections and ‘people’s rule’post-2001. Conflict, Security & Development, 16(6), 575-594. Https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14678802.2016.1248427
Shaikh, S. (2024). Taliban insurgency in Afghanistan: Characteristics, actions and battlefield operationalization. Comparative Strategy, 43(3), 164-182. Https://www.researchgate.net/publication/380934094_Taliban_insurgency_in_Afghanistan_Characteristics_actions_and_battlefield_operationalization
Smith, S. A. (2014). Afghanistan after the Occupation: Examining the post‐Soviet withdrawal and the Najibullah regime it left behind, 1989–1992. The Historian, 76(2), 308-343. Https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/hisn.12035
Smith, S. S. (2019). Loya Jirgas and Political Crisis Management in Afghanistan: Drawing on the Bank of Tradition. United States Institute of Peace. Https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep20254.pdf
Stenersen, A. (2014). Al-Qaeda versus Najibullah: Revisiting the Role of Foreign Fighters in the Battles of Jalalabad and Khost, 1989–1992.
Stimson, H. L., Sr. (2002). REBUILDING AFGHANISTAN: THE UNITED NATIONS ASSISTANCE MISSION IN AFGHANISTAN (UNAMA). In PEACE OPERATIONS BACKGROUNDER. Geraadpleegd op 4 maart, 2025, op Https://www.files.ethz.ch/isn/31675/UNAMAbackgrounder.pdf
Tarnoff, C. (2009, August 7). Iraq: Reconstruction assistance (CRS Report No. RL31833). Congressional Research Service. Geraadpleegd op 7 mei, 2025, op Https://www.congress.gov/crs-product/RL31833
The National Security Strategy of the United States of America, Washington, DC: the White House, September 2002. Geraadpleegd op 30 oktober, 2024, op Https://2009-2017.state.gov/documents/organization/63562.pdf
Tobin, C. (2019). The Myth of the “Afghan Trap”: Zbigniew Brzezinski and Afghanistan, 1978–1979. Diplomatic History, 44(2), 237–264. Https://doi.org/10.1093/dh/dhz065
Tobin, C. (2020). The United States and the Soviet-Afghan War, 1979–1989. In Oxford Research Encyclopedia of American History.
Tripp, R. S., Lynch, K. F., Drew, J. G., & Chan, E. W. (2004). Operation Enduring Freedom. Https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/2005/MR1819.pdf
United Nations. (1945). CHARTER OF THE UNITED NATIONS AND STATUTE OF THE INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE. In CHARTER OF THE UNITED NATIONS. Https://treaties.un.org/doc/publication/ctc/uncharter.pdf
United Nations Security Council. (1999, October 15). Resolution 1267 (1999) /: adopted by the Security Council at its 4051st meeting, on 15 October 1999. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/287334?ln=en&v=pdf
United Nations Security Council. (2001a, September 12). Resolution 1368 (2001) /: adopted by the Security Council at its 4370th meeting, on 12 September 2001. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/448051?ln=en&v=pdf
United Nations Security Council. (2001b, November 14). Resolution 1378 (2001)/: adopted by the Security Council at its 4415th meeting, on 14 November 2001. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/452431?v=pdf
United Nations Security Council. (2001c, December 6). Resolution 1383 (2001) /: adopted by the Security Council at its 4434th meeting, on 6 December 2001. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/454021?v=pdf
United Nations Security Council. (2001d, December 20). Resolution 1386 (2001)/: adopted by the Security Council at its 4443rd meeting, on 20 December 2001. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/454998?ln=en&v=pdf
United Nations Security Council. (2002, March 28). Resolution 1401 (2002) /: adopted by the Security Council at its 4501st meeting, on 28 March 2002. United Nations Digital Library System. Https://digitallibrary.un.org/record/461244?v=pdf
Williams, B. G. (2014). Afghanistan after the Soviets: From jihad to tribalism. Small Wars & Insurgencies, 25(5-6), 924-956. Https://brianglynwilliams.com/pdfs/20150423092736793.pdf
Williams, M. J. (2011). Empire lite revisited: NATO, the comprehensive approach and state-building in Afghanistan. International peacekeeping, 18(1), 64-78. Https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13533312.2011.527513
Wilder, A. R. (2005). A house divided?: Analysing the 2005 Afghan elections. Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit. Https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=67d620c42b6e408abee5db21afef575ff502595a
World Bank Open Data. (z.d.). World Bank Open Data. Geraadpleegd op 12 maart, 2025, op Https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL?locations=AF
