Restafval redt de olijfboom
- LorenzHmittou
De olijfolie-industrie kampt met bergen olijfpulp én uitgeputte bodems. Twee jonge onderzoekers, Lorenz Hmittou en Wout Van de Cauter, draaien dat probleem om tot een innovatieve oplossing: ze composteren machinaal olijfpulp (de vaste resten van geperste olijven) ter plaatse tot op maat verrijkte compost die precies de tekorten van boom en bodem aanvult – een aanpak die ze momenteel al in pilootprojecten in Italië en Spanje aan het testen zijn.
Afval als oplossing
Na gesprekken met allerlei lokale producenten, beleidsmakers, wetenschappers, agronomen en bedrijfsleiders kozen ze voor één heldere aanpak: olijfpulp ter plaatse machinaal composteren tot maatwerkcompost die precies geeft wat bomen en bodem nodig hebben.
Zo werkt het
De basis
We vertrekken van de olijfperserijen met pulpoverschot, hier wordt de olijfpulp machinaal omgezet tot basiscompost. Daarna voeren we de volgende stappen uit om de compost af te stemmen op het perceel.
- Diagnose
We nemen blad- en bodemanalyse per perceel. Tekorten (bv. Kalium, Calcium, Boor) en C/N-verhouding worden in kaart gebracht. - Receptuur
Op basis van de analyses verrijken we de compost met natuurlijke ingrediënten (steenmeel, plantaardige N-bronnen, kalkachtige correctoren, biokool, specifieke micro-organismen,.. ) tot de doelwaarden zijn bereikt. - Versnelde compostering
Met een mobiel, machinaal composteerstation sturen we beluchting en temperatuur, zodat een ideale omgeving voor micro-organismen ontstaat; elke batch is traceerbaar en onderworpen aan kwaliteitscontrole. - Toepassing
De compost wordt in de aangewezen boomgaard toegepast, rekening houdend met boomleeftijd, bodemtextuur en waterhuishouding, en wordt vlot opgenomen door bodem en bomen.
“Wij beginnen bij wat de teler en zijn boomgaard nodig hebben—de technologie volgt. Daarom is onze compost altijd op maat gemaakt.” zegt Lorenz Hmittou.
Het probleem
De olijventeelt in Zuid‑Europa kraakt onder langdurige droogte, bodemdegradatie en ziektes zoals Xylella fastidiosa. Tegelijk blijven perserijen zitten met een zure, moeilijk afbreekbare reststroom van olijfpulp—goed voor miljoenen tonnen per seizoen—die onder steeds strengere wetgeving valt. Uit nood grijpen telers vaker naar kunstmest en pesticiden, wat het bodemleven verarmt en de waterkwaliteit verder onder druk zet. Het gevolg: uitgeputte bodems, hogere kosten en een kwetsbare keten. De visuals hieronder tonen hoe die druk zich uit in de productie, uw portefeuille, de bodemgezondheid en grotere ziekte-uitbraken.
Kort bij de visuals: een productiegrafiek toont de recente dip en het schommelende herstel; een prijsindex illustreert de piek aan de kassa; een kaart maakt de Xylella-haarden (bacterie die de bomen dood) zichtbaar; en een bodemindicator laat zien hoeveel grond in slechte conditie verkeert.
Piloot en opschaling
Het project startte in Slovenië en draait momenteel als piloot in Italië en erna Spanje. Voor dit project richtten de twee studenten Circle op—het initiatief waarmee ze de uitrol organiseren. Zodra de resultaten in Italië bevestigd zijn, volgt opschaling naar andere olijvenregio’s in de Middellandse Zee. De aanpak is mobiel, modulair en regelgevingsproof en kan als dienst worden ingezet doo
r perserijen en telers. Dankzij het ontwerp past het model zich vlot aan lokale context, regelgeving en teeltpraktijken aan. Voor monitoring en effectmeting werken ze samen met overheden, universiteiten en ngo’s. In Spanje hebben al grote bedrijven met honderden hectaren hun interesse getoond. De conclusie van het onderzoek is een duurzaam én rendabel businessplan.
Wat levert het op?
Voor de teler
Voor telers betekent dit minder aankoop van kunstmest en gewasbescherming. Bomen worden weerbaarder en het rendement stabieler omdat de bodem
opnieuw gezonder en zelfs veerkrachtiger wordt. Zo groeit het systeem naar een volledig circulaire en regeneratieve aanpak: bomen krijgen precies wat ze nodig hebben, het microbiologisch bodemleven herstelt, telers kunnen hun opbrengsten veiligstellen zónder synthetische kortetermijnmiddelen, én de industrie hergebruikt haar grootste reststroom.
Voor de perserij
Voor perserijen verandert olijfpulp van kostenpost in grondstof: de eigen gronden profiteren en de afvoerproblematiek verdwijnt. Door lokale valorisatie versterken perserijen de band met telers en kan overtollige pulp doelgericht binnen het netwerk worden ingezet.
Voor bodem & klimaat
Voor bodem en klimaat betekent dit herstel van microbiologisch leven en vruchtbaarheid. Koolstof wordt opnieuw in de bodem vastgelegd en nutriënten spoelen minder uit. Op langere termijn wordt de grond weer sterk en natuurlijk functionerend.
“Met de juiste partnerschappen kunnen we op relatief korte termijn een meetbare impact maken op de landbouwpraktijk in héél Europa en ver daarbuiten.“ zegt Wout Van de Cauter.
Wat begon met bergen olijfpulp eindigt waar het altijd had moeten beginnen: terug in de bodem. Daar wordt restafval opnieuw voedingsbodem—en sluit de cirkel zich. Door de olijfpulp op te waarderen tot recept-compost ontstaat een win-win voor boer, perserij én planeet.
Bibliografie
1. 2. 3. Ahmad, R. K., Sulaiman, S. A., Yusup, S., Dol, S. S., Inayat, M., & Umar, H. A. (2021).
Exploring the potential of coconut shell biomass for charcoal production. Ain Shams En-
gineering Journal, 13(1), 101499. https://doi.org/10.1016/j.asej.2021.05.013
Alimon, A. R. & Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Universiti Putra
Malaysia, 43400 UPM Serdang, Selangor, Malaysia. (z.d.). The Nutritive Value of Palm
Kernel Cake for Animal Feed. Department Of Animal Science, Faculty Of Agriculture,
Universiti Putra Malaysia, 43400 UPM Serdang, Selangor, Malaysia.
Bolonio, D., García-Martínez, M., Ortega, M. F., Lapuerta, M., Rodríguez-Fernández, J.,
& Canoira, L. (2018). Fatty acid ethyl esters (FAEEs) obtained from grapeseed oil: A fully
renewable biofuel. Renewable Energy, 132, 278–283. https://doi.org/10.1016/j.re-
nene.2018.08.010
4. 5. 6. Chin, M. J., Poh, P. E., Tey, B. T., Chan, E. S., & Chin, K. L. (2013). Biogas from palm
oil mill effluent (POME): Opportunities and challenges from Malaysia’s perspective. Re-
newable And Sustainable Energy Reviews, 26, 717–726.
https://doi.org/10.1016/j.rser.2013.06.008
D’Eusanio, V., Malferrari, D., Marchetti, A., Roncaglia, F., & Tassi, L. (2023). Waste By-
Product of Grape Seed Oil Production: Chemical Characterization for Use as a Food and
Feed Supplement. Life, 13(2), 326. https://doi.org/10.3390/life13020326
Digo, J. (2023, 13 juli). Alles wat u moet weten over de alcoholische gisting van wijn.
Château de Berne. https://chateauberne-vin.com/nl/blogs/news/fermentation-alcoolique-
vin
7. 8. 9. Domínguez, M. P., Araus, K., Bonert, P., Sánchez, F., Miguel, G. S., & Toledo, M. (2014).
The Avocado and Its Waste: An Approach of Fuel Potential/Application. In The handbook
of environmental chemistry (pp. 199–223). https://doi.org/10.1007/698_2014_291
Hannemarie. (2024, 17 december). Avocadopitten: Van Afval naar Gezondheidsboost. De
Duurzamekaart. https://www.deduurzamekaart.nl/avocadopit-gebruiken-van-afval-naar-
gezondheidsboost/
Ltd, R. E. M. C. (2022, 21 februari). Avocado-olie extractieproces - Kennis - Ruian Every
Machinery Co., Ltd. Oil-pressers.com. https://nl.oil-pressers.com/info/avocado-oil-extrac-
tion-process-67320347.html
12410. Olijfolie innovaties: zo doen we dat samen met onze partners. (z.d.). https://gka-
zas.com/nl/magazine/olijfolie-innovaties
11. Productie van avocado-olie in de lift. (z.d.). https://www.agf.nl/article/9516416/productie-
van-avocado-olie-in-de-lift/
12. Razak, D. L. A., Jamaluddin, A., Rashid, N. Y. A., Sharifudin, S. A., & Long, K. (2016).
COMPARATIVE STUDY OF ANTIOXIDANT ACTIVITIES, COSMECEUTICAL
PROPERTIES AND PHENOLIC ACIDS COMPOSITION OF FERMENTED RICE
BRAN AND COCONUT TESTA. Jurnal Teknologi, 78(11–2).
https://doi.org/10.11113/jt.v78.9940
13. Sandeval, T. S., Chavez, F., & Poonia, A. (z.d.). Avocado Waste Biorefinery: Towards
Sustainable Development. MDPI. https://www.mdpi.com/2313-4321/8/5/81
14. Schapenkaas | Schapenkaas | Fattoria La Vialla. (z.d.). https://www.lavialla.com/nl-
NL/bestelkaart/schapenkaas/schapenkaas/
15. Segovia, F. J., Hidalgo, G. I., Villasante, J., Ramis, X., & Almajano, M. P. (2018). Avo-
cado Seed: A Comparative Study of Antioxidant Content and Capacity in Protecting Oil
Models from Oxidation. Molecules, 23(10), 2421. https://doi.org/10.3390/molecu-
les23102421
16. Veerkracht opbouwen in de olijfolie-industrie. (z.d.). https://www.gea.com/nl/stories/buil-
ding-resilience-into-the-olive-oil-industry/
17. WoMagazine. (2023, 13 september). Het productieproces van druivenpitolie: Van wijn-
gaard tot fles. WoMagazine. https://womagazine.nl/het-productieproces-van-druivenpito-
lie-van-wijngaard-tot-fles/
18. Zwaan, J. (2021, 9 januari). Geraffineerde versus ongeraffineerde kokosolie: wat is het
verschil? aHealthylife.nl. https://www.ahealthylife.nl/geraffineerde-versus-ongeraf-
fineerde-kokosolie-wat-is-het-verschil/
19. Ahmad, R. K., Sulaiman, S. A., Yusup, S., Dol, S. S., Inayat, M., & Umar, H. A. (2021).
Exploring the potential of coconut shell biomass for charcoal production. Ain Shams En-
gineering Journal, 13(1), 101499. https://doi.org/10.1016/j.asej.2021.05.013
12520. Alaoui, I., Ghadraoui, O. E., Tanji, K., Harrach, A., & Farah, A. (2023a). The Olive Mill
Pomace: A Sustainable Biofertilizer to Improve Soil Proprieties and Plant Nutrient Up-
take. Waste And Biomass Valorization, 15(5), 2575–2590. https://doi.org/10.1007/s12649-
023-02324-z
21. Alaoui, I., Ghadraoui, O. E., Tanji, K., Harrach, A., & Farah, A. (2023b). The Olive Mill
Pomace: A Sustainable Biofertilizer to Improve Soil Proprieties and Plant Nutrient Up-
take. Waste And Biomass Valorization, 15(5), 2575–2590. https://doi.org/10.1007/s12649-
023-02324-z
22. Alimon, A. R. & Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Universiti Putra
Malaysia, 43400 UPM Serdang, Selangor, Malaysia. (z.d.). The Nutritive Value of Palm
Kernel Cake for Animal Feed. Department Of Animal Science, Faculty Of Agriculture,
Universiti Putra Malaysia, 43400 UPM Serdang, Selangor, Malaysia.
23. Ameziane, H., Nounah, A., Khamar, M., & Zouahri, A. (2020). Composting olive pom-
ace: evolution of organic matter and compost quality. Agronomy.
https://doi.org/10.15159/ar.20.004
24. Aranda, V., Calero, J., Plaza, I., & Ontiveros-Ortega, A. (2016). Long-term effects of olive
mill pomace co-compost on wettability and soil quality in olive groves. Geoderma, 267,
185–195. https://doi.org/10.1016/j.geoderma.2015.12.027
25. Boerenwebwinkel. (z.d.). Kopersulfaat AC 25% 25 kg. https://www.boerenwebwin-
kel.nl/klauwverzorging-koeien/8805-kopersulfaat-ac-25-25-kg-s111519-klauwverzorging-
kopersulfaat-ac-25-25-kg-voor-toepassing-in-voetbaden-van-koeien-kopersulfaat-w-
8717154826791.html?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiA8q--BhDiA-
RIsAP9tKI1X2Cp5XE6_QZS61QebJlxGkBbSCUufx-
OPsdaBLp5VQR3q_nyR7Gr4aAnJdEALw_wcB
12626. Bolonio, D., García-Martínez, M., Ortega, M. F., Lapuerta, M., Rodríguez-Fernández, J.,
& Canoira, L. (2018). Fatty acid ethyl esters (FAEEs) obtained from grapeseed oil: A fully
renewable biofuel. Renewable Energy, 132, 278–283.
https://doi.org/10.1016/j.renene.2018.08.010
27. BW-producten. (2022, 29 april). Continue zandfiltratie - Brightwork BV. Brightwork BV.
https://brightwork.nl/nl/technologies/continuous-sand-filtration/#
28. Cecchi, L., Migliorini, M., Giambanelli, E., Canuti, V., Bellumori, M., Mulinacci, N., &
Zanoni, B. (2021). Exploitation of virgin olive oil by‐products (Olea europaeaL.): phe-
nolic and volatile compounds transformations phenomena in fresh two‐phase olive pom-
ace (‘alperujo’) under different storage conditions. Journal Of The Science Of Food And
Agriculture, 102(6), 2515–2525. https://doi.org/10.1002/jsfa.11593
29. Chin, M. J., Poh, P. E., Tey, B. T., Chan, E. S., & Chin, K. L. (2013). Biogas from palm
oil mill effluent (POME): Opportunities and challenges from Malaysia’s perspective. Re-
newable And Sustainable Energy Reviews, 26, 717–726.
https://doi.org/10.1016/j.rser.2013.06.008
30. Christofi, A., Fella, P., Agapiou, A., Barampouti, E. M., Mai, S., Moustakas, K., & Loizi-
dou, M. (2024). The Impact of Drying and Storage on the Characteristics of Two-Phase
Olive Pomace. Sustainability, 16(3), 1116. https://doi.org/10.3390/su16031116
31. De oogst zit erop. . . What’s next? Zelf-filtering! (z.d.). https://gkazas.com/nl/maga-
zine/olijfolie-zelf-filtering
32. D’Eusanio, V., Malferrari, D., Marchetti, A., Roncaglia, F., & Tassi, L. (2023). Waste By-
Product of Grape Seed Oil Production: Chemical Characterization for Use as a Food and
Feed Supplement. Life, 13(2), 326. https://doi.org/10.3390/life13020326
12733. Digo, J. (2023, 13 juli). Alles wat u moet weten over de alcoholische gisting van wijn.
Château de Berne. https://chateauberne-vin.com/nl/blogs/news/fermentation-alcoolique-
vin
34. Domínguez, M. P., Araus, K., Bonert, P., Sánchez, F., Miguel, G. S., & Toledo, M. (2014).
The Avocado and Its Waste: An Approach of Fuel Potential/Application. In The handbook
of environmental chemistry (pp. 199–223). https://doi.org/10.1007/698_2014_291
35. Filterpers, J. (2023, 29 juni). Dieptefiltratie: wat is deze techniek? Jingjin Filter Press.
https://nl.jingjinequipment.com/depth-filtration%EF%BC%9Awhat-is-this-t…
36. Frangipane, M. T., Cecchini, M., Monarca, D., & Massantini, R. (2023). Effects of Filtra-
tion Processes on the Quality of Extra-Virgin Olive Oil—Literature Update. Foods,
12(15), 2918. https://doi.org/10.3390/foods12152918
37. González-Zamora, J. E., Gamero-Monge, J. M., & La Luz, R. P. (2024). The use of olive
mill pomace compost increases the population of certain ground/soil organisms in olive
groves. European Journal Of Soil Biology, 122, 103668.
https://doi.org/10.1016/j.ejsobi.2024.103668
38. Groencompost Bodemverbeteraar voor gazonaanleg. Online Bestellen / Kopen - Grind-
kopen.be. (z.d.). Grindkopen.be - Grind & Bodembedekkers. https://www.grind-
kopen.be/nl/producten/grondverbeteraar/groencom-
post/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiA8q--BhDiARI-
sAP9tKI0E8pAF8POIxM8dpValx5zRCxg2SmDdNnN6CV6dBvKBQVSEYnqsj-
CkaAj8eEALw_wcB
39. Groothandel zinksulfaat monohydraat wit poeder korrelige 33% 35% fabrikant en leve-
rancier. (z.d.). Changsha KingProlly Import And Export Co., LTD. https://www.king-bo-
ron.com/nl/zinc-sulphate-monohydrate1500/
12840. Hannemarie. (2024, 17 december). Avocadopitten: Van Afval naar Gezondheidsboost. De
Duurzamekaart. https://www.deduurzamekaart.nl/avocadopit-gebruiken-van-afval-naar-
gezondheidsboost/
41. Innangi, M., Niro, E., D’Ascoli, R., Danise, T., Proietti, P., Nasini, L., Regni, L., Castaldi,
S., & Fioretto, A. (2017). Effects of olive pomace amendment on soil enzyme activities.
Applied Soil Ecology, 119, 242–249. https://doi.org/10.1016/j.apsoil.2017.06.015
42. Katsinas, N., Enríquez-De-Salamanca, A., Da Silva, A. B., Bronze, M. R., & Rodríguez-
Rojo, S. (2021). Olive Pomace Phenolic Compounds Stability and Safety Evaluation:
From Raw Material to Future Ophthalmic Applications. Molecules, 26(19), 6002.
https://doi.org/10.3390/molecules26196002
43. Lacolla, G., Fortunato, S., Nigro, D., De Pinto, M. C., Mastro, M. A., Caranfa, D., Gada-
leta, A., & Cucci, G. (2019). Effects of mineral and organic fertilization with the use of
wet olive pomace on durum wheat performance. International Journal Of Recycling Of
Organic Waste in Agriculture, 8(S1), 245–254. https://doi.org/10.1007/s40093-019-
00295-7
44. Ltd, R. E. M. C. (2022, 21 februari). Avocado-olie extractieproces - Kennis - Ruian Every
Machinery Co., Ltd. Oil-pressers.com. https://nl.oil-pressers.com/info/avocado-oil-extrac-
tion-process-67320347.html
45. Michailides, M., Christou, G., Akratos, C. S., Tekerlekopoulou, A. G., & Vayenas, D. V.
(2011). Composting of olive leaves and pomace from a three-phase olive mill plant. Inter-
national Biodeterioration & Biodegradation, 65(3), 560–564.
https://doi.org/10.1016/j.ibiod.2011.02.007
12946. Morra, L., Pizzolongo, G., Baiano, S., & Pentangelo, A. (2013). Comparison of olive
pomace and biowaste composts in a vegetable cropping system. Italian Journal Of Agron-
omy, 8(4), 25. https://doi.org/10.4081/ija.2013.e25
47. Muscolo, A., Papalia, T., Settineri, G., Romeo, F., & Mallamaci, C. (2019). Three differ-
ent methods for turning olive pomace in resource: Benefits of the end products for agri-
cultural purpose. The Science Of The Total Environment, 662, 1–7.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.01.210
48. Ngai, C., Wang, S., & UC Davis Olive Center. (2015). Filter or Not? A Review of the In-
fluence of Filtration on Extra Virgin Olive Oil [Report]. UC Regents, Davis campus.
https://ucfoodquality.ucdavis.edu/sites/g/files/dgvnsk11366/files/media…-
ive%20oil%20filtration.pdf
49. Olijfolie innovaties: zo doen we dat samen met onze partners. (z.d.). https://gka-
zas.com/nl/magazine/olijfolie-innovaties
50. Organic Fertilizer market Size & Growth Analysis by 2034. (z.d.).
https://www.factmr.com/report/organic-fertilizer-market
51. Organifer. (2024, 19 september). Basaltmeel Bodemverbeteraar voor kleigrond (20 kg
voor 200 m2). Organifer | Organische Meststoffen & Plantversterkers. https://organi-
fer.com/nl/p/basaltmeel-bodemverbeteraar-voor-kleigrond-20kg-voor-
200m2/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiA8q--BhDiARIsAP9tKI1NoqeHnJB0rIwSh-
KOlAV0I4m7GzEQq1y1njDEgAUubPX_wz-aM0JkaAjhtEALw_wcB
52. Productie van avocado-olie in de lift. (z.d.). https://www.agf.nl/article/9516416/productie-
van-avocado-olie-in-de-lift/
53. Razak, D. L. A., Jamaluddin, A., Rashid, N. Y. A., Sharifudin, S. A., & Long, K. (2016).
COMPARATIVE STUDY OF ANTIOXIDANT ACTIVITIES, COSMECEUTICAL
130PROPERTIES AND PHENOLIC ACIDS COMPOSITION OF FERMENTED RICE
BRAN AND COCONUT TESTA. Jurnal Teknologi, 78(11–2).
https://doi.org/10.11113/jt.v78.9940
54. Regeneration International. (2023, 24 juli). Bioreactor - Regeneration International.
https://regenerationinternational.org/bioreactor/
55. Rueda, M. P., Comino, F., Aranda, V., Ayora-Cañada, M. J., & Domínguez-Vidal, A.
(2023). Understanding the compositional changes of organic matter in torrefied olive mill
pomace compost using infrared spectroscopy and chemometrics. Spectrochimica Acta
Part A Molecular And Biomolecular Spectroscopy, 293, 122450.
https://doi.org/10.1016/j.saa.2023.122450
56. Sandeval, T. S., Chavez, F., & Poonia, A. (z.d.). Avocado Waste Biorefinery: Towards
Sustainable Development. MDPI. https://www.mdpi.com/2313-4321/8/5/81
57. Schapenkaas | Schapenkaas | Fattoria La Vialla. (z.d.). https://www.lavialla.com/nl-
NL/bestelkaart/schapenkaas/schapenkaas/
58. Segovia, F. J., Hidalgo, G. I., Villasante, J., Ramis, X., & Almajano, M. P. (2018). Avo-
cado Seed: A Comparative Study of Antioxidant Content and Capacity in Protecting Oil
Models from Oxidation. Molecules, 23(10), 2421. https://doi.org/10.3390/mole-
cules23102421
59. Spielman, S. (2021, 14 december). Filtration for extra virgin olive oil ensures its purity.
Foodengineeringmag. https://www.foodengineeringmag.com/articles/99894-filtration-for-
extra-virgin-olive-oil-ensures-its-purity
60. Stempfle, S., Roselli, L., Carlucci, D., Leone, A., De Gennaro, B. C., & Giannoccaro, G.
(2022). Toward the circular economy into the olive oil supply chain: A case study analysis
131of a vertically integrated firm. Frontiers in Sustainable Food Systems, 6.
https://doi.org/10.3389/fsufs.2022.1005604
61. Stikstofwerkingscoëfficiënten van organische meststoffen | Vlaamse Landmaatschappij.
(z.d.). https://www.vlm.be/nl/themas/waterkwaliteit/Mestbank/Achtergrond/cijfer…-
dies/afgeronde_studies/Stikstofwerkingsco%C3%ABffici%C3%ABnten-organische-mest-
stoffen/Paginas/default.aspx
62. Tuinmestwinkel.com. (z.d.). Solabiol Dolomiet Kalk 10 kg. https://www.tuinmestwin-
kel.com/dolomiet-kalk-10-kg.html?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiA8q--BhDiA-
RIsAP9tKI0ghafwR1tYj2ZV_lAdHSr3poKnUYbYJPH87MGTZl-
aNUirgg_wgxQaAo_XEALw_wcB
63. Veerkracht opbouwen in de olijfolie-industrie. (z.d.). https://www.gea.com/nl/stories/buil-
ding-resilience-into-the-olive-oil-industry/
64. Wikipedia contributors. (2025, 17 januari). Torrefaction. Wikipedia. https://en.wikipe-
dia.org/wiki/Torrefaction
65. WoMagazine. (2023, 13 september). Het productieproces van druivenpitolie: Van wijn-
gaard tot fles. WoMagazine. https://womagazine.nl/het-productieproces-van-druivenpito-
lie-van-wijngaard-tot-fles/
66. Zwaan, J. (2021, 9 januari). Geraffineerde versus ongeraffineerde kokosolie: wat is het
verschil? aHealthylife.nl. https://www.ahealthylife.nl/geraffineerde-versus-ongeraf-
fineerde-kokosolie-wat-is-het-verschil/
67. Cecchi, L., Migliorini, M., Giambanelli, E., Canuti, V., Bellumori, M., Mulinacci, N., &
Zanoni, B. (2021). Exploitation of virgin olive oil by‐products (Olea europaeaL.): phe-
132nolic and volatile compounds transformations phenomena in fresh two‐phase olive pom-
ace (‘alperujo’) under different storage conditions. Journal Of The Science Of Food And
Agriculture, 102(6), 2515–2525. https://doi.org/10.1002/jsfa.11593
68. Corinnenak. (2025, 25 februari). Met thee op het land heb je bodemleven in de hand. ak-
kerbouwbedrijf.nl. https://www.akkerbouwbedrijf.nl/duurzaamheid/bodembeheer/met-
thee-op-het-land-heb-je-bodemleven-in-de-hand/?utm_source=chatgpt.com
69. Dropsolid. (2022a, december 13). Wist u dat de voedselproductie verantwoordelijk is voor
ruim 20% van de wereldwijde CO2-uitstoot? - Ecomethod. Ecomethod.
https://ecomethod.eu/blog/wist-u-dat-de-voedselproductie-verantwoordeli…-
20-van-de-wereldwijde-co2-uitstoot/?utm_source=chatgpt.com
70. Dropsolid. (2022b, december 13). Wist u dat de voedselproductie verantwoordelijk is voor
ruim 20% van de wereldwijde CO2-uitstoot? - Ecomethod. Ecomethod.
https://ecomethod.eu/blog/wist-u-dat-de-voedselproductie-verantwoordeli…-
20-van-de-wereldwijde-co2-uitstoot/?utm_source=chatgpt.com
71. Grand, A., Michel, V., & Best4Soil. (z.d.-a). COMPOST: VOOR- EN NADELEN.
Best4Soil. https://best4soil.eu/videos/7/nl
72. Grand, A., Michel, V., & Best4Soil. (z.d.-b). COMPOST: VOOR- EN NADELEN.
Best4Soil. https://best4soil.eu/videos/7/nl
73. Hoe wordt olijfolie gemaakt? En Tafelolijven - Productieprocess. (2019, 10 december).
Olyv. https://www.olyv.nl/olijfpedia/productieproces/
74. Kalium & Magnesium meststoffen in één oogopslag. (z.d.). Triferto. https://www.tri-
ferto.eu/nl/nieuws/51/kalium-en-magnesium-meststoffen-in-een-oogo-
pslag?utm_source=chatgpt.com
13375. Katsinas, N., Enríquez-De-Salamanca, A., Da Silva, A. B., Bronze, M. R., & Rodríguez-
Rojo, S. (2021). Olive Pomace Phenolic Compounds Stability and Safety Evaluation:
From Raw Material to Future Ophthalmic Applications. Molecules, 26(19), 6002.
https://doi.org/10.3390/molecules26196002
76. Krostrade. (2021, 4 april). Hoe te bemesten via een druppelbevloeiingssysteem - Kro-
strade. Krostrade. https://krostrade.nl/planten/hoe-te-bemesten-via-een-druppelbevloei-
ingssysteem/?utm_source=chatgpt.com
77. NPK-, NP- of PK-meststoffen. (z.d.). Triferto. https://www.triferto.eu/nl/meststoffen/npk--
-np--of-pk-meststoffen?utm_source=chatgpt.com
78. Olive oil production Step by Step. (z.d.). Olive Oil Production Step By Step. https://zak-
rospoliteia.gr/en/process
79. Organic Fertilizer market Size & Growth Analysis by 2034. (z.d.).
https://www.factmr.com/report/organic-fertilizer-market
80. Sidn, A. (2020, 13 mei). Een eigen olijfboom planten – dit is hoe het moet! BERTOLLI
Olijfolie. https://bertolliolijfolie.nl/een-eigen-olijfboom-planten-dit-is-hoe-het…
81. Stempfle, S., Roselli, L., Carlucci, D., Leone, A., De Gennaro, B. C., & Giannoccaro, G.
(2022). Toward the circular economy into the olive oil supply chain: A case study analysis
of a vertically integrated firm. Frontiers in Sustainable Food Systems, 6.
https://doi.org/10.3389/fsufs.2022.1005604
82. Stikstofwerkingscoëfficiënten van organische meststoffen | Vlaamse Landmaatschappij.
(z.d.). https://www.vlm.be/nl/themas/waterkwaliteit/Mestbank/Achtergrond/cijfer…-
dies/afgeronde_studies/Stikstofwerkingsco%C3%ABffici%C3%ABnten-organische-mest-
stoffen/Paginas/default.aspx
13483. TG-CC-30T Composting System - TOGO Composter. (2022, 8 oktober). TOGO Com-
poster. https://togocomposter.com/products/composting-system/
84. Vrščaj, B., Bergant, J., Kastelic, P., & Šinkovec, M. (2022). E R O S I O N in Slovenia:
Brief description and evaluation of significant soil degradation. In Dr Borut Vrščaj (Red.),
E R O S I O N in Slovenia: Brief description and evaluation of significant soil degrada-
tion. GEAart. https://www.kis.si
85. Vruchtbaar boeren met minder of zonder kunstmest: het kán. (z.d.). Louis Bolk Instituut.
https://louisbolk.nl/actueel/vruchtbaar-boeren-met-minder-zonder-kunstm…-
kan?utm_source=chatgpt.com
86. Wikipedia-bijdragers. (2024, 3 december). Olijfolie. Wikipedia. https://nl.wikipe-
dia.org/wiki/Olijfolie
