Scriptiebank overzicht

Hoewel zinsontleding opgenomen is in de eindtermen en leerplandoelen als essentieel onderdeel van het curriculum, ervaren zowel leerlingen, leraren, vakdidactici als taalkundigen pijnpunten en obstakels in de gangbare didactiek, die al te vaak bestaat uit het leren ontleden van geïsoleerde zinnetjes door middel van trucjes, ezelbruggetjes en controlevragen. Vakdidactici en taalkundigen schreeuwen al geruime tijd van de daken dat de ‘traditionele’ didactiek toe is aan verrijking en vernieuwing, willen we leerlingen meer betekenisvol onderwijs aanbieden. Een sleutelrol in die verrijking lijkt toebedeeld aan het werken vanuit taalkundige metaconcepten, met name predicatie en valentie.
In drie klassen van het tweede jaar A-stroom op OLVP Bornem ontwikkelde en testte ik een lessenreeks die werd voorafgegaan door een nulmeting (een toets met inzichtvragen, klassieke zinsontleding en een anonieme bevraging) en nadien werd opgevolgd door een effecttoets die naar analogie van de nulmeting werd opgesteld. Op basis van de resultaten van het praktijkonderzoek en mijn eigen ervaringen pleit ik resoluut voor een verrijking van de gangbare didactiek met predicatie en valentie. Zo kunnen leerlingen op een betekenisvolle manier leren hoe enkelvoudige zinnen zijn opgebouwd. De metaconcepten maken het mogelijk om sterk in te zetten op hun taalgevoel om complexe syntactische begrippen zoals het gezegde en de voorwerpen in een zin te verkennen. Bovendien vinden de metaconcepten makkelijk aansluiting bij de minimumdoelen en leerplandoelen die inzetten op talig bewustzijn en metacognitieve kennis over taal. Zowel predicatie als valentie lenen zich sterk tot activerende werkvormen, die in betekenisvolle contexten en d.m.v. visualisatie abstracte concepten concreet en tastbaar kunnen maken, wat zowel de beleving van de leerlingen als het leereffect ten goede kan komen. Ezelsbruggetjes en vuistregels maken plaats voor conceptuele diepgang, en er wordt een expliciet verband gelegd tussen de metaconcepten en de gangbare grammaticale begrippen. Daarnaast biedt die verrijking tal van mogelijkheden om leerlingen te laten reflecteren en redeneren, om met elkaar in dialoog te gaan en gezamenlijk tot een dieper inzicht in enkelvoudige zinnen te komen.

Achtergrond: Schrijven blijft een cruciale vaardigheid ondanks de toenemende digitalisering. Uit onderzoek blijkt dat schrijvend leren effectiever is voor het aanleren van spelling en letterherkenning dan typend leren. Omdat steeds meer leerlingen moeite hebben met schrijven en leerbehoeften steeds diverser worden, zijn er verschillende handschriftoefenprogramma's ontwikkeld om schrijfproblemen aan te pakken, waarbij de focus ligt op het verbeteren van de leesbaarheid, snelheid en schrijfvaardigheid.
Doel: Deze studie onderzocht de impact van het co-teaching handschriftprogramma “Samen Aan de Slag met Schrijven” (SASS) op de leesbaarheid van het handschrift bij typisch ontwikkelende Belgische kinderen uit het tweede leerjaar.
Onderzoeksdesign: Niet-gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek.
Methode: Vier klassen van het tweede leerjaar (n = 58 leerlingen, leeftijd 7.2 tot 8.4 jaar), van twee scholen en bijhorende leerkrachten (n=5), namen deel aan het onderzoek. Per school werd één klas toegewezen aan de interventie- en één klas aan de controlegroep. Twee kinderkinesitherapeuten werden gerekruteerd als co-teachers nadat ze 37 uur training hadden gekregen over het SASS-programma. De co-teachers gaven gedurende zes weken eenmaal per week schrijfondersteuning in de interventieklassen, waarbij ze extra aandacht besteedden aan een subgroep van 4-6 kinderen. De controlegroep ontving geen co-teaching. De leesbaarheid en schrijfervaring werden bij alle kinderen twee weken pre-interventie en onmiddellijk post-interventie beoordeeld met respectievelijk de aangepaste Systematische Opsporing Schrijfproblemen (SOS-2-VL) en een Smileyometer. De selectie van de kinderen voor de subgroep was gebaseerd op de Quickscan en de Schoolvragenlijst voor Leerkrachten (SQT). De Quickscan en SOS-2-VL werden ook post-interventie beoordeeld.
Resultaten: De schrijfleesbaarheid verbeterde significant meer in de interventiegroep vergeleken met de controlegroep (gemiddelde SD-verandering interventie = ±2.17, gemiddelde SD-verandering controle = ±2, p = 0.01). Dit was globaal gezien te danken aan een grote verbetering in de subgroep die extra ondersteuning kreeg (pre = 8.09 versus post = 6.18, p < 0.01) en niet aan verandering bij de niet-subgroep van de interventiegroep (pre = 6.47 versus post = 5.63, p = 0.18). Terwijl er bij aanvang een significant verschil in leesbaarheid was tussen de subgroep en de niet-subgroep van de interventiegroep (p = 0.02), konden de kinderen in de subgroep na de interventie hun niet-subgroep klasgenoten bijbenen (p = 0.48). Kinderen in de interventiegroep verbeterden ook significant (p = 0.03) in de categorisatie van de Quickscan, terwijl de kinderen in de controlegroep dat niet deden (p = 0.48). Volgens de Smileyometer ervaarden de kinderen in de controlegroep meer pijn en vermoeidheid tijdens het schrijven post-interventie (p = 0.01), terwijl de kinderen in de interventiegroep gelijk bleven (p = 0,41). Leerkrachten rapporteerden subjectief meer motivatie in de interventiegroep.
Conclusies: Het SASS-programma bleek een gunstig effect te hebben op de leesbaarheid van het handschrift van leerlingen in het tweede leerjaar. Leerkrachten merkten ook verbetering in het schrijven van kinderen in de interventiegroep maar niet tot de subgroep behoorden. Dit effect kan waarschijnlijk worden toegeschreven aan verbeterde schrijfinstructie door de leerkracht na implementatie van tips en tricks van de co-teacher.

Schrijven is een cognitieve vaardigheid die niet alleen een diepgaand begrip van taal en grammatica vraagt maar ook het vermogen om ideeën helder over te brengen. Binnen de cognitieve en ontwikkelingspsychologie bestuderen wetenschappers al decennialang schrijfmodellen om dat proces te schetsen (Flower & Hayes 1980; Bereiter & Scardamalia 1987; Engeström 1987; Zimmerman & Risemberg 1997). Technologische innovaties veranderen de aard van het schrijfproces echter en zorgen voor conceptuele verschuivingen (Cummings 2023). Binnen de academische gemeenschap neemt schrijfvaardigheid een essentiële plaats in aangezien veel kennis schriftelijk geëvalueerd en gepresenteerd wordt. Er is bijgevolg ook een specifiek academisch register met eigen stijlkenmerken (Van Kalsbeek & Kuiken 2014). Ondanks het belang van deze vaardigheid, signaleren onderzoeken dat die daalt bij studenten (Berckmoes & Rombout 2009; De Bakker et al 2015). Het is daarom essentieel om te onderzoeken welke digitale ondersteuningsmechanismen beschikbaar zijn voor studenten (Allen et al. 2016; Strobl 2019) en welke rol generatieve artificiële intelligentie (GenAI) daarin kan spelen sinds november 2022 (Su et al. 2023). De onderzoeksvragen luiden dan ook “In welke mate en voor welke doeleinden schakelen (on)ervaren academische schrijvers GenAI in voor academische schrijfopdrachten?” en “Wat is de houding van (on)ervaren academische schrijvers ten opzichte van GenAI?”

Om een antwoord te bieden op die onderzoeksvragen, heeft deze masterproef kwantitatief en kwalitatief onderzoek gecombineerd. Een online enquête met stellingen in matrixtabellen (studie A) wordt verdiept aan de hand van schrijfopdrachten waarbij 11 studenten ChatGPT gebruiken en in real time geobserveerd worden met think aloud protocols (studie B). De enquête, afgenomen bij 258 studenten sociale wetenschappen of letteren aan de KU Leuven, toont dat de grote meerderheid vooral bekend is met ChatGPT en ongeveer 60% het inzet voor academische schrijfopdrachten. Ze geven aan het vooral te gebruiken tijdens de pre-writing en writing-fasen om concepten uit te leggen, te brainstormen en teksten te verrijken. Ze vinden het een handig hulpmiddel maar zijn ook sceptisch over de betrouwbaarheid en academische integriteit van de gegenereerde inhoud. Ervaren schrijvers (n = 188) rapporteren een frequenter gebruik dan onervaren schrijvers (n = 60) voor alle doeleinden behalve het zoeken van bronnen en staan positiever ingesteld tenzij over het leerverlies en de duidelijkheid van de richtlijnen. Studie B laat zien dat studenten ook synoniemen opzoeken en hele teksten door GenAI laten genereren om die vervolgens te reviseren, waarbij gedrag sterk varieert per individu en geen link met de academische ervaring lijkt te vertonen. Ze gebruiken GenAI als aanvulling in een arsenaal van hulpmiddelen en de resultaten tonen aan dat de gangbare theoretische schrijfmodellen herzien moeten worden. Ook valt op dat sterke schrijfvaardigheden essentieel blijven bij het beoordelen van de output en sommige deelnemers hier voldoening uithalen en verkiezen alles zelf te schrijven. Uit studie B blijkt dat het formuleren van prompts een vaardigheid op zich is die tekortkomingen vertoont. Het hoger onderwijs moet zich zeker ook richten op het aanleren van prompt engineering en een betere kadering bieden van toegestaan gebruik van GenAI in schrijfopdrachten

In België zien we steeds meer kinderen die naast het Nederlands ook een andere taal spreken. Deze kinderen zijn meertalig. Wanneer deze kinderen teksten moeten schrijven op school, kan de meertaligheid een struikelblok vormen. Gelukkig zijn er heel wat hulpmiddelen beschikbaar, maar voor meertalige kinderen helpen die soms onvoldoende. Ze hebben soms meer nood aan alternatieve hulpmiddelen, zoals voorleessoftware. In mijn bachelorproef onderzocht ik welk effect voorleessoftware heeft op de schrijfprestaties van meertalige kinderen uit het vijfde en zesde leerjaar.

Omwille van de veronderstelde waarde van kunstonderwijs in multiculturele onderwijsomgevingen en om een zicht te krijgen op zinvolle interculturele leeractiviteiten en pedagogische uitgangspunten, brengt deze masterproef interculturele opvattingen en lespraktijken van kunstleerkrachten in het secundair onderwijs in kaart. Dit onderzoek hoopt een licht te werpen op de rol van kunstvakken in het kader van pluralistisch intercultureel onderwijs en zodoende schoolbesturen en beleidsmakers aan te sturen naar integrale pluralistische visies om leerlingen van kleur te empoweren.

Met onze website 'Boekoscoop' willen we de leesmotivatie van leerlingen uit de eerste graad a-stroom secundair onderwijs versterken via verfilmde jeugdliteratuur.

Studenten moeten doorheen hun opleiding veel schrijven. Toch blijkt uit meerdere onderzoeken dat veel studenten moeite hebben om zakelijke teksten te maken. Het secundair onderwijs heeft mee de verantwoordelijkheid om hun leerlingen voldoende schrijfvaardig te maken voor het hoger onderwijs, maar hoe goed kunnen student-leraren zelf schrijven? En hoe kunnen toekomstige leraren het schrijven toch onder de knie krijgen met het doeboek 'Schrijf-vaardig'?

Op die vragen en meer zoekt de bachelorproef 'Schrijf-vaardig. Hoe goed kan de toekomstige leraar schrijven?' antwoorden.

Deze bachelorproef onderzoekt de effecten van een Engels taalkamp op de Engelse taalvaardigheid en Engelse kennis bij deelnemers tussen de zeven en twaalf jaar.

Nederlands alternatief evalueren in de eerste graad van het secundair onderwijs

“Mevrouw staat dat op punten?” Deze uitspraak horen we vaak in het onderwijs. We merken dat leerlingen vooral leren om de punten en minder vanuit de bezorgdheid om hun eigen leerproces. Toch is dat laatste essentieel met het oog op levenslang leren. Met mijn eindwerk ontwerp ik een gebruiksvriendelijk, alternatief evaluatiesysteem waarin ik gebruik maak van woordelijk feedback in plaats van punten om het leren en de motivatie van leerlingen te bevorderen. Woorden zeggen immers meer dan een punt.

Een interactieve rondleiding peilt naar de effecten van een Taalpunt Nederlands op de taalvaardigheden en leesmotivatie van anderstalige adolescenten.

Iedere leraar een taalleraar: een leuze die iedereen bekend in de oren klinkt. In deze scriptie gingen wij een kijkje nemen naar de schrijfvaardigheid in de praktijk. Aan de hand van onze bevindingen, ontwikkelden we het hulpmiddel 'Schrijven met vaart!'

De kanteling van plezier naar afkeer voor FransEnthousiaste leerlingen van het vijfde leerjaar die al fluitend naar de Franse les gaan of angstige leerlingen die zich in het tweede middelbaar er naartoe slepen. Twee werelden van verschil zegt u? Niets is minder waar, maar klopt dit beeld ook met de werkelijkheid? Motivatie als sleutelwoordCorder zei het met de volgende woorden: “Given motivation, anyone can learn a language”. Men is ervan overtuigd dat motivatie een belangrijk element is om een taal te leren. We merken allemaal dat we sneller en beter iets leren als we goed gemotiveerd zijn.

Analyse der Schreibfertigkeitsentwicklung im Deutschen bei Erstsemestern im Studiengang „Angewandte Sprachwissenschaft“ – Annelies De RuyckIn deze masterproef werd onderzocht hoe de Duitse schrijfvaardigheid van de studenten uit de eerste bachelor Duits zich tijdens het eerste semester ontwikkelt. Het onderzoek bestond daarbij uit zowel een kwantitatief als kwalitatief luik. Tijdens het eerste semester kregen de studenten op 3 verschillende momenten de opdracht om een tekst te schrijven.

Deze masterproef onderzoekt of er een verschil is in de resultaten van een schrijftaak, wanneer studenten vooraf een schrijfproces of een schrijfproduct observeerden. Het observerend leren zou een oplossing kunnen bieden voor de schrijfvaardigheid, die erg complex en daardoor moeilijk aan te leren is.

Mijdde u ook soms de sterke verledentijdsvorm van een werkwoord?Beste lezer, heeft u de fout in de titel ontdekt? Zo neen, dan behoort u tot de 34,65% die deze vorm gaven in een enquête. Zo ja, weet u dan welke vormen juist en welke vormen fout zijn in volgend rijtje: bezwook, worp, vreette en bevool?Hoewel sprekers de juiste vervoeging van deze werkwoorden ongetwijfeld hebben geleerd, waarschijnlijk aan de hand van de sterke werkwoordenlijst in het middelbaar, worden hier toch fouten tegen gemaakt. Maar over welke fouten gaat het dan net?

Help! Een schrijftaak!Krijg jij ook koude rillingen wanneer je aan een paper of een artikel moet beginnen? Vind jij het ook moeilijk om een schrijfopdracht tot een goed einde te brengen? Je bent niet alleen. Schrijfvaardigheid blijkt al langer een pijnpunt te zijn voor studenten en leerlingen van het middelbaar en het hoger onderwijs. Goed schrijven kan je echter leren; de vraag rest alleen welke methoden daarbij het meest effectief zijn.

Schrijfvaardigheid van masterstudenten aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).Een exploratief onderzoek naar het effect van Engelstalig onderwijs op de ontwikkeling van Nederlandse taalvaardigheidSinds het Bolognadecreet van 1999, dat de Amerikaanse bachelor-masterstructuur in Europa introduceerde, heeft de verengelsing van het hoger onderwijs een enorme vaart gekregen. “Tussen 2002 en 2008 verdubbelde het aantal Engelstalige opleidingen aan universiteiten en hogescholen met ruim 168%.

Gebruik van weblogs in het vreemdetalenonderwijs: de optimale aanpak voor schrijfvaardigheidsverwerving?Algemeen wordt gesteld dat het onderwijs moet meegaan met zijn tijd. Dit houdt in dat het onderwijs zich dient aan te passen aan de nieuwe generatie jongeren, de millenniumgeneratie. Deze jongeren zijn opgegroeid in de wereld van de sociale media. Deze ontwikkelingen zijn zowel interessant als uitdagend. Ze stellen aan het onderwijs de uitdaging om een antwoord te vinden op de vraag: hoe passen we sociale media in het leskader in?

Als niets meer vanzelf gaat….Door Sanne BROEDERVoor patiënten met de ziekte van Parkinson lijkt niets meer automatisch te gaan. Over alles en elke beweging moet actief nagedacht worden. Zo ook bij het schrijven. De patiënten ervaren veel problemen tijdens deze taak en schrijven vaak totaal onleesbaar, voor anderen en voor zichzelf. Nieuw ontwikkelde oefeningen op een digitaal schrijftablet zijn in staat specifieke schrijfproblemen bij patiënten met de ziekte van Parkinson te ontdekken.

Schrijfvaardigheid universiteitsstudenten teleurstellend“Studenten kunnen niet meer spellen.” “18-jarige schrijft meer dt-fouten dan 12-jarige.” “Studenten worstelen met taal.” Het zijn maar enkele van de vele taalgerelateerde krantenkoppen die al jaren opduiken in de media. Voor haar masterproef als studente Taal- en Letterkunde aan de KU Leuven zocht Karen Tahon uit hoe het vandaag nu echt staat met de schrijfvaardigheid van de beginnende universiteitsstudent.

6953 tekens inclusief spaties
 
Functioneel analfabetisme: kwestie van een anders werkend brein?
 
Waarom slagen sommige mensen er niet in om de geschreven taal onder de knie te krijgen?  Uit nieuw onderzoek blijkt dat het iets te maken kan hebben met de manier waarop de hersenen geluiden verwerken.  Het onderzoek geeft ook uitzicht op een betere aanpak van functioneel analfabetisme.
 
Wie niet kan lezen en schrijven is amper in staat om mee te draaien in de huidige maatschappij.