Zekerdere dijken door rekenen met onzekerheid
ZEKERDERE DIJKEN DOOR REKENEN MET ONZEKERHEID
Stel je voor: je bouwt een nieuwe dijk om een dorp te beschermen tegen overstromingen. Je weet dat de bodem onder die dijk langzaam samengedrukt wordt door zijn gewicht en bijgevolg zal zakken, maar hoeveel precies?
Traditioneel rekenen ingenieurs met een flinke veiligheidsmarge – alsof je zegt: “we bouwen maar wat hoger, dan zitten we zeker goed.” Veilig, ja. Maar vaak ook overdreven. Het gevolg: méér materiaalgebruik, hogere kosten en soms zelfs een minder duurzame oplossing.
In mijn onderzoek aan de Universiteit Gent keek ik of het anders kan. Door niet te rekenen met één vast getal en een arbitraire veiligheidsfactor, maar met kansen. Met probabilistische methoden, zoals dat heet. In plaats van te doen alsof de bodem altijd hetzelfde reageert, erken je dat grond grillig en variabel is – en gebruik je wiskunde en statistiek om die onzekerheid expliciet in de berekening mee te nemen.
Een lastige dijk op zachte klei
Het testveld was de nieuwe dijk in Bornem, onderdeel van het Sigmaplan. Dat plan moet Vlaanderen beschermen tegen overstromingen van de Schelde. De locatie was niet toevallig gekozen: hier bevindt zich een oude dijk, gebouwd op een dikke laag zachte klei. En zachte klei is berucht: ze zakt gemakkelijk in onder het gewicht van een zware dijk.
Om dat goed in kaart te brengen, werden er tientallen sonderingen en laboratoriumtests uitgevoerd. Daaruit bleek: de ondergrond is complex, met grote verschillen in sterkte en doorlatendheid. Precies die variatie maakt dit een ideale plek om nieuwe rekenmethodes te testen.
Van één getal naar een wolk van mogelijke waarden
Traditioneel nemen ingenieurs één gemiddelde waarde aan, bijvoorbeeld voor de doorlatendheid van de klei, en stoppen ze die in hun model. Maar in werkelijkheid verschillen de waarden sterk van plaats tot plaats.
In deze aanpak werd voor elk van de belangrijkste bodemparameters niet één waarde, maar een verdeling van mogelijke waarden bepaald. Je kunt het vergelijken met het gooien van twee dobbelstenen: de uitkomst ligt ergens tussen 2 en 12, maar je weet dat sommige waarden waarschijnlijker zijn dan andere. Vervolgens laat je de computer duizenden keren “gooien” met die dobbelstenen om te zien hoe vaak de dijk een bepaalde zetting (bodemdaling) vertoont.
Zo krijg je geen enkelvoudige voorspelling (“de dijk zal 20 centimeter zakken”), maar een hele waaier van mogelijke scenario’s, met telkens een kans erbij (“er is 80% kans dat de zakking tussen 15 en 25 centimeter ligt”).
De rol van artificiële intelligentie
Het probleem: zulke berekeningen kosten gigantisch veel rekentijd. Een computersimulatie van de zetting van een dijk in een geavanceerd programma als PLAXIS kan uren duren. Duizenden simulaties draaien is dus onhaalbaar.
Daarom gebruiken we een slim trucje uit de probabilistische wiskunde: een zogenaamd Response Surface Model (RSM). Je kunt het zien als een soort digitale “samenvatting” van de echte berekeningen. Eerst voer je een beperkt aantal volledige simulaties uit. Met die resultaten train je het RSM, zodat het leert hoe de bodem zich gedraagt.
Daarna kan het model in een fractie van een seconde voorspellingen maken die bijna net zo nauwkeurig zijn als de oorspronkelijke simulaties. Zo wordt een onhaalbare rekentaak plots wél uitvoerbaar.
Meten = weten (en bijsturen!)
Rekenen is één ding, maar wat als de praktijk anders uitpakt? Hoe weet je of de voorspellingen kloppen? Daarom werd de dijk in Bornem gedurende de constructie uitgerust met sensoren die centimeter voor centimeter meten hoe ver de dijk inzakt. Die data wordt opnieuw toegevoegd aan het model, met behulp van een techniek die Bayesian updating heet.
Je kunt het zien als een navigatie-app op je telefoon. Die voorspelt hoelang je rit zal duren, maar onderweg merkt ze dat er file staat en past de voorspelling aan. Zo gebeurt het ook hier: het model leert van de metingen en verfijnt zijn voorspelling steeds meer naarmate de constructie vordert.
Minder verspilling, meer zekerheid
De resultaten zijn veelbelovend. Door onzekerheden expliciet mee te nemen, krijg je niet alleen een eerlijker beeld van wat er kán gebeuren, maar ook extra informatie: welke bodemfactoren zijn het meest bepalend? In Bornem bleken vooral de eigenschappen van de zachte kleilaag cruciaal.
Bovendien kan een probabilistische aanpak leiden tot efficiënter bouwen. Waar klassieke veiligheidsfactoren vaak zorgen voor overdreven sterke en dure ontwerpen, laat deze benadering zien waar die extra marge écht nodig is – en waar niet. Dat betekent: minder materiaalverspilling en toch een even veilige dijk.
Waarom de geotechniek mee moet
In veel domeinen van de bouwkunde, zoals betonsterkte, is probabilistisch rekenen al ingeburgerd. In de geotechniek zitten we nog vast in de eerder klassieke aanpak. Mijn onderzoek toont aan dat de overstap niet alleen mogelijk is, maar ook zinvol. Het vergt wat meer denkwerk en rekenkracht, maar de voordelen – betrouwbaardere voorspellingen, lagere kosten, duurzamer materiaalgebruik – zijn te groot om te negeren.
Betrouwbare dijken in een veranderend klimaat
Klimaatverandering zorgt voor hogere zeespiegels en meer extreme regenval. Onze dijken en waterkeringen moeten dus sterker en slimmer worden. Tegelijk kunnen we het ons niet veroorloven om zomaar overal dubbel zoveel materiaal te gebruiken: dat is te duur, te vervuilend en vaak onnodig.
Door onzekerheid niet langer weg te moffelen achter dikke veiligheidsmarges, maar ze expliciet mee te nemen in ons ontwerp, kunnen we met hetzelfde budget méér doen. We bouwen dijken die niet alleen veilig zijn, maar ook kostenefficiënt en duurzaam.
De sleutel naar meer zekerheid ligt in onzekerheid
Een dijk bouw je niet voor vandaag, maar voor tientallen jaren, misschien zelfs eeuwen. Ze moet de grillen van de grond en het water trotseren, ook al kunnen we die nooit volledig voorspellen.
Dit onderzoek toont dat echte zekerheid niet komt van dikke, arbitraire veiligheidsmarges, maar van het expliciet meenemen van onzekerheid in ons ontwerp. Door probabilistisch te rekenen weten we niet alleen wát er kan gebeuren, maar ook hoe groot de kans daarop is. Zo bouwen we dijken die veiliger, kostenefficiënter én duurzamer zijn.
Kortom: door onzekerheid onder ogen te zien, vergroten we onze zekerheid. Dat is de echte winst – voor ons, voor toekomstige generaties, en voor de planeet.
Bibliografie
Aertssen infra nv. Overzichtsplan Type dwarsprofielen (project: W41419 - drawing: 202220825). Technical report, 8 2022. URL www.AERTSSEN.be.
Aertssen infra nv. Grondvervanging (project: W41419 - drawing: 20230222). Technical report, 2 2023. URL www.AERTSSEN.be.
D.L. Allaix and V.I. Carbone. An improvement of the response surface method. Structural Safety, 33(2):165–172, 3 2011. doi: 10.1016/j.strusafe.2011.02.001. URL https://doi.org/10.1016/j.strusafe.2011.02.001. Consulted on 26/02/2025.
J. Baker, E. Calle, R.Rackwitz, and H.Denver. Soil properties, revised version August 2006. Technical report, 2006.
G. Baldi, R. Belotti, N. Ghionna, M. Jamiolkowski, and E. Pasqualini. Interpretation of CPT and CPTU; 2nd part: Drained penetration of sands. Technical report, Fourth International Geotechnical Seminar, Singapore, 1986.
W. Bosmans. Tijdelijk gat in winterdijk in Hingene geeft unieke kijkin geschiedenis. 5 2022. URL https://www.gva.be/cnt/dmf20220526_93823537. Consulted on 27/12/2024.
H. Bouwer and R. C. Rice. A slug test for determining hydraulic conductivity of unconfined aquifers. Water resources research, 1976.
C. Bucher. Computational Analysis of Randomness in Structural Mechanics. 3 2009. doi: 10.1201/9780203876534. URL https://doi.org/10.1201/9780203876534. Consulted on 19/03/2025.
M. Budhu. Soil Mechanics and Foundations. John Wiley and Sons, 12 2010. ISBN 978-0-470-55684-9.
Bureau voor Normalisatie (NBN). NBN EN1990:2002 - Eurocode 0: Basis of structural design - Annex D: Design assisted by testing, 2002. URL https://edu.nbn.be/data/r/platform/eduportal/edu-collection?clear=20,0&…. Consulted on 18/04/2025.
Bureau voor Normalisatie (NBN). NBN EN1997-1 ANB:2022 - Eurocode 7: Geotechnical design - Part 1: General rules - National Annex, 2022. URL https://edu.nbn.be/data/r/platform/eduportal/edu-collection?clear=20,0&…. Consulted on 14/04/2025.
Robby Caspeele. Chapter III: Use of Bayesian statistics for the analysis of concrete strength. Ghent University, Department of Structural Engineering Magnel, Laboratory for Concrete Research, 2010. ISBN 978-90-8578-347-3.
Robby Caspeele. Statistical basics. Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur, Laboratorium Magnel-Vandepitte voor Bouwkundige Constructies en Bouwmaterialen, Universiteit Gent, 2023.
Robby Caspeele. E050923A - Structural reliability and risk analysis. Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur, Laboratorium Magnel-Vandepitte voor Bouwkundige Constructies en Bouwmaterialen, Universiteit Gent, 2024.
L. Cornelis, P. Pawełczak, and BAAC Vlaanderen bvba. Archeologienota Bornem Sigmacluster Groot Schoor: verslag van resultaten. Technical Report 1382, 6 2020. URL https://www.baac.be. Consulted on 27/12/2024.
J. Couck. Bornem (Hingene): ontpoldering van het ’Groot Schoor’ - Geotechnisch ontwerp voor de aanleg van een nieuwe Scheldedijk langs de rechteroever van de Schelde. Technical Report ST-19/038-001-revA, Technologiepark Zwijnaarde, be, 9 2022.
J. Couck. Voorlopig verslag over de resultaten van de sonderingen, zettingsmetingen en terreinvinproeven uitgevoerd tijdens de aanleg van een overstromingsgebied in het ’Groot Schoor' op de rechteroever van de Schelde in Bornem. Technical Report GEO-22/160, Technologiepark Zwijnaarde, be, 9 2024.
J. Couck and L. Vincke. Verslag over de resultaten van de uitvoering van de sonderingen, dissipatieproeven en terreinvinproeven aan de ontpoldering van het Groot Schoor langs de Rechteroever van de Schelde in Bornem (Hingene). Technical Report GEO-19/108, Technologiepark Zwijnaarde, be, 10 2020.
J. Couck and L. Vincke. Verslag over de resultaten van de uitvoering van de boringen, het bijhorend laboratoriumonderzoek en de peilbuizen voor de aanleg van een overstromingsgebied in het Groot Schoor op de Rechteroever van de Schelde in Bornem. Technical Report GEO-19/109, Technologiepark Zwijnaarde, be, 07 2022.
Ryan Dagger, David Saftner, Paul Mayne, and Minnesota Department of Transportation. Cone Penetration Test Design Guide for State Geotechnical Engineers. Technical report, 11 2018. URL http://mndot.gov/research/reports/2018/201832.pdf. Consulted on 15/04/2025.
M.W. Davis, R.L. Iman, W.J. Conover, R.L. Iman, M.D. McKay, R.J. Beckman, E.J. Pebesma, G.B.M. Heuvelink, M.L. Stein, G.D. Wyss, K.H. Jorgensen, Y. Zhang, and G.F. Pinder. Sampling methods for uncertainty analysis. Technical report, 1987.
Departement Mobiliteit en Openbare Werken. Hoofdstuk 21: ontwerp, studie en berekeningsnota’s. 2 edition, 1 2018.
Andrew Gelman and Donald B. Rubin. Inference from iterative simulation using multiple sequences, volume 7 of Statistical Science. Institute of Mathematical Statistics, 11 1992. doi: 10.1214/ss/1177011136. URL https://doi.org/10.1214/ss/1177011136. Consulted on 19/05/2025.
Andrew Gelman, John B. Carlin, Hal S. Stern, David B. Dunson, Aki Vehtari, and Donald B. Rubin. Bayesian data analysis. 11 2013. doi: 10.1201/b16018. URL https://doi.org/10.1201/b16018. Consulted on 19/05/2025.
Ahad Ghaemi, Mohsen Karimi Dehnavi, and Zohreh Khoshraftar. Exploring artificial neural network approach and RSM modeling in the prediction of CO2 capture using carbon molecular sieves. Case Studies in Chemical and Environmental Engineering, 7:100310, 2 2023. doi: 10.1016/j.cscee.2023.100310. URL https://doi.org/10.1016/j.cscee.2023.100310. Consulted on 03/03/2025.
K. Haelterman. Verslag over de resultaten van de sonderingen uitgevoerd voor dijkwerken langs de Zeeschelde RO te Bornem, tussen Temsebrug en Jachtpaviljoen Notelaar. Technical Report GEO-07/167, Technologiepark Zwijnaarde, be, 2 2008a.
K. Haelterman. Verslag over de resultaten van de boringen met aanvullend laboratoriumonderzoek uitgevoerd voor dijkwerken langs de Zeeschelde RO te Bornem, tussen Temsebrug en Jachtpaviljoen Notelaar. Technical Report GEO-07/168, Technologiepark Zwijnaarde, be, 11 2008b.
Vendel Józsa, Faculty of Engineering University of Pécs, and Information Technology. Empirical correlations of overconsolidation ratio, coefficient of earth pressure at rest and undrained strength. Technical report, 6 2013.
M. Krasser. Gaussian processes - Martin Krasser’s Blog, 3 2018. URL https://krasserm.github.io/2018/03/19/gaussian-processes/. Consulted on 03/03/2025.
F. H. Kulhawy, P. W. Mayne, and Cornell University. Manual on Estimating Soil Properties for Foundation Design. Technical report, 1990.
Jason L. Loeppky, Jerome Sacks, and William J. Welch. Choosing the Sample Size of a Computer Experiment: A Practical Guide. Technometrics, 51(4):366–376, 11 2009. doi: 10.1198/tech.2009.08040. URL https://doi.org/10.1198/tech.2009.08040. Consulted on 09/12/2024.
T. Lunne, J.J.M. Powell, and P.K. Robertson. Cone penetration testing in geotechnical practice. 9 2002. doi: 10.1201/9781482295047. URL https://doi.org/10.1201/9781482295047. Consulted on 14/04/2025.
Paul W. Mayne. In-situ test calibrations for evaluating soil parameters. Technical report, Georgia Institute of Technology, 1 2006. URL https://www.researchgate.net/publication/286462119. Consulted on 15/04/2025.
Paul W. Mayne. Cone Penetration Testing: A Synthesis of Highway Practice. Technical report, 2007. URL www.TRB.org. Consulted on 15/04/2025.
M. D. McKay, R. J. Beckman, and W. J. Conover. Comparison of Three Methods for Selecting Values of Input Variables in the Analysis of Output from a Computer Code. Technometrics, 21 (2):239–245, 5 1979. doi: 10.1080/00401706.1979.10489755. URL https://doi.org/10.1080/
00401706.1979.10489755. Consulted on 02/11/2024.
Danielle Navarro. The Metropolis-Hastings algorithm – Notes from a data witch, 4 2023. URL https://blog.djnavarro.net/posts/2023-04-12_metropolis-hastings/. Consulted on 03/05/2025.
M.H. Nederlof. Bayesian update of a normal prior distribution, 2023. URL https://www.mhnederlof.nl/bayesnormalupdate.html. Consulted on 15/02/2025.
X. S. Nguyen, A. Sellier, F. Duprat, and G. Pons. Adaptive response surface method based on a double weighted regression technique. Probabilistic Engineering Mechanics, 24(2): 135–143, 4 2008. doi: 10.1016/j.probengmech.2008.04.001. URL https://doi.org/10.1016/j.probengmech.2008.04.001. Consulted on 26/02/2025.
A. Olsson, G. Sandberg, O. Dahlblom, and Lund University Division of Structural Mechanics. On Latin hypercube sampling for structural reliability analysis. Technical report, 2 2002. URL www.elsevier.com/locate/strusafe. Consulted on 03/11/2024.
J. Pebesma, J. Edzer, M. Heuvelink, and B. M. Gerard. Latin Hypercube Sampling of Gaussian Random Fields. Technical Report 4, 11 1999. URL http://www.jstor.org/stable/1271347. Consulted on 03/11/2024.
F. Pedregosa, G. Varoquaux, A. Gramfort, V. Michel, B. Thirion, O. Grisel, M. Blondel, P. Prettenhofer, R. Weiss, V. Dubourg, J. Vanderplas, A. Passos, D. Cournapeau, M. Brucher, M. Perrot, and E. Duchesnay. Scikit-learn: Machine Learning in Python. Journal of Machine Learning Research, 12:2825–2830, 2011.
F. Pedregosa, G. Varoquaux, A. Gramfort, V. Michel, B. Thirion, O. Grisel, M. Blondel, P. Prettenhofer, R. Weiss, V. Dubourg, J. Vanderplas, A. Passos, D. Cournapeau, M. Brucher, M. Perrot, and E. Duchesnay. User Guide: sklearn.gaussian-process, 2025a. URL https://scikit-learn.org/1.5/api/sklearn.gaussian_process.html. Consulted on 05/03/2025.
F. Pedregosa, G. Varoquaux, A. Gramfort, V. Michel, B. Thirion, O. Grisel, M. Blondel, P. Prettenhofer, R. Weiss, V. Dubourg, J. Vanderplas, A. Passos, D. Cournapeau, M. Brucher, M. Perrot, and E. Duchesnay. User Guide: sklearn.metrics.mean-absolute-error, 2025b. URL https://scikit-learn.org/1.5/modules/model_evaluation.html#mean-absolut…. Consulted on 05/03/2025.
F. Pedregosa, G. Varoquaux, A. Gramfort, V. Michel, B. Thirion, O. Grisel, M. Blondel,
P. Prettenhofer, R. Weiss, V. Dubourg, J. Vanderplas, A. Passos, D. Cournapeau,
M. Brucher, M. Perrot, and E. Duchesnay. User Guide: sklearn.metrics.mean-squared-error, 2025c. URL https://scikit-learn.org/stable/modules/model_evaluation.html#mean-squa….
Consulted on 05/03/2025.
F. Pedregosa, G. Varoquaux, A. Gramfort, V. Michel, B. Thirion, O. Grisel, M. Blondel, P. Prettenhofer, R. Weiss, V. Dubourg, J. Vanderplas, A. Passos, D. Cournapeau, M. Brucher, M. Perrot, and E. Duchesnay. User Guide: sklearn.model-evaluation.visual-evaluation-ofregression-models, 2025d. URL https://scikit-learn.org/stable/modules/model_evaluation.html#visual-ev…. Consulted on 05/03/2025.
P. Peeters, L. Verzhbitskiy, T. Maris, M. Stevens, and P. Viaene. On-site evaluation of a fishfriendliertide gate design. 2015. URL https://www.researchgate.net/publication/268376129_ON-SITE_EVALUATION_O…. Consulted on
27/12/2024.
PLAXIS. PLAXIS 2D 2024.2 General Information Manual. Technical report, 5 2024a.
PLAXIS. PLAXIS 2D 2024.2 Material Models Manual 2D. Technical report, 5 2024b.
PLAXIS. PLAXIS 2D 2024.2 Reference Manual 2D. Technical report, 5 2024c.
PLAXIS. PLAXIS 2D 2024.2 Scientific Manual 2D. Technical report, 5 2024d.
M. R. Rajashekhar and B. R. Ellingwood. A new look at the response surface approach for reliability analysis. Technical report, 1993.
Carl Edward Rasmussen and Christopher KI Williams. Gaussian Processes for Machine Learning. MIT Press, 2006.
Gareth O. Roberts, Andrew Gelman, and Walter R. Gilks. Weak convergence and optimal scaling of random walk metropolis algorithms. The Annals of Applied Probability, 7(1):110–120, 1997. doi: 10.1214/aoap/1034625254.
P. K. Robertson and K. L. Cabal. Guide to Cone Penetration Testing. Gregg Drilling and Testing, Inc., 6th edition, 2014. URL http://www.greggdrilling.com. Consulted on 14/04/2025.
P.K. Robertson. Estimating in-situ soil permeability from CPT and CPTu. Technical report, 5 2010.
Timo Schweckendiek, Mark van der Krogt, Ana Martins Teixeira, and Client Strategic Research. Reliability targets for geotechnical structures in the Eurocode framework. Technical report, 10 2024.
R. Somers, A. Tavallali, C. Noël, and R.D. Verástegui-Flores. Methodology to obtain data-driven variations on output of (advanced) soil material models. 17th Danube European Conference on Geotechnical Engineering (17DECGE), Bucharest, România, 2023.
R. Somers, A. Tavallali, C. Noël, R.D. Verástegui-Flores, and L. Vincke. Probabilistische Plaxis Berekeningen voor Zettingen Offshore Zandsuppleties. Geotechniekdag ie-net Vlaanderen, 2024.
B. Stuyts. Cohesionless soils — Groundhog 0.13.0 documentation, 2023. URL https://groundhog.readthedocs.io/en/main/site_investigation/cohesionles…. Consulted on 12/02/2025.
M. Taboga. Bayesian inference, 2021a. URL https://www.statlect.com/fundamentals-ofstatistics/Bayesian-inference. Lectures on probability theory and mathematical statistics. Online appendix available at https://www.statlect.com/fundamentals-of-statistics/Bayesianinference. Consulted on 17/03/2025.
M. Taboga. Metropolis-hastings algorithm, 2021b. URL https://www.statlect.com/fundamentalsof-
statistics/Metropolis-Hastings-algorithm. Lectures on probability theory and mathematical statistics. Online appendix available at https://www.statlect.com/fundamentals-of-statistics/Bayesian-inference Consulted on 17/03/2025.
Jack Trainer. Bootstrapping in statistics, 4 2021. URL https://www.lancaster.ac.uk/stor-istudent-sites/jack-trainer/bootstrapp…. Consulted on 13/04/2025.
B. van Den Eijnden, M. Knuuti, K. Lesny, M. Lofman, A. Mavritsakis, A. Roubos, T. Schweckendiek, F. Sciarretta, A. Ebener, K. Escher, J. Spross, S. Commend, M. Hehenkamp, P. Arnold, S. Wilhelm, A. Ene, P. Rimoldi, and R. Pereira. Reliability-based verification of limit states for geotechnical structures - Guidelines for the application of the 2nd generation of Eurocode 7: Geotechnical design. Technical Report ISSN 1831-9424, 11 2024.
E. Vereecken. Applied Bayesian Pre-Posterior and Life-Cycle Cost Analysis for Determining and Optimizing the Value of Structural Health Monitoring for Concrete Structures. Technical report, 2022.
L. Vincke. Verslag over de resultaten van de sonderingen uitgevoerd in het kader van de ontpoldering van het ’Groot Schoor’ en aangrenzende dijkwerken te Bornem. Technical Report GEO-18/015, Technologiepark Zwijnaarde, be, 05 2018.
L. Vincke and P. Peeters. Verslag over de resultaten van de continue waterpeilmetingen uitgevoerd langs de Zeeschelde RO in de Scheldedijk te Hingene (Bornem). Technical Report GEO-12/128, Technologiepark Zwijnaarde, be, 4 2016.
Vlaamse overheid. Databank Ondergrond Vlaanderen, s.d. URL https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=verkenner. Consulted on 19/10/2024.
Vlaamse Waterweg. Sigmaplan bouwt aan een overstromingsveilig Vlaanderen | Sigmaplan, 2024a. URL https://www.sigmaplan.be/nl. Consulted on 28/10/2024.
Vlaamse Waterweg. Groot Schoor (Bornem) | Sigmaplan, 2024b. URL https://www.sigmaplan.be/nl/projecten/groot-schoor-bornem. Consulted on 28/10/2024.
Kaixin Wang. Introduction to Gaussian process regression, Part 1: The basics. 10 2023. URL https://medium.com/data-science-at-microsoft/introduction-to-gaussianpr…. Consulted on 03/03/2025.
L. Willaert. Groot schoor, 12 2022. URL https://natuurgidsen-klein-brabant.com/groot-schoor/. Consulted on 27/12/2024.
M. Zwiessele, J. Hensman, and N. Lawrence. GPy - A Gaussian Process (GP) framework in Python — GPy version 1.12.0 documentation, 2020. URL https://gpy.readthedocs.io/en/deploy/. Consulted on 03/03/2025.
