Excel zegt niets over je talenten
Nieuw dashboard geeft leerkrachten grip op de berg leerlingendata
Excelbergen in de klas
Stel je voor: je bent leraar in het secundair onderwijs en je krijgt een stapel zwart-wit Excels voorgeschoteld. Eén tabel voor toetsen, één voor taken, nog eentje voor examens. Rijen vol cijfers, zonder kleuren, zonder samenvattingen, zonder context. Overzichtelijk? Probeer daar maar eens uit af te leiden wie extra hulp nodig heeft, of wie klaar is om uit te blinken.
Dat is vandaag de realiteit voor veel Vlaamse leerkrachten. En toch moeten zij, tijdens klassenraden, cruciale beslissingen nemen over de toekomst van hun leerlingen. Wie gaat over? Wie blijft zitten? Wie heeft extra steun nodig? Voor mijn masterproef ontwikkelde ik CLAIRE, een dashboard dat de leerlingendata voor leerkrachten omzet in duidelijke visualisaties.
Meer dan cijfers: de opmars van competenties
De uitdaging is nog groter door de opmars van competentiegericht onderwijs. In plaats van enkel punten op tien of twintig, krijgen leerlingen voortaan een beoordeling per vaardigheid: kan je een chemisch experiment zelfstandig uitvoeren, een tekst analyseren, of in groep een project plannen? In plaats van enkel een 7 op 10 voor wiskunde, zien leerlingen en leraren nu: ‘goed in berekeningen, maar moeite met wiskundige redeneringen’.
Op papier klinkt dat fantastisch. Het geeft een vollediger beeld van wat een leerling kan. Maar in de praktijk? Het zorgt voor nog méér data om bij te houden en te interpreteren. Bovendien is het een meer genuanceerde aanpak die extra werk met zich meebrengt.
Hoe CLAIRE ontstond
Vanuit die uitdagingen begon ik aan mijn masterproef Toegepaste Informatica aan KU Leuven. Het resultaat was CLAIRE, kort voor Competency Learning Analytics for Insights and Reflection in Education. Mijn thesis Turning learning data into meaningful Learning Analytics Dashboards vormde het kader waarbinnen CLAIRE stap voor stap werd ontworpen.
CLAIRE is een dashboard dat alle leerlingendata overzichtelijk bundelt. Geen droge tabellen meer, maar duidelijke visualisaties. Van een globaal klasoverzicht tot een gedetailleerd beeld per vak of zelfs per competentie. In één oogopslag ziet een leraar hoe een leerling evolueert, waar die achterblijft, en welke sterktes er zijn.
Gebouwd samen met de klas
Belangrijk: CLAIRE werd niet in een ivoren toren ontworpen. Samen met mijn onderzoeksgroep organiseerde ik workshops met leerkrachten uit GITO Overijse. Zij tekenden mee, gaven feedback op prototypes en testten de tool uit.
Hun boodschap was duidelijk: maak het intuïtief, helder en bruikbaar in de dagelijkse praktijk. Geen extra werk, maar een hulpmiddel. Zo groeide CLAIRE stap voor stap uit tot een dashboard dat écht aansluit bij wat er in de klas leeft.
Hoe werkt het?
CLAIRE bestaat uit drie lagen:
- Globale overzicht: hoe doet de hele klas het? Welke leerlingen zitten onder de radar?
- Vakniveau: per vak zie je meteen welke competenties sterk of zwak scoren.
- Competentieniveau: zoom in op één vaardigheid, bijvoorbeeld 'presenteren', en ontdek hoe elke leerling scoort, inclusief vergelijkingen met de klasgroep.
Alles is gekoppeld aan Moodle, het leerplatform dat veel scholen al gebruiken. Dat maakt de stap naar dagelijks gebruik kleiner.
"Eindelijk overzicht"
De reacties tijdens de testfase waren positief. Leerkrachten gaven aan dat CLAIRE hen tijd bespaart én betere gesprekken oplevert tijdens klassenraden.
Een leraar vatte het zo samen: "Met deze tool kan ik eindelijk zien wie écht vooruitgaat en wie vastloopt, zonder uren te turen naar cijfers in Excel."
Waarom is dit belangrijk?
Beslissingen in een klassenraad zijn bepalend voor een leerling. Een fout ingeschatte achterstand kan een jaar overdoen betekenen, terwijl een gemiste talentenkans iemand net had kunnen doen groeien.
Door data begrijpelijk en bruikbaar te maken, helpt CLAIRE leraren om meer rechtvaardige en onderbouwde beslissingen te nemen. Het gaat dus niet om technologie om de leraar te vervangen, maar om een hulpmiddel dat hen sterker maakt.
Wat als AI meedenkt?
Tijdens mijn onderzoek keek ik ook naar de rol van artificiële intelligentie. Denk aan systemen die automatisch voorspellen of een leerling dreigt te falen, of suggesties doen voor extra oefeningen.
Leerkrachten bleken daar dubbel over: interessant, maar ook spannend. Want wie beslist uiteindelijk? De leraar of het algoritme? Daarom koos ik ervoor om in deze proof-of-concept de nadruk te leggen op duidelijke, transparante visualisaties, en AI als mogelijke uitbreiding voor later te zien.
Wat nog beter kan
Zoals elk prototype heeft CLAIRE beperkingen. De koppeling met bestaande schoolsoftware moet verder uitgewerkt worden, en er zijn nog technische verbeteringen mogelijk. Maar de fundamenten liggen er: een gebruiksvriendelijk, visueel sterk dashboard dat leraren ondersteunt waar ze het het meest nodig hebben.
"Non scholae, sed vitae discimus"
Mijn thesis sloot ik af met een citaat van Seneca: "We leren niet voor school, maar voor het leven."
CLAIRE past in die filosofie. Door de berg aan data begrijpelijk te maken, krijgen leerkrachten meer ruimte om te doen waar het écht om draait: leerlingen begeleiden, kansen geven en voorbereiden op het leven na de schoolbanken. Met CLAIRE krijgen leerkrachten eindelijk een overzicht, en de leerlingen de kansen die ze verdienen.
Wat begon bij een stapel frustrerende Excels, eindigde bij een dashboard dat hoop biedt. Niet om leerkrachten te vervangen, wel om hen beter te wapenen tegen de datastroom die met competentiegericht onderwijs gepaard gaat.
Of zoals een leerkracht tijdens de testdag zei: "Ik wil CLAIRE morgen al gebruiken."
Dit artikel is gebaseerd op de masterproef "Turning learning data into meaningful Learning Analytics Dashboards" van Jonas Van Hove, afgestudeerd in Toegepaste Informatica (specialisatie Artificiële Intelligentie) aan KU Leuven.
Demo CLAIRE: https://claire-thesis.netlify.app/
Broncode CLAIRE: https://github.com/JonasVanHove/CLAIRE
Prototype CLAIRE: https://youtu.be/FRValUEIaqI
Bibliografie
Bibliography
[1] Samsu Abdullah, Mohd Hazwan Mohd Puad, Masrah Murad, and Erzam Marlisah.
Implementation of learning analytics in primary and secondary school: A systematic
literature review. International Journal of Academic Research in Progressive
Education and Development, 11, 06 2022.
[2] Kashif Ahmad, Waleed Iqbal, Ammar El-Hassan, Junaid Qadir, Driss Benhaddou,
Moussa Ayyash, and Ala Al-Fuqaha. Data-driven artificial intelligence in education:
A comprehensive review. IEEE Transactions on Learning Technologies, 17:12–31,
2024.
[3] AHOVOKS – Agentschap Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en
Studiebeurzen. Kwalificatieniveaus. De Vlaamse Kwalificatiestructuur website, 2025.
accessed 19 May 2025.
[4] Chiara Antonietti, Maria-Luisa Schmitz, Tessa Consoli, Alberto Cattaneo, Philipp
Gonon, and Dominik Petko. “development and validation of the icap technology scale
to measure how teachers integrate technology into learning activities”. Computers
and Education, 192:104648, 10 2022.
[5] Kim Arnold and Matthew Pistilli. Course signals at purdue: Using learning analytics
to increase student success. ACM International Conference Proceeding Series, 04
2012.
[6] Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit. Artificial Intelligence Systems and the
GDPR – A Data Protection Perspective, december 2024. Informatiebrochure van de
Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit.
[7] Robert Bodily, Tarah Ikahihifo, Benjamin Mackley, and Charles Graham. The design,
development, and implementation of student-facing learning analytics dashboards.
Journal of Computing in Higher Education, 30, 12 2018.
[8] Tom Broos, Katrien Verbert, Greet Langie, Carolien Soom, and Tinne De Laet.
Small data as a conversation starter for learning analytics: Exam results dashboard
for first-year students in higher education. Journal of Research in Innovative Teaching
& Learning, 10:94–106, 07 2017.
[9] Patricia Carney, Stefanie Sebok-Syer, Martin Pusic, Colleen Gillespie, MarjorieWestervelt,
and Mary Goldhamer. Using learning analytics in clinical competency committees:
Increasing the impact of competency-based medical education. Medical
Education Online, 28, 02 2023.
[10] Sven Charleer, Andrew Vande Moere, Joris Klerkx, Katrien Verbert, and Tinne
De Laet. Learning analytics dashboards to support adviser-student dialogue, 2018-
07-01.
[11] S´ebastien Comb´efis and Guillaume de Moffarts. Reinventing evaluations with competency
based assessments: a practical experiment with future computer science
engineers. In 2020 IEEE Frontiers in Education Conference (FIE), pages 1–5, 2020.
[12] European Commission, Mike Coles, Jens Bjornavold, and Isabelle Le Mouillour. Using
learning outcomes. Technical Report ISBN 978-92-79-19759-5, European Centre
for the Development of Vocational Training (Cedefop), Luxembourg, June 2011.
Available from: https://data.europa.eu/doi/10.2766/17497.
[13] Aleix Dorca Josa and Marc Bleda Bejar. Local llms: Safeguarding data privacy in
the age of generative ai. a case study at the university of andorra. In Proceedings of
ICERI2024, 11 2024.
[14] Raphael A. Dourado, Rodrigo Lins Rodrigues, Nivan Ferreira, Rafael Ferreira Mello,
Alex Sandro Gomes, and Katrien Verbert. A teacher-facing learning analytics dashboard
for process-oriented feedback in online learning. In LAK21: 11th International
Learning Analytics and Knowledge Conference, LAK21, page 482–489, New York,
NY, USA, 2021. Association for Computing Machinery.
[15] Erik Duval. Attention please! learning analytics for visualization and recommendation.
In Proceedings of the 1st International Conference on Learning Analytics and
Knowledge, pages 9–17. ACM, 2011.
[16] Anna Dyckhoff, Dennis Zielke, Mareike B¨ultmann, Mohamed Chatti, and Ulrik
Schroeder. Design and implementation of a learning analytics toolkit for teachers.
Educational Technology and Society, 15, 01 2012.
[17] McGraw Hill Education. Smartbook®, 2025. Accessed: 2025-05-18.
[18] Eurydice Network, EACEA – European Commission. Belgium – flemish community:
Overview. Eurypedia website, 2024. Last update: 16 December 2024; accessed 19
May 2025.
[19] Mohamed Ez-zaouia and Elise Lavou´e. Emoda: a tutor oriented multimodal and contextual
emotional dashboard. In Proceedings of the Seventh International Learning
Analytics & Knowledge Conference, LAK ’17, page 429–438, New York, NY, USA,
2017. Association for Computing Machinery.
[20] Rebecca Ferguson, Andrew Brasher, Doug Clow, Adam Cooper, Garron Hillaire,
Jenna Mittelmeier, Bart Rienties, Thomas Ullmann, and Riina Vuorikari. Research
evidence on the use of learning analytics - implications for education policy. Publications
Office of the European Union, 12 2016.
[21] Figma, Inc. Figma: Collaborative interface design tool, 2025.
[22] Swapna Gottipati and Venky Shankararaman. Mycompetencies: Competency tracking
mobile application for is students. In 2016 IEEE Global Engineering Education
Conference (EDUCON), pages 254–260. IEEE, April 2016.
[23] Andrew Hill. Are pie charts evil? an assessment of the value of pie and donut charts
compared to bar charts. Information Visualization, 24, 06 2024.
[24] Kenneth Holstein, Bruce M. McLaren, and Vincent Aleven. Intelligent tutors as
teachers’ aides: exploring teacher needs for real-time analytics in blended classrooms.
In Proceedings of the Seventh International Learning Analytics & Knowledge Conference,
LAK ’17, page 257–266, New York, NY, USA, 2017. Association for Computing
Machinery.
[25] IMS Global Learning Consortium. Learning tools interoperability® (lti®). https:
//www.imsglobal.org/activity/learning-tools-interoperability, 2020. Accessed:
2025-05-27.
[26] IntelliBoard. Intelliboard plugin for moodle, 2025. Accessed: 2025-01-06.
[27] Rogers Kaliisa, Kamila Misiejuk, Sonsoles L´opez-Pernas, Mohammad Khalil, and
Mohammed Saqr. Have learning analytics dashboards lived up to the hype? a
systematic review of impact on students’ achievement, motivation, participation and
attitude. In Proceedings of the 14th Learning Analytics and Knowledge Conference,
LAK ’24, page 295–304, New York, NY, USA, 2024. Association for Computing
Machinery.
[28] Oscar Klassdata and Angel KlassData. Smartklass™ learning analytics plugin for
moodle, 2025. Accessed: 2025-05-18.
[29] Learning Bytes Festival. Learning bytes festival 2025. https://www.
learningbytesfestival.be, 2025. Accessed June 3, 2025.
[30] Steven Lonn and Stephanie D. Teasley. Student explorer: A tool for supporting
academic advising at scale. In Proceedings of the First ACM Conference on Learning
@ Scale Conference, L@S ’14, pages 175–176, New York, NY, USA, 2014. Association
for Computing Machinery.
[31] Intuitif Technologies Pte. Ltd. Learnsmart app, 2025. Accessed: 2025-05-18.
[32] Riccardo Mazza and Christian Milani. Gismo: a graphical interactive student monitoring
tool for course management systems. Placeholder Journal Name, 01 2004.
[33] Sean Mckenna, David Mazur, James Agutter, and Michael Meyer. Design activity
framework for visualization design. Visualization and Computer Graphics, IEEE
Transactions on, 20:2191–2200, 12 2014.
[34] Martijn Millecamp, Francisco Guti´errez, Sven Charleer, Katrien Verbert, and Tinne
De Laet. A qualitative evaluation of a learning dashboard to support advisor-student
dialogues. In Proceedings of the 8th International Conference on Learning Analytics
and Knowledge, LAK ’18, page 56–60, New York, NY, USA, 2018. Association for
Computing Machinery.
[35] Moodle. Moodle, 2024. Accessed: 2025-01-05.
[36] Jad Najjar. Learning bytes festival - claire dashboard
mention. https://www.linkedin.com/posts/jnajjar_
learningbytesfestival-innovation-smarteducation-activity-7311882411145854976-4pf-,
2025. LinkedIn post. Accessed June 3, 2025.
[37] Yessika Adelwin Natalia, Christel Faes, Thomas Neyens, and Geert Molenberghs.
The covid-19 wave in belgium during the fall of 2020 and its association with higher
education. PLOS ONE, 17(2):1–18, 02 2022.
[38] Ngrok, Inc. ngrok: Secure introspectable tunnels to localhost. https://ngrok.com,
2024. Accessed: 2025-05-27.
[39] Jakob Nielsen. Usability Engineering. Morgan Kaufmann, 1994.
[40] VRT NWS. Digitaal platform smartschool wil leerproblemen opsporen met ai, 2024.
Online; accessed 2025-01-03.
[41] VRT NWS. Smartschool herbekijkt ai-tool na kritiek, 2024. Online; accessed 2025-
01-03.
[42] Jeroen Ooge, Leen Dereu, and Katrien Verbert. Steering recommendations and visualising
its impact: Effects on adolescents’ trust in e-learning platforms. In Proceedings
of the 28th International Conference on Intelligent User Interfaces, IUI ’23,
page 156–170, New York, NY, USA, 2023. Association for Computing Machinery.
[43] OpenAI. Chatgpt. https://chat.openai.com, 2024. Accessed May 2025.
[44] OpenAI. DALL·E. https://openai.com/dall-e, 2024. Image generated via Microsoft
Copilot using DALL·E.
[45] Susan Patrick, Maria Worthen, Dale Frost, and Natalie Truong. Current to future
state: Issues and action steps for state policy to support personalized, competencybased
learning, 2018. ERIC Number: ED589866.
[46] Ivan Perai´c and Ani Grubiˇsi´c. Development and evaluation of a learning analytics
dashboard for moodle learning management system. In Panayiotis Zaphiris and
Andri Ioannou, editors, Learning and Collaboration Technologies. Novel Technological
Environments, volume 13333 of Lecture Notes in Computer Science, pages 390–408,
Cham, November 2022. Springer International Publishing.
[47] Mar P´erez-Sanagust´ın, Isabel Hilliger, Jorge Maldonado-Mahauad, and Ronald
P´erez- ´Alvarez. Building institutional capacity for learning analytics: Top-down &
bottom-up initiatives. IEEE Revista Iberoamericana de Tecnologias del Aprendizaje,
17(3):281–289, 2022.
[48] Sameer Qazi, Muhammad Kadri, Muhammad Naveed, Bilal Khawaja, Sohaib Khan,
Muhammad Alam, and Mazliham Su’ud. Ai-driven learning management systems:
Modern developments, challenges and future trends during the age of chatgpt. Computers,
Materials & Continua, 80:1–10, 08 2024.
[49] Teodoro F. Revano and Manuel B. Garcia. Designing human-centered learning analytics
dashboard for higher education using a participatory design approach. In
2021 IEEE 13th International Conference on Humanoid, Nanotechnology, Information
Technology, Communication and Control, Environment, and Management
(HNICEM), pages 1–5, 2021.
[50] Denise H. Rhoney, Aleda M.H. Chen, Mariann D. Churchwell, Kimberly K. Daugherty,
Jennie B. Jarrett, Erika L. Kleppinger, James J. Nawarskas, Stephanie L.
Sibicky, Cindy D. Stowe, and Susan M. Meyer. The need for competency-based
education. American Journal of Pharmaceutical Education, 88(6):100706, 2024.
[51] Elizabeth Sanders and Pieter Jan Stappers. Co-creation and the new landscapes of
design. CoDesign, 4:5–18, 03 2008.
[52] Ben Shneiderman. The eyes have it: A task by data type taxonomy for information
visualizations. IEEE Symposium on Visual Languages, Proceedings, 03 2000.
[53] Smartschool. Smartschool, 2024. Accessed: 2025-01-05.
[54] Erverson Sousa, Bruno Alexandre, Rafael Ferreira, Taciana Pontual Falc˜ao, Boban
Vesin, and Dragan Gasevic. Applications of learning analytics in high schools: A
systematic literature review. Frontiers in Artificial Intelligence, 4:737891, 09 2021.
[55] StudentPulse. Studentpulse, 2025. Accessed: 2025-05-18.
[56] Maxwell Szymanski, Jeroen Ooge, Robin De Croon, Vero Vanden Abeele, and Katrien
Verbert. Feedback, control, or explanations? supporting teachers with steerable
distractor-generating ai. In Proceedings of the 14th Learning Analytics and Knowledge
Conference, LAK ’24, page 690–700, New York, NY, USA, 2024. Association
for Computing Machinery.
[57] Dirk Tempelaar and Bart Rienties. Learning analytics en de noodzaak van rijke data.
Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 41(1), Apr. 2023.
[58] Katrien Verbert, Sten Govaerts, erik duval, Jose Santos, Frans Van Assche, Gonzalo
Parra, and Joris Klerkx. Learning dashboards: An overview and future research
opportunities. Personal and Ubiquitous Computing, 18, 11 2013.
[59] Floris Versmissen, Wouter Buelens, Ruben Vanderlinde, Jo Tondeur, Bram
De Wever, Tijs Rotsaert, Tim Surma, and Martin Valcke. Blended learning in het
Vlaams secundair onderwijs: Van noodzaak naar structurele implementatie. Placeholder
Publisher Name, 08 2022.
[60] Carlos Vicente. ltijs: A node.js library to create lti 1.3 tool providers. https:
//github.com/Cvmcosta/ltijs, 2020. Accessed: 2025-05-27.
[61] Ong Xin and Dalbir Singh. Development of learning analytics dashboard based on
moodle learning management system. International Journal of Advanced Computer
Science and Applications, 12(7):697–703, July 2021.
