Geluidshinder onder het (blader)tapijt vegen?
"Op een dag zullen we lawaai even onverbiddelijke moeten bestrijden zoals de pest en de cholera", liet Robert Koch al in 1910 noteren. De Nobelprijswinnaar had geen doorgedreven akoestische of psychologische achtergrond maar kon toen al de ernst van de komende problematiek inschatten. Net als het verlies van groen, bomen en bossen. Maar wat als bomen nu als geluidsdemping gebruikt konden worden, zijn dat dan geen twee vliegen in één klap?
Sinds de EU in 2002 een richtlijn ter bestrijding van omgevingslawaai heeft opgesteld en er wereldwijde erkenning is voor de gezondheidsproblemen veroorzaakt door geluidshinder, wordt de roep naar oplossingen almaar luider.
Méér dan geluidscherm!
Het plaatsen van geluidsmuren ter afscherming van de geluidsbron ligt het meest voor de hand. Het veelvuldig gebruik van betonnen muren is echter niet alleen aartslelijk, maar ook een dure aangelegenheid. Daarom is een alternatieve aanpak wenselijk, bijvoorbeeld door het aanplanten van bomen en bossen als 'geluidsscherm'. Die bieden naast hun geluidsdempende functie immers ook nog veel andere voordelen voor mens en dier. Deze vorm van geluidsreductie is zeker niet nieuw, maar door het gebrek aan eenduidige meetresultaten werd dit groene alternatief nooit als volwaardige oplossing overwogen.
Nochtans, naast de loutere afschermfunctie van de bomen zelf heeft het zogenaamde grondeffect van de bosbodem een aanzienlijk aandeel in geluidsdemping. Dit grondeffect is het resultaat van de wisselwerking tussen de rechtstreekse geluidsgolf en de golf die terugkomt na terugkaatsing via de bodem.
Ondanks de relatieve grootte van het grondeffect, leken studies zich voornamelijk toe te spitsen op het bovengrondse deel van bossen, de stammen en kruinen.
In deze thesis wordt de impact van verschillende boomsoorten op het grondeffect onderzocht. Deze veronderstelling is vrij logisch omdat bomen via hun wortels en
afgevallen bladeren een rechtstreekse invloed hebben op de bosbodem.
Test, 1, 2, test...
Vooraf werd een opstelling met een luidspreker en twee microfoons getest in een anechoïsche kamer. In deze 'dode kamer' is er geen reflectie van geluid en daarom optimaal om een dergelijke meetopstelling uit te testen. Daarna werden, in het bos zelf, de belangrijkste akoestische bodemeigenschappen per boomsoort bepaald. De meetopstelling werd op de bosbodem geplaatst, onder zes verschillende bosboomsoorten (zie foto). Door dan met een luidspreker een signaal uit te zenden en verderop weer op te vangen met microfoons kan het effect van de bodem op geluidstrillingen worden gemeten.
De bodem aan het woord
In het Mortagnebos, vlakbij Kortrijk, werden zowel akoestische als niet-akoestische gegevens over de bosbodem onder verschillende boomsoorten verzameld. De niet-akoestische metingen waren bijvoorbeeld stalen met de hoeveelheid strooisel die zich onder een bepaalde boomsoort bevond. Verder werden ook eigenschappen over het bos zelf genoteerd, zoals de oppervlakte ingenomen door stammen.
Verschillende akoestische metingen werden verricht, zo ook metingen met en zonder strooisellaag om een eventueel voorkomend effect waar te kunnen nemen. Om geloofwaardige resultaten te bekomen werden enkele herhalingen gedaan.
Door de bladeren de bodem niet meer zien
Als een belangrijk resultaat werd een duidelijk akoestisch verschil tussen de boomsoorten waargenomen. Ook het al of niet aanwezig zijn van een strooisellaag bleek van groot belang voor de akoestische eigenschappen van de bodem. Dit betekent dat de strooisellaag zeker een invloed heeft op geluidsdemping. Vooral de soorten met een dikkere strooisellaag zoals beuk en Amerikaanse eik, blijken het best geschikt voor geluidsdemping. Het planten van die soorten langs autosnelwegen kan dus een idee zijn.
De beuk erin!
Een optimale bomenrij kan men volgens het onderzoek dus creëren door soorten te planten die een dikke strooisellaag aanmaken. Daarnaast blijkt uit vroeger onderzoek dat ook een grote hoeveelheid bovengrondse stammen geluidsdempend werkt. Als we deze twee resultaten combineren, vormt een dicht bos die een grote hoeveelheid bladeren op de bodem opstapelt een optimale geluidsdemper. Een ideale keuze is beuk, een soort die heel erg dicht bij elkaar kan groeien zonder elkaar te belemmeren en veel strooisel maakt.
Bibliografie
[1] Wolfgang Babisch et al. ”Cardiovascular effects of noise”. In: Noise and Health 13.52 (2011), p. 201.
[2] Hartmut Ising, Wolfgang Babisch and Barbara Kruppa. ”Noise-Induced Endocrine Effects and Cardiovascular Risk.” In: Noise & health 1 (4 1999), pp. 37–48. issn: 1463-1741.
[3] E. Klotzbiicher and K. Fichtel. ”Der Einfluß des L¨arms auf Leistung bei geistiger Arbeit und ausgew¨ahlte physiologische Funktionen bei unterschiedlichen Kombinationen zwischen L¨arm und dynamischer Muskelarbeit”. In: International Archives of Occupational and Environmental Health 41.4 (1978), pp. 237–251. doi: 10.1007/bf00378754.
[4] World Health Organization. Burden of disease from environmental noise: Quantification of healthy life years lost in Europe. World Health Organization, R, 2011.
[5] ”Directive 2002/49/EC of the European Parliament and of the Council of 25 June 2002 relating to the assessment and management of environmental noise - Declaration by the Commission in the Conciliation Committee on the Directive relating to the assessment and management of environmental noise”. In: OJ L 189 (June 2002), pp. 12–26.
[6] Howard Frumkin et al. ”Nature contact and human health: A research agenda”. In: Environmental health perspectives 125.7 (2017), p. 075001.
[7] Timothy Van Renterghem. ”Guidelines for optimizing road traffic noise shielding by non-deep tree belts”. In: Ecological Engineering 69 (Aug. 2014), pp. 276–286. doi: 10.1016/j.ecoleng.2014.04.029. url: https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2014.04.029.
[8] European Commision. ”REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the labelling of tyres with respect to fuel efficiency and other essential parameters and repealing Regulation (EC) No 1222/2009”. In: (2018).
[9] Van Steertegem. ”MIRA Indicatorrapport 2011”. In: Milieurapport Vlaanderen. Vlaamse Milieumaatschappij (2012).
[10] World Health Organization Regional Office Europe. ”Environmental noise guidelines for the European Region”. In: (2018).
[11] Robert Dobie. Hearing loss : determining eligibility for Social Security benefits. Washington, DC: National Academies Press, 2005. isbn: 0309092965.
[12] Trung N. Le et al. ”Current insights in noise-induced hearing loss: a literature review of the underlying mechanism, pathophysiology, asymmetry, and management options”. In: Journal of Otolaryngology - Head & Neck Surgery 46.1 (May 2017). doi: 10.1186/s40463-017-0219-x. url: https://doi.org/10.1186/s40463-017-0219-x.
[13] T. Munzel et al. ”Cardiovascular effects of environmental noise exposure”. In: European Heart Journal 35.13 (Mar. 2014), pp. 829–836. doi: 10.1093/eurheartj/ehu030.
[14] Roger P Hamernik, Darshan S Dosanjh and John H Mills. ”Mechanisms of Noise Damage in the Inner Ear’”. In: (1976), pp. 41–68. [15] Demian Halperin. ”Environmental noise and sleep disturbances: A threat to health?” In: Sleep Science 7.4 (Dec. 2014), pp. 209–212. doi: 10.1016/j.slsci.2014.11.003.
[16] Goran Medic, Micheline Wille and Michiel Hemels. ”Short- and long-term health consequences of sleep disruption”. In: Nature and Science of Sleep Volume 9 (May 2017), pp. 151–161. doi: 10.2147/nss.s134864. url:
https://doi.org/10.2147/nss.s134864.
[17] Worldometer. population of Western-Europe. 2020. url: https://www.worldometers.info/world-population/western europe-population/ (visited on 18/04/2020).
[18] Jangho Park et al. ”Noise sensitivity, rather than noise level, predicts the non-auditory effects of noise in community samples: a
population-based survey”. In: BMC public health 17.1 (2017), p. 315. [19] Stephen A Stansfeld. ”Noise, noise sensitivity and psychiatric disorder: epidemiological and psychophysiological studies”. In: Psychological medicine monograph supplement 22 (1992), pp. 1–44.
[20] Barbara Griefahn, Anke Marks and Sibylle Robens. ”Noise emitted from road, rail and air traffic and their effects on sleep”. In: Journal of Sound and Vibration 295.1-2 (Aug. 2006), pp. 129–140. doi: 10.1016/j.jsv.2005.12.052. url:
https://doi.org/10.1016/j.jsv.2005.12.052.
[21] Mathias Basner, Uwe M¨uller and Eva-Maria Elmenhorst. ”Single and Combined Effects of Air, Road, and Rail Traffic Noise on Sleep and Recuperation”. In: Sleep 34.1 (Jan. 2011), pp. 11–23. doi: 10.1093/sleep/34.1.11. url:
https://doi.org/10.1093/sleep/34.1.11.
[22] Departement Omgeving. ”Stedelijk leefomgevingsonderzoek - editie vier”. In: (2018).
[23] Erik M Salomons. Computational atmospheric acoustics. Springer Science & Business Media, 2012.
[24] JD van der Toorn, TC van den Dool and WJA van Vliet. ”Sound emission by motor vehicles on motorways in The Netherlands: 1974-2000”. In: INTER-NOISE 2001-ABSTRACTS FROM INTERNATIONAL CONGRESS AND EXHIBITION ON NOISE CONTROL ENGINEERING. 2001.
[25] Federaal planbureau. ”Transportdatabanken”. In: FOD Mobiliteit en Vervoer, Verkeerstellingen (2010).
[26] Tatiana Moschovou and Yannis Tyrinopoulos. ”Exploring the effects of economic crisis in road transport: The case of Greece”. In:
International Journal of Transportation Science and Technology 7.4 (Dec. 2018), pp. 264–273. doi: 10.1016/j.ijtst.2018.10.003. url: https://doi.org/10.1016/j.ijtst.2018.10.003.
[27] Belfius. ”Financi¨ele situatie van de Vlaamse lokale besturen”. In: Belfius research (2018).
[28] Stad Gent persruimte. Test ultrastil wegdek in Gent. Oct. 2018. url: https://persruimte.stad.gent/168943-test-ultrastil wegdek-in-gent (visited on 06/05/2020).
[29] MD Harmelink and Jaroslav J Hajek. Noise barrier evaluation and alternatives for highway noise control. Tech. rep. 1972.
[30] CEDR. CEDR Technical Report 2017-02 State of the art in managing road traffic noise: noise barriers. Conference of European Directors of Roads, 2017. isbn: 979-1-09-332127-1.
[31] Urban Green UP. Green Noise barriers. 2019. url: https: //www.urbangreenup.eu/solutions/green-noise-barriers.kl (visited on 06/04/2020).
[32] Ogentroost. Bourgoyen-Ossemeersen. 2019. url:
https://ogentroost.be/portfolio/bourgoyen
ossemeersen/#&gid=1&pid=10 (visited on 06/04/2020).
67
[33] Donald Aylor. ”Noise Reduction by Vegetation and Ground”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 51.1B (Jan. 1972), pp. 197–205. doi: 10.1121/1.1912830. url:
https://doi.org/10.1121/1.1912830.
[34] Maurice J. M. Martens and Axel Michelsen. ”Absorption of acoustic energy by plant leaves”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 69.1 (Jan. 1981), pp. 303–306. doi: 10.1121/1.385313. url: https://doi.org/10.1121/1.385313.
[35] Mengmeng Li et al. ”Sound absorption by tree bark”. In: Applied Acoustics 165 (Aug. 2020), p. 107328. doi:
10.1016/j.apacoust.2020.107328. url:
https://doi.org/10.1016/j.apacoust.2020.107328. [36] Keith Attenborough and Shahram Taherzadeh. ”Sound propagation through forests and tree belts”. In: Proceedings of the Institute of Acoustics 38.1 (2016), pp. 114–125.
[37] J Kragh. ”Road traffic noise attenuation by belts of trees”. In: Journal of Sound and Vibration 74.2 (1981), pp. 235–241.
[38] Zhang Bangjun, Shi Lili and Di Guoqing. ”The influence of the visibility of the source on the subjective annoyance due to its noise”. In: Applied Acoustics 64.12 (Dec. 2003), pp. 1205–1215. doi: 10.1016/s0003-682x(03)00074-4. url:
https://doi.org/10.1016/s0003-682x(03)00074-4.
[39] Tommaso Meloni and Fredy Fischer. ”Factors moderating the effect of noise barriers”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 108.5 (Nov. 2000), pp. 2497–2497. doi: 10.1121/1.4743218. url: https://doi.org/10.1121/1.4743218.
[40] Timothy Van Renterghem. ”Towards explaining the positive effect of vegetation on the perception of environmental noise”. In: Urban Forestry & Urban Greening 40 (Apr. 2019), pp. 133–144. doi: 10.1016/j.ufug.2018.03.007. url:
https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.03.007.
[41] L. Huddart. The Use of Vegetation for Traffic Noise Screening. Research report (Transport and Road Research Laboratory). Transport and Road Research Laboratory, 1990.
[42] Raymond E Leonard, Sally B Parr et al. ”Trees as a sound barrier.” In: Journal of Forestry 68.5 (1970), pp. 282–3.
[43] Gerhard Reethof. ”Effect of plantings on radiation of highway noise”. In: Journal of the air pollution control association 23.3 (1973), pp. 185–189.
[44] S Kellomaki et al. ”Tree stands in urban noise abatement.” In: Silva Fennica (1976).
[45] Timothy Van Renterghem and Dick Botteldooren. ”Effect of a row of trees behind noise barriers in wind”. In: Acta Acustica United with Acustica 88 (Nov. 2002), pp. 869–878.
[46] Gene W Grey, Frederick J Deneke et al. Urban forestry. John Wiley and Sons., 1978.
[47] P.H. Parkin and W.E. Scholes. ”The horizontal propagation of sound from a jet engine close to the ground, at Radlett”. In: Journal of Sound and Vibration 1.1 (Jan. 1964), pp. 1–13. doi:
10.1016/0022-460x(64)90003-3. url:
https://doi.org/10.1016/0022-460x(64)90003-3.
[48] T. F. W. Embleton, J. E. Piercy and G. A. Daigle. ”Effective flow resistivity of ground surfaces determined by acoustical measurements”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 74.4 (Oct. 1983), pp. 1239–1244. doi: 10.1121/1.390029. url:
https://doi.org/10.1121/1.390029.
[49] Keith Attenborough. ”Review of ground effects on outdoor sound propagation from continuous broadband sources”. In: Applied Acoustics 24.4 (1988), pp. 289–319. doi: 10.1016/0003-682x(88)90086-2. url: https://doi.org/10.1016/0003-682x(88)90086-2.
[50] L. A. M. van der Heijden, V. Claessen and N. de Cock. ”Influence of vegetation on acoustic properties of soils”. In: Oecologia 56.2-3 (Feb. 1983), pp. 226–233. doi: 10.1007/bf00379694. url:
https://doi.org/10.1007/bf00379694.
[51] Richard H. Talaske. ”The acoustic impedance of a layered forest floor”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 67.S1 (Apr. 1980), S73–S73. doi: 10.1121/1.2018373. url:
https://doi.org/10.1121/1.2018373.
[52] Vlaams Planbureau voor Omgeving (VPO) Vlaamse overheid Departement Omgeving. Digitale bodemkaart van het Vlaams Gewest: bodemtypes, substraten, fasen en varianten van het moedermateriaal en de profielontwikkeling. June 2017. url:
http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/5c129f2d 4498-4bc3-8860-01cb2d513f8f (visited on 13/04/2020).
[53] M. J. M. Martens et al. ”Classification of soils based on acoustic impedance, air flow resistivity, and other physical soil parameters”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 78.3 (Sept. 1985), pp. 970–980. doi: 10.1121/1.392930. url:
https://doi.org/10.1121/1.392930.
[54] Martin Dobson and Jo Ryan. Trees and shrubs for noise control. Arboricultural Advisory & Information Service, 2000.
[55] Henry Walter Anderson. Forests and water: effects of forest management on floods, sedimentation, and water supply. Department of Agriculture, Forest Service, Pacific Southwest Forest and . . ., 1976.
[56] 2017 Pantelis N. Vassilakis. Fundamentals of Sound MODULE 8: SOUND ENVIRONMENT ARCHITECTURAL ACOUSTICS. 2017. url: http://acousticslab.org/RECA220/PMFiles/Module08.htm (visited on 23/04/2020).
[57] A. J. Cramond and C. G. Don. ”Effects of moisture content on soil impedance”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 82.1 (July 1987), pp. 293–301. doi: 10.1121/1.395565. url: https://doi.org/10.1121/1.395565.
[58] Gerhard Reethof, LD Frank and OH McDaniel. Sound Absorption Characteristics of Tree Bark and Forest Floor. Vol. 341. US Department of Agriculture, Forest Service, Northeastern Forest Experiment . . ., 1976.
[59] Team leefomgevingskwaliteit. Geluidsbelastingkaarten. url: https://omgeving.vlaanderen.be/geluidsbelastingkaarten (visited on 15/08/2019).
[60] H. M. Hess, K. Attenborough and N. W. Heap. ”Ground characterization by short-range propagation measurements”. In: 87 (1990), pp. 1975–1986. issn: 0001-4966. doi: 10.1121/1.399325.
[61] James M. Sabatier, Richard Raspet and Carl K. Frederickson. ”An improved procedure for the determination of ground parameters using level difference measurements”. In: 94 (1993), pp. 396–399. issn: 0001-4966. doi: 10.1121/1.407050.
[62] Thomas Rossing. Springer handbook of acoustics. Springer Science & Business Media, 2007.
[63] ME Delany and EN Bazley. ”Acoustical properties of fibrous absorbent materials”. In: Applied acoustics 3.2 (1970), pp. 105–116. [64] Nordtest. ”NT-ACOU-104: Ground surfaces: Determination of the acoustic impedance”. In: Nordic innovation centre, Espoo, Finland (1999).
[65] Gunnar Taraldsen and Hans Jonasson. ”Aspects of ground effect modeling”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 129.1 (Jan. 2011), pp. 47–53. doi: 10.1121/1.3500694. url:
https://doi.org/10.1121/1.3500694.
[66] Keith Attenborough, Imran Bashir and Shahram Taherzadeh. ”Outdoor ground impedance models”. In: 129 (2011), pp. 2806–2819. issn: 0001-4966. doi: 10.1121/1.3569740.
[67] G Taraldsen. ”The Delany-Bazley impedance model and Darcy’s law”. In: Acta Acustica united with Acustica 91.1 (2005), pp. 41–50. [68] Chang Liu and Maarten Hornikx. ”Effect of water content on noise attenuation over vegetated roofs: Results from two field studies”. In: 146 (2018), pp. 1–11. issn: 0360-1323. doi:
10.1016/j.buildenv.2018.09.022.
[69] The Mathworks Inc. version 9.7.0. (R2019b). The Mathworks Inc., 2019.
[70] Herbert L. Kuntz, Elmer L. Hixson and William W. Ryan. ”The Rayleigh distance and geometric nearfield size of nonplane sound radiators”. In: The Journal of the Acoustical Society of America 74.S1 (Nov. 1983), S82–S83. doi: 10.1121/1.2021170. url:
https://doi.org/10.1121/1.2021170.
[71] Cornelis Zwikker and Cornelis Willem Kosten. Sound absorbing materials. Elsevier, 1949.
[72] Timothy Van Renterghem and Dick Botteldooren. ”Landscaping for road traffic noise abatement: Model validation”. In: Environmental Modelling & Software 109 (Nov. 2018), pp. 17–31. doi:
10.1016/j.envsoft.2018.08.012. url:
https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2018.08.012.
[73] Thomaes & Vandekerkhove. Bosbeheerplan van het domeinbos Mortagnebos. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek,
Geraardsbergen, 2005.
[74] Eric Van Ranst & Carl Sys. E´enduidige legende van de digitale bodemkaart van Vlaanderen (schaal 1: 20000). VLM, 2000, p. 269.
[75] Stefaan Dondeyne et al. ”The soil map of the Flemish region converted to the 3rd edition of the World Reference Base for soil resources”. In: (2014).
[76] An De Schrijver et al. ”Tree species traits cause divergence in soil acidification during four decades of postagricultural forest
development”. In: Global Change Biology 18.3 (Nov. 2011), pp. 1127–1140. doi: 10.1111/j.1365-2486.2011.02572.x. url: https://doi.org/10.1111/j.1365-2486.2011.02572.x.
[77] An De Schrijver et al. ”Four decades of post-agricultural forest development have caused major redistributions of soil phosphorus fractions”. In: Oecologia 169.1 (Nov. 2011), pp. 221–234. doi: 10.1007/s00442-011-2185-8. url:
https://doi.org/10.1007/s00442-011-2185-8.
[78] B. Muys. ”The influence of tree species on humus quality and nutrient availability on a regional scale (Flanders, Belgium)”. In: Nutrient Uptake and Cycling in Forest Ecosystems. Springer Netherlands, 1995, pp. 649–660. doi: 10.1007/978-94-011-0455-5_72. url: https://doi.org/10.1007/978-94-011-0455-5_72.
[79] W Wittich. ”Der Einfluss der Baumart auf den Bodenzustand”. In: Allg. Forstz 16.2 (1961).
[80] Agentschap informatie Vlaanderen. Orthofotomoza¨ıek, kleinschalig, zomeropnamen, panchromatisch, 1971, Vlaanderen. 1971. url: http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/0038bab3- d375-4000-9ee5-8f973385e462 (visited on 10/04/2020).
[81] Agentschap informatie Vlaanderen. Orthofotomoza¨ıek, kleinschalig, zomeropnamen, kleur, 1979-1990, Vlaanderen. 1979–1990. url: http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/d4f733e5- fa8f-4a83-8c58-3c0328027e4e (visited on 10/04/2020).
[82] JBL. JBL Flip 3 specifications sheet. May 2015. url: https://eu.jbl.com/on/demandware.static/-/Sites masterCatalog_Harman/default/dw16674315/pdfs/JBL%20FLIP% 203_SpecSheet_EN_Final_20%20May.pdf (visited on 14/04/2020).
[83] Br¨uel & Kjær. Br¨uel & Kjær TYPE 4189 1/2-INCH FREE-FIELD MICROPHONE, 6.3 HZ TO 20 KHZ, PREPOLARIZED. url: https://www.bksv.com/en/products/transducers/acoustic/ microphones/microphone-cartridges/4189 (visited on 07/05/2020).
[84] SVANTEK. SV12 specifications. 2016. url: http:
//svantek.com/pub/files/File/produkty/datasheet/SV12.pdf (visited on 14/04/2020).
[85] SVANTEK. SVAN 959 specifications. url:
https://mcs-testequipment.com/resources/Datasheets_ Downloads/Svantek/SVAN959%20datasheet.pdf (visited on 14/04/2020).
[86] SVANTEK. SV 35A specifications. 2016. url:
http://www.svantek.com/support/698/calibrators_2016.pdf (visited on 14/04/2020).
[87] Jan Den Ouden et al. Bosecologie en bosbeheer. 2010. [88] A Krapfenbauer and J Gasch. ”Der Waldbodenhumus als Zustandsweiser”. In: Osterreichische Forstzeitung ¨ 3.1989 (1989), pp. 28–32.
[89] B. Muys and N. Lust. ”Inventory of the earthworm communities and the state of litter decomposition in the forests of flanders, belgium, and its implications for forest management”. In: Soil Biology and Biochemistry 24.12 (Dec. 1992), pp. 1677–1681. doi:
10.1016/0038-0717(92)90169-x. url:
https://doi.org/10.1016/0038-0717(92)90169-x.
[90] Patrick W. F. M. (viaf)45809190 Hommel,
Rein W. (viaf)280199364 De Waal and Bart Muys. Terug naar het lindewoud : strooiselkwaliteit als basis voor ecologische bosbeheer. dut. Zeist : KNNV Uitgeverij, 2007. isbn: 9789050112666. url: http://lib.ugent.be/catalog/rug01:001295281.
[91] Dan Binkley and Christian Giardina. Why do tree species affect soils? The Warp and Woof of tree-soil interactions. 1998. doi:
10.1007/978-94-017-2691-7_5.
[92] Bruno De Vos. Praktische methodiek voor bodemstaalname in het kader van bosinventarisatie. 1996.
[93] Kirill V. Horoshenkov and Mostafa H. A. Mohamed. ”Experimental investigation of the effects of water saturation on the acoustic admittance of sandy soils”. In: 120 (2006), pp. 1910–1921. issn: 0001-4966. doi: 10.1121/1.2338288.
[94] Eijkelkamp. Kopecky-ringen. Nov. 2019. url:
https://en.eijkelkamp.com/products/augering-soil sampling-equipment/stainless-steel-soil-sample-ring-53- x-50-73556.html (visited on 15/11/2019).
[95] Forest Suppliers. Litter sample square. Nov. 2019. url: https://www.forestry-suppliers.com (visited on 15/11/2019).
[96] T.B. Wilson et al. ”Leaf litter water content and soil surface CO2 fluxes in a deciduous forest”. In: Agricultural and Forest Meteorology 192-193 (July 2014), pp. 42–50. doi: 10.1016/j.agrformet.2014.02.005. url: https://doi.org/10.1016/j.agrformet.2014.02.005.
[97] Lars Vesterdal et al. ”Carbon and nitrogen in forest floor and mineral soil under six common European tree species”. In: Forest Ecology and Management 255.1 (Feb. 2008), pp. 35–48. doi:
10.1016/j.foreco.2007.08.015. url:
https://doi.org/10.1016/j.foreco.2007.08.015.
[98] Stephanie Schelfhout et al. ”Over de intieme relatie tussen boomsoorten en regenwormen”. dut. In: DE LEVENDE NATUUR 114.5 (2013), pp. 191–193. issn: 0024-1520.
[99] Stephanie Schelfhout et al. ”Tree Species Identity Shapes Earthworm Communities”. In: Forests 8.3 (Mar. 2017), p. 85. doi:
10.3390/f8030085. url: https://doi.org/10.3390/f8030085.
[100] Roland Hiederer, Erika Mich´eli and Tracy Durrant. ”Evaluation of BioSoil demonstration project”. In: Preliminary Data Analysis. JRC Scientific and Technical reports. EUR 23578 (2010).
[101] Malcolm J Crocker. Handbook of noise and vibration control. John Wiley & Sons, 2007.
[102] J.N. Cape et al. ”Concentrations of ammonia and nitrogen dioxide at roadside verges, and their contribution to nitrogen deposition”. In: Environmental Pollution 132.3 (Dec. 2004), pp. 469–478. doi: 10.1016/j.envpol.2004.05.009. url:
https://doi.org/10.1016/j.envpol.2004.05.009.
[103] B Ulrich. ”Soil acidity and its relations to acid deposition”. In: Effects of accumulation of air pollutants in forest ecosystems. Springer, 1983, pp. 127–146.
[104] Inge Mestdagh et al. ”Variation in organic-carbon concentration and bulk density in Flemish grassland soils”. In: Journal of Plant Nutrition and Soil Science 169.5 (Oct. 2006), pp. 616–622. doi:
10.1002/jpln.200521861. url:
https://doi.org/10.1002/jpln.200521861.
[105] Gerhard Reethof. ”Effect of Plantings on Radiation of Highway Noise”. In: Journal of the Air Pollution Control Association 23.3 (Mar. 1973), pp. 185–189. doi: 10.1080/00022470.1973.10469763. url: https://doi.org/10.1080/00022470.1973.10469763.
[106] KMI. Waarnemingen Beitem. url:
https://rp5.ru/Weather_archive_in_Beitem (visited on 30/05/2020).
74
