The (un)Usual Suspects: De perceptie van privacybedreigingen door jongeren op verschillende onlineplatformen

Journalisten en liefjes willen uw gegevens

Vlaamse jongeren verdenken heel wat instanties van interesse te tonen in hun persoonlijke onlinegegevens, blijkt uit een Vlaamse masterproef. Naast de overheid, adverteerders en criminelen als vanzelfsprekende verdachten, worden ook journalisten, familie en zelfs liefjes aan het lijstje toegevoegd. Toch beschermen de meeste jongeren hun onlineprivacy onvoldoende.

Niet alleen hackers of de NSA vormen een potentiële dreiging voor de onlineprivacy, vermoeden Vlaamse jongeren. Een masterproef van het vorige academiejaar aan de KU Leuven toont aan dat jongeren een divers beeld hebben van potentieel geïnteresseerden in hun persoonlijke gegevens op verschillende onlineplatformen. Zo worden naast de overheid en criminelen als usual suspects ook auteursrechtenorganisaties, onderzoekers, journalisten, familieleden en liefjes genoemd.

Oversharen
‘Opvallend is dat journalisten en partners op bijna alle verschillende onlineplatformen vaak genoemd worden’, aldus Eline Verdegem, studente journalistiek en uitvoerster van het onderzoek. ‘Zo zijn bijvoorbeeld Facebook, chat en fotoplatformen geliefde sites om informatie op te pikken.’ Ook bij de genoemde privacyschendingen komt journalistieke research op haast elk platform terug. Of de jongeren dat op prijs stellen, is een andere zaak. Tweederde wil niet dat de gegevens van hen zelf of van naasten in de media zouden verschijnen.

Ondanks al die verdachtmakingen, wanen jongeren zich vrij veilig. Enkel op de platformen chat, Facebook, Twitter, online banking en koopplatformen wordt er voldoende rekening gehouden met eventuele privacyschendingen. Firewalls en antivirusprogramma’s worden slechts door 56,9% gebruikt en amper één vijfde van de jongeren leest de gebruikersovereenkomst. Tot slot hebben ze te veel vertrouwen in de platformen, waardoor ze makkelijk gaan oversharen en een indringer een schat aan informatie kan inwinnen.

Sierre-effect
Het onderzoek werd in februari en maart 2013 door middel van een online enquête uitgevoerd bij 346 Vlaamse jongeren tussen 12 en 26 jaar aan enkele hogescholen van de groep Thomas More en een secundaire school in Sint-Niklaas. ‘Doordat de overgrote meerderheid van de respondenten vrouwelijk was (70,7% tegenover 29,3%, nvdr) en het slechts om twee scholen gaat, moeten we opletten voor generaliseringen’, waarschuwt Verdegem.

Ook Michaël Opgenhaffen, de promotor van de studie en docent aan de KU Leuven, nuanceert. Zo spreekt hij over het Sierre-effect. Bij het busongeval in Zwitserland waarin 28 slachtoffers vielen, werden de journalisten namelijk erg geviseerd nadat er zonder toestemming foto’s van de slachtoffertjes gepubliceerd werden. De Raad voor de Journalistiek stelde daardoor zelfs een nieuwe richtlijn op met betrekking tot de privacy van jongeren. Misschien worden journalisten nu tijdelijk als verdachten bekeken. Verder onderzoek kan uitmaken of dat al dan niet het geval is.