Toekomstperspectief en studiemotivatie bij autochtone en allochtone leerlingen in het zesde leerjaar en in het tweede middelbaar

Sarah
Verlinden

Is het verschil in studiekeuze bij autochtonen en allochtonen het gevolg van een echte keuze?
 
 
Hoe kunnen we zorgen voor meer diversiteit in het hoger onderwijs? Waarom zitten er zo weinig allochtonen in het hoger onderwijs in vergelijking met het aandeel allochtonen in de maatschappij? Deze vragen houden heel wat scholen, ouders, onderzoekers en beleidsmensen bezig. Om hierop een antwoord te vinden, wordt vaak gekeken naar de studiekeuze van leerlingen op het einde van het zesde middelbaar. Hierbij worden echter enkele scharniermomenten in de schoolloopbaan over het hoofd gezien. Op het einde van het zesde leerjaar en van de eerste graad secundair onderwijs maken leerlingen ook belangrijke keuzes die mee de verdere schoolloopbaan bepalen.
 
De studiekeuze is vaak niet simpel en heel wat factoren kunnen hier een invloed op hebben. Zo zijn er leerlingen die van thuis uit alle mogelijkheden en begeleiding krijgen, terwijl andere leerlingen alles op eigen houtje moeten doen. Sommige kinderen denken hun toekomst zelf te kunnen bepalen. Anderen denken dan weer dat hun toekomst door anderen of door het lot bepaald wordt. Ook jongens en meisjes verschillen van elkaar in hun studiekeuze.   
 
Meer dan tweehonderd leerlingen uit het zesde leerjaar en het tweede middelbaar in Mechelen en in Hasselt hebben deelgenomen aan een onderzoek waarin hun studiekeuze onder de loep werd genomen. Opvallend in dit onderzoek was dat de mate waarin de leerlingen hun best willen doen voor school en de wijze waarop ze naar de toekomst kijken, niet bepalen welke studiekeuze ze maken. Wel bleken er andere elementen te zijn die een invloed hebben op de keuze van een studierichting. De autochtone leerlingen in dit onderzoek vonden het bijvoorbeeld belangrijker dan de allochtone leerlingen om een studierichting te volgen die aansluit bij wat ze kunnen. Er zijn ook verschillen tussen leerlingen waarvan beide ouders Nederlands spreken en leerlingen waarvan minstens één ouder Nederlands spreekt. Leerlingen waarvan beide ouders Nederlands spreken hechten er bijvoorbeeld meer belang aan om een studierichting te volgen die het CLB aangeraden heeft.
 
Verder bleek ook uit het onderzoek dat de meeste leerlingen na het middelbaar verder willen studeren in plaats van te gaan werken. De redenen waarom ze dit willen doen, verschillen sterk van leerling tot leerling. Zo hopen jongens bijvoorbeeld meer dan meisjes dat ze later een grotere kans op werk hebben wanneer ze na het middelbaar zouden verder studeren. Jongens hechten, ook meer dan meisjes, belang aan de kans op een hoger loon bij hun keuze om verder te studeren.
 
Het kiezen van de juiste studierichting is dus een complex gegeven dat beïnvloed wordt door een heleboel factoren, waarvan er in dit artikel slechts enkele opgenoemd worden. Het bewust worden van deze factoren is een eerste stap om van de studiekeuze een ECHTE studiekeuze te maken en om meer diversiteit in het hoger onderwijs te brengen.
 

Bibliografie


Amelinckx, G. (1997). Toekomstperspectief van Marokkaanse migrantenjongeren en Belgische jongeren uit het secundair onderwijs: Literatuurstudie en empirisch onderzoek. Niet-gepubliceerde licentiaatverhandeling Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen, Leuven.
 
Andriessen, I., Phalet, K., & Lens, W. (2006). Future goal setting, task motivation and learning of minority and non-minority students in Dutch schools. British Journal of Educational Psychology, 76, 827-850.
 
Bormans, L. (2006, september). Etnocommunicatie: De eerste lijn. Klasse, 167, 26-29.
 
Crul, M. (2001). De sleutel tot succes. Succesvolle Turkse en Marokkaanse tweede generatie jongeren in het onderwijs. In W. Meynen, J. Rupp, & T. Veld (Reds.), Succesvolle allochtone leerlingen (pp. 31-46). Leuven-Apeldoorn: Garant.
 
De Mets, J. (2003).Inkleuren: Een werkboek voor diversiteit in het hoger onderwijs[WWW document]. Afgehaald van het WWW op 24 maart 2005:
http://www.khlim.be/saw/gelijkekansenhogeronderwijs/inkleuren/INKLEUREN…
 
De Meyer, P. (2005, augustus 10). Allochtonen moeten er komen. Gazet Van Antwerpen. [Krant, online geselecteerde artikels]. Afgehaald van het WWW op 16 augustus 2005: http://www.mediargus.be/scripts/docroom.EXE?VOGO=viewxml&viewid=10543157
 
Dupont, P. (2004, 9 maart). Marokkaanse vaders uit Genk in bres voor onderwijs. De Morgen, 10.
 
Jansens, S., Verschaffel, L., De Corte, E., Eelen, J., Lowyck, J., Struyf, E., Van Damme, J., & Vandenberghe, R. (2004). Didactiek in beweging: Hoofdstuk 5. Motiveren van lerenden. (pp. 181-124). Wolters Plantyn.
 
Eldering, L. (2002). Risicofactoren en probleemgedrag. In L. Eldering (Ed.), Cultuur en opvoeding: Interculturele pedagogiek vanuit ecologisch perspectief (pp. 234-267). Rotterdam: Lemniscaat.
 
Go-for-it partnerschap. (2005). Clusterteksten. [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 25 juli 2005:
http://www.esf-goforit.be/content.php?idx=9&sub=1
 
Herweijer, L. J. (1999). Voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en hoger onderwijs. In L. J. Herweijer (Ed.), Tussen overschot en tekort: de aansluiting tussen onderwijs en arbeid in de quartaire sector en in de marktsector vergeleken (pp. 111-141). Den Haag: Sociaal en cultureel planbureau.
 
Lacante, M. (1997). Het studiekeuzeproces met betrekking tot het hoger onderwijs. Psychological reports, 75, 1-26.
 
Lens, W., & Depreeuw, E. (1998). Studiemotivatie en faalangst nader bekeken: Tussen kunnen en moeten staat willen. Leuven: Universitaire Pers Leuven.
 
Lesaffer, P. (2005, juni 1). De kloof is groot, maar niet diep. De Standaard[Krant, online geselecteerde artikels]. Afgehaald van het WWW op 18 augustus 2005: http://www.mediargus.be/scripts/docroom.EXE?VOGO=viewxml&viewid=10315440
 
Lacante, M., Almaci, M., Van Esbroeck, R., Lens, W., & De Metsenaere, M. (2007). Allochtonen in het hoger onderwijs: Onderzoek naar factoren van studiekeuze en studiesucces bij allochtone eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs (Eindrapport OBPWO-project 03.03). Brussel/ Leuven: Vrije Universiteit Brussel/Katholieke Universiteit Leuven.
 
MAKS!. (2005). Van klein Turkije naar de unief. MAKS!, 44, 6-7 [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 20 juli 2005:
http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?actie=detail&nr=11462
 
Nuttin, J. R., & Lens, W. (1985). Future time perspective and motivation: Theory and research method. Leuven & Hillsdale: Leuven University Press & Erlbaum.
 
Phalet, K., Andriessen, I., & Lens, W. (2004). How future goals enhance motivation and learning in multicultural classrooms. Educational Psychology Review, 16, 59-89.
 
Prisma Onderwijsopbouwwerk Mechelen in samenwerking met Katholieke Hogeschool Mechelen (schooljaar 2006-2007). Informatiebundel project sociaal-cultureel engagement.
 
Programme for International Student Assessment. Where immigrant students succeed. A comparative review of performance and engagement in PISA 2003. Niet-gepubliceerd onderzoeksrapport. [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 31 maart, 2007:
http://www.oecd.org/dataoecd/2/37/36665011.pdf
 
Roosens, E. (1986). Slagen en mislukken bij immigratie: Enkele vergelijkingspunten tussen Europa en V.S.A. In J. Leman & A. Gailly (Eds.), Tweede generatie immigratiejongeren: Sociaal-culturele determinanten van hun slagen en mislukken en enkele gegevens over hun oriëntatie als kind en adolescent (pp. 11-20). Brussel: Cultuur en migratie.
 
Roosens, E. (2002). Migratie en Onderwijs. In J. Leman, & L. Top (Eds.), Intercultureel en meertalig onderwijs, burgerschaps- en vredesopvoeding (pp.109-126).Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
 
Soenen, R. (2002). Kinderen als interculturele avant-garde in de stedelijke omgeving. Het belang van een relationele pedagogiek. In J. Leman & L. Top (Eds.), Intercultureel en meertalig onderwijs, burgerschaps- en vredesopvoeding (pp. 124 -141). Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
 
Steunpunt Mechelen. (2004). Bevraging school- en studiekeuze. Niet-gepubliceerd onderzoeksrapport. Onderzoek Steunpunt Mechelen.
 
Van Den Bergh, W. (2005). Concentratiescholen. Tijdschrift Gepensioneerden A.C.O.D. Mechelen, 4, 9-11.
 
Van Der Veen, I. (2001). Succesvolle Turkse, Marokkaanse en autochtone leerlingen in het voortgezet onderwijs. In W. Meynen, J. Rupp, & T. Veld (Reds.), Succesvolle allochtone leerlingen (pp. 13-30). Leuven-Apeldoorn: Garant.
 
Van Dorselaar, I. (2002, 28 januari). Alle Marokkanen hebben zwart haar. De Standaard, p. 4.
 
Vansteenkiste, M. (2005). Intrinsic versus extrinsic goal promotion an autonomy support versus control: Facilitating performance, persistence, socially adaptive functioning and well-being. Niet-gepubliceerde doctoraatsthesis. Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Leuven.
 
Vansteenkiste, M., Zhou, M., Lens, W., & Soenens, B. (2005). Experiences of autonomy and control among Chinese learners. Vitalizing or immobilizing? Journal of Educational Psychology, 97, 468-483.
 
Van Sterkenburg, P. G. J. (1996). Van Dale handwoordenboek hedendaags Nederlands. Utrecht: Van Dale Lexicografie.
 
VDAB, Databeheer en data-analyse. (2004). Fatima of Sil, een wereld van verschil. Een vergelijkend onderzoek naar de slaagkansen op de arbeidsmarkt tussen etnische E.U. en allochtone schoolverlaters, 2, 1-28.
 
Werkgroep Omgevingsanalyse van het LOP 57. (2004, december). Rapportering aan het dagelijks bestuur van het LOP 57. Niet-gepubliceerd onderzoeksrapport, Werkgroep Omgevingsanalyse LOP (5)7.
 
Weinstein, C. E., & Palmer, D. R. (1990). LASSI-HS user’s manual: For those administering the learning and study strategies inventory high school version. 1231 Kapp Drive. Clearwater, Florida 33765: H&H Publishing Company, Inc.
 
Zimbardo P. G., & Boyd, J. N. (1999). Putting time in perspective: a valid, reliable individual differences metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 1271-1288.
 
 
 
 
 

Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2007