Wanneer het pad naar nergens leidt

WANNEER HET PAD NAAR NERGENS LEIDT

EEN KORTE OMSCHRIJVING VAN “OVER DE AANVAARDING VAN HET VOLTOOIDE VERLEDEN”

door Alexander De Mont

EEN WERELD IN DWALING

Voor mij is architectuur zoekgeraakt. Zwaarwichtige termen om mee te beginnen. Overdreven termen misschien, als ze ten minste de waarheid niet zo pakkend zouden verwoorden.

Vijf jaar opleiding heb ik erop zitten, en nog steeds heb ik geen benul van hoe te ontwerpen. Elke dag opnieuw zie ik op Instagram de opgesmukte beelden passeren van de wereldsterren. Wolkenkrabbers in Beijing, witte dozen op het Portugese platteland. Ik zie ze en vraag mij af: “is dit al waar architectuur nog toe in staat is?” Volumes zonder inhoud of narratief, niets dan mooie beelden en lovende verkooppraatjes, in plaats van een architectuur die werkelijk de problemen van onze tijd aanpakt. Want aan problemen is er nochtans geen tekort.

En toch, toch lijkt het alsof dat alles is dat architectuur nog kan zijn, dat mooie prentje in de Sabato, die kleurrijke schets op ons scherm. Want de maatschappij die vroeger leven gaf aan onze bouwwerken, is nu begraven. Architectuur is gebouwd op verhalen, vloeit voort uit de gemeenschap die ze creëert, maar weg is het volk dat de kathedralen bouwde, vergeten is al wat ons nog bindt. God is dood, de Natie een farce. Aan wat wordt dan verwacht dat architectuur nog een uitdrukking kan geven, waardoor het meer kan betekenen? Wie kent zijn buren nog?

NOOD AAN ARCHITECTUUR

Als ik nu naar de wereld kijk, door het raam van mijn kot, zie ik niet de helder afgemeten wereld van in de tijdschriften of van op Instagram. Ik zie een wereld in chaos, op het punt van kantelen, doelloos en op de dool. Maar tegelijk zie ik een wereld die snakt naar wat architectuur kan brengen, maar dan niet het soort architectuur dat kommerloos vrolijk verder bouwt voor de elite.

Wat voor soort dan wel? Het is over die vraag dat ik mij gebogen heb.

EEN NIEUWE BLIK, EEN NIEUWE PLEK

In plaats, echter, van de klassieke architectuurtheoretische route te nemen en een argument op te bouwen vanuit gerespecteerde academische bronnen, besloot ik het over een andere boeg te gooien. Ik besloot een andere manier te zoeken om architectuur te beschouwen, om die leegte te vatten, om een nieuwe adem te geven aan wat misschien voorgoed verloren is. Ik besloot mezelf over te geven aan de twijfel en diep te duiken, tot in het hart van wat architectuur was en is. En dat alles door een stap terug te zetten, uit de nauwe blik der architectuur te treden en nieuwe, onvoorziene inzichten toe te laten.

HETZELFDE ANDERS

Academische restricties maken plaats voor directe observatie. Stoffige essays en onderzoeken voor interviews en artikels. Droog, wetenschappelijk taalgebruik voor lyriek en proza.

Niet uit gemakzucht, maar om zo dicht mogelijk bij de maatschappij zelf te kunnen treden en vanuit mijn eigen interpretatie en omgang een nieuw perspectief te distilleren, van andere inzichten. Omdat in crisistijden nieuwe antwoorden nodig zijn, geen herformuleringen van oude beweringen die hun ontoereikendheid reeds hebben bewezen. Omdat door los te komen van de canon er net iets nieuws kan bereikt worden, of de start alleszins.

Vier kunstenaars heb ik genomen als leidraad door deze exploratie. Vier manieren om met de crisis om te gaan: Jeff Koons, Alexander Stoddart, Alberto Giacometti, Michael Heizer. Het zijn hun verhalen die ik vertel, terwijl ze op weg zijn naar een inhuldiging en de grijze stenen van de Parijse binnenstad voorbij zien drijven door de autoruit, terwijl ze alleen met het maanlicht ronddwalen door hun bestofte studio’s. Door in hun huid te kruipen, geven ze gestalte aan de crisis, wijzen ze op de tekortkomingen, leveren ze inspiratie en hoop. Ze maken de crisis menselijk, in al haar diversiteit.

Vervoegd worden ze door foto’s, de meest directe brug naar de realiteit, en door vertelsels over ervaringen die ik opdeed tijdens een uitwisseling in Parijs. Parijs, één van de beste voorbeelden voor onze tijd in verwarring, waar de droom op haar limieten botst en de realiteit in eeuwige strijd ligt met het roosgetinte imago dat ze immer naar de rest van de wereld uitzendt. De plek bij uitstek waar de flauwe verhaaltjes waarmee we onze twijfels toedekken volledig door de mand vallen, waar de twijfel vrij spel heeft gekregen. De perfecte scène voor verandering.

EEN BEGIN, OPNIEUW

Wat de conclusie dan geworden is, kan ik u niet vertellen, want die is aan u om te ontdekken, ligt verborgen in elk van ons. Wat ik heb gedaan, is slechts de vraag helder hebben gesteld en de weg geruimd voor anderen, opdat zij ook voorbij het vertrouwde zouden kunnen reiken en voor zichzelf ooit misschien een antwoord zouden kunnen vinden, als er één te vinden is.