Hoe kies je ervoor gezonder en duurzamer te eten?

Bron afbeelding: Eric Scheel/Pexels

Het kan toch niet alle dagen frieten zijn? Je moet voldoende variëren in voeding voor een gezond lichaam. De variatie in voeding, voedselbiodiversiteit genoemd, heb ik in mijn onderzoek in kaart gebracht. Benieuwd hoe jij scoort?

Wat at jij gisteren?

Voedselbiodiversiteit verwijst naar de verscheidenheid van planten, dieren en zelfs andere organismen (vb. gist in je brood) die dienen als voeding. Vaak worden voedingsgroepen, zoals vlees en groenten, gebruikt als maatstaf. Uniek aan mijn onderzoek is dat we voedselbiodiversiteit hebben onderzocht tot op soortniveau. Dat wil zeggen dat we de meer specifieke groenten hebben opgelijst: tomaat, komkommer, sla… 

Het in kaart brengen van voedselbiodiversiteit is echter geen eenvoudige taak. Verschillende voedingsproducten komen van dezelfde soort (vb. kippenfilet en ei komen van dezelfde soort: kip). Bovendien eet je vaak verwerkte producten en niet alle soorten puur en afzonderlijk. Zo wordt tarwe gebruikt in verschillende gerechten, denk maar aan pasta, brood, cake… Bij mij werden standaardrecepten gebruikt om alles te herleiden tot ingrediënten. Probeer zelf eens op te lijsten welke soorten jij gisteren allemaal gegeten hebt. 

Eet goed, leef goed

Er zijn twee hoofdredenen waarom voedselbiodiversiteit belangrijk is: gezondheid en voedselzekerheid in de toekomst. Door je voeding meer te variëren, verhoog je enerzijds de kans om specifieke, gezonde voedingsstoffen binnen te krijgen. Bovendien verlaag je zo de kans op een overdosis aan specifieke, schadelijke stoffen. Anderzijds heeft een meer diverse productie als voordeel dat voedsel in de toekomst beter gegarandeerd blijft: hoe meer diverse gewassen worden geteeld, hoe groter de kans dat sommige van deze gewassen kunnen overleven in veranderende klimaatomstandigheden.

Hoe meet je voedselbiodiversiteit als een expert?

Wetenschappers hebben het begrip biodiversiteit opgedeeld in drie verschillende aspecten: rijkheid, gelijkmatigheid en onderling verschil. Rijkheid is simpelweg het aantal geconsumeerde soorten. Gelijkmatigheid focust op de verdeling van deze soorten. Je kan je inbeelden dat als je tien verschillende soorten voeding in gelijke hoeveelheden consumeert, dit een hogere biodiversiteitsscore oplevert dan wanneer iemand één soort in grote hoeveelheden eet en de overige negen in zeer kleine hoeveelheden. Ten slotte heeft onderling verschil te maken met hoeveel twee voedingsproducten van elkaar verschillen. Zo is het logisch dat er nutritioneel meer verschil is tussen kip en appels dan tussen appels en peren. Aangezien het bepalen van onderling verschil heel complex is, is in mijn onderzoek gefocust op rijkheid en gelijkmatigheid.

Het “zottere” rekenwerk

De data waarop ik onderzoek deed, bestonden uit voedselenquêtes van ongeveer een half miljoen mensen uit verschillende Europese landen. Nadat alles werd opgedeeld op soortniveau, kon het rekenwerk beginnen. Ik heb vier verschillende formules gebruikt om iedereen een voedselbiodiversiteitsscore te geven. Uit de resultaten bleek dat er twee interessante en eenvoudige formules waren. De eerste is heel gemakkelijk, want die is gewoon tellen hoeveel soorten in iemands dieet zitten (enkel rijkheid). At je gisteren kip, rijst en erwtjes, dan zou je score voor rijkheid voor die maaltijd drie zijn. De tweede houdt enkel rekening met het aandeel van de meest geconsumeerde soort. Hoe kleiner het aandeel van de meest geconsumeerde soort, hoe gevarieerder je eet.

Keep it simple en eet gevarieerd

Er zijn twee zaken die echt naar voor komen uit de resultaten. Ten eerste leven mensen met een hogere score langer, hoera! Ten tweede is het zo dat de resultaten van een simpele formule heel goed overeen kwamen met de resultaten van een moeilijkere formules. Zo zie je maar, het hoeft niet altijd ingewikkeld en moeilijk te zijn om goede resultaten weer te geven.

Streefdoelen in de toekomst

In de toekomst zou onderzocht kunnen worden of een hogere biodiversiteitsscore ook andere positieve gevolgen heeft. Hoe zit het bijvoorbeeld met de ecologische voetafdruk van mensen met een hoge score? Is die hoger, omdat ze veel geïmporteerde soorten eten of juist lager, omdat ze focussen op lokale seizoensgroenten? Is er evolutie in de tijd: eten mensen nu biodiverser dan vroeger? Wat zou een goede streefscore zijn en hoe kunnen we dat bereiken? Nog genoeg stof tot nadenken dus!

Alleszins, voor jullie beste lezer, geldt gewoon: variated food every day, can keep the doctor away!