Verpleegkundige worden: top of flop?

“Je gaat toch geen verpleegster worden?” Een zin ik die meerdere malen te horen heb gekregen door zowel familie als vrienden. Mijn studiekeuze werd niet bepaald positief onthaald. In hun ogen deden verpleegkundigen alleen de “was en de plas” van de patiënten en waren ze niet in staat om zelfstandig beslissingen te nemen. Dit was alleen weggelegd voor “meneer doktoor”. Niet alleen ik maar ook mijn medestudenten kregen af te rekenen met deze vooroordelen.

Heel jammer als je weet dat het verpleegkundig beroep  op één staat binnen de top 10 van Vlaamse knelpuntberoepen. Zorgnet Icuro bevroeg driekwart van de Vlaamse ziekenhuizen, en concludeerde dat 82% van de bevraagde instellingen bedden moest sluiten vanwege personeelstekort.

België kampt met een tekort van 25 tot 30.000 verpleegkundigen. Terwijl het aantal inschrijvingen voor een opleiding verpleegkunde alsmaar daalt.  

Dit alles zorgde ervoor om in functie van mijn bachelorproef op onderzoek te gaan naar wat mensen nu eigenlijk vinden van het verpleegkundig beroep. En of het verpleegkundig beroep geen duwtje in de rug kan gebruiken.

Verpleegkundigen: Wie zijn ze? Wat doen ze?

Wat denkt de hedendaagse wereldbevolking over het verpleegkundig beroep? Is dit in lijn met het huidige verpleegkundige takenpakket, en bijhorende verantwoordelijkheden? Een literatuuronderzoek in wetenschappelijke zoeksystemen bracht onderstaande feiten aan het licht.

Respectvol, netjes, empathisch en vriendelijk zijn begrippen die de bevolking aan verpleegkundigen toeschrijft. Verder ziet men een verpleegkundige als iemand die zeer begaan is met zijn beroep, en heel makkelijk te benaderen is. Deze laagdrempeligheid zorgt ook voor een zekere vorm van betrouwbaarheid, de verpleegkundige is er voor de patiënt.

De eerste bevindingen zijn vrij tot zeer positief. Helaas gaat het vooral over het persoonlijk profiel van een verpleegkundige waarover de bevolking spreekt. Wanneer de professionele kenmerken van het verpleegkundig werk aan bod komen, verdwijnt de positieve noot als sneeuw voor de zon.

Zo ziet de wereldbevolking een verpleegkundige louter als een verlengstuk van de arts. De arts is diegene die denkt, terwijl de verpleegkundige enkel uitvoert zonder enige vorm van klinisch redeneren. Mensen zijn zich niet bewust van het autonome en onafhankelijke karakter dat het beroep met zich meedraagt. Dat je bijvoorbeeld aan wetenschappelijk onderzoek kan doen of kan doorgroeien tot een hogere functie zoals hoofdverpleegkundige is bij weinigen bekend.

Mensen weten dat je een hogere opleiding moet volgen om verpleegkundige te worden. Doch omschrijft de bevolking verpleegkundigen als minder intelligent ten opzichte van andere beroepen in de gezondheidszorg. Denk aan arts, kinesist of apotheker. Verpleegkunde wordt daarom niet als ideale studiekeuze bestempeld.

Hoe is het verpleegkundig beroep in zo’n negatieve spiraal terecht gekomen?

Media is een grote boosdoener. De manier waarop verpleegkundigen worden voorgesteld in series, films en nieuwsoverzichten beïnvloedt voor een groot deel de beeldvorming rond het beroep. Vaak zijn het artsen die op de voorgrond treden, zelden verpleegkundigen.  

Wanneer een verpleegkundige in beeld komt zal het vaker in een sociale en onderdanige rol zijn. Zelden zie je een verpleegkundige in beeld die medicatie klaarmaakt, infusen prikt, of andere technische handelingen verricht.

De populatie ervaart wat ze zien op televisie, in films en series, op sociale media vaak als een real – life    experience. De grens met wat fictie en realiteit is, vervaagt.

Nieuwsberichten over het verpleegkundig beroep gaan vaker over personeelstekorten, verpleegkundigen die kampen met burn – outs en fouten die gemaakt worden, inclusief met de negatieve invloed op de patiënt.

Dit maakt het voor de bevolking moeilijk om een accuraat en correct beeld te vormen over de verpleegkunde.

Naast media spelen ook sociaal – culturele aspecten een rol bij het in stand houden van de negatieve spiraal. Denk bijvoorbeeld aan mythes en stereotypen die leven onder de bevolking.  

De negatieve spiraal doorbreken!

Het is duidelijk dat het imago van het verpleegkundig beroep een opkikker kan gebruiken.

Het idee is vooral om de bevolking een objectiever en transparanter beeld van de verpleegkunde te geven. “Een echte job”, een televisieprogramma waarin bekende Vlamingen aan de slag gaan als verpleegkundigen probeert dit al te doen. Alleen geeft het programma bijvoorbeeld de indruk dat je op enkele weken tijd een volleerde verpleegkundige kan worden, terwijl je hier minstens 3 – 4 jaar voor moet studeren. Geen realistisch beeld, jammer genoeg.

De echte gang van zaken kan alleen overgebracht worden door de beroepsprofessionals zelf. Mensen die dagdagelijks met de verpleegkunde bezig zijn. Binnen deze bachelorproef werden enkele verpleegkundigen anoniem bevraagd via een zeer korte vragenlijst. Er werd gezocht naar positieve zaken, redenen om net wel voor verpleegkunde te kiezen.

Deze informatie werd verwerkt in een promotiefilmpje. Media is volgens de literatuur namelijk één van de beste manieren om aan promotie te doen. Het kan overal en makkelijk gedeeld en bekeken worden. Zo gebruikt 83% van de jongeren dagelijks Instagram, en 74% van de (jong) -  volwassenen Facebook.

Het eindresultaat van het filmpje werd door verpleegkundigen en studenten enthousiast onthaald. Jammer genoeg was de periode van de bachelorproef te kort om te controleren of het filmpje de bevolking een accurater beeld gaf. En of de perceptie rond het verpleegkundig beroep positiever werd.

Gedurende deze bachelorproef werd ook deelgenomen aan een klankbordsessie rond “101 redenen om verpleegkundige te worden”, georganiseerd door o.a. Candice de Windt, Vlaamse zorgambassadeur.  Tijdens deze sessie werd het idee van een filmpje, alsook de top vijf positief bevestigd.

Na verwerking van alle informatie was er wel een bedenking. Zo wordt sociale media door zo veel individuen en instanties gebruikt. Hierdoor bestaat de kans dat je filmpje verloren gaat in de massa aan berichten. Dit kan gecoupeerd worden door reeds bestaande projecten zoals #kiesvoordezorg en project 600. Deze projecten maken het voor werknemers uit de zorg, of andere sectoren, mogelijk om zich om te scholen naar verpleegkundigen. De werknemers genieten van een betaald opleidingstraject.

Gezien de huidige personeelstekorten en bijhorende problematieken is het interessant om op te volgen of een promotiecampagne effect heeft. Bezorgen ze de bevolking een accurater beeld? En niet te vergeten, geven ze de verpleegkunde dat extra, broodnodige, duwtje in de rug?