'Als het kriebelt ...' Outdoor education in de kleuterklas

Outdoor education in de kleuterklas: nog niet zo bekend in Vlaanderen, maar zo veel resultaat! Kinderen komen dankzij de moderne technieken alsmaar minder buiten, met alle gevolgen van dien. Daarom richtte ik mijn onderzoek naar manieren om de schoolomgeving optimaal te benutten met het oog op outdoor education. Bijkomend werd ook de website ‘Als het kriebelt’ ontworpen om outdoor education meer op de kaart te zetten in Vlaanderen.

Wat is outdoor education dan?

Maar wat is outdoor education nu precies? In plaats van binnen de klasmuren aan de slag te gaan, gaat de leerkracht met de kinderen buiten aan de slag, ongeacht het weer. Het is een didactische aanpak die het leren ‘echt’ maakt en die ervoor zorgt dat het buiten ‘spelen’, leren wordt. Het is een vorm waarbij men het lesgeven vervolledigt door de zaken ook buiten, in het echt te bekijken. Hierbij ontwikkelen de kinderen dan ook een nieuwsgierige, kritische houding.

Waarom outdoor education?

Wanneer kinderen thuis komen, wordt hun leven gestuurd door hun werkende ouders en de vele hobby’s die ze na schooltijd hebben. Wanneer kinderen dan eens vrije tijd hebben, komen ze vaak terecht achter een scherm. Buiten spelen in de vrije natuur komt op die manier nog maar nauwelijks aan bod. Dagelijks krijgen kinderen zo’n drie uur schermtijd, zelfs bij gezinnen die geen voorstander een iPad en aanverwanten zijn. Daarnaast zorgt het veel op het scherm kijken ervoor dat kinderen in de toekomst bijziend kunnen worden. Het aantal blijft alsmaar stijgen. Volgens oogheelkundige Klaver van het Erasmus MC, komt dit door de vele schermpjes waar de kinderen naar staren en het feit dat ze minder vaak buiten komen.

Positieve effecten

Outdoor education zou een positief effect hebben op het gedrag en de kennis van de kinderen, maar ook op de houding die de kinderen naar onder andere de natuur hebben. Er ontstaat een band ontstaat tussen kind en natuur, die ervoor zorgt dat ze met meer liefde en respect met de natuur omgaan. Bovendien, één van de grootste pluspunten: kinderen bewegen zo meer, wat goed is voor hun gezondheid. Zwaarlijvigheid kan hierdoor afnemen en door meer buiten te komen is de kans om bijziend te worden kleiner. De moeite om het eens te proberen … . Zodra outdoor education toegepast werd in de kleuterklas, werden argumenten pro uit de literatuur alleen maar bevestigd.

Buitenactiviteiten

Van kleine, leerrijke spelletjes in de tuin van de school tot zoektochten in het park, gedurende zeven weken deed ik minstens één keer per week een buitenactiviteit. Indien er een thema was, ging ook de buitenactiviteit door in thema. Wanneer we een week zonder thema werkten, werkten we ook tijdens de buitenactiviteit zonder thema. Iedere activiteit vond plaats in de tuin ofwel in het park, gelegen op een korte wandelafstand van de school. Tijdens het thema ‘Pasen’ deden we in het park een zoektocht naar de kip, in het tuintje van de school werd er nieuw leven gezaaid. Tijdens het thema ‘Ridders en Prinsessen’ gingen we op fantasietocht in het park. We deden yoga in de buitenlucht, gingen op zoek naar insecten, musiceerden met natuurlijk materiaal en gingen tijdens het thema ‘Indianen’ op bizonjacht. Er werden nieuwe dingen ontdekt, er werd geëxperimenteerd, bijgeleerd en vooral plezier gemaakt!

Buitenhoeken

Om outdoor education toch iedere dag te kunnen toepassen, werd er een buitenhoek gecreëerd. We startten met een buitenkeuken. De kinderen mochten aan de slag gaan met natuurlijk materiaal in de keuken en ze kookten erop los! Ze hadden voldoende aan enkele potten, pannen en lepels. Er werden pannenkoeken gemaakt, spinnenwebbensoep, spaghetti, norm maar op. Later werden de hoeken uitgebreid met puzzels die buiten op tafel aangeboden werden en insectenpotjes waarmee de kleuters op zoek konden gaan naar verschillende insecten in de tuin.

Website

Om outdoor education meer op de kaart te zetten in Vlaanderen, verzamelde ik alle informatie en activiteiten op een website onder te titel ‘Buitenkriebels’. De website terug te vinden op: https://elineluyck.wixsite.com/mijnsite. Het kriebelt bij de kleuters om naar buiten te gaan, om zich eens goed uit te leven en hun energie kwijt te geraken. Door de activiteiten buiten toe te passen, kunnen de kleuters hun kriebels kwijt. Er worden foto’s getoond, er is terug te vinden waarom naar buiten gaan net zo belangrijk is, wat de positieve effecten er van zijn, … . Daarnaast zijn er verschillende tips terug te vinden op het vlak van betrokkenheid, uit eigen ervaring, voor wanneer leerkrachten met de buitenactiviteiten en -hoeken aan de slag willen gaan. Vervolgens is er een kalender terug te vinden waar per week een bepaalde activiteit gepland staat, met hier telkens een korte uitleg bij. Bovendien kan men op de volgende pagina de verschillende activiteitenfiches terugvinden. Deze staan geordend per net met bijbehorende en aangepaste doelen. Om af te sluiten, kan ook de volledige bachelorproef gedownload en bekeken worden.

Resultaten van het onderzoek

Wanneer ik buiten met de kleuters aan de slag ging, toonden observatiesystemen aan dat de betrokkenheid van de kleuters zienderogen vergrootte. Kleuters die minder goed waren in bijvoorbeeld puzzelen, konden dit buiten plots veel beter. Kleuters die binnen minder betrokken waren, hadden buiten een enorme betrokkenheid. Bovendien kwamen de kleuters dagelijks, ongeacht het weer, vragen om naar buiten te gaan. Ik merkte dat kleuters met veel energie hun energie kwijt konden en buiten helemaal konden openbloeien.

Dankzij dit onderzoek kreeg ik het beeld hoe kinderen kunnen openbloeien en veranderen door buiten aan de slag te gaan. Deze bachelorproef toont aan hoe outdoor education de betrokkenheid, exploratie- en experimenteerdrang, beleving maar ook de verbondenheid met de natuur van kinderen verhoogt.