Propere was, vuile oceaan

Wat gebeurt er wanneer je een kledingstuk wast? Het komt schoon uit de machine, maar tegelijk spoelen miljoenen microscopisch kleine plasticvezels mee weg. Deze microplastics ontstaan wanneer fijne textielvezels loskomen tijdens het wassen. Ze zijn zo klein dat ze door waterzuiveringsinstallaties glippen en uiteindelijk in rivieren en oceanen belanden.

Onze kleerkast, de boosdoener

Textiel is vandaag één van de grootste bronnen van microplastics. Polyester, het meest gebruikte textielmateriaal ter wereld, verliest bij elke wasbeurt microscopisch kleine draadjes. Omdat polyester normaliter niet biologisch afbreekbaar is, blijven die vezels jarenlang aanwezig in het milieu. Hoe hoger in de voedselketen, hoe meer microplastics worden teruggevonden, van plankton tot vis, en uiteindelijk tot op ons bord.

Onderzoekers zijn het erover eens dat de grootste hoeveelheid microvezels vrijkomt tijdens de eerste wasbeurten van nieuwe kleding. Dat werd ook bevestigd in mijn studie, waarbij het vezelverlies daalde duidelijk na de tweede wascyclus. De onderstaande grafiek toont hoe de vrijgave van microplastics sterk afneemt naarmate de geweven stof vaker gewassen wordt.
 

Dit betekent dat we vooral bij het wassen van nieuwe kleding de grootste impact hebben. In tijden van fast fashion, goedkope wegwerpmode die snel vervangen wordt, herhalen we die vervuilende eerste wasbeurten voortdurend. Minder kleding kopen, bewustere keuzes maken en onze kleren langer dragen zijn dus eenvoudige manieren om de vrijgave van microplastics te beperken.

Hoe ik de onzichtbare vervuiler zichtbaar maakte

Voor mijn masterproef onderzocht ik verschillende geweven polyesterstoffen om te begrijpen hoeveel microvezels vrijkomen tijdens het wassen. Na elke wasbeurt werd het afvalwater gefilterd en de filter met de opgevangen vezels geanalyseerd met een microscoop. De opgevangen microvezels werden dan manueel geteld. 

Om de structuur van het geweven polyestertextiel beter te begrijpen, werd een scanning elektronenmicroscoop (SEM) gebruikt. De onderstaande beelden tonen het oppervlak van de stof vóór (links) en na (rechts) de eerste wasbeurt, telkens bij een vergroting met een factor 50. Op de SEM-beelden is te zien dat de eerste wasbeurt al microstructurele schade veroorzaakt, waarbij sommige filamenten gedeeltelijk loskomen. Deze vezels zitten daardoor minder stevig in de structuur en kunnen in volgende wasbeurten makkelijker loskomen. Aangezien de meeste zwakke vezels al in de eerste cycli vrijkomen, neemt de totale vrijgave in latere wasbeurten duidelijk af.
 
 

Een schone start in de fabriek?

Omdat de grootste uitstoot tijdens de eerste wasbeurten optreedt, zou een extra industriële wasbeurt vóór verkoop een interessante piste kunnen zijn. In zo’n gecontroleerde omgeving kunnen filters de vezels efficiënt opvangen en verwerken, nog voor de kleding in onze wasmachines terechtkomt. Ondanks dat een industriële voorwas potentieel miljoenen microvezels zou kunnen tegenhouden, is het echter belangrijk om verder te onderzoeken of zo’n aanpak technisch, economisch en ecologisch haalbaar is. 

De bal in ons kamp

De industrie kan een rol spelen, maar wij als consumenten bepalen mee hoeveel microplastics in het milieu belanden. Elke nieuwe aankoop start het proces van vezelverlies opnieuw. Door minder fast fashion te kopen en onze kleding langer te dragen, kunnen we onze persoonlijke impact sterk beperken.
Zo dragen we niet alleen zorg voor onze kleerkast, maar ook voor de zeeën waar onze vezels uiteindelijk terechtkomen.

Een propere kleerkast, een propere oceaan

De wasmachine lijkt een onschuldige huisgenoot, maar haar eerste draai bepaalt al een groot deel van de milieuschade van een kledingstuk. Door kritisch te kijken naar hoe kleding wordt geproduceerd én hoe wij ermee omgaan, kunnen we samen een groot verschil maken.
Een propere kleerkast begint dus niet bij een frisse geur, maar bij het besef dat schoonwassen vandaag nog te vaak leidt tot een vuile oceaan morgen.