Scriptiebank overzicht

Deze masterproef analyseert het schilderij “Tronende Madonna omringd door heiligen” (1628) van Peter Paul Rubens, onderdeel van het project “Studio Rubens” in het KMSKA, Antwerpen. Het onderzoek documenteert de levensloop van het schilderij en analyseert gebruikte materialen, technieken en de impact van eerdere restauraties door historische gegevens te koppelen aan materiaal-technische analyses. Het doel is om restauratoren te ondersteunen bij de huidige restauratie van het schilderij.

Dit onderzoek gaat na hoe het schenkingsproces van het Kasteel van Gaasbeek door markiezin Arconati Visconti aan de Belgische Staat verliep aan het begin van de twintigste eeuw. De schenking hield naast het kasteel ook het park, de gronden, de collecties en een bijkomende som van 200 000 frank in. In dit onderzoek wordt bestudeerd welke motieven ze had om het landgoed aan verschillende mogelijke ontvangstpartijen aan te bieden.

Het karakter van de markiezin werd getekend door haar antiklerikale, patriottische en republikeinse waarden. Een groot deel van haar tijd spendeerde ze aan corresponderen, salons organiseren en het bevorderen van wetenschappen en kunsten, met bijzondere aandacht voor historische wetenschappen. Ze stond bekend als gulle weldoenster door haar uitgebreide verzamel- en schenkingspolitiek. Dit was mogelijk door de aanzienlijke erfenis, waaronder het Kasteel van Gaasbeek, die ze in bezit had gekregen na de dood van haar echtgenoot markies Giammartino Arconati Visconti in februari 1876. Vooral vanaf de jaren 1890 hield ze zich hier frequent mee bezig. Tijdens het Brusselse burgemeesterschap van Émile De Mot (1899-1909), kreeg de markiezin voor het eerst het idee om haar geliefde Kasteel van Gaasbeek weg te schenken. Het schenkingsproces stuitte echter op enkele obstakels. Pas na drie mislukte schenkingspogingen aan respectievelijk de stad Brussel onder De Mot, de Belgische Staat en koning Albert I, kon de werkelijke schenking kon plaatsvinden. Toen de markiezin de Belgische Staat voor een tweede keer benaderde om het kasteel aan te bieden, had ze namelijk meer succes. Uiteindelijk kon de schenkingsakte op 30 augustus 1921 ondertekend worden.

De schenking en haar motieven daartoe passen binnen de bredere schenkingspolitiek van de markiezin. Ten eerste waren haar kinderloze status als weduwe, haar fysieke verzwakking en haar confrontatie met vergankelijkheid door de dood van enkelen van haar dierbaren, drijfveren om bij haar schenkingspolitiek een versnelling hoger te schakelen. Daardoor paste haar schenking eveneens binnen de algemene schenkingspolitiek uit die tijdsgeest. Meer specifiek voor de schenking van het Kasteel van Gaasbeek was een eerste motief haar bewondering voor België door de dappere bescherming van Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog die ze daaraan toeschreef. Door bij te dragen aan de opbouw van het Belgisch nationaal patrimonium wilde ze haar sympathie uiten, hoewel ze België bleef bekijken met haar Franse blik. Ten tweede wilde ze het behoud van het kasteel op lange termijn verzekeren. Verder wilde ze bijdragen aan de bevordering van kunsten en wetenschappen. Daarnaast wilde ze de herinnering aan overleden geliefden eren, en hoopte ze ook dat het museum voor haarzelf attent bleef. Omwille van dit alles wenste ze dat de schenking zou leiden tot de creatie van een publiek museum, waar alle objecten van de collectie tentoongesteld zouden blijven.

De schenking leverde de markiezin veel dankbaarheid op. Tot op de dag van vandaag wordt ze herinnerd omwille van haar vrijgevigheid. Na de afronding van het proces doken er toch nog enkele problemen op. Zo maakten er nog enkele nazaten van de Arconati Visconti’s aanspraak op een deel van de schenking. De uitkomst daarvan is echter onduidelijk. Daarenboven vormde de benoeming van de eerste conservator ook voor discussies binnen de Ministerraad. Vooral een machtsstrijd tussen twee betrokken ministers lagen aan de basis van die spanningen. Ondanks die discussies was het uiteindelijk Georges Lockem die de eerste conservator werd en die functie dan ook bekleedde bij de opening van het kasteel-museum voor het publiek op 11 februari 2024.

In een poging tot restauratie van gouden kelp populaties werd microbioom manipulatie uitgevoerd om jong kelp te bewapenen tegen hittegolven.

In dit onderzoek werd de studiopraktijk van Belgische modernist Paul Delvaux (1897-1994) verkend via een multi-technische analyse van 'De Roze Strikken' (1937). De opbouw, materialen en het werkproces werd geanalyseerd via beschrijvend onderzoek, invasieve en non-invasieve technieken. Speciale aandacht werd gegeven aan het gebruik van transparante lagen en hun (visuele) impact op het schilderij. We ontdekten dat Delvaux een traditioneel kleurpalet hanteerde en transparante olielagen voornamelijk toevoegde voor het gelijk satureren van de kleuren.

De projectnota is opgesteld in het kader van de masterproef OMG! Van God Los en bundelt het onderzoekend en ontwerpend werk, opgebouwd uit drie blokken, opeenvolgend onderzoek, scenario’s en ontwerp. De masterproef spitst zich toe op het relevant en hedendaags vraagstuk rond de herbestemming van het kerkelijk erfgoed in Vlaanderen. Door de groeiende secularisering lopen de kerken, vaak gelegen in het centrum van een wijk of dorp, stilaan leeg. Toch zien architecten, stedenbouwkundigen en erfgoedspecialisten verschillende opportuniteiten ontstaan voor de gebouwen omwille van hun specifieke typologie, strategische ligging en publieke schaal. De casestudies richten zich specifiek toe op kerken gebouwd na de Tweede Wereldoorlog. De modernistische architectuur zowel in plan als opbouw verschilt fenomenaal van de kerken gebouwd voor de oorlog.
De vooropgestelde case van deze nota is de Sint-Ritakerk in Harelbeke van de Belgische architect Léon Stynen. De kerk staat als een losstaand sculpturaal artefact in een generische Vlaamse context. “Dit is een tent waar men God vindt”, concludeerde de pastoor bij de inwijding in 1966. De architectuur is een zoektocht naar de essentie van deze typologie waarin de sacraliteit wordt uitgedrukt in de piramidale oervorm en puurheid tussen het materiaal en structuur. Sinds 2016 is de kerk een beschermd monument.
De aanwezigheid van de Sint-Ritakerk laat zich gelden in de ruimte waarmee dit heilige object een spanningsveld creëert als monument op zijn omgeving. Hierom luidt de onderzoeksvraag als volgt: “Wat is de impact van een ‘beschermd monument’ op zijn omgeving op korte en lange termijn?”. De Sint-Ritakerk wordt hiermee niet enkel een ‘heilige’ plek voor christenen, maar ook voor architecten en erfgoedspecialisten.
Het uitgewerkte scenario is een masterplan dat de zones en perimeters die voortkomen uit de gedefinieerde spanningsvelden eerst gaat optekenen om ze vervolgens te gaan herformuleren in een groter netwerk. De intentie is om de kerk van zijn banale omgeving te onttrekken en hem een centrale rol als monument en kerk te geven in de nieuwe gecontroleerde stedelijke ruimte waar zowel de lokale als de globale actoren in en rond de kerk samenkomen. Het web van de kerk biedt zo een omkadering op uiteenlopende schaalniveaus dat de impact van de Sint-Ritakerk op zijn omgeving op korte en lange termijn kan meten.

In de context van migratie en de Europese vluchtelingencrisis beproeft deze masterproef het potentieel tot veerkracht van zowel de aankomststad met een eigen crisishistorie als van haar nieuwkomers. Een netwerk van ngo’s (afkorting voor ‘non-gouvernementele organisaties’) spelen hierin een essentiële rol via hun sociale zorg en huisvesting als substituut voor een (tot nog toe) weinig responsieve overheid. De thesis steunt in concreto op onderzoek van en vrijwilligerswerk met de ngo ARSIS die werkt rond opvang en integratie van niet-begeleide minderjarige migranten in Athene, Griekenland.

Geschiedenis van de technieken en idealen binnen de kunstrestauratie en -conservatie, specifiek over de conservatie en restauratie van schilderkunst in België ca. 1880-1920.

Welk effect heeft de strenge stedenbouwkundige regelgeving van Brugge op het uitzicht van de stad en hoe zou Brugge er uitzien als deze regels niet zo strikt werden toegepast?

Historisch waardevolle gebouwen moeten in veel gevallen aangepast worden aan ons hedendaags gebruik en levenswijze, om hun voortbestaan te garanderen. Veranderd gebruik en daarmee vaak ook veranderde lasten op de vloeren hebben een invloed op de draagstructuur van deze erfgoedgebouwen.

In deze studie wordt het positief effect vastgesteld van groene infrastructuur bij het restauratieproces van kalkgraslanden in zuidelijk België.

Wat zijn de typologische eigenschappen van de Fierensblokken en hun invloeden, en hoe kunnen deze eigenschappen, die waardevolle erfgoedelementen zijn, een kwaliteitsvolle plaats krijgen in de toekomstige herbestemming? Vanuit deze onderzoeksvraag vertrekt het onderzoek over het sociale wooncomplex de Fierensblokken, een prominent voorbeeld van een Weens hof, met als afbakening in de ruimte de stad Antwerpen, en in de tijd het interbellum. Naast de beperkte literatuur, zijn vooral bouwaanvragen, historisch fotomateriaal, en de gebouwen behorende tot deze typologie de voornaamste bouwstenen voor het onderzoek.

Naast de Gentse universiteitsbibliotheek werkte architect Henry van de Velde in de jaren 30 aan nog een ander belangrijk Oost-Vlaams ensemble: de Polikliniek voor Inwendige Ziekten en Villa Landing voor Dr. Adriaan Martens te Astene (Deinze). Na een ingewikkelde beschermingscampagne werd de polikliniek in 1994 als monument beschermd, maar de plaatselijke politiek kon een bescherming van Villa Landing tegenhouden. In deze thesis wordt de connectie tussen dokter Martens en Henry van de Velde besproken, gevolgd door een analyse van de polikliniek en Villa Landing in hun ‘as built’ situatie, net zoals een analyse van hun evolutie. Verder werd onder meer een analyse van de erfgoedwaarden uitgewerkt, van waaruit een masterplan voor de restauratie van Villa Landing gedefinieerd kon worden.

In deze scriptie heb ik getracht een geschikte herbestemming uit te werken voor het voormalige Théâtre des Variétés te Brussel. Het modernistische gebouw “Cinéma Variétés” aan de hand van Victor Bourgeois en Maurice Gridaine was in 1937 ontworpen als een Vaudeville theater, maar werd al snel verbouwd tot een bioscoop in 1960-1961 door Paul en Marcel Mignot. Door deze verbouwing is het belangrijke Art Deco interieur verloren gegaan. Ik stel een ontwerp voor waarin het gebouw opnieuw een culturele invulling krijgt, waarbij ik me liet inspireren door het originele ontwerp uit 1937 maar tegelijk rekening hield met de huidige waarden en normen.

Littekens als leidraad. Herbesteming van de adijhoeve te Sint-Truiden.What we need is continuity. Historic preservation is not sentimentality but a psychological necessity. We must learn to cherish history and to preserve worthy old buildings. We must learn how to preserve them, not as pathetic museum pieces, but by giving them new uses (Huxtable, 1973).LittekensEen litteken is een overgebleven deel. Het is een herinnering aan een gebeurtenis en het zal altijd zichtbaar blijven.

Tropische meren gelegen in de bergen vormen een aparte categorie van tropische meren. Door de positie op de evenaar is er een kleine variatie in de seizoensgebonden temperatuur. De grote hoogte resulteert echter in een relatief lage temperatuur. Yahuarcocha is een ondiep tropisch meer gelegen op een hoge hoogte (2192 m) op de evenaar. In juni 2014 is er een enorme algenbloei opgetreden. Deze algenbloei kan het hele jaar aanhouden, in tegenstelling tot de meren in gematigde regio's, en heeft een negatief effect op de kwaliteit van het water.

Gevoelige tanden? Al eens aan een laserbehandeling gedacht?Een stralende zomerdag! Je geniet op het strand van de heerlijke warmte van de zon. Je loopt langs de dijk en ziet lachende kinderen, zonnende meiden, een dametje verdiept in een spannend boek, een groepje jongeren met een roddelblaadje… Aan je rechterzijde zie je een groot bord: ambachtelijk bereid ijs! Mmm, heerlijk, zo’n bolletje vanille. Je likt aan het optimaal gekoelde ijsje. Maar plots, zomaar uit het niets, schiet de pijn in je bovenkiezen! Er spoken tal van vragen door je hoofd: waar komt die pijn zo plots vandaan?

 3D elektronenmicroscopie, ofwel ... big data op microschaal “If we have data, let’s look at data. If all we have are opinions, let’s go with mine.” – Jim Barksdale, former Netscape CEO Ongetwijfeld kent u wel iemand met de ziekte van Alzheimer of Parkinson, dementie, groeistoornissen, diabetes of het chronisch vermoeidheidssyndroom. De oorzaak van deze ziekten/stoornissen/aandoeningen is algemeen bekeken te herleiden naar een slecht functionerende energiehuishouding van het menselijk lichaam. Metaforisch zou men bv.

 Er zijn van die woorden of begrippen die als een soort van mantra opduiken in elke visietekst of beleidsverklaring, ongeacht het thema. Duurzame ontwikkeling is daar zo een van. Van politiek over banksector, overheid, bedrijfswereld tot architectuur, mobiliteit en gezondheidszorg: alles moet solidair, verantwoordelijk, onderbouwd, visionair en voluntaristisch zijn, maar anno 2014 bovenal ook duurzaam. Ook de erfgoedwereld kon natuurlijk niet achterblijven en is zich sinds enkele jaren op duurzaamheid beginnen richten.

  Renovaties van sociale hoogbouw in BelgiëVan modernistisch naar hedendaags wooncomfort  Alexandra Hoet     Grote wooneenheden zijn na de tweede wereldoorlog overal in Europa ingezet als strategie om tegemoet te komen aan de grote woningnood. Het nieuwe industriële bouwen kon snel in goede huisvesting voorzien voor grote aantallen. Collectief gebruik van nieuwe technieken konden er bijvoorbeeld voor zorgen dat stromend water en centrale verwarming konden geïntegreerd worden, terwijl dit nog niet rendabel was voor de individuele woningen.

Restauratie van landelijk vakwerk in Limburg: duurzaamheid versus erfgoedwaardenDaar staat hij plots, temidden het landschap,  als een vage schim van vergane glorie. Zijn statigheid verloren, aangetast door de tand des tijds. Noeste handarbeid zijn hem voorafgegaan, door vakmanschap gekneed en gevormd tot wat hij is. Zijn gloriedagen van weleer, voorgoed voorbij… Of toch niet?In Limburg, en in het bijzonder in Haspengouw en de Kempen, bleven talrijke historische vakwerkconstructies bewaard. De vakwerkbouw op het platteland creëert een unieke weergave van het landleven in het verleden.

Vlaamse Begijnhoven als Werelderfgoed:De zoektocht naar een gezamenlijk beheerGedeelde unieke universele waardenBegijnhoven zijn historische plaatsen waar religieuze vrouwen op een eigenzinnige manier samenleefden en werkten. Op het huidig Vlaams grondgebied was deze leefwijze vanaf de 13de eeuw sterk verankerd. De religieuze begijnenbeweging is inmiddels uitgedoofd, maar liet haar sporen na in het Vlaamse landschap.

Het geheugen van architectuur en de zoektocht naar een eigen culturele identiteitVan kinds af aan krijgen we geschiedenis op een zilveren blaadje gepresenteerd. In klaslokalen worden uren gespendeerd aan de levens van onze voorgangers en ook de media bieden dagelijks een ‘gezonde portie’ geschiedenis aan. We worden tegenwoordig overspoeld met historische feiten en weten niet langer wat belangrijk genoeg is om ingeblikt te worden voor de volgende generatie.

Kalkgraslanden zijn één van de soortenrijkste habitats ter wereld op kleine schaal. Door het stopzetten van het beheer en de aanplant van naaldboomplantages zijn deze biodiversiteitshotspots echter serieus in aandeel afgenomen. Vele restauratieprojecten focussen zich op het herstel van kalkgraslanden. Herstel vanuit de zaadbank is vaak een doeltreffende methode voor habitatherstel, maar betreffende deze habitats blijken de mogelijkheden echter beperkt.Deze studie probeert om de kwaliteit na te gaan van de zaadbank van kalkgraslanden van een verscheidene ouderdom uit de Viroinvallei.

 De krant als hedendaags forum voor aloude mythen Pukkelpop 2011: de mythe van de vloedHoewel men er regelmatig van uitgaat dat kranten hun lezers iedere dag opnieuw omverblazen met zeer actuele verhalen, blijken journalisten ook keien te zijn in het publiceren van verhalen die al een eeuwigheid meegaan. Simon Verbist, die journalistiek studeerde aan de Erasmushogeschool in Brussel, onderzocht in zijn masterproef hoe kranten eeuwenoude mythen in leven houden wanneer ze berichten over natuurrampen.

Philippe Van Boxmeer (1863-1955): de architect achter de controverseIn 1893 trad Philippe Van Boxmeer in dienst als Mechelse stadsbouwmeester. Gedurende twee decennia kon hij op die manier zijn stempel drukken op het bouwbeleid van de stad. Zijn grootste verdienste als stadsarchitect is zijn inzet voor het behoud van waardevol patrimonium in privaat bezit. Dankzij hem werden vele pittoreske ‘kunstgevels’ uit verschillende perioden en in verschillende stijlen in het Mechelse straatbeeld bewaard en gerestaureerd.

 Digitale geografische technieken leggen kwetsbaar archeologisch erfgoed vast.Op de grens van Zuid-Siberië met Centraal Azië, waar Rusland, Mongolië, China en Kazachstan elkaar raken, ligt het Altai-gebergte. Het maakt deel uit van de Euraziatische steppegordel, die zich over meer dan 5000 km uitstrekt, van de Zwarte Zee tot Mantsjoerije. Enkele van ‘s werelds langste rivieren ontspringen hier. Het Altai-gebergte is één van de belangrijkste archeologische streken ter wereld. Over de uitgestrekte steppes en plateaus liggen duizenden monumenten goed zichtbaar verspreid.

‘Op het snijvlak van geschiedenis, natuurwetenschappen en ambachtelijke metaalbewerking.’Deze scriptie van Klaas Remmen, student conservatie en restauratie van metalen, heeft een merkwaardig onderwerp. Boeken zijn er al vol over geschreven, mythes zijn over ontstaan, wetenschappers trekken zich al eeuwen de haren uit het hoofd en toch zijn er nog altijd veel onduidelijkheden. We hebben het hier niet over zwarte gaten of levende dinosaurusvissen, maar over een soort staal. Meer bepaald gaat de scriptie over het beroemde kroezenstaal, ook wel Wootz, Bulat of Damascusstaal genoemd.

Jefta Lammens
 
MIND THE GAP
 
Een kritisch onderzoek naar restauratierichtlijnen voor historisch meubilair in representatieve ruimtes van paleizen
 
 
Inleiding
 
In dit onderzoek wordt gekeken hoe men omgaat met in-situ niet-nagelvast meubilair in ruimtes en gebouwen met een staatsie functie. Het gaat om meubilair dat los staat in de ruimte, dus niet nagelvast, dat in zijn oorspronkelijke ruimte, in-situ, wordt bewaard.
 
Bij het behandelen van dit soort meubilair moet men verder kijken dan de eisen voor bewaring en behandeling van het object alleen.

 
Restauratie en Conservatie van cellulose esters
 
 
Steeds meer kunstenaars maken gebruik van allerhande kunststoffen, waardoor we als restaurateur vaker met deze materialen in contact komen. Literatuur betreffende de conservatie van kunststoffen is uiterst miniem en vele onderzoeksprojecten staan nog in hun kinderschoenen. In talrijke depots van musea beginnen vele kunstwerken uit kunststof echter tekenen van verval te vertonen of zijn ze al volledig verdwenen.

Bemiddeling door lekenrechters na een genocide: Net een brug te ver?
 
Rwanda wordt wel eens het land van 'the thousand hills' genoemd, maar de meesten onder ons kennen Rwanda wellicht door haar genocide in 1994. Een gruwelijke afslachting van 800.000 onschuldige tutsi door "een bende losgeslagen barbaarse hutu", wordt wel eens gezegd, al is dat natuurlijk iets te ongenuanceerd. Niemand weet hoe hij of zij zou gereageerd hebben in die situatie. Het vermogen tot wreedheden is in elk van ons aanwezig.